Kuokoa Home Rula, Volume X, Number 28, 12 July 1912 — Huakai imi i na Hawaii ma losepa Aina Uta [ARTICLE]

Huakai imi i na Hawaii ma losepa Aina Uta

Ika pau ana o ka Ahaelele Wae Moho Peresidena ma Kikako, kau mai la au me ko'u mau hoahele tna ke kaa-ahi o ke ahiahi la sabati lune 23, no ka huh hoi ana mai no Kapala kiko Hoeama keKulanakauj hile o Loko Paakai ī ka hora 5p m. o ke ahiahi Poalua, a lele hookahi aku la au ma ia aina malihini, hoi loa mai la no hoi ko'u mau _hoahele. I kekahi la ae, ua hele aku la au ma ka pa luākini oka ekalesla Moremona a ninau aku la Ike alanui e hiki loa ai ma kahi noho ona kanaka Hawan ma losepa. Ha'ua mai la ena kamaama', o Tempie kahi ku o ke kaa-ahi no ka hele ana ma losepa, ahe eiwa mile hou aku alaila, hiki loa ma losepa. Au'a īa mai la au ē "kāīī a"hoea mai kekahi o na kumu Moremona i noho ma Hawau nei, no ka mea, ola poe kai īke no ka hele ana 1 losepa, aka, aole nae au ī kali, hele aku la au e makaikai ī ke kulanakauhale a hiki 1 ka mana wa hob o ke kaa-ahi, a kau aku la a holo no Tempie. Hoea īlaila hapalua hora eha a nana ae la he aina panoa, he

elua wale no hale eku ana, aole laau aole mea k*'i<i> a he mau hale noho ia no pa kanaka hana oka hui alahao Kahaha īho la ko'u naau, no ka mea, aole kanaka o kauhale, »ana aku la 1 ke al&nui e moe ana 1 ka hema ma-ka-aoao hikina o ua awawa ala a hooholo īho la ko'u manao e koele wawae aku no .a hiki i kauhale kamaaina ma losepa, a hele malihini aku Ia ma ia alanm mehameha kanaka ole, nana aku la elike me ka hiki i ka ma ka ke īke aku aole kauhale ike ia aku, aka, hoomau aku la no au ika hele ana imua a hiki 1 ka piha ana o ewalu mile, hoea ma kahi ahua hiki ke ike hou aku imua eha mile, aole no he īke kauhaleia aku, oiai, au e hoo manao ana i ka olelo iha'ua raaj ia'u, he eiwa no mtle mai Tempie a hiki ma losepa, kanalua ae la ka manao, aole paha keia o ke alanui pololei, nolaila, ua huli hoi hou mai wau no Tem pie. Napoo īho la ka la,aka, pu ka ae la ka mahina, nolaila, aole ano mehameha mai o ka hele'na o nei kula kanaka ole o keia aina malihini.

Hora umikumakahi o īa po hoea hou ma Tempie, kikeke raa ka puka, a ala mai la ke kamaaina, he haole Greek; a moe malaila ia po. Ninau mai la kela ia'u no ka'u huakai, a hoike aku la au i ko'u manao e hele i loaepa, a nmau aku la au i ke alanui pololei e heleai, olelo mai la kela, o ke alanui no īa, a he umikumaha mile aiaila, hiki i losepa, pela kana koho. I ke kakahiaka nui ae pau ka pauja ana, hele aku la ko'u mau kamaaina xka hana, pani 1 ka hale apaa, a noho īho la au ma ka lanUi mawaho, kali aku o ka hoea mai o ke kaa lawe leka, oiai, ua olelo mai na kamaama o ka hora elua o iaauina la hoea mai ke kaa lawe leka o losepa, manao no e koele -wawae hou, aka, no ka onuia o ko'u wawae, nolaila, hiki ole ia manao ke hoo hana aku.

