Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 4, 20 January 1876 — No ke Kuikahi Panailike. [ARTICLE]

No ke Kuikahi Panailike.

j HawauJ' { K noonoo iki kakou, .1 e ikoa no anoi he | 'iui m pom*ikni o loa* nn* nnmnli o ! ko. ka mes nui hoi>k»lu: iloko okei* kuij kahi, Aolo o n.t paahauA u *K> u»a «a nu | hina ko a iik- k\ w ih ko, aka, ho lohuleha | na p.\ahMtia a mo na oiliam* n»a koia ; ain* » hilinai maluna o koi* kunui imi waiJ wai luH>kalii i ko lakou ola. 0 ha raoka I holo pili aina, a me iu |v&ahaua, o ka poe ] kamana e hooUwa ana i na homahom* o | u* kuna. r> Uwo nni mai na kuna i ke j ko, a ua hoolaw* n»ai i »>a paahina ma ua | uwapo i ka h*na e ola «I, » n* k** lawo ; uk*na, a pol* aku. O ko ko ka moa nui «< ' hoopih* *tt* i iia h*le p*p** o koi* kul*n*k*uh*U\ a o n* w*iw*i * n* inoku e U- ' wo nui m*i noi tu*i na *ui* e, u* hiki m*i uo k* pouo o k* |h>c o |o*a *iia k*!»i jvv>. maikai m* keia kumu hookahi, vx»i, oia * me kekahi hiau <t*mu e ao t helu i* iloko o ke kuikahi, ka moa e hoolilo i* an* ma k*h» o ko «Ul*, a K»*a ma» ke «I*l* e ho«> k** i* *ku at ih> ke«* maii «atw*4, m4*iU, o ii* pa*h*i»* a mo k< f*»»e e k*le|v* ana m* na wai« *i e kivno nei » ko k*koti *w*, u* hihnā» *o mamuii o kv ko e mau »* ; k*> m4e kakou » a* |svm%»k*i o ke»a \vihanA hvv>watwai, alaila, e »»ele ana ua ute>* a |wu« » k*wk*i aku m* u tu«sa. K |v*u *«»* k* hoh> *»»* w k* »iu» o ii* iu,4.« k«ut ma m k*i o kei* ttt*u p*eī«v»ktt, e aua u« »|k> » na hm* hana, na kamau* t«tok*, na kalep* «r*»«a». * o ke aupwni i n* Uikin» a «w u* auh*u *«* ; e (topo « ak <i iho a«a n* u« *|y\ a hv>» hou v hk* me l* *n.» m*mu* K»*. IVhe* l* v nt*« *». aeiU« * *i na |vA\h*iia m» it* Uale iv*w* h u* iko, k\ htU> h*nt* lv*s\<i,v k* Kah h*:«* h*>\ «* halv k*«M*«tm ,

oa hale aman, na oihana ike e ae oia aoo, a rae na luaa hauaoiamm oihaa». Iku no ka hale laao o fee kaaaka i kalawa i ka papa e hiki ai i na Haaa haniLkeJiaiia.ibo, i hiki n6 ka bana bao, a (oe na ke baoa iho, i ka loaa o na e hana ai; i hiki 110 na oihaaa ike ke hoomaa ia ke loaa na mea e hoomaa ai ka. ; — a i loaa oo hoi keia maa pomaikai i d» a me na lima haoa, i ke dala a ke ko a me ka raiki e apuepne nei no na kamokaai uoku, a me na dnte koikoi ma kahi oke dala. Ka ie āala, i lohh m&i as na mea a kakou e hooili nei ma oa aina e, e uka oei i ka papa, i ka hao, i na lole, na aiiika, kamaa, na Uko o kela a me keia ano,ji me na anoi oke kanaka. Oka aku ona paahana a me na keiki hana lima ike, e hoolilo hou ia aku ana no kaaiake mahiai, no ka ia a ka lawaia, no ke no ka lio, no na lole, a me na puni eae ona, o kona makua, wahine, a keiki paha. E loaa wale mai ana anei ka ai, ka ia, lr«la ono keia ono, ka lio, ke kaa, kela me keia mea kuai, i keia au imi dala, ina he opihi ke dala e panee ia aka al " No, no, kiwi ka mone," wahi a ka poe hoopukapuka,—a pehea e loaa ai ka mone iria e pio ana na oihana i manaoia e kokua ma keia kuikahl Ua hala ke au oke kihikihi, ua hala ke au o ua okohola, a ua oni iho kakou a ke kaiiua paa e laws ai na hemahema, a e ko ai na makemake,—ke hoomaneonoo iho i ka opu o ka honua, a hookahe i ka hou o ka lae.

