Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 10, 2 March 1876 — NUHOU MAI MAIKONISIA MAI. Na hana a J. W. Kanoa ma ka Paeaina Gilibati. [ARTICLE]

NUHOU MAI MAIKONISIA MAI.

Na hana a J. W. Kanoa ma ka Paeaina Gilibati.

i * No Apaiauo. ! O ke kih%pv o Ap»iag, ke waiho Upun nei kona T»ahi kino, e moe ana mv ke KoI mohana Hbem& a hiki aka i ke Komohana ! Akau. A i ko'u nana ana iho i leona w&hi kii, na like me ka mahina i o Hoaka. A he ; maa wahi moknpnni liilii ehiko ma ke Komohana paao aku. Ua kaapnni an, ma ka ; malama ma kai aoao Akan. Eha haneii me iwakaluaknmamakahi (421) kanaka, Ua hoolohe mii no kahi poe, aa naua wale mai no kahi poe, ua ku wale mxi no kilii pje. A o kahi poe ua ninau mai i makan, a o kekahi poe i paka. A i ko'u ku ana iwaenakonu o lakou e ao aku ia lakou ma ka olelo a ke Akua; a i ko'u nana ana. a mc ko'u ike ana, aia uo ko lakou wahi maka c opoapei wale aua ; a o ko Ukou walii pjo e lewa wale aua i o ia nei, aulp ka hoolohe mai. Ao kihi pje hoi, uwaka wale mai, a o kahi pae hoi, haanew.wewa lua i ka ona lama wai niu. Make- ; ua iuu lama, inu ka po. inu ke ao, hakaka ka po, hakaka ke ao, ki pu aku, ki pu ra%i. ; hou aku, hou niaū mike uo kahi poe, a ola ; no kahi, makeua uae ka pupupu o ko £au 0 ko aliua ma ko kiuo o na kauaka, o u v mo:v o kn hoomauo i kn inu Kina, ua like mo ka uiu nua o ka lama īa lakou nei. 1 HIKI i KA H-.nn-. | Ua hiki aku au i kuu home, aia no e ola maikai mai ana na ohua, a me liiuamu ma, j a me na hoahanau o ka ekale>ia o Koinawa. Ua hauoli pu makou a pau me lakou. | Ua hoike au i ka'u mau nuhou a piu o ko'u j kaapuni aaa i ka aoao Akau, a ua make- 1 make lakou no kahi mau mea, a ua kau- j maha no ka hoopilikia aua mai o kahi oaa ; lama ia'u, o ka lohe mua ana o lakou, ua kupapa ia au e na kanaka ona lama, aole i au i kupapa ia e ka ona lama. Kia ka oia- i io, ua holo mai ke kauaka ona lama a ku j pu me a'u. e haiolelo ohi e, ua manao uae I ua kanaka oloko o ke ana\na holookoa i ho- ; lo mai e pepehi ia'u. Kta ka h\ioleto ohi e ( a u\ kanaka ona lama nei, peaei. " Kam « na onora irju. ae ka|iai, te wau te kai- i buke ae t« a:ie%nina te aina ae rv»ro ian te a'm." Kin ka nnuhi aaa ma k\ olelo llawaiī,'penei. K h >ho mai ouko i ia'u, jw:iei. ile niokn ke..i e ku mai he moku kiakahi eia makai mn. He uui aku no na ele-o ohi a ka o:ia lainii. Ua birc la ka oleio e kahi mr\ iloko o ke anaina a ia Hiuamu mv Klima mile mai nei aku. a hiki 1 o Binama ma. He la puie ia ls, a i ka Poakahi ae, hiki loa aku ana i o Binamu ma. Aloha ae la makbu. a p\u ia, mnan mai la i kuu eha i keia kanaka i»na lawa, h<.K>ie aku la au. aole. o ka p\u no ia. Maloko no o ka malama o Iula», ua hiki i ke |vm o ka »ma Bfa ka huina o na kanaka ek\»S« haner« me kamamahiku l*a like oo ke ano me ka a.»ao akaii, ekolu ! no la a oaa ia aoao, Kiima no la ma ka a»*j ao akau, t a hiki au i kuu home, Aia na ohua e o<a maikai mai ana, me Rinamu rav aol* i kua lea iho ku wahi heleuma, o ka huki koke no ia a h.»lo i Tarawa i o ltama ma lv K malama ai i ka p\pa a ka Hakn, ! I A ī ko'u hski aaa aka i o Haina <aa la, ! āia uo Ukou a paa, e ola maikai wai *h>. t'a haule »ho uae ke kaikiunakia* a lana n»ai iuna ma« oka wol*uo k» niu nae i haihai na v*Pi —haUeu no, kohu k«k<kanr. A,4e an i :īl»u ih.> Mtr ana aa i na V»o kuptnai m»i na |>ekana ma>. l'a make • eluku k\«taV.a » ka ma»o. akahi i a> e k\ ma.k.i, Una m*lt* ke kai, k.a«aka i make i ka ai !M»a i kxMia h\ a «ut ka |»»e e ana. a«Je i «iake m «m»« ; la, na mak« *»ai |»aha nkak«>|«e «nai «V K l.>he ouk,>»t >* hv«nv Hv4r*> ka kao a k«4a ta ihkann ,> kv ka>. Wao keta uwi laa iana ka nto\na, ku anai.-e na |«k Wkakai. l*a U*he no na waki Umh ke ta i ai kaaak*, * ke waak* h,* k* i ks«a . Ua |vau ka ka}va «ui o na ka»aka > ka <>K*f » Va a» a*a i ka «»a>H<> i- nair kaa kmii w«w na ka**k* i ka n«i o na kanaka i i**J