Ma ka auina la hoea mua tnai la he kaa lawe ukana e kalaiwaia ana e keknH keiki Hawaii i hanauia no malaila. Mahope mai no hoi ona ke kaa lawe hka, o Jno. Broa«.I. keiki a Chas. Broad kona kalaiwa me ekolu ohua e holo ana no Loko ' Paakai. Nanea iho la me lakou a lioea ko lakou kaa ahi holo aku la iakou, a kah o ke kaa-ah^

mai Loko Paakai mai; haule ho J |pe ka hoea ana mai eia a ua ko | koke e hora eono hoea mai la, | I loaa ke eke leka, alaila holo aku la maua me Jno. Broad no losepa ana ī hoike mai ai he umikumaono mile mai Tlosepa mai a hiki i Tempie. Hoea no hoi ma losepa ī ka wa molehulehu 0 ka hola ewalu ia o ke ahiahi a kipa ma ka home 9 Chas. 1 Brdad me kana ahiwahme Ma laila, ai hou i ka poi, o ia ka poi palaoa, a ua oi aku ka ono me ke kupono 1 ka'u ai ana aku i ka poi mamua o na mea ai haole kmukuai kiekie a'u 1 ai ai oia na hokele Amelika Luana īho la me na Hawaii e noho ala malaila, a ninau aku Ia Ike kulana oko lakou nohona, olelo mai lakou i ka oluolu maikai 0 ko lakou noho ana ma losepa. Hoike mai 0 Chas. Broad me Geo. Hubbel īa laua ma ka ama hanau nei loaa mau 1 ka ma'i lumakika, aka, ma losepa maikaPko laua ola kino, a ua na lowale loa kela ma'i hoeha iwi mai ia laua Au'a mai la na kamaama u'u e hoohala 1 mau lakou 1 hiki ai īa lakou ke haawi mai īa'u i na hookipa kupono ana, e laa ke kalua ana i puaa, na launa hoolaulea ana, a i loaa ai he wa no na hui himeni elua e hele mai ai e hoolaulea ia'u me ka lakou mau mea kam a me na mele Hawan a lakou e hiipoi ala ma ia ama malihmi. Aka, no ka pokole loa oka ma nawa 1 koe a hiki aku 1 ka wa holo o ka Wilhelmina ko'u moku e hc nai ai, nolaila, hiki ole ke apo aku i ka lakou mau kono an i. \ Aia ma ka aoao hikina 0 ke Awawa Pookanaka ke taona 0 losepa, a he aina īa no ka Eka lesia Moremona 1 hoolaa īa 1 home no na lahui kanaka. 0 ka Hawaii ka nui e noho ala ma Jaila, he mau kauna »amoa ame na luna nui haole me kona ohana. He 176 ka nui 0 na kanaka ma losepa. Malaila he hale kula, halekuai, hale leka, halepule, hale hulahula a me lanai ahaaina no na la nui 0 ka mahiai ka hana a na , kanaka 0 ia wahi, 0 ke kanu ota ke kanu huika, uala, barley a pela wale aku. He akea palahalaha ka waiho ana o ka aina, a he nui kahi waiho wale e lawa ai no na tausani kanaka, a he nui ka wai mapuna 0 ua awa wa ala, he ano aliaha nae ka aina, a 0 ka wai hookahekahe ka mea e ulu ai na mea kanu Ina makemake ama home hookuonoono hiki e loaa 320 eka, oiai ua nui maoh ka ama a ua uuku na kanaka.

Ua laweia mai ka wai no ke |taona o losepa mailoko mai o na owawa pah kuhoho o ke kuahiwi no kekahi mau mile lehuleh.ii maloko o na auwai- palai na puna īa a hookio ma ka luawai, mailaila mai komo ma na paipu nui a hiki loa ma na alanui a losepa a komo ka wai iloko oka pahale o na kanaka. iHe $76,000 ka lilo o ka Ekalesia no ka hoomoe ana ī ua wai ala.

