Ke Kumu Hawaii, Volume II, Number 8, 13 April 1836 — Page 30

30 KUMU HAWAII. (APERILA,

 

mai i keia pae aina. U'oki ea, ko kakou manao kapekepeke ana. Ia wai la ka mana? aole anei i ke Akua? Ae---i ke Akua no; a mahea ko ke Akua noho ana? ma Amerika wale no anei? Aole ma Hawaii nei hoi kekahi.
                Pela io no. Ua hewa paha ka kakou manaka paha kekahi, a me ka molowa. Uuku na haumana, a haule hoi kekahi, a waiho wale na kumu ia lakou aole imi i hoihoi hou ia mai lakou. L. L.
 

Novemaba 21, 1835.

No ka hewa o ka baka he nui loa.

                Ke kau nei au i kekahi hewa nui o ka baka. I ka wa a makou i ai ai ia ai, o ke ku e ana o ke kane me ka wahine, ua ike makou i ka hewa o ka baka.
                Eia kekahi mea hewa no ka baka, o ka hoounauna wale aku ia hai, e kii i ahi, a i hiki ole, o ka huhu aku no ia, me ka hala ole.
                Eia kekahi hewa nui loa o ka baka, o ka hele i kauhale e noi ai, me ka manao e loaa mai, ina e loaa ole mai ka baka, o ka ohumu iho la no ia, a me ke ku e, a me ka hoomaka e, me ka huhu mahope.
                Eia kekahi hewa nui no ka baka, o ka hoohewahewa ana o ke kane, a me ka wahine i ka puhi baka. Ua makemake i kekahi; ua kolohe no laua. Ua maopopo no ia'u, i ko'u ike maka ana i ka wa mamua. Oia kekahi hewa no ka baka.
                Eia kekahi hewa no ka baka; ua wela no kekahi hale o makou, i Akiakaiole, i ke ahi baka. Na Kahahawai ke ahi i puhi i ka baka, a kiola iloko o ka hale i ka ipu baka, a holo aku la i ka lawaia. A ae la ke kapa e pani ana ma ka puka o ka hale, lapalapa ae la ke ahi. Aohe kanaka, he wahine wale no, no kahi e mai kanaka i pau ai ka hale i ka wawahiia. Oia kekahi hewa no ka baka a kakou i noho ai i ka make mau loa, a hiki i ka wa a ke Akua i aloha mai ai i na lahuikanaka o ke ao neo, a hoike mai o Paulo, "E haalele i na mea ano ino a pau." A hoike mai a Mika Rikeke wahine i na haumana o ka poalima, a me na kumu, a me na hoahanau, e haalele i ka baka, a i haalele oukou e ku mai iluna. Ku ae la iluna na haumana a pau loa, a me na kumu, a me na hoahanau.
                I mai la ke kumu, ''O ka poe hoomaopopo i ka hewa o ka baka, a manao e haalele, a hoihoi mai i ka ipu baka, e kakauia kona inoa ma ka pepa. A e kokoke aku la ko'manao, no ko'u ike ana no i ka ewe o ka baka. I ka poalima o Iune, Feraide. Oia ko'u hoopau ana i ka puhi baka ana, no ka maopopo o ka hewa o ka baka.
                Eia kekahi hewa nui o ka baka, o ka wela ana o kahi kapa i ke ahi baka. Aole minamina i ka wela ana, haalele ae. Oia kekahi hewa nui no ka baka.
                Eia kekahi hewa nui, o ka nalo ole o ka hohono o ka waha o ka poe puhi baka. Hilahila ole oukou e ka poe hoopaakiki ma ka puhi baka ana. Hilahila ole ka poe hoi hope, me he poe ilio la i ko lakou luai.
                Ua ike pu no kakou, he mea hewa no ka baka. No ke aha la hoi oukou e paakiki ai i ka baka. Ua kauoha mai ke Akua ia kakou, e huli mai, mai hele hewa hou. Mai hookuli kakou a make ka uhane. Ea, aole kakou e hele pu ana me ka lealea o keiai ao, i kela ao.
Na'u, na LIDIA KUKUNAOKALA.
 

KAILUA, Hawaii, Feb. 10, 1836.

                Auhea oe, e Tineka; He wahi manao hoakuka ko'u ia oe. Ekolu haneri kanaka ma keia wahi i lawe i ke Kumu Hawaii hou a me na kanaka keu eha. Oia ka poe i lawe mua i ka Pepa 1 o ke Buke 2.
                Eia na wahi i koe o makou nei o Kekaha  a me Kainaliu. Aole a lakou Kumu Hawaii hou o keia makahiki. Ke manao nei nae au e hoouna mai oe i hookahi paha haneri pepa mua, a pela mai no hoi ka pepa alua a hiki aku i ka pepa akolu o ka buke 2.
                Na Mi. Bihopa keia wahi hana a'u e hana nei. No kona hele ana ma Hilo e hoolana i ko lakou nawliwali, waiho iho ai ia i keia hana ia'u ke kuai o ke Kumu Hawaii.
                Ina aole e hiki keia manao ia oe, ua pono no ia, aole e hewa. Aka, he minamina  ko'u, i ka mea nana e hoohuli mai kekahi poe kanaka mai ka po mai a ke ao. He kumu molowa ole keia i ka hoohuli i na kanaka ma ke ola. He makemake loa au e pau na kanaka i ka heluhelu i ke Kumu Hawaii.
 

NO KO KEKUPUOHI MAKE.

                Eia neia wahi manao o'u. Ua make iho nei kekahi hoahanau ekalesia ma Kailua nei o Kekupuohi kona inoa. He alii wahine kahiko loa keia no ka Kalaiopu aupuni mai. Awalu ae nei ona mau makahiki i noho ai maloko o ka ekalesia, a make aku nei i ka 15 o Feberuari.
                I ka maua olelo pu ana me ia mamua o kona wa i make ai, olioli au i kona hele makaukau me Iesu i ka lani o noho ai me na uhane maikai a pau oloko  o kona aupuni. Ua manao au, ua pomaikai ia, no ka mea, ua malama ia i ka oiaio a hiki i ka hope o kona ola ana.
                Me oe ke aloha o ka Haku. Aloha aku oe i na hoahanau aloha ma Honolulu a pau. Na TOMA HOPU.
 

KE KUMU HAWAII.
WENEDE, APERILA 13, 1836.
 
KA HELU ANA O KANAKA.

                Eia ka helu ana o na kanaka ma kekahi moku o keia pae aina, i ka makahiki 1835.

 

HAWAII.

 Kane. Wahine. Kamalii. A pau.
Hilo 2728 2641 1718 7087
Olaa 120 120 67 307
Puna 1708 1608 1181 4500
Kau 1602 1717 1447 4766
Kona 3722 3789 3443 10954
Hamakua 1455 1484 1076 4015
Kohala 2262 2323 1590 6175
Waimea 500 510 386 1896
4,097 14,192 10,911 39,200
 

MOLOKAI.

O na kanaka a pau ma Malokai 4,500

 

OAHU.

Ewa 1374 1220 829 3423
Waianae 691 614 349 1651
Waialua 866 862 687 2415
Koolau 2681
Pari Koolau 4636
14,800
 

KAUAI.

Puna, Koolau, Halelea a me Pari, 3, 118
Kona 4,508
 

NIIHAU.

                O na kanaka a pau ma Niihau, 1,079
                Aole loaa i Ke Kumu Hawaii ka nui o na kanaka o na wahi a pau ma Kauai, a me Oahu, a me Lanai a me Maui, a me Kahoolawe.