Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 45, 2 November 1876 — Page 2
KA NUPEPA KA LAHUI HAWAII.
HONOLULU, NOVEMABA 2, 1876.
Na Ekalesia o Kawaiahao a me
Kaumakapili.
Halawai Kakahiaka, la Sabati ..... hora 10½
Halawai po ..... hora 7½
Halawai Apana auina la ..... 3½
Kula Sabati ..... hora 9½
HOOLAHA KULA SABATI
O na Kula Sabati a pau e makemake ana e loaa na Haawina Kula Sabati, i paiia ma na pepa, e hiki no ke hoouna mai i ka lakou mau kauoha ia maua, ma Honolulu nei, me ka auhau pu e uku mua ia. E pono e kauoha mua ia na haawina no na mahina eono a i ole i hookahi makahiki. O na kauoha a pau e haawi pu mai me ka inoa o ke Kula Sabati a me ko ke Kahu Kula Sabati. O ka auhau no na haawina, he 50 keneta no ka haneri.
C. J. L YONS, S. B. DOLE na Komite.
E nana!!
E halawai ana Ka Papa Hooko o ka Ahahui Kula Sabati o ka Pae Aina Hawaii i ka Poakolu, la 6 o Dekemaba, hora 12, ma ke keena kuai buke o ka Papa Hawaii.
Eia malalo iho nei na inoa o na Lala o na Komite nei:
J. F. POGUE H. H. PALEKA
M. KUAEA S. B. DOLE
W. HOLO.
E malama i na keiki.
MA KA hakilo ana mawaena o kakou iho, ua ike nui ia ka waiho hemahema ana o na makua i na keiki a lakou ; aole i malama pono ia, i ao ia hoi, ua ae aku no na makua, e noho pu mai na keiki e hoolohe i ka lakou mau kamailio ana, aole hoi ia e hoomoe i ka wa kukono, hookahi no ke ala pu ana; ma keia hana ana, he mea ia e nanea ai ke keiki a pakike koke mai ia oe e ka makua; ke kauoha aku oe e hana ae i kekahi mea au i manao ai, aia hoi, aole i hoomaa ia i ka hana, o ke pakike mai la no ia, a he palaualelo ka hope nana wale i ka hai ai a me ka i-a, a o ka lalau koke no ia e hana i kekahi karaima, a o Kawa kahi noho.
Nolaila, eia ka leo paipai ia oukou e na makua, e ao i na keiki a oukou, mai ae wale i ko lakou mau manao; e hoihoi e hoomoe i ka wa kupono, mai noho pu mai me ka poe nui e hoolohe ai i na olelo; ua ike mau ia keia hana ma na wahi a pau o Hawaii nei; a ina e pakali na makua mea keiki ma ke ao ana me keia, e lilo ana ia ohana i punana maemae a maluhia i ka maka o ka poe e hakilo ana; a ina pela aku elua a mau kauna makua e hana ai, alaila, aole e ike ia ana na kamalii e holo wale ana ma na alanui me na lole ekaeka a me na helehelena ano hiena, alaila, o ke ola no ia o Hawaii.
E HAUOLI ME KA MALUHIA.
Waiho wale ka hoi ke kapitala nei hemolele i ka malie i keia mau po iho nei. Lawe mai la kahi kehau huihui o ke ano ahiahi i na omaka waianuhea, hookuu mai la hoi ke kukui lamalama o ka lewaluna i kona nani a pau, a kani hoolai ae la na leo pila i awili ia me ko kekahi mau makamaka, a oiai makou e hoolono ana me ka piha i na hihio punia no ka nani o ka manawa, kokolo mai la ka huihui ma ka umauma e ninau mai ana, "Heaha aku la ua lealea a me ka hauoli a ke kanaka e ake nui nei mamua o keia?" A i ka pae pono ana mai o na leo mele i ko makou mau pepeiao, komo mai la ka minamina no na opio o kakou e hele kunewa wale nei ma na alanui i kela a me keia po, e uhauha wale ana i ka manawa maikai no ka hoonanea ana ma ka home i hoohauoli ia hoi e ka ohana, He oiaio, "Aohe no wahi e like me ka home," oiai ua ike makou ia makou iho, a ua hoamaopopo no hoi ma na hiohiona o na makamaka i apo i ka manawa kupono no ka hauoli ana, a malama hoi i kahi no na hana e ae o keia noho ana. Ke kamailio nei makou me ka piha o ka manao no na opio Hawaii, e haalele i ke kunewa ana ma na alanui, e huli ae ma ke ala maemae, a e hauoli piha me ka maluhia.
KE AU O KA MANAWA.
