Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 1, 30 December 1875 — Page 4

Na Ekalesia o Kawaiahao a me Kaumakapili.

Halawai kakahiaka, la Sabati .... hora 10½
Halawai po ..... hora 7½
Halawai Apana auina la ..... hora 3½
Kula Sabati ..... hora 9½

NA HAAWINA KULA SABATI.
[HOOPONOPONOIA E REV. L. LAIANA.]
HELU 3—SABATI, IAN. 16, 1876.
Davida me Golia. I Sam. 17: 38—51.

38 Hoaahu aka la o Saula ia Davida i kona aahu kaua, a kau aku la i ka mahiole keleawe ma kona poo, a hookomo iaia i ka puliki koa.
39 Kaei iho la o Davida i kana pahikaua maluna o na mea kaua, a manao iho la e hele ; aka, no ka hoao ole ia, i aku la o Davida ia Saula, Aole au e hiki ke hele me keia mau mea ; no ka mea, aole au i hoao. Kala ae la o Davida ia mau mea mai ona aku la.
40 Lawe aku la ia i kona kookoo ma kona lima, ohi iho la ia i na ala elima no ke kahawai, a hahao iloko o ke kieke kahuhipa nona, a iloko o ka aa ; a ma kona lima kana maa : a hookokoke aku la ia i ke kanaka Pilisetia.
41 A hele mai ke kanaka Pilisetia, a hookokoke mai ia Davida, a imua ona ke kanaka nana i hali ka pale kaua.
42 Nana ae la ke kanaka Pilisetia, a ike mai la ia Davida, hoowahawaha mai la iaia ; no ka mea, he opiopio oia, he ehu, a he maikai ke nana aku.
43 I mai la ke kanaka Pilisetia ia Davida, He ilio anei wau, i hele mai ai oe io'u nei me ke kookoo? A hoino mai la ke kanaka Pilisetia ia Davida ma kona mau akua.
44 I mai la ka Pilisetia ia Davida, E hele mai io'u nei, a e haawi aku au i kou io na na manu o ka lewa a me na holoholona o ke kula.
45 I aku la o Davida i ka Pilisetia, Ke hele mai la oe io'u nei me ka pahikaua, a me ka ihe, a me ka palekaua : aka owau, ke hele aku nei au iou la ma ka inoa o Iehova o na kaua, ke Akua o ko Iseraela poe kaua au i aa mai ai.
46 I keia la, e haawi mai o Iehova ia oe iloko o kuu lima, a e pepehi aku au ia oe, a e lawe aku au i kou poo mai ou aku la ; a e haawi'ku au i keia la i na kupapau o ko Pilisetia poe kaua na na manu o ka lewa, a na na holoholona o ka honua ; i ike ko ka honua a pau, he Akua no iloko o ka Iseraela.
47 A e ike keia ahakanaka a pau, aole e hoola mai o Iehova me ka pahikaua, a me ka ihe : no ka mea, no Iehova ke kaua, a e haawi mai oia ia oe iloko o ka makou lima.
48 A i ka wa i ku ae ai ke kanaka Pilisetia, a hele, a hookokoke e halawai me Davida, lalelale iho la o Davida, a holo aku la i ka poe kaua e halawai me ua kanaka Pilisetia la.
49 A hou iho la o Davida i kona lima iloko o ka aa, a lawe mai i kekahi ala, a a maa aku la, a pa aku la i ka lae o ka Pilisetia, a komo iho la ka ala iloko o kona lae, haule iho la ia ma ka honua ilalo ke alo.
50 A lanakila o Davida maluna o ka Pilisetia me ka maa me ka ala, a pepehi aku la i ka Pilisetia, a make ia; aole nae he pahikaua ma ka lima o Davida.
51 A holo aku la o Davida, a ku maluna o ke kanaka Pilisetia, a lalau iho i kana pahikaua, a unuhi ae mailoko mai o kona wahi, a pepehi iho la, a oki aku la i kona poo me ia. A ike ae la ko Pilisetia poe, ua make ko lakou kanaka koa, auhee lakou.
Pauku paanaau 45, 47.
Mele. Him. 12. 8—Leo Astoria. Pauku 1 a me ka 2.
(Ina ua nele kekahi poe i ka Buke Himeni ole, e wiki e kuai.)
Pule kekahi kumu, pule pokole e kokua mai ka Uhane Hemolele i na kumu me na haumana.

NA NINAU, KA WEHEWEHE, KA HOOPILI'NA.

