Ka Lahui Hawaii, Volume I, Number 45, 4 November 1875 — POINO MALUNA O KA MOANA! [ARTICLE]

POINO MALUNA O KA MOANA!

PAKELE iIAI KA OPU HOHOKū. ► Hoko o kma Wti la i hala ilio nei, na ko mai lie moku kalepa Amerika ma ko kakon aWa nei, a malaaa o laua i lawe ia mai iii lie maii l olulo me na moolelo ano pilihua a no na poiiio maluna o ka moana kai hohonu, a kakou e moeuhane ole nei. O keia mau moku, oist no ke k.ilepa Amerika kapena Thompson, lie 122 la mai Pilidelepia mai) ma Amerika Hikina; a me ke knlēpa kapena Newell, he 130 Bosetona mai, ma Amerika Hikina; ua holo mai ka laua mau huakai ma ke ala o Lae Hao a hoea mai ia nei. MalaLo iho e loaa no na moolelo o na mea i hui mai me laua ma ka laua mau huakai ,au-moana. MOKU HAALELE IA I KA MOAN'A. Ua haalele aku ka moku kiapa Beritania tfessie iscott ia Livapula, i ka la 6 o Aperila no Amerika Waena. I ka hoea ana mawaho ae o ka mokupuni o Patagonia, ua | loaa iho la i kekahi makani kikiao ikaika, a hnki pn na kia waena me ke kia luna o ke kia hope i ka la 6 o Sepatemaba. I ka la 7 ae o ia mahina, ua hui pu aku la ia me kē kalepa Amerika Kmph% a ua holo aku he eha luina me ka malamamoku o ka Jessie Scott iluna ona; a ua hai ia mai he 1.30 la o lākon ma ka moana, a e holo ana mai Nu loka no Kapalākiko. Ua noi aku ka malamamoku o ka moku poiuo i ke kapena o ua moku Amerika nei e kokua mai ia lakon, ma ka lawe ana aku ia lakou a pau malnna o kona moku, oiai, ua aneane e poholo ko lakou moku, no ka mea, ua weluwelu a poino, a.e komo nuiana ka liu ; ua hoole mai nae kela i ke noi, no ke kumu, ua-loihi loa ia rna ka moana, a ua kokoke nele i ka mea ai. Ua hai aku ka malamamoku o ka moku poiiio, he nui loa iio ka mea ai maluna o ko lakou moku, a he hiki iaia ke kii aku a lawe mai, aoie nae he nui o ka wai; aka, ua kuli kona mau pepeiao, a paakiki hoi kona manao. Mamnli o na hoolie ia'na, ua hoi hou aku la lakou i ko lakou moku, a hai aku la i ka lono ehaeha i ko lakou mau hoa iioko o ka poino. He ewalu la mahope iho o ko lakou lana ana ma ka ilikai, a halawai iho la lakou me ke kinpa Italia Fr<meiseo l\ir<hi, a i lawe aku ia lakou a pau maluna ona. a i kekahi la ae, halawai hon iho'la me ke kale[>a Amerika (ŪUhena kau mai la elima luina nie ka hulipahu, a holo mai la i Honolulu nei. Ua pahola aku ke kapeua 0 keia moku Amei'ika i ke noi ia lakou a pau e kau mai maluna o kona moku, a nana lakou e malama maikai a liiki i ke awa nei, aka, ua makemake 110 kekahi poe e holo loa maluna o ka moku Italia. Ua manao ia, ua poholo aku ka moku poino i ka la mahope iho o ka haalele ia'na, no ka mea, ia la ua 4 a oi kapuai wai o ka liohoiiu o ka liu, a e komo mai aiia no me ka ikaika. Ua hooniakaukan ia keia moku me na pono lu»lo moana no ehiku makahiki holo kalepa Amerika Waena ; a inawaena o na waiwai nui i pu aku la me ia, he mau waiwai no kekahi halepule Katolika, me na mea hoonani kiahu. Ua nui k:\ mahalo o keia poe i ke kapena o ka moku Amerika nana lakou i lawe mai ia nei, no kona oluoln-a me ke aloha ia lakou, a ]>ela uo hoi na'lii me na luina o ka moku. K A lVl\o A\A O KA M* l K l K Al Wk UKniīAN'i V AI.M KT O Al !.Ari\\ Ma ka la Sahati iho nei i ku mai ai ka nioku h o ka hui o Uurua ma, M:\luna mai o ia moku i hoihoiia mai ai lio j»oe oliilo a jiae i ko kakou nei awa, o Kapena ■ U«rv>ves, katia wahine me na keiki eiua a laua, a me kekahi iuau kahu moku eliina, Va halawai makou me Kapena W, Orove}s a ma: iaia mai i loaa mai ai na snea a ma* kou e ho ke aku nei i ko makou poe heluhflu. a oia koi* : O ka, ka inoa o koua moku, he moku I>eritania, I 1 ka la o Aperiia i hala aku la, haalde la-