E lawe mai ana makou i keia hoohalike e pili ana i ka wa mamua a i ka wa mahope ihooka ulu ana ae oka oihana mahiko, a na oukou e hoomaa aku i ke auo o ia hoohalike ma na apana e ae* i kukulu ia'i na wiliko. Penei ka hoike a na mahiko o Waihee, Waikapu a me Wailuku no na pomaikai e loaa ana ma keia oihana: E hoolawa aua ina paahana he 700 ka nui, e hanai ana i na hale kuai a pau o ia mau apana, e hoolilo ana lakoa iie $200,000 i kela me keia makahikL L T a hooraaopo|>o ia ;ka huina o ka waiwai e auhau ia'im inaaiua o ka hoomaka ana o ka mahiko ma ia maa apana, he $100,000 wale no, mahope o ka hoomaka ia'na o ka mahiko, eia ka huina o na auhaa waiwai ma kahi oka $700,000, owai o na Epa e hele nei ma na knaaina ke hoole mai i keia hoike ana, a olelo iho o ka loaa ana o kahi hoona o na hana mahi, he meae hoopoino ana i ka j>ono o ke kanaka Ilawaii a me na makamaka e ae i noho a kani-moopuna ma Hawaii nei, a olelo mai o ke kuikahi he mea e pokole ai kc ea o ka aina.

Ho elua makahiki i hala ae nei, ua raa--1 nao ia e hoopau ia keia mau mahinako, a ; heāha la ka hopena in% o ko ia manao, —- J>enei: Ona 700 paahana e uele ana ika ; hana, a o ka $100,000 e uku ia ia lakoa, e | ike ole ia an.u,—nawai ole ikē no hoi o na \. Moi, mai ia Kauikeaouli, Liholiho, Lota Kamehameha,: Lunalilo, a me ko lakou Kuhina, o ke Kuikahi Panailike me Amenka ka puukala, ka mea o hoomama ae aī i na auhau duto e auhau ia ana maluna q ke ko a me na waiwai e ae, i mau ai na oihana e hwulu ana i ka waiwai ma koia mau mokupunij a i hiki ai i na mahiko ke hoomau, a i hiki a» hoi ke kukulu hou ia aku kokahi mau mahiko hou i mea e hoolaupai ai i ka aina i na pono a mo na pomaikai e lawa ai kanoho ana. Ke hoopau ia e nlu ana ka aio o ke aupuni, a e ulu pn mai ana na pilikia o ke aupuni, a an«ano o hoomalu mai ana i ko kakou kuokoa, i ko kakou Ine makamae, ko kakou noho ana Moi, a i ka aina o ke kupa Hawail. A ina aolo e uln hou niai ka waiwal, e Ikhv koii ana i ko ola o koia lahui, alaila, e pio ana; nol.ula, oka moa mna o ka imi ana i na moa e |»ono ai; a e loaa ai i ka aina holookoa, to ol*, a ho hookahi walo no alaniu ī ham{ima ia kakou me ka hoopilikia 010 mai i ko kakou noho'na, o»a ka loaa ana o ka makeko kahi o lilo ai ka ka> kt»H *** iwb makrpono. \:a ikoa no, ho »luto koikoi ka Amenka

| e auhau nei malona o ua ko, raiki, ili kao a n»v n* mea e ae a kakou e kalep* noi, a na h>aa ia Amenka ma ia m.in <]iko he I a oi aku i kela lae keia makahiki, m&iloko ae o na «lala o ko kakou mau w*iwai e hvH-»lih> nei malaila—a ma o ko ka- . kou auhau <lule boi he «-ale «o kahi )oaa makahiki no n* waiwai mai Amerik* mu ; N' o ko»* ano e loā» pa*umi 1 a oi ae ko kakou |ūtikia i ka auhau tluie ia m*i, ua imi nui »* e makaU ae i keia piliki* ma ke kuikahi |utn*ii»ke aaa, a oiai, u* m*o|>opo no »* k*kim aole l»e enemi o Aiuenk* no kakou, aka, he ht\*'U>h* «v|«v> olu. ua hoouw* ia ak« na Komki** <> k«U t>u me n* !«wa aupuui «(a at«ta» i M«a e k>aa ai ke kuikahi i k»«to waW ko kak»« t»au waiwai k*l*pa «aaUila me k* p*«uū atta ak« i kahi nm« hiki i* ota knu kv k*4v*e a»» i na auhau aaalima o na wai> «ai Mat Amenk* M*i; a oia» *** koi «* ak« na Mo« a»ai ia Ka«tMmhr>«K M* k* ko <o«, u* hrv4t,4v> pu iw ka M«t KOi kaua»«« ka hau* m«a a kaiia «t«ri « Inw* *oho aua, \>«a kxnta hv4o kt««o im m Amenka, a «a kn h»u k««na «nmm mh «a k* h*oko4o m» a«ti Ne««at» • ka HaV Ah.vtK4vt o AnKnk*. a ke kakali «ku ne« i ka aa l«u«annak»Mntawa Ma« )uu*a—i ka u«»«av> aku o Uko« kekaki e ike eJw*t« M*t ana i kv«* Haiui *kOt* iwamml o kako« * ntv k» lak«*«t K t»in«tt *tt* «MikiMi, o«ai ke p-mmkiiu aua*ift ke ku«k«ht, ke »4ek> *k« uet aaako«, o m|*h\« * p*«t i M*k*uk*« «xt ka U*«a. K I* nta» au* «* Mahiko a «Nte a* ka«ta e

