Ka Lahui Hawaii, Volume I, Number 24, 10 June 1875 — HE WAHI KAAO. [ARTICLE]

HE WAHI KAAO.

HAPAUKA KLUA—KA KILOKILO— A MK KA LONO I*\VEA OLELO KVPI*A. Ma kokahi apaua kekahi o ko kakou paeuioku nei, iwaena o kekahi ma» hinaai i piha ine na moa kaiin waiwai a moinona o ka aina, e kn ana kokahi hale pili, amalalo o kaluahio ua hale nei,o noho ana kekalii mau hapanea liawau elua, ho man kane a elua, o ka mua no me kona inuli. l r a noho keia mau eleiuakule me ka maluhia, e lux>ikaika mau ana ma ka hoomomona aua i ko laua wahi kihap&i me na mea ulu e pomaikai ai ko laua noho aua* Aole laua i hoonele loa]ia me ka noonoo maikai, he mau haipule, a ua makaukau ma ka heluheiu ana. O ka laua mea puni ioa, o ka heluhelu ana i na uupepa a me ka BaU»ala. Ua lawe laua i na nupepa hoea aku ana imua o laua, a ua hoonanea ia laua ih<K I ka wa e ka liana, a e nalo aku ai ka maiamalama o ka la a liooniaka mii ia ka po e uhi mai maluna o na kuahiwi e ku kokoke mai aua

mahope o ko laua home kuaaiua, a hoopani mai la i ka aina me ka pouli ; e ike inau ia ana kekahi o laua, e hilinai ana kooa kua i ka paia o ka hale, e ku ana ko laua ipukukui pipi raa ka aoao, a e heluhelu mai ana imua o kona koolua i na mea hou; a e noho aku ana hoi kahi me ka haka pono o kona mau maka maluna o ka mea heluhelii, e moni mau ana i na olelo apaa i heiuhelu ia aku imua ona me ke ano hoihoi a makee ke lohe aku i kekahi mea hou ano nui. I ke ano molehulehu o kekahi la, i ka pau ana o ka laua paina ahiahi, ua ike ia aku laua e hoonanea ana me na mea hou g na nupepa i lawe ia mai e ke kanaka iawe leta i ka-la mamua iho, i piha me nalono hoohoihoi mai ke kapitala aku. E heluhelu ana kekahi maloko o ka nupepa 110 ka hooholo ia ana o ke kuikahi panaiiike a me ka hoala ia o ka manao e hoomoe ia ka uwea telegarapa mawaena o na aina e a me ko laua one oiwi nei. Kuku mai la ka lihilihi o ka mea hoolohe, hoholo ae la ka ula a puni kona mau helehelena, a me ka leo ano hikilele i piha i ka hauoli nui pane mai la i kona koolua hapauea. "Ea! auhea oe," wahi ana, "pela io anei ? He oiaio anei e pae mai ana keia mau pomaikai ma Hawaii nei?" " Ae no ka hoi paha!" wahi a konahoa, " ua pale kana i ke kuikahi, ua imi aku nei no ka ]\Joi Kalakaua a ua loaa ia pomaikai, eia ka lua a kakou e kali aku ai o ka pae mai o ka uwea olelo." * " Ka ! nani wale no ka hoi ka lohe ana aku i ka olelo mai oia uwea> hele paha—" Kahaha ! ka i no e ike aku ana, i hakalia a hoea mai o ka pau no ia o kuhihewa. He pomaikai nui hoi paha ia 116 kaua, a hookahi wale no ppno o ka hooikaika nui e kanu hou i kela loi nui, e waiho maloo mai nei, hele a piha i ka ai, ua holo ae nei ke kuikahi a hoea mai hoi ka ūwea oleio, lie mau pomaikai hoi paha ia no kaua." Aohe olelo ana i koe, ua wela ae la loko 0 keia mau elemakule i keia lono, a moe iho la laua ia po me ka moeuhane ana 110 ko laua hooikaika ana, e hooi aku i ke kanu ana i na mea kauu maluna o ko iaua walii kulean.i. Ma ia hope mai, ua ike ia aku la ka paa pu ana o kahi kuleana o laua i na mea kanu o kela a- me keia ano, a e malama mau ana laua 1 na wa a pau, no ka mea, ua paa kō laua manlao maluna o na pomaikai o keia lono i lawe ia mai ia, a he lono oiaio 110 hoi. He mau la liuliu wale ma ia hope mai, e like me ke ano mau, i ka loaa ana mai o na nupepa, ua iniki koke mai la no kekahi 1 ka wa i pau ai ko laua paina aliiahi, a i ka alawa ana iho o kona mau maka, aia hoi, ike koke iho la ia i kekahi miea ane hou loa, a me ka leo pihoihoi, me ka haarxjulu o kona kino mai luna a lalo, kahea aku la i kona koolua: "Auhea oe e Mlko! Ea! e wikiwiki mai oe ! eia ka uwea olelo la ua hoea mai nei!" Ilaalele iuo iho la kona koolua i na wahi paipu a laua, a holo mai la me ka nui e kona hauu, auhea, oliana, e heluhelu mai hoipaha!" Helnhelu aku la kekahi i na olelo a ks uupepa, e hai ana no ka loaa koke ana mai o ka lono nia ka uwea olelo mai kahi mamao loa mai iwaena o ka moana he 1,50C mile a oi ke kaawale iloko oka la hookahi. u Kahuhy J auwe no ka hoi e, i ka Poalima no ke kakau ia ana o ka manao, a i ke kakahiaka Poaono no ka ua paa maloke o ka nupepa, auwe no ka hoi ka mama e. kahaha!*' u Ae no ka hoi paha, ka i no hoi o ka uila iho la no ia, he mama 110 ka hoi paha ! v " Nani iho ia llawaii la, a loaa mua mai nei ke kuikahi, a pae mai la ka uwea olek .a kau aku la iluna o ka papa ekahi o m aupuni nui. Ma ka akau mai «a lono,a ma ka heiua mai, a niai ka waeua moana mai hoi kahi lono, kahaha! Akahi a ik« pono i keia mea kupanaha ! w "Pela no hoi paha, e ike ana i ka pan o na lono i ka wa hookahi mai kahi mamao loa mai ilokoo na sekona pokole loa." Mamua ae o ke kiai ana mai o ka mala malaiua o nakukuna lal kekahi bUal»uka *e* e naiie ana Uua nei maiuna o na holo holona iloko o kē kulanakaahale. I ka malamalama loa ana ae noho ana laua nei iuawaho o kekahi keena oihana, e kiei ana i 1« halo ana uo kek&hi mea a laaa i ake nui «ieike. u Aloha hoi paha olua ! w wahi a kekahi makamaka o ke kuianakauh&W. ka, iaahe« nei ka olua huak&i, a lieaha keu kūeahia* ka nuir " Kaliaha f wahi a laoa i iniana like mai ai, u kani ka moa kuakahi haaWW ma«aim kauhaK a wehe mai nei ka i ao i ka hoea aoamai i K— , I nai m