t'a manaoia he hana pookela na ke Kalaaa o Maui ka hoolilo ana i $100,000 no hoomoe ana 1 oihana wai e lawe ana i ka wai o kahawai o Puohokanjpa l wai no na tausani kanaka o Makawao a me Kula a me na tausani bipi o Kahikinui, aka, me ka uku kala e loaa ai ia wai 1 na kanaka, o keia hoi ma losepa, ua hoolilo aku | ka Ekalesia Moremona he $76, 000 i loaa o na wai e oluolu ai ka noho ana o na kanaka Ha|wau maLtla, a ua haawi aku ī ka wai u j ke dala ole. I ka pau ana o ka ama kaka--1 hiaka ua kono maL la ka Luna Nui r o īa o Wm. Wadup īa'u e

hele mākaikai 1 kahi hana ona ;kanaka, a hele aku la au me ia maluna o kona kaa hake. Hiki 1 kahi hana, īke aku la au e oki mauu ana elua kanaka. Nohol Uua īluna 0 na mikini a hoopololei 1 kahi e holo ai na ho a na ka mikini ka oki papa ana ika mauu A ma kekahi wahi aku e hoopuupuuia ana ka mauu maloo (hay) hooili maluna 0 na jkaa nunui a lawe aku la ma kahi e pailaia ai a ku ke ahua e hke me elua hale ke kjekie.

Olelo mai o Geo. Hubbel īa'u oka hana hapai mauu me na 0 mana kolu au-loloa o ia ka hana koikoi loa ma la wahi, a o ka uku o īa hana he elua dala me hapalua 0 ka Ia ko na kane male wahme ole, a he ekolu dala no na kane male wahine, no na hana e ae he dala hapaha a me dala hapalua ko ka la.

I ko'u huliu ana e haalele la losepa ia awakea, ua hookuuia mai ka Isana a na kanaka, wahi I a lakou, no ka nui 0 ka makani hiki pono ole ka hana mauu, a hele nui mai !a lakou e īke īa'u meka haawi mai i ke Liloha no na ohatta ma ka aina |hanau nei Ua nui ko lakou koi mai la'u e kipa hou aku e ike la lakou ke hoea hou au ma Amelika, a ma ka'u hoomaopopo īho ua nui maoli ko lakou hauoli 1 ka hoea aku o kekahi o ko lakou ponoi e ike a launa me lakou ma kela aina malihmi a lakou e noho ala.

Ua olelo mai lakou īa'u, īloko o na makiihiki he iwakalua a 01 aku a lakou i noho ai ma losepa ua lehulehu "wale na Hawan 1 kipa aku ma ke Kulanakauhale o Loko Paakai, a owau iho la nae ka Hawaii i kipa aku ma losepa e ike ai ia lakou mamua 0 ka huh hoi ana mai 1 ke one hanau nei" Eta kekahi poe a'u 1 īke ai malaila,* o Makaweli,» he muh mai ao ka wahine a Nailima o Hilo, ua nunui kana mau keiki me na moopuna ma losepa. Na keia lede Hawaii oluolu e malama īa Emiha Kalua w., moopuna a Keaūini o Waikapu, Maui, no ka make ana o kona mau makua a elua ua makema ke ka ohana o ka njakuakane e hoihoi ia mai keia kai kaikamahme uuku me lakoire noho ai Ua hookohu ka AhaKaapuni o Maui īa'u 1 kahu ma lama no kona mahele iloko o ka waiwai 0 ke kupunakane, a na ia mau,mea 1 koi mai īa'u e kipa ma losepa, Utah, a ikemaka 1 ke kulana oka nohona 0 keia kaikamahine Hawan e noho ma kua ole ala ma kela ama mahhi ni Ma ko'u īke a lohe nona malaila, ua kupono ka malama la ana, aole no ona makemake e holo mai i Hawau nei

O Naihe kekahi, he keiki na. D B. Mahoe o Hana, oia kekahi ohana o laila, he ewalu ana keike e ola nei. O Geo Hubbel no hol o Honolulu mamua, kana wahine me ka laua mau keiki a lehuiehu wale aku na Hawaii i haawi mai i ko lakou aloha i ka ohana ma ka aina hanau nei. Wahi a kekahi poe o lakou, ua kulaiwi ka noho ana ma ia ama, he maikai na hooponopono ana a na makua ekalesia* a ua mamao loa na manao no ka hoi hou mai ika aina hanau nei, koe wale no aole 1 pau ke aloha ia Hawaii me na pilikana o ke one hanau me kona mau hoomanao poina ole. KALE WILIKOKI,