Heaha ke kaua ma keia Haawina? Owai na aoao elua? Mahea i akoakoa'i? Heaha mawaena? p 1—3. He kanaka koa nui, Owai ia? nohea? Heaha kona kiekie? kona kahiko? p 4—7. Heaha kana mau olelo weliweli? p 8—10? Owai ka i makau? p 11. Owai pu me Saula? Mahea hoi Davida? p 12—15. Ke kahea ana o Golia, e aha? Pehea ka loihi? p 16. Owai ka i hoounaia i kahi o ke kaua? me ke aha? no ke aha? p 17, 18. A puka Davida i kahi o ke kaua, a ike i na hana, a ninau aku no keia kanaka nunui, pehea na kaikuaana i olelo pakike ai iaia? p 20—28. A pane aku Davida pehea? p 29. A lohe Saula e aa ana Davida e kaua me Golia, pehea la Saula i hoopohala ai i ko Davida manao, me ko Davida pane ana aku? p 32—37.
P 38, 39. Ua ae anei Saula i ka manao o Davida? me ka olelo pehea? me he la, aole oia i haalele ia Iehova. Ina hele kekahi i ke kaua, a i kekahi hana, Owai pu kekahi me ia e pono ai? Ina he kaua pono ole, a he hana pono ole, Kokua mai anei o Iehova? Me ke aha Saula i hoomakaukau ai ia Davida; a hoole aku no ke aha? Maa ole, hemahema ke kaua me ia mau mea.
P 40 Heaha ka Davida i lawe ai i mea kaua? a hookokoke aku io wai la? P 41—44 Pehea Golia? owai pu me ia? a aha oia ia Davida? A ninau oia pehea? A hoino iaia ma owai la? Owai kona mau akua? Dagona ma. He mau akua mana
anei? Mana anei Dagona mamua imua o ka pahu berita o Iehova? I Sam. 5:3, 4.
P 45—47 Pehea Davida i pane aku ai i na olelo kaena a Golia? He inoa aha ko Iehova ola? Ma owai la kakou e lanakila'i ke hoouka aku i ko kakou enemi nui, o ka Diabolo?
P 48—51 A i ka eu ana o Golia e kaua me Davida, ua ko anei kona mau olelo kaena? Owai ka i lanakila? Me ke aha i make ai o Golia, a okiia'i kona poo? Ko anei ka Davida mau olelo? A ike na Pilisetia ua make ko lakou poo nui, pehea lakou?

NA NINAU E PILI ANA.

Ma ke kaua ana o Saula me na Amona, heaha kona hewa? Ma keia kaua ana me na Ameleka heaha kona hewa? Ma keia kaua ana me na Pilisetia heaha kona hewa? No ke aha kona makau? No ka mea, ua haalele o Iehova iaia, no kona mau hewa. Ina haalele ke Akua i kekahi kanaka, pehea ia kanaka? Poino, wiwo wale. Heaha ka hana mana a Davida i hana ai mamua o kona pepehi ana ia Golia? Owai kekahi kanaka ikaika loa mamua? Nohea ko laua ikaika? Owai kekahi kanaka Hawaii nunui mamua?
He alii nunui mamua, Owai ia? pehea kona moe hao? Kan. 3:11. Nui na Pilisetia, na Golia i keia wa, ka poe haano'u, haakei, kaena, hoaikola, hoowahawaha i ka pono a me ka poe pono, a paulele ma ko lakou ikaika, ko lakou nui, ko lakou naauao, ko lakou waiwai, ko lakou hanohano. Ma ke aha e hoohioloia'i ko lakou mau manao? Owai ka mamo ikaika a Davida, ka Liona o ka Ohana a Iuda? A ma o na la e aha'i na enemi a pau? Heaha ko kakou mau mea kaua? Hoopaanaau. Epeso 6:11, 16, 17, me I Samuela 14:45, 47.
Mele, Robiana Gula, Mele 5.
Eua a hooikaika , &c. (Hookahi pauku.)
(Ina nele ia Buke,—kuai me Wini.)
Pule ke kahu i nui na Davida, &c.
Haawina no Ian. 23. I Sam. 18:1—10. Pauku hoopaa, 14.

KA HUAKAI ALII A
Kalani Moi Davida Kalakaua
Ma na Hono a Piilani.

          I ka pae ana aku o ke Alii i uka, ke Kiaaina a me Sam'l Parker, makou no hoi a pau na keiki o ke alo, a me na keiki hoe, o na waapa elua i ka ae-one, a maluna o ke alanui ie-lole i hoomoe ia mai ka hale mai, a i ka lihi o ke kai, Kalani Moi i hehi ai, i lawelawe noeau ia, a makee alii na kamaaina lokomaikai o ia Mokupuni ; a o makou hoi a pau, luakaha iho la i ka pue-one e olala auna i ka mahana o ka la. A hala he mau minute pokole, hoomakaukau ia mai la na mea ai o ka paina kakahiaka, liuliu ae la makou e kuene like, ua kahiko ia hoi ka hale me na lau uliuli o ka nahele, a ua maikai a alohi i ka lihilihi ke ike aku i ka nui o na mea ai ma ka papa-aina, no lakou na anoai, hooluu like ole o ka momona.

NO KA MOKUPUNI O KAHOOLAWE.