kou ia Antwerp e holo sna i Gallao, aole nae i komo ka moka ika nkana; he kolu po€ maluna o ka Ua iiolo mai lakon ih)ko o ka mailail wale no a mawaho ae o Lae Hao, ilaila kibi i ai lakoii me ka ino. Ama kala 2 o Aflgate, lil# ka-hoe oka moku ike kai; maiTā la lka la 15 o ia maliina, ua koao lakou e liaiiā i hoe hou, aole uae hiki no ka 'nui o ka ino. Ma ia la 15 o Augate, ike ke kapena e make ana ka mokn. Kauoha oia q hoomakaukau ia na waapa elua ; aee aku la lakou iluna o na waapa ia la, eiwa ma kekahi waa, o ko ke kapena waa ia, a he iwakaluakumamakahi maluna o kekahi waa malalo 0 ka hooponopono ana o ka Malamamoku. Iwaenakonu o ka po ko lakou haalele ana ika moku, ahe poeleele loa. Ike ao ana ae, ua nalowale ka lua o ka waapa me kona poe, koe ko ke kapena. Ia kakahiaka ike aku no lakou i ka moku, ua lawe ia nae a kaawale loa. Ko ka uuku o kalii ai 1 hiki ia lakou ke lawe mai, ua lawa pono ole lakou i na aina o ka la, a ua kau ia ke kanawai no ka ai, hookahi liilii poepoe me ka hnpa, oia ka mahele ai o'kela a me keia no ka 1», a me elaa paona bipi i niahele ia māwaena o lakou eiwa. Ika Poakahi la 16 o Angate, ua pae lakou ma Hermit Island, lie wahi moknaina uuku loa ia mawaho ae o Lae Hao. Hookahi pūle okoa ko lakou noho ana ilaila iloko o ke anu laiina ole, a rnai make lakou ilaila. 1 ka la 25 o Augate, haalele lakou ia wahi, a hala elua la pae hou aku la he wahi mokupuni e ae. Eha la oka noho hoomanawanui ana ilaila, a haalele lakou ia wahi; ma ia hope halawai lakou me ka ino nui aole o kanamai. Āka umikumamahiku o na la mahope iho o ko lakou haalele ana i ua wahi mokupuni nei, ike aku la lakou i kekahi moku, aka, ua mamao loa aku ; aole no hoi lakou i ike mai; aole no hoi i hiki ia lakou nei ke holo aku no ka nui oka ino. A i kekahi la mai, ike hou aku la lakou he moku, oia hoi ka Ua mao iki ae ka makani ia la, holo aku la lakou a hiki i ka wa i ike ia mai ai e ka poe oluna o ua moku nei, o ka hoohuli ia ae la no ia oka moku a hele mai la a pili me lakou, ia wa nae ua nawaliwali loa ka poe olulo, a ua hukiia me ke kaula a kau iluna- oka moku, Ina palia aole lakou i halawai me ka moku ma ia la, ina ua pan pu lakou ika make, Eia lakou ke noho nei, a ke malama ia nei e ke Kanikela Beritania a me ke kokua ia e na haole lokomaikai.