ae, a e nai aaa k» wwikwiwaina i& ei na paahaoa, a e pii pa aaaka oka o na Malnaa. E ulu mni aioa a me »a kanatorēpoLu ai, a € ela ai oa oihana eaea pāu ve& keiaaioa. Ma na la iima im o ka hoomaka ia ana o keia mea he mahiko aa kamokaponioKaaai a me Maui, be hapawaia ka oka ia o ke ka$3.25 o ka malama, i keia wa be $10, he 13, a he 15 o ka malama hookahi, e Hk». me ka makaakaa a elea o ke a ina e pii ae ka loaa o na pahiko mamuli oke kaikahi, e pii pu atf%gp ka uku o ea paahana.

A ioa e i»i ka asbau oke kaaaka, aole aoei e hiki iaia ke nka aka i na wahi auhau hoa a ke aapuni paha i kau iho ai, oiai e pii pn ana kona loaa, ina e loaa hou ae~i ke kaaaka o ka maaola. anAl ha «n aaka loa kooa iawe ana ae i ka $1 a haawi aka no ka pono o ke Aapuai, e imi ana i ka pono nona. Ae, he hiki loa, a ina he aloha aina kooa, he hiki iaia ke palaa iho me ke kaniuha ole.

Aka, aole makou e manao ana e hooauhaa ia aka ana ka lehaleha, no ka mea, aole e emi aoa ka auhaa date i haaie maialo o nadate e alu hoa ae ana ma na waiwai eae e komo mai aoa io kakoa nei, i wehe ole ia ka aahaa date, a he hiki bo i na luna aupani a me na loea o ke kaa e hiki mai ana ke kaa aka i ka aahaa mainna o ka poe e loaa n»ai ana ka pomaikai maialo o keia kaikahl

Ua hana ia keia kuikahi me Amenka Huipuia, no ka mea, oia ka aina kokoke a makeke oi ae o ko kakou pomaikai ke ioaa ia mea. Ina o Enelani, a o Faraui, ma kahi o Ameiika, a ua like na pomaikai i manao ia ma ke kuikahi ana ae kekahi o laua, aole kakou e imi aku e kaikahi me kekahi aupani mamao aku. O ka mea nai ia kakou, oka loaa o ka pomaikai e pono ai, a e maa ai o Hawaii neu O kooa waiwai ana, oia ka mea e mau ai kona kuokoa ana. līe ka pii ana ona mahiko, na mahi e ae e ioaa ai ke dala, ka nele ana ika hana o na paahana, ka waiho wale ana mai o na moku no ka nele hana, aole aahau dute e loaa ana, aole anei e aahaa hoa aku ana ke aupuni ia oakoa, a ina hoi aa pio na oihana nana e imi nei ke dala ma na aina e, a loaa ia kakoa maanei, heaha la ka kakoa e uku aku ai i keia maa aehaa ? Alaila, e oiu niai ana na'piliikia, na piiikia a oakoa e makau nei, na pilikia a kekahi }>oe e haknepa nei e ili mai ana mamali o keia kuikahi malana o keia lahal Oko kakou pilikia, ka nele ika lako e maa ai ke aupuai, oia ke kamo e hiki ai ke komo ia mai ena aupani e, a lawe ae i ka aina, he poino no ka nele, oiai, oia ke kuma nui hookahi e lilo ai kou hae e llawaiī, —a me koa inoa mailoko o ka heluna o na aopuni o ka honua neL Ua ike o Liholiho i keia hopena, me he kaula la, a me oa Moi e ae, a ua ike, o ke kuikahi c like me keia e imi ia nei, a na ■hoao lakou a paa e loaa, a oiai, ke aneane aka nei e ko keia hana nai i ka Moi Kalakaua, aloha ia Hawaii, i aloha i ka iaoa o Kauikeaouli, i hoomaoao ia Lilioliho, ia Kauuaiw%.ia Lunaiilo, owai kai aloha i kekahi o keia mau Moi, a me kona aina hanaa, ke ku a kae aka i ka lakoa mea i imi nui ae e hooko no HawaiL Ua ike lakou ika mea c poiuaikai ai keia lahuL E like me ka poe e kau aaa malana o kokahi puu kiekie, ua oi loa aku ko lakoa ike mamua o ka poe e noho ana ma ke awawa, pela ka ike ana o ko kakon mau Moi, ma ko lakoa kalana, niaaiua ae o ko ka lehuleha e noho ana ma kahi haahaa, a mai kona mau mua mai i ike ai ka Moi