ke i ku mano, ka ai aei no, make i*o kahi poe a ol» n& kahi poe. Make oat» lea ka maap lakoa oei. ia« wna kpla j. maiuia i'ii i hiki ai i Tarawa. Ua ike aa. i i kahi poe e ina lama ana ma Te Bastamwa, he man kaae a he maa wahioe. A liolia l iki iho pia lakon i ka oaa, uwaka ae la o | ka hakaka mai la no xa a kahe ana 1» koi ko—a o kekahi mau ona lama hoi e noke i aua laaa i ka haopaapm aa lfl.i ke kaaēi | ka wahine, e ai hala aua ke kaae, na piha ; ka waha i na mana hala, a oa piha lAa maī | la hoi o loko i ka ukiaki o ka lalau ao ia © ; ke kane i ka wawae o kana wahine a hoo | iloko o koua wahi me ka laai ole mai i ka | mana hala o ke nahu pa ia ibo la zto ia oka | maoamana wawae o kaaa wahine a mokn | pu, waibo pa aka la ka maoamaaa wawae I me ka mana hala iloko o ka waha, a haule i aku la ka wahine kiki ana ke koko, aole | nae i m%ke—mauaaa laa paha ka maoa hala me ka inai o ka maoamaaa wawae— auhn ao hoi ua mea o ka lokoiao. A o kek&hi maa ona lama no hoi, noke laa no hoi laaa i ka hakaka, o ka lili no ke kumu, no ka hooialaa o kahī ewa. A ao i ke komo aaa aka hoi kahi o kahi wai awapiha kahiko o loko i ka ukiaki, nolailai, pipii loa mai la kahi kai, olena laa na wahi maka o aa wahi kane nei, ua he- ' mo ae la laaa mai ko laaa hakaka aaa. i j Eia ka mea kupaianaha a'u i ike ai ma ia hope koke no, aa holo kela wahi kane a loaa kahi pohaku nui, a na amo mai, a ke waiho nei ka wahine, ke manao aka nei au ha, pohaku kaipala la i ua wahi »wa nei i aua, eia, ka he pohaka _ kaka wahie i kona poo, he like ka hoi me ke kaka wahie ana ke poo—aa kaikai oia i koaa poo a kiekie alaila kimo iLo iluna pono o ka pohaka a pukapuka ka iii poo, kiki mai la ke koko— ahu ao hoi ka awahua waiakua. , Ua haalele au la Tarawa. A aa hiki aa i Apaiang ma na la hope loa o lulai, aia no e ola maikai mai ana na wahi ohaa me Binamu ma. Ma ka la ehiku o Augate, e hana laakini ana maaa me Din%mo, me na wahi hoahanau. A ike aku la makoa i kaa wahi kei» ki, e olokio holo mai ana, e bea ana he moku kela aia i ka nuku o ke awa, a holo aka 1 ia au m-ikai o ka ulu niu, a ike aku la au i ka moku e huini mai ana na kia, a i ko'u hoomaopopo ana, aia hoi, ike lea akn la an o HJcu A<j ao keia moku, a hoi aku la au a hiki i o Binamu la, a nioau mai la kela ia'u, ua ike oe i ka moku ? ae, owai ? pane ; aku la au, o ke ano o ko'u iko ana, o Hoiu i .■l> no. O ke ku koke no ia o Binama a ; boi aua i ko makou wahi e nana ai i ka oheuana o //(><;» Ao no. Hoouoa ae ana I o Btnamu ia Teu Teboko e olelo ae ia'u e j waibo aka ka hana i na hoahanaa a • hoi ' mai e hoomakaukaa i ka waapa, no ka mea, ' o Hoku Ao no ka moku. E lawaka hoka ' ana i o a ia nei hiki ana o Biuamu, na ma- ' kaukau, aole, o ko'u wahi kapa koe aole i | komo. a e awiwi kokoke loa ka moka o ka, ' o ka pna ana kahi kapa i ke komo o ko ' maua holo uo ia a kokoke i ka moko, ike aku la uiaua i ke kuku niai a na rli puakea i o Mareka, aole hoi he kuku mai o na Misa- i nere HavTaii, a pili aku la maua i ka moku, ' a pii aku la, a ike maopopo aka la aole io uo he mau M)sanere Hawaii. He man Misanere h:u>le wale no ekolu me ka lakou ; mau wAhiue a me na keiki elua, me Kul<s , ke wahiue. A ia manawa koke no, lohe ! ae la maua aole he Ahaolelo o kei» maka- ! hiki, aia i kela makahīki ka Ahaoielo. ; UiiLELi u ArAUXi. | Ua haalele makou ia Apiiang ma ka la | amikuiaamalaa o Augat«. a aa hikii Buta- ; ritari nei ina ka la umikamamaono o Aunei no. Aia no o Maka ma e ola maikai aua no ko lakoa mau oU kino a me na walu hoshanau. Ua aloha pu makoa me lakou me ka hauoii i ko ke Akua lomaikai , lua ole ia inakou. Kx\ri \iKCi kawa. | Hookahi no pule o ko m&ua ka ana iho iluna, o ko makou kaapuni no ia mai nei aku m&kou a hiki mua i Kuma, a ike i na wahi hoahanau, a me na wahi pekana htapu nukou me lakoo, a ike ae la i ka luakiui e hi-o aua i ke Komohaaa, hookahi 0 makou pule ilaila, mahope o ka la pule. Holo makou i Makini a me Kieha, a hiki makoa i Makiai a me Kieha, halawai pa me na hoahaaau a mm pekana, hauoli pa makem me lakou. A ike i aa laakiai ! elua a lakou i haaa ai, mahalo no koi a« i ke Akaa i h\aa k\tkua aaa i kaaa kaaa a na hoahanau i haaa ai, * l*a maikai ka aoho aaa e aa hoahaaao, «a kupaa, ua kv*oaia« tna aa haaa waikai, 1 aa maikai na luakiai. Ua maikai ka pa o ka Ukv>« kawa. Hookahi o mak\»i p«le - iU»lv IhmWl» a Makiai a Iwi tai > 1 Batan»art aai. A otai aei aka M« i & I kat*. a kiki aka makoa £ula. e ola Maikai ' mai aaa a« aa koahaaaa he awikawaaa. ; laa a me ko UiU aaaa «al» pekaaa. Uaali : pa wakoa «m Uk«a. H*tkafc «a». k»* aw\ak«a. A «k« kk«« waht laak». . wt, e n«ke« aaa i ke Kwwakaaa 3taa- » l«e ia*k*« ia lakaa » ka la pafe> a f koi «mu \ R«tanian «aā aiair4i o Rt *•», ! Ke t*«w «et ka kiliapai « Gt«%an- ; ka Hiki«aV i ke KwAma He ami $8 lia «aīK ekika aa «uH aa kak& ' a* a*k«l« ao «0* ata kahi aeM, a koek». k» «aki *f**a loa heaie e Bftsaik N x Ka K**tx*u. j ' Kk>4a «K>taa« papa4K«kw«kefc «kalM**. O ka p«p*.akftfci ke k«|taa Ukw*. a ke ma aa kaaa jw**, a ke W«W4ie ' Mai. a ke («><* ike i ka «m&i aaa * «a Weena. >