          Ua minamina nui au i o'u mau makamaka heluhelu o ka nupepa LAHUI HAWAII i ka loaa ole ia'u o kekahi kamaaina kupono nana e kuhikuhi mai i na wahi kaulana o keia mokupuni, oiai au malaila ; aka, me kuu ake nae e hoike aku i na mea i ike ia maloko o kona mau pohai.
          A pau ae la ka aina-kakahiaka, liuliu ae la ke Alii a me kona mau Ukali maluna o na lio ewalu a holo aku la i uka, ma na kula palahalaha e waiho laula ana mai uka a kai, me he la he 300 eka, ku mai ana ka puu, a pela aku ana ; waiho mai ana he mau awaawa kuhohonu, a pela aku ma ka akau a me ka hema. Hookahi no puu kiekie e huli mai ana e nana ia Molokini ; oia hoi ka puu o Ulapuu, a hookahi no hoi lae kaulana ma ka hema o Kealaikahiki, he ano poepoe loihi (spheroid) ka waiho ana o ka mokupuni.

NA MEA ULU.

          O na mea ula launahele o luna, Mamane, Akia Nenee, Wiliwili, Maniania (Mahiki,) Manu Pilipili, a Mauu Pili e ako hale ia nei, ua ulu nui ma na lae kahakai a puni; he Puawa, a he Nohu.

NA MEA OLA MALUNA

          He 20,000 hipa, he 10 lio, 6 kanaka, 2 kane (he mau haole,) 2 wahine (mau Hawaii ponoi,) 2 mau wahi keiki, 4 hale, 2 ilio, a he mau haneri kao. O keia mau waiwai, a me ka mokupuni holookoa, aia malalo o ka Hui o Alani ma (Lunakanawai Kiekie.) Ma ke koho wale ana aku me he 'la he 20,000 eka a oi a emi mai paha o keia mokupuni. He aina maikai a kupono no ka hanai holoholona, ua lawa i na 100,000 hipa e hookuu ia malaila, no na makahiki he 20 a oi, aole e olala, aka, e momona mau lakou. A he mau kahawai, punawai, waimapuna, e pilikia ole ai ka ohana he lehulehu, aole e oi mamua o ke 50, a o ka ai nae no na mokupuni e mai. O ka malama ana o keia mau mea, aia malalo o Mr. Lewis, he haole Farani, oia ke alii o Kahoolawe, he makamaka oluolu a lokomaikai.
          A i ka hiki pono ana ae i ka hora 11 o ke awakea, hoi mai la ka Huakai Alii a kahakai, a aloha hope me na kamaaina a huli hoi mai la i ka moku, a e imi ae ana no hoi o Kilauea ia makou mai Maalaea ae.
          A i ka pili ana mai o na waapa elua, me he 'la 2 mile mai ka mokupuni mai, hoohuli ae la ka ihu o ka moku i ka hikina akau, o Makena ke awa. Holo pili koke mai la makou ia Molokini, o ke kulana o kona waiho ana, me he la he nahesa e lapuu ana; aole i liuliu iho kaalo ana Puuolai, alawa aku la au mamua o ka ihu, e kau mai ana o Ulupalakua iluna, ka home nani o Capt. Makee, malalo iho o ka malumalu o na laau paina e ku oeoe ana. A ku ka moku i ke awa, a pae aku la ka Huakai Alii i uka, liuliu ae la ka Moi a me na Ukali, makou a pau maluna o na lio, a me na ukana a pii aku i ka home nani o Mr. Makee, ka Paridaiso o Hawaii nei (ma ka hoohalike ana,) o ka hora 5 ia o ke ahiahi.
          A hiki aku la makou i ua home la, me e ka nani, na laau o nunui a liilii, na laau hihi e nenee ana, na pua nani popohe o na kahiko waihooluu liko ole, no lakou na ala onaona i hiki ke kaupaona ole ia ma ka mea ana, na lua wai nui, na wai piula pipii, na alanui pohai poepoe i palaina puna ia, e maokioki ana iwaena o ka uluwehi o na mala pua, me he 'la ¾ eka ; a hoolulu iho la makou a pau i ka maluhi, malalo iho o ka malumalu o na laau, a me ke ko waianuhea ala o na pua, a ke kehau o ka mauna Haleakala e kolonahe mai ana.
(Aole i pau.)

He wahi moolelo no William L. Lee, ka
LUNAKANAWAI KIEKIE A PARESIDENA O NA
LUNAHOONA O KO HAWAII PAE AINA.