Kalakaua i keia mea. I ka make ana o Kameh&meha V., ua poana ae kona Loio Kuhiaa e p»o pu ana kna lahui, aka, aoJe pela ko k» Mo» Kalakaua manao. Make aku k» Moi Lonalilo. ua (Je)o kekalii noe ua hala pa n« iako kakoa manaoiana, ak», ua lalau ko'm aku ka Moi Kalakana i ka Hm o Hawaii a kowelo ae i ka makani i ikea, a ua hde kino aka i' Amenka, a ua iken ena lii oia aina. a aa ! haawi mai oa lona aepani i ko lakou tok«v i maikai, bm b ae aoa tn&i e Kaikak» i | loaa ai ia kakou keia kaawina k» e ' kalakalai aka ai i ko kakou pono kuokoA. a , ma kahi o ka naake i wawana ia, a ene ka ' iilo ana o ko knkou hae. ke lana n«t ko Bmkou manao, e »4a ana ko kakoa lahui. a e t mau loa ana ka welo ana o ka Hae Hawaii.' K ulu ana bo ke ko ma na akkpali a me, na kulao Havraii. Maui, Oaliu, Kauū, iim | Moiokai. a hiiki i ka wa e līlo ai kona uo me he waiu e kahe aaa mai kapoli o ka ko> i nua e hoola ana i na keiki o ke oate kanaa. • K hauoli ana na awawa i ka ae-he o na lau e ka nuki, i heie wak> a loloa i ka »K>ttona o ka honaa, e hookauoli ana i ka naau o ke : kanaka lim* ikaika i b knv A e kau pohina aaa ka la o Hawmu ne», a iho ■ pouli aku i ka auwina akīahi, aka. e kau « aoa ia i kooa wa iam • hoopihi ai i aa n»«* ulu i fo*a » oe » Hawaui napoaaaaka».. K mele ana na kakawmi, omu, o ka waiawaka ' no ia o ka lani i kaiu ibo i ka ke««uk Mā, i h«H«U m> na uMkhina o keaa auta» e kak» ana i»ao a me ke U «W« hinhm i ka kmk Uid««. i l'a laaa ko mak<Mt mma, Wkt lriki 1 hmu aaa rm> »a pooailaa ke WknMi« t «a ! hoine o ka M»uk4« * aoko «um m* m mk leoa o k«ta um, % * «k« a»a »o kakuu i aa koa am» m iKteii e l»ke m»v k* mw MmhAm •ke kana • 1 ia a»aa i I»mi ata« la kaknk

r* «Wo I» IMM • Ima h» • W» w ia» k*fc«« • kM* mOokW! IH> S»W k* klMl «fe O Mk pMH • Uw« «i M Uk\> ks«n\ IWUM k» bLk«« « kaM M f £« oWk» «M «Mkw» i k«k im k«MM«*i|*M<» iI«U «m k» *t«lkki »n* Mkmak». Mk k«* »was, Imm IMM i |a »«w» taibehw* «km« «W» MMAi • Uk«ti ftk« %n -TH>>li »k* S X«ktM ♦ Wk«l WM » Iw k*k*« ! «m« WMalwinm ib» M. H* IwUU k«M>ftAfe«» I»ItMMkA »«4MM kiwkaiK I «ft|*t kM»**. mmAm I M «WM « |*« • »*b* «M T-Tlie r. t b» K»WĀ»»U A««mfc«* INaw. I M wMwwi« M»« « i k» bwib Hiwim Im4. « k»k«b«Kw w«k»i. Mt lM»yrti«« bb« i b X<i mm ' » kMtk*ifcft i V«m «i i« k«bMk \ M«mm « l«f" «** k*M k«MMMMWS l«tu»b * |MM»*M MiIMMMk«(hW«M(» I WMW***V ' 1M»I»M MMM» IMM M !*»* » l«kt «M». »4 U«MW MkkMl | i« Ufe« « «*W U « W V t«+ IM I t* |«N(t »» U AmAnl* U « U UI,V%« i««rc I