a he pae Ike i k» <&*. he poe i k» lxrio mahss qasa, us hikiia lak»a ke Ma hia,hdb> poo, a maakiaa j me ka malwwHi apelaaka- Qk»p»patiko!la hoj' he'papa oi loa-ia i ke akamai Ika hihia, oa hiki ia lakou ke hapai i ko lakoa i mau nuku a kiekis ānoa a oleoa nmLna I maka malalo iho oaa wahi kaemaka me kepi ana iho oaA wahi paka ihn. A i ko'a | hookamailio ana *ka mlakon, hoki ae la oa wahi aa, ona wahi maka a lilio, a iilo loa ae la ike kaa. Alkapaao anamaiona i wphi haaoielo mailoko mai ona wahi wa- | ha, mUlemnlea lua, a awahia, a kohu makoaa. O ka (apa ekolu nei, he pupa. akamai loa keia i ka kaka olelo, amka papa akn ika poe mawaho oka ekaleak, mai huli ma ka poao, he hoopanipani walo iho no nalakoa. Ua pa piaepinemai na wahi knmn pepeiao i keia maa hoaolelo. Aole aaekanalaa ikika no na apkia me ka lauwiii a me ka maaiea a i&koo e imi aeL No eb Kula. Nni ko'n makemake 8 holo ia Imm, aka, hemohemo nae na wahi haiia, oia na wahi haamana, aole hele maa ima, imle papa, aole raau ke kula laaoa; he iwakaiaakamamakola ka nai o na Hanmmi» mau. Ko ka Mahinahoo. Ua holo iki no ka mahinahoa—aa knnt> onokumamalima galaai aila niu. 3*o HA HALAWAI. Ua mau no na halawai Sabaii, a me na halawai Poakolu, a me na h&Uwai pale mahiaahoa, aole makoa i kaia loa ia eka | hiamoe me keia mau hana , No ka haiaa o na hoah&aaa o keia eka- ! leeia mai kona hookamaia aaa mai a hiki 1 mai ma ka la 31 o Mei, 1875, aaa, he kaaa. wala. (80) Owaa iho no o ko oakou pokii. i V . J. W. Kaioa. i