          Mamua aku o ka make ana o William Rikeke ke Kuhina Aopalapala a me ka Elele o ko Hawaii nei nana i imi ke kuokoa a me ka noho aloha pu ana me na aupuni nui o ka honua, i ka la 7 o Novemaba, M. H. 1847. Ua waiho mai o John Ricord ke Kokua Lunakanawai o ke Aupuni i kana mau oihana i noho ai ma keia Pae Aina no na makahiki ekolu, me ka nonoi e hookuu aku ka Moi Kamehameha III iaia e hoi i kona aina hanau. Mamua o kona haalele ana i kana mau oihana a me keia Pae Aina, ua hai mai ola i ka moolelo o kana mau oihana ma ka la 23 o Aperila o ka makahiki i olelo ia maluna, a me na oihana nui kaumaha ana i hapai ai e kukulu i na pono nui ma ke kanawai no ke aupuni o ka Moi lokomaikai. Ua kukulu oia me ka hookahua ana i ke kahua o na Kuhina, Kiaaina, Lunahoona, na Lunakanawai Kiekie, na Lunakanawai Kaapuni, na Lunakanawai Apana, na Lunaauhau, ka Ilamuku, na Lunamakai, a me kela mea keia mea, i hookahua ia ma ke Kanawai hoonohonoho oihana Kuhina Alii o ko Hawaii Pae Aina, a ua hoopau ia ka hemahema, a ua hoopaa ia ke kahua o ke aupuni ma ke kanawai. O ke kanawai ke kahua i hoopaa ia ai ka pono o ka Moi, ka pono o na 'Lii a me na Makaainana ; a o ke kanawai ka mea nana e pale i na enemi kuloko a me na enemi kuwaho.
          I mai o John Re cord, Ua ku au ma ka pono o ke aupuni e pale i na hookauhihi a me na imihala a na enemi e hoopilikia i ke aupuni. O ka hihia o William French laua o Francis John Greenway oia kekahi kumu o ka hana a Lord George Paulett a lilo ke aupuni iaia iloko o na malama eono. Ua hooponopono ia a hoopaa ia ma ka la 4 o Maraki, 1847.
          I ka la 13 o Iulai, 1846, ua loaa ia'u ka hooponopono ana o ke kuikahi mawaena o keia aupuni me Amerika Hui no Brinsmade ma, ua hoohihia ia ke aupuni, ua haihai ia na Pauku Kuikahi; ua kokua ia o Berinemede ma e Anthony Ten Eyck ke Komisina mai Amerika mai. Ua hoopii lakou i keia aupuni no na dala he nui loa no ka hookauwa ana ia Berinemede e holo i na aupuni nui o Europa no ke Kuokoa, a i ole ke dala, alaila, o na aina kula waiho wale mai Hawaii a Niihau. Ua hookolokolo ia imua o Stephen H. Williams laua me James F. B. Marshall. Mai ka la 20 o Augate a hiki i ka la 18 o Dekemaba. Ua nui wale na hoike, aole nae i poino iki ke aupuni ilaila. Aole no Berinemede ma na aina kaawale. Ua maopopo hoi ke kupaa o ke aupuni, no ka mea, aole i makau ke aupuni i ka hookolokolo ana no ka hoopii a J. B. de Fiennes laua me Anthony Ten Eyck na Komisina na kanaka koikoi o ke aupuni Amerika Huipuia a imua hoi o na Lunakanawai koho kuikawa o na aoao elua. Ua loihi loa kana moolelo, a pela aku, a pela aku. Aka, haliu ae oia a pane aku i keia mau hopunaolelo i ka Moi. I kuu wa e kaawale ai mai ko aupuni aku, a i hemahema ko aupuni ma kahi i lawa ole i ke kanawai; Eia kekahi kanaka i naauao, a i ao ia ma ke kanawai ke noho nei iloko o kou aupuni, oia no o Wm. L. Lee. O John Record ke Kokua Lunakanawai nui o ke aupuni Hawaii, a oia ka palekaua nana i pale ka pilikia nui o keia aupuni me Amerika Huipuia; a iloko o na makahiki elua a ekolu ka haawi ole mai o na manuwa Amerika i na pu hoomaikai no ke aupuni Hawaii ; mai a George Baraunu ka Komisina mua a hiki i ke Komisina hou ia Anthony Ten Eyck. Ua hoino ia ke aupuni ma o Dr. G. P. Judd me William Richards la, aka, ua kupaa ke aupuni ma kona pono me ka naueue ole a hoopuehu ia na enemi, ma ka hooponopono akamai a ke Kokua Lunakanawai me ka noiau.
          O ke kanawai a ke Kokua Lunakanawai i kukulu ai no ka pono o ke aupuni Hawaii, oia ke "Kanawai Hoonohonoho Oihana Kuhina Alii o ko Hawaii Pae Aina." O keia ke kanawai hanohano Moi o keia aupuni, a ua kupono i ke Kumukanawai Aupuni Moi. Olelo mai ua Kokua Lunakanawai nei ma ke Kau Ahaolelo o ka M. H. 1845. "He mea makehewa na kanawai kahiko a me na kanawai hou o na aupuni e, a me na lahui e ke hoolilo i mau kanawai no keia lahui, ua kupono no ko lakou mau kanawai me ke kupono i ka lahui a me ke ano o ka aina; aole hoi he pono ke hoolilo i ke kanawai o ka poe Iseraela i kanawai no keia lahui, ua kupono no ia lakou ko lakou kanawai; E hana ia ke kanawai o keia aupuni i kupono i ka lahui a me ka aina; oia ke kumu e ulu ai ka pomaikai i ke aupuni a me ka lahui."