boi paha i pau kahihewa i ka uwea olelo a ka nupepa 1 hoolaha ae neL". Hilmai la ka mea oiean i kooa poo ihope, a me ka leo iiui oia i hookuu aku ai ika hehena o kana aka. Ku mai la na elemakule me ke kahaha nui a nie ke ano hoonaakiukii ninau mai ai i ke kumuo kona aka a»a pela, aka, me he la ua pnnia ia ko laua makamaka me kekahi hihio ano e, a -hoomau aku la no ia i ka aka me ka leo nui. Aka, i kona ike ana mai ua ano kuio loa oa elemakule, ua hoomaka mai la la e hoakaka mai, me ka hai mai, he oiaio, ua kamailio ia ka pae niai oka uwea olelo ma Hawaii nei, aka, a hiki mai ia kakahiālH, aoie i boea mai, Huli ae ia laua a kau aku la maluna o na holoholona o laua, hoopololei • aku la i na poo ma kealanui a laua i hele mai ai, a mamna o ko laua hoeu ana aku e hele, ua lohe ia aku ka pane ana ae o kahi i kekahi, "E wikikaua, onoi pahaheano Hiio a makaula ko keia nupepa, a hoolaha ia kaua no keia huakai haukae aua mai nei o ka poeleele." Peu ae ia na wawae ike kepa ma ka aoao o ka lio, aoka mea hope loa i ike ia no e ku pololei ana na huelo o na lio, ku ae la ka e-a o ka lepo, a nalo aku ia ma kela aoao o ka puu. Pf-PJ-lIOLO^KAAO.