Ka Lama Hawaii, Volume I, Number 7, 28 March 1834 — HE LIO NO KA LIO. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

HE LIO

NO KA LIO.

He mea hanohano ka Lio, ua nani kona helehelena. Ua kiekie kona poo, ua pio maikai ka ai, ua loihi ke kino, ua wiwi na wawae, ua ikaika nae a ua hinuhinu maikai kona oho. He mea haaheo ka Lio, ua lokomaikai nae. Ua ikaika ia, i ke kauo i ke kaa, a i ka lawe i ke kanaka ma kona kua. O kona mau kapuai, oia kona mea e pale aku ai i ka hewa. Ua makemake ia i ka ululaau. Ina i pulu i ka hou, alaila kaa no ia ma ka lepo, a e hea aku no ia i kona hoa ma kona uwe ana. He umikumamalua ona niho, eha ole, a he iwakalua kui. He eleele kekahi Lio, he keokeo kekahi Lio, he ulaula kekahi, he kikokiko kekahi; he olenalena kekahi, he ahinahina kekahi, a nui aku no ke ano.

O ka pipi wale no ka mea i oi aku kona maikai mamua o ko ka lio. I ole ka lio, alaila, aole hiki na halekaa, a na kaa, a me ka holo wawe o ke kanaka ma kahi loihi. I ole ka lio, aole hiki wawe na eke palapala ma na aina naauao, a e lohi no hoi na hana, a me ka mahi ai ana, a me ka lawe ukana ana, a me ka holo ana o na waapa ma na muliwai i eliia. Ke ola la no ka Lio ma na aina a pau, kakaikahi na aina i koe. He kauwa maikai ka Lio; poino na aina; ke loaa ole. Ma na ululaau ma Aferika, a ma Amerika Akau, holo wale na Lio hihiu he nui loa, he mau haneri no ma kahi hookahi. E hele pu no lakou, no ko lakou aloha kekahi i kekahi, a i mea hoi e hiki ai ke pale i ka hewa, ke kii mai kekahi ilio hae ia lakou.

O ka Elepani a me ka ilio maoli, o laua wale no na mea i oi aku ka lakou ike mamua o ka lio. E hiki no ke ao aku ia ia, e moe, a e ala mai ma ka olelo ana a ke kahu, a e hele aku, a hoi mai, a e hana i na mea he nui loa. No Arabia na Lio maikai loa. Ua liilii no, aka, ua maikai, ua mama, ua laka, a e holo no ma kahi loihi loa me ka hoomaha ole. He poe Lio lokomaikai loa lakou, aole paupauaho. Ua olelo ia, he lokomaikai ko Arabia i ka lakou lio, a nolaila ka lokomaikai mai o ko laila lio. I ka wa i uuku ka lio, malama no lakou, a olelo lokomaikai aku, a ao aku ia lakou e paani a lelele pu me na kamalii. Aole lakou e hahau i ke kaula, e like me ko Beritania a me ko Amerika a me ko Sepania, e malama ia e like me ka malama ana i ka makamaka. I kekahi manawa, moe pu no na keiki o ko A-

rabia me ka lakou Lio keiki, ma ka hale hookahi. Ua manaoia ko Beritania Lio, oia na Lio maikai o ko Europa a pau. A ua nui no ke ano o ko laila lio. He Lio hahai kekahi, he Lio holo, he Lio halekaa, he Lio kauo, a he Lio eleele. Ma Beritania, ua hoohanaia kela Lio keia Lio ma ka hana i ku pono ia ia. He Lio oolea, a he Lio mama no hoi ka Lio hahai; maluna ona e holo ai ka poe hahai dia, a o ka poe hahai alopeke, a me ka poe holoholo lealea. O ka Lio holo, he Lio maikai loa ia; ua mama loa, a ua malama nui ia i mea e holo ai. O ka Lio halekaa; he poe lio nui lakou, he kaumaha, a ua ikaika; nolaila ua malamaia lakou i mea kauo i na halekaa. O ka Lio kauo, he lio kaumaha no ia, a he mama ole. Oia ka Lio mahi ai a kauo no hoi i na mea kaumaha, a hana i kela hana keia hana. O ka Lio eleele, he Lio nui ia, he Lio koa, ua pono no ke hooholo, a ua pono no ma ka halekaa. Ua oi loa aku ka nani o ka Lio mamua o ka hoki, he oolea no nae ka hoki a e hoomanawa nui. Aole loa he wahi holo iki ma ka helehelena o ka Lio he maikai wale no. Ua kupono kona poo, a me kona pepeiao a me kona ai, kekahi i kekahi a ua maikai. Aka, o ka hoki, ua nui kona poo a me kona ai, aole i ku pono, aole hoi i pio maikai ka ai, e like me ka Lio. He mama oluolu maikai ka Lio. He lohi ka hoki, he kaumaha, me he mea la i hiamoe. Hiki wawe ka Lio ke ao, a e paani maikai no. Aole pela ka hoki; he naaupo ia, he oolea, he paakiki, a ina i hoolakaia, aole ia e mama, aole paani. Aole holoholona e ae a ke kanaka i hoolilo nui ai i mea haaheo, a i mea lealea nona, e like me ka Lio. Mai kahiko loa mai, ua makemake nui ia ka Lio, e na lii a me ka poe waiwai, a pau mai o a o, i mea e holo ai a i mea e lealea ai lakou; a ua hoomahui no hoi ka poe hune a me na kanaka e. I ka wa mamua, i ka wa aole i ikeia ka hale kaa, a me na kaa, ia manawa, maluna wale no i holo ai ke kanaka a ao no lakou i ke kaua. O na Lio a ka poe alii a me ka poe koa i hooholo ai i ke kaua, o na lio nui loa ia a me na lio maikai. Aole manao lakou i ke kala i lilo ma ke kuai ana, a ma ka hoonani ana i ka noho lio, a me ke kaulawaha, a me na kaula kala a me na kaula kula, a me na mea e, e nani ai ka lio. Ua ao no lakou a ua koa loa, aole loa i makau i kekahi mea. O ka uwalaau o ke kaua, he mea kani maikai ia iloko o ko lakou pepeiao, a olioli lakou i ka holo maloko o ka make.