NO WILLIAM L. LEE

          I ke kaawale ana o John Ricord mai keia aupuni aku, a me ka make ana o Wm. Richards ke Kuhina Aopalapala. Ua koho ia o William L. Lee i Lunakanawai Kiekie a i Peresidena, o na Lunahoona. Ua hana oia i ka Buke Kanawai Hoonohonoho Oihana Lunakanawai, a ua hana oia mahope mai i na kanawai hoopai hihia hewa, a i kapa ia ka Buke Kanawai Hoopai Karaima. Ua nui kana mau oihana i auamo ai no ka pomaikai o ke aupuni a me ka lahui, o ka Hui Mahiai o ka Hui Kanu Pua, a ua noho i Peresidena i na makahiki elua i ka Hale Ahaolelo o ka Poeikohoia ma ke Kau Kanawai. I ke Kau o ka Ahaolelo o ka M. H. 1851, ua koho ia i komite no ka hoomakaukau ana i ke Kumukanawai no ke aupuni.
          Aka, o ka oihana Lunahoona Kumukuleana aina iloko o ia mau makahiki, oia wale no kau oihana nui kaumaha, i auamo ia no ka pomaikai o na 'lii na makaainana, a me ka lehulehu malihini kipa mai. Ma ka oihana Lunahoona, ua kaulana ka inoa o ka Peresidena i ka lahui holookoa me na malihini, ua olelo ia he hoopono, he hoopololei, he makau i ke Akua, he makau i ka hewa; he makua no ka ilihune no ke keiki makua ole no ka wahine kanemake. Aka, oia ke kanaka kupono no ka oihana Lunakanawai Kiekie, a pela ko'u manaoio. Aka, ua kuhihewa paha i kekahi wa, a ua alakai hewa ia paha ma ke kuko hewa o hai, a ua puni hewa ka naauao ma ke alakai a ka hupo.
(Aole i pau.)

He ohu ka hewa aohe kuahiwi kau ole.

          Ua ike kakou a pau i ka ohu ma na kuahiwi, a ma ka ilikai no hoi i kekahi wa, a he noe hoi kekahi inoa i kapaia 'i, a ua hoohalike ia ka hewa ma keia K. M. me ua ohu ala, a malia paha o ninau mai kekahi ia'u, pehea la e like ai ka hewa me ka ohu o na kuahiwi? Penei, wahi a'u.
          I. Ma kona ano pouli, e uhi paapu ana i ka honua.
          II. Ma kona laha ana mai kekahi kuahiwi a i kekahi kuahiwi.
          III. Ma kona auhee ke poha mai ka malamalama o ka la.
          I V. He mea hoopoino i ke kanaka ma na kuahiwi a me na moku ma ka moana.
          V. He oiaio keia manao, no ka mea, he mea pouli aaki ka ohu ma na kualono a me na kuahiwi, a pela no hoi ma ka ilikai, aole no e ike aku kekahi i kekahi ina he mau kapuai ekolu ke kaawale, a o ka mea e pono ai o ka walaau aku a walaau mai, ina hoi ma ka moana, e hookani i kekahi mea ina he pu, a he ole paha.
          A e like me ka pouli o na kuahiwi, a me ka ilikai i ka ohu, pela no hoi e poele mai nei ka naau o kanaka i ka hewa, e like me ka olelo a Isaia, "Uhi mai la ka poeleele i ka houna a o ka pouli loa i na kanaka."
          II. Ma kona laha ana mai kekahi kuahiwi a i kekahi. He mea ike maka ia keia e kakou, e kokolo ae ana ka ohu mai kekahi kuahiwi a i kekahi kuahiwi, aole i nele kekahi no kona kiekie iuiu ke nana aku, a aole no hoi i ka mea haahaa no kona omilumilu ilalo lilo, aka, e kipu like waleia ana no e ka ohu, aohe koe. Pela no hoi ka hewa a kakou e ike mau nei e laha ana mai kekahi kanaka a i kekahi, mai kakahi lahui a i kekahi, e like no me ka hoomaka ana ma Edena, mai a Satana a ia Eva, mai a Eva a ia Adamu, a mai ia laua mai no hoi a i na mamo a laua a puni na paia o ke ao nei, aole he mea i pakele mai ka poe kiekie a i ke unu pehi iole, mai ka poe naauao a i ka poe naaupo, aohe ku aohe moe iaia, ua papau wale no i ka paumaele; nolaila, he oiaio ka olelo. "Aole he kanaka pono ma ka honua, aole hookahi, ua helehewa na wawae, paumaele hoi na lima.
          III. Ma kona auhee wale ke poha mai ka wela o ka la, nolaila ua aneane like me ka mahu ka pu-a iki mai a nalo aku, a ikeia ka uliuli o na kuahiwi, a pela na moku ma ka moana e haaheo ana i ka ilikai, aka, aole nae i pau loa ka ohu, aka, ua mao ae a mahope hoea hou mai, &c.
          Oia ratio like hookahi no hoi me ko ka hewa, ina he kanaka i hele a aaki ka pouli o ka ohu o ka hewa ma kona naau, a powehiwehi ka pono iaia, a ina e poha mai ke aloha o Karisto iloko ona ma o ka Uhane Hemolele ala, alaila, e auhee auanei ua mau hewa nei me he ohu ala, a pu-a mai ka nani o ka Haku maluna o ua kanaka 'la i paa ia e Satana, aka, aole nae pau loa ka hewa, e hoowalewale hou ia mai no, aka, aole e haalele mai ka Uhane Hemolele iaia ka hanau hou oiaio ia kona naau, e like me ka olelo a Paulo, "Ina iloko o Karisto kekahi kanaka he mea hou oia" a pela ka Iesu i na haumana, "Aole au e haalele ia oukou a nele, owau pu me oukou a hiki i ka hopena."
          I V. He mea hoopoino i ke kanaka ma na kuahiwi a me na moku ma ka moana. He nui ka poe i hele ma na kuahiwi a paa i ka ohu, a nalowale ke alanui, huhewa a hiki ole ke hoi a hiki i ka hale, ua ike pono au i ka wa a'u i pii ai me Prof. W. D. Alexander i Maunakea, a paa pu makou i ka ohu mai kakahiaka a po a ao i ka nahelehele, ane make makou i ke anu me ka pololi, ina e mao ole ae ka ohu i kekahi la ae. A he nui no hoi na moku i ili a nahaha ma ka moana, pela kekahi moku i ili ai mawaho mai o Kalifonia, no ka paa o ka aina i ka noe, ike ole ia aku, i ike ia i ka hookui ana a i ka wa pokole he pio ka moku nani na ka opu o ka moana; pela no hoi kekahi mau okohola i hookui ai ma ke kahua pepehi kohola i keia kikina iho nei, a o laua na moku i hoi mua mai e kapili i ko laua mau wahi i poino, no ka hookui ana ma ka moana no ka paa i ka noe.
          Me keia mau poino i hai ia ae la maluna ae, ke pouli ka ohu ma na kuahiwi, a me na moku ma ka moana, e hookaulike ae kakou ma ka aoao elua; o ke kumumanao, oia hoi keia, he nui ka poe i pouli ko lakou mau naau i ka ohu o ka hewa a ua nalowale ma na kuahiwi o ka lealea, a ke hoaa nei i ke alanui e hiki ke hoi i ka home, a ke hookui nei ma na pukoa o ka pilikia, a ke nahaha nei i na mai ino, a me na kanawai o ka aina, a he manawa pokole ua nalo na kino nani o ka poe opio o ka lahui aloha, a ke kapilipili hou mai nei kekahi poe i na wahi poino ma ka halemai, a ma na wahi e ae; aka nae, i ka wa i nahaha ai kela moku ma ke awa o Kalifonia, ua hai kokeia ka lohe i ke taona a ua holo koke mai na waapa hoopakele, a maalahi na olulo o ka moku poino. Pela no hoi ka Haku o Iesu e hele mai nei e imi i ka poe nalowale, ke makemake nei oia e hoopakele ia lakou, mai ko lakou hewa, a ke kau leo mai nei e hele i ona'la, a o ka mea pepeiao lohe la, e hoolohe ia oiai he kuli ka make a he lohe ke ola. Me ka mahalo.  THOMAS PUUOHAU.

