Ka Lama Hawaii, Volume I, Number 24, 20 December 1834 — Page 1
KA
LAMA HAWAII.
HE MEA IA E HOOLAHA IKE, A HE MEA HOI E PONO AI KE KULANUI.
"I naaupo ka uhane, aole ia he maikai."........................NA SOLOMONA.
Makahiki 1. LAHAINALUNA, MAUI, DEKEMABA 20, 1834. Helu 24.
KA HALE PULE NO KA POE HOLOMOKU.
O KA HALE PULE NO KA POE HOLOMOKU MA HONOLULU, OAHU.
AKAHI no Hale pule i kukuluia e ko Amerika poe pono no ka poe Holomoku ma ka aina e. Elua papa o ia hale, he papa no malalo a he papa no maluna. He hale pohaku ka papa lalo; he hale laau ka papa o luna. Eiwa anana ka loa o ia hale a keu aku, ke helu pu ia me ka lanai, a elima hoi ka laula. Ma ka lanai ke ala, pii aku ai i ke keena maluna a me kahi nana aku ai maluna loa.
Ua mahele ia ka papa malalo i eha mau keena. He wahi waiho ai ka palapala kekahi, he wahi heluhelu kekahi. No na Alii moku kekahi, a no ka poe holomoku kekahi. O ua hale nei, he mea ia e pono ai ka poe holomoku a me ka poe haole a pau loa e noho ana ma Honolulu.
O ka papa maluna, ea, he hale pule no ia. Malaila kahi e pule ai i na la Sabati a me na la e ae hoi. Ewalu anana ka loa o ia keena, a elima hoi ka laula, a paapu i ka noho; he mau noho maikai. E hiki no i na kanaka he kanaha ehiku a keu ke noho. He ala nuunuu kahi e pii ai mai ka lanai maluna a hiki i kahi nana. Ma ia wahi e hiki no ke nana aku i na hale a pau o Honolulu, a me na moku e lulu ana, a me ka papu o Waikiki ma ka hikina, a me Palama ma ke komohana a me na wahi e ae he nui loa.
Ua hoonohoia ka pohaku kihi o ua Halepule la i ka la 29 o Iulai i ka makahiki 1833. Mahope mai, ua kukuluia ka laau i ka la 22 o Augate. Aole nae i inu iki ia ka rama e ka poe nana i kukulu ae ai e like me ka wa mamua. Haawi lokomaikai mai kekahi poohina i ka omole barani, i mea e hoowalewale mai ai, aole nae i inu kekahi, o ka mea wale no nana i lawe i ka barani a hoihoi aku no. He la ino no ia la, he ua, he anu, aole i paa ka hale i ke kukuluia i ka la hookahi. A i ka lua o ka la, hele hou mai no a hana i ka hale a paa, aole nuku i ekemu iki aku i ka rama.
Haawi lokomaikai mai na'lii i ka aina kahi i kukuluia ai ua Hale pule nei, a ua ukuia'ku hoi ka poe mea hale ma ia wahi i hookaawale aku.
Haawi wale mai ka poe pono ma Amerika i ko lakou waiwai i mea e pono ai ka poe holomoku, oia ke kumu o ia Hale pule. Na na moku o kohola i lawe wale mai i ka laau a me na papa; a o ka moku, o Mentor ka inoa i lawe nui mai; aole nae i imi ka poe nona na moku i ka waiwai ma ia lawe ana; he lawe wale no ia. Ma ia moku no, o Mentor ka inoa, i holo mai ai Mr. Diell a me kana wahine. Oia ke Kahuna nana e hai aku i ka oleo maikai i ka poe holomoku a me ka poe haole e noho ana ma Honolulu. E pule kakou i hoomaikai mai ke Akua i kana hana ana, a i nui hoi ka poe hewa i huli ma ka pono, a e lilo kela Hale pule i wahi ipuka e komo aku ai i ka lani.
SOLOMONA.
Mok. 9.
1 Kukulu ae la ke akamai i kona hale,
Kalai iho la oia i kona mau kia ehiku.
2 Kalua oia i kana mau mea momona,
Kawili ae la oia i kana waina,
Hoomakaukau no i kana papaaina.
3 Hoouna aku la oia i kana poe kauwa wahine e hea aku,
A hiki i na wahi kiekie o ke kulanakauhale.
4 O ka mea naaupo e huli mai ia io'u nei;
Ka mea noonoo ole, olelo ae la oia ia ia.
5 Ina, e ai mai i ka'u berena,
E inu hoi i ka waina a'u e kawili ai.
6 E haalele i ka poe manao ole i ola,
E hele hoi ma ke ala o ka naauao.
7 O ka mea e ao aku i ke kanaka aia,
E loaa ia ia ka hilahila;
O ka mea e ao aku i ka mea hewa, he kapala hoi.
8 Mai ao aku i ke kanaka aia,
O hoowahawaha mai oia ia oe;
E ao aku i ka mea akamai,
A e aloha mai oia ia oe.
9 E haawi na ka mea akamai,
A e oi mau ke akamai,
E ao hoi i ka mea hoopono,
A e mahuahua ae la ka ike.
10 O ka mele o ke akamai,
Oia ka makau ia Iehova;
O ka ike i ka hemolele,
Oia ka noonoo ana.
11 No ka mea, ma o'u la, e mahuahua ae kou mau la,
A e nui ai hoi na makahiki o kou ola ana.
12 Ina e akamai oe, e akamai no oe nou iho,
Ina e hoowahawaha oe, o oe wale no ka lawehala.
13 O ka wahine naaupo, he walaau kona,
Ua manao ole, aole oia i ike i kekahi mea.
14 Noho no oia ma ka puka o kona hale.