Ka imi loaa me ka hoopunipuni.

E KA LUNA HOOPONOPONO; Aloha oe:
          Ma ka la 9 o keia malama, hiki mai la ma ko'u hale kekahi keiki opiopio me ka'u aikane. Hoike mai la laua i ka puni ana o laua i na olelo hoopunipuni hakuepa a kekahi mau kiure kepa kanaka, i hele a pahee ka waha me he nahesa la. Ia laua i hoi mai ai mai ke okohola mai, a hiki i ka manawa e kepa hou ai. Ia laua nae e hele ana ma ke alanui, halawai mai laua me kekahi mau kiure, eia ka laua la ninau mai; "Makemake anei olua e kepa hou?" Ae aku laua nei. "Eia ka moku maikai loa, he kanawalu dala ka ohi mua," Ninau aku laua, Owai ka inoa o ia moku? "O Brig. Heeia, o Capt. Smith ke kapena, a ina aole makemake ia moku, alaila, o Brig Hilo kekahi moku maikai," wahi a na kiure, Pane aku laua, o Brig Heelia ka maua moku makemake, ae mai la ua mau kiure nei, "Ae, o keia mau moku, he mau moku laki i na kikina a pau." Ua kapaia ae la elua mau keiki maluna o Brig Heeia, a eha hoi maluna o Brig Hilo. I ka noho ana o laua he mau la mahope iho, hiki mai ana he haole no Heeia, eia ka o ka haku hana ia o Hui Mahiko o Keaahala, i Heeia ae nei no, maopopo iho la ia laua, ua kepaia laua ma ke ano kumakahiki. He keu keia ano hoopunipuni ino a keia mau kiure, ua nui no ke kaumaha o ka naau, nui ke kanalua a me ka hoowahawaha i ke kepaia i ke kumakahiki; a pela no hoi ka poe i kepaia maluna o Brig Hilo, nui ko lakou hoowahawaha, eia ka! o ke ano ia o keia mau huaolelo: Brig Heeia, Mahiko o Heeia; a o Brig Hilo, Mahiko o Hilo. Nolaila, ua kupono ke kapa ana i keia mau kiure imi loaa me ka hoopunipuni.  J. W. K.

Auhea ka Oiaio? Owai hoi ka i Wahahee?

E kuu kuluma, KA LAHUI HA WAII ;
          Welina oe :—E ae mai i kekahi o kou oiwi ponoi, ka mamo hanau hoi o ke one hanau o kaua, a he kokua makee a aloha Alii hoi nou e ka hae lamaku o ka oiaio.
          Iloko o keia mau la i kunewa hope iho nei, ua halawai mai ka ike o ko'u mau maka me na olelo pahee a pakika no hoi a kou hoa kalai manao ke Kuokoa , e pili ana i ka nani hiwahiwa o kana mau kii makana o na Moi o Hawaii nei, mai a Kamehameha I., mai a hiki i ko kakou Lani Moi Kalakaua e noho nei. E like me ke ake nui o ko'u makemake, ua iini piha au e ike, oiai, ma na olelo hoakaka, ua paa iho la ko'u manao o keia ka oi, a me ka oiaio o na helehelena o ko kakou mau Moi, a i kekahi o keia mau la, ua hoopomaikaiia mai au ma ka makaikai piha ana i keia makana kii hou a ko kaua makamaka. Ua mahalo au i na helehelena aka, ua ane paele loa no nae i ka inika, oia kahi mea i ano e ai. O ke kii i oleloia o Kamehameha I., ua puiwa au. No ka mea, aia ma na la mua o ka M. H. 1875, ua haawi mai la ke Kuokoa i kona poe lawe pepa, he kii "oiaio loa," he kii "nani a pololei," he "kii me kona mau hiohiona ponoi," wahi ana me ka hoohiki a hooia laulaha ana; a kapa mai la ia oe he nupepa kamalii hoino a kuamuamu i kou hoohalike ana me kekahi kanaka ai kanaka o Figi. Ua puka na olelo hooia a ke Kuokoa imua o na Mamo a Kamehameha Akahi, o kona kii oiaio a hiohiona ponoi maoli hoi kela i hoikeia ma kana makana o ka M. H. 1875.
          I keia makahiki, ke hele hou mai nei oia a ke hooia mai nei, "he mau kii oiaio o na Moi o Hawaii nei," aka, i kuu nana ana, ua ike au, a ke hooia aku nei hoi, ua ano e loa keia kii o Kamehameha I, a ano e loa hoi ke kii mua. Ua like me ke ano e mawaena o ka holoholona Popoki a me ka manu Palahu; a ke noi nei au i na mamo a ke Alii Lani nona ka Ihiihi Nai Aupuni e nana, a e hoomaopopo, ina ua oiaio ole ka'u, alaila, e pane mai, a na'u no e hooia aku.
          Ma o ko'u ano he Hawaii Imi loa, Ke waiho aku nei au i ka ninau e imi aku a loaa ke Kuokoa, "Owai la ke kii oiaio o Kamehameha I. O ke kii paha ana i hooia mai ai o ka M. H. 1875? O keia kii paha o keia M. H. 1876 e naue mai nei? He mea makee na makou na kanaka Hawaii ka inoa a me na hiohiona o ko makou mau Moi, a o ka hana hoohenehene ana i ka makua o ka aina a me ka lahui, he hana ku ia i ka hoohilahila, a he hoike oiaio maoli mai ana hoi i ka manao hoowahawaha. Ke hoowahawaha i na Alii ponoi o ka aina o ka hoowahawaha ana no ia o ka lahui. Ma ka mana o ka leo o ka lehulehu, i noho kuleana ia e ka lahui, ke pahola aku nei au i keia mau ninau, a ma ke ano o na olelo hooia a ke Kuokoa , ua hiki ole iaia ke hoole i ka pane ana mai, a hoakaka mai hoi i ke ano o keia hana.
          Me ke kali ana, ke hoomaha nei ka'u maka kila, me ka makaukau i na wa a pau e paio aku no ka pono a me ka pomaikai o na'lii o ka aina, no ko'u lahui a me ke aupuni.
MAKAMAKA.
Kou, Dek. 27, 1875.

NA AHAHUI EUANELIO.
AHAHUI EUANELIO HAWAII.

          Ua hoopanee ia ka Ahahui Euanelio o Hawaii a ka Poalua mua o Iune, hora 10 A. M., o ka M. H. 1876.

HAWAII AKAU.

          E halawai hou ka Ahahui Euanelio o Hawaii Akau ma Hamakua Hikina, i ka Poakolu mua o Maraki, M. H. 1876.

HAWAII HIKINA.

          Ma Puula, Puna, Hawaii, e halawai hou ae ka Ahahui Euanelio o Hawaii Hikina, i ka Poakolu Akolu o Maraki, M. H. 1876.

HA WAII KOMOHANA.

          Ma Hookena, Kona Hema, Hawaii—Luakini o Pukaana, i ka malama o Maraki, hora 10 A. M. o ka M. H. 1876. E halawai hou ae ka Ahahui Euanelio Hawaii Komohana.

AHA LUNAKAHIKO O MAUI.

          Ma Lahainaluna, Maui, kahi e halawai hou ai keia Aha i ka Poalua Mua o Mei, M. H. 1876.

AHAHUI EUANELIO OAHU.

          Ma ka malama o Feberuari, M. H. 1876, i ka luakini Hoole Pope ma Waikane, Koolaupoko, Oahu, ka halawai ana o keia Aha.

AHAHUI O NA EKALEISA O KAUAI.

          E hoopanee keia Hui a halawai hou ma Koloa, Kauai, i ka malama o Aperila, M. H. 1876.

He Papa Hoike Hana no na La o ka He bedoma Haipule. M. H. 1876.
Mai ka la 2 o Ian. a hiki i ka la 9.

          SABATI, Ian. 2. Haiolelo —ke ano a me ka hana a ka Uhane Hemolele.
          POAKAHI, Ian. 3. La noonoo, hai aku i ka hewa—mihi, hoohaahaa iho, a hoi mai i ke Akua.
          POALUA, Ian. 4. Kukakuka, a nonoi aku i ke Akua no ka Lahui Hawaii, no na makaainana, Luna aupuni, na'Lii a me ka Moi.
          POAKOLU, Ian. 5. Kamailio, a nonoi aku no na Ekalesia Hawaii, a me na Ekalesia Haole; no na Kahu, na luna, a me na Hoahanau.
          POAHA, Ian. 6. Pule no na Ohana, na Kula o kela a me keia ano, no na makua, na kumu a me na haumana hou.
          POALIMA, Ian. 7. No ka Oihana o Kristo ma na Paeaina o ka Moana Pakipika, ka Paeaina Gilibati, Makala, Kaloline, a pela aku.
          POAONO, Ian. 8. No ke Aupuni o ke Akua ma ka honua nei? Ma Europa, Aina Mahomeda, Aina Pope, Aina Pegana, a pela aku.
          SABATI, Ian. 9. Haiolelo —I saia 9:7.

NA BUKE
I HOOLAHAIA E KA PAPA HAWAII
—ME KE—
KUMUKUAI O KELA ME KEIA.

BAIBALA HEMOLELE NUI ILI GULA NANI me na kuhikuhi ma na aoao.....$12 00
Baibala Hemolele Nui ili eleele kaekae waigula.... 5 00
Baibala Hemolele uuku iki iho kae wai gula..... 8 00
Baibala Hemolele pananaiki iho ili eleele..... 4 00
Baibala Hemolele ili eleele 2 00
Kauoha Hou ili gula nani me na kuhikuhi..... 3 00
Kauoha Hou ili eleele kaekae wai gula..... 1 00
Kauoha Hou ili eleele.....  75
Kauoha Hou Hapa Haole.....  75
Moolelo Ekalesia.....  50
Haiao ili lahilahi.....  10
Hele Malihini ana.....  25
No ko ke Akua ano.....  25
Hoike Palapala Hemolele.....  25
Moolelo o Heneri Opukahaia.....  15
Hoike Akua.....  25
Wehewehehala.....   25
Ninau Hoike ili manoanoa.....  50
Ninau Hoike ili lahilahi.....  20
Kumumua Kula Sabati.....  20
Buke Lawe Lima.....  10
He Buke no ka Pope.....  15
Ui Kula Sabati Helu 3.....  25
Ui Kula Sabati Helu 4.....  15
Ui Kula Sabati Helu 5.....  25
Buke Euanelio a Ioane Hapahaole.....  10
Buke Wehewehe Huaolelo Baibala, elua ano..... 2 00
Buke Wehewehe Ano Mataio..... 1 00
NA KAUOHA HOU PAKEKE.
Ili gula nani..... 1 50
Ili eleele kaekae nani.....  50
Ili eleele.....  35
KAUOHA HOU PAKEKE ME NA HALELU.
Ili gula nani..... 1 70
Ili eleele kaekae wai gula.....  65
Ili eleele.....  50
NA HALELU PAKEKE.
Ili Gula nani.....  50
Ili eleele kaekae wai gula.....  30
Ili eleele.....  20
Ka hae Hoonani (Buke Mele).....  25
NA BUKE MELE.
Himeni Hawaii ili nani..... 1 75
Himeni Hawaii..... 1 00
Kumu Leo Mele ili manoanoa.....  50
Kumu Leo Mele.....  10
Li ra Kamalii.....  25
Li ra Hawaii 1848.....  25
Li ra Hawaii 1855.....  25
Hae Hoonani.....  25
Leo Hoomana.....  20
EIA NA BUKE HAAWI WALE.
PALAPALA LIILII—
Helu 4—Makemake anei oe i ke ola?
Helu 6—E hele i o Kristo la.
Helu 7—Ka hoi ana mai o ke Keiki Uhauha.
Helu 11—No ka hoohiki wahahee i ke Akua.
Helu 16—Ka Eehia ana o ka Ahaaina a ka Haku a me ka Bapetizo ana.
Helu 17—Mai hana ino i na holoholona.
Helu 18—No ka mahi ana, kuai ana a me ka inu ana i ka Awa.
Ka Davida Malo Kumumanao.
Ka Moolelo o Batimea Puaaiki.
Aia ke keena kuai buke o ka Papa Hawaii ma ka huina o Alanui Betela me Alanui Kalepa, e kokoke ana i ka Hale Leta.  J. F. POKUE.
Kakaule ta o ka Papa Hooko o ka Ahahui Euanelio o ko Hawaii Pae Aina.