He au ka manawa, aole ia e kali ana no kekahi. E kikoo mau ana kona mau wawae imua me ka luli ole ae ihope. E haalele ana oia i na mea a pau i kau ole maluna o kona kulana a aole hoi e lohe kona pepeiao i na leo uwalo aku mahope ona. He makamaka oia a he enemi no hoi no ke kanaka. Ke lalau oe ano, ke hana me ka awiwi, ke hoomanawanui me ka hookaulua ole, e lilo ana oia he hoa'loha oiaio nou, a e kau mai ana kela i na pomaikai he lehulehu maluna o kou hokua. E ike mau ana oe i ke ala o ka noho ana o keia ola me ka malamalama, e holo lanakila ana me ke kuia ole mai me na pohaku hoopoino, a he lanakila mau kau huakai. Aka, ke hookaulua iho oe, ke hoomolowa a hoopalaleha, e lilo ana ia he enemi nou, e ana ana kela i na pomaikai he lehulehu, e pouli mau ana kau huakai, a e nele loa ana oe i ke kulana ole. Nolaila, e na opio, no oukou keia leo, eia oia imua o Hawaii ano, e lalau ia ia, e apo mai, e paa pono me ka manaolana, mai ae e haalele ia mahope nei, mai ae i na manao lalau e hoonele ia oukou me keia mau pomaikai, aka, e kau aku maluna o kona mau papahele a hookahi ka lele pu ana maluna o na eheu palahalaha a ke au o ka manawa, a e lilo no auanei oukou he mau hoa'loha ponoi nona, a no oukou na pomaikai he lehulehu. Ano, e au, e wiki a mai hookaulua.
MAI HOOKAE.
O ka hookae, he hua no ia na ka hookano. Ke hookae ke kanaka i kona hoalauna, o kona hoohaahaa ana no ia ia ia iho ma ka manao o ka poe maikai. Mai manao kekahi ua hana ia oia e ka Makua Mana a oi ae mamua o kona hoakanaka, no ka mea, he manao kuhihewa ia. Mai ike aku oe i kou hoalauna e hana ana i ka hewa, a hoowahawaha aku me ka hookae, aka, a lalau aku i kona lima, e haawi aku i ka umii o ke aloha pumehana, e waiho aku i na huaolelo o ka welina nona, a e hooikaika e hapai ae iaia a kau ma kapa o ke kio lepo, hookomo aku i na koni ana o ka manaolana, a mai haalele ia ia e hele makapo ma na ala kikeekee o keia ola ana. Mai manao oe o kela wahine no ka maemae ana o kou kapa, ua i ae mamua o keia wahine, aole. Mai manao oe no kou ike ana ua hele aku la kela wahi i ka hewa, alaila, ua pau ae la kou kuleana ilaila, aole. He hoa wahine ia nou. E kii aku iaia, e haawi aku i ka hoike o ke aloha, mai kipaku aku, e apo mai, e haawi aku kou mau maka a me kou leo i ke aloha nona a mai ae ia ia e hele hou ma ke ala o ka hewa. Pela hoi oe e kela kanaka. E hoolei i ka hookano a e haalele i ka hookae, alaila, e hooko ana hoi kakou i kekahi o na kanawai mua loa a ka mea nana kakou i hana.
E Mahi.
Ua kahaha kakou, ua ninau iho ia kakou iho, pehea la e loaa mai ai ke dala ia kakou; ke haalele loa mai na moku okohola i na awa lailai o Hawaii nei. Ua hiki koke ole ia kakou ke hai ae, no ka mea, i ka wa a kakou i ninau ai, he pohihihi io no ka pane ana me ka maopopo ole; aka, i keia manawa, ua haiia mai ka hai loaa me ka maopopo a me ka maikai, a ke waiho kino mai nei imua o na maka o kakou kahi kupono a kakou e imi ai a loaa ke dala, oia hoi ka mahiai; i paa mau ai ia mea ia kakou, a i hiki ia kakou ke olelo ae. "Heaha ka hewa ke ku ole mai ia moku ia nei."
E ninau mai paha auanei oukou, heaha ia mea e waiwai ai kakou, a e hiki ai ia kakou ke hoolakoia me ke dala, me ke ku ole mai o na moku okohola? Eia ka hailoaa oia ninau, Ua hiki mai me kakou ke Kuikahi, ke kahea mai nei i kela a me keia kanaka e mahi, a ina kakou e hapai like ana me ka palaleha ole, alaila e mau loa aku ko kakou waiwai ana, a iloko o ka wa pokole ma keia hope aku, e lilo no o Hawaii nei-i aina waiwai nui loa.
O ka manaolana ia o ko kakou Moi aloha, o ka ike mai ia kakou e hana ana; oia kona mea i hooikaika ai i pono nou a loaa. Aka, i palaleha oe a molowa wale, alaila, e ohi ana oe i ka hune a me ka nele.
Wa ti Kupanaha.
O kekahi kanaka hana wati kaulana o Geneva o Dozora kona inoa, ua hana iho la oia i kekahi wati me ke akamai nui, a ua oi aku paha kona ano imua o kekahi mau wati i hanaia. Aia maluna iho o ua wati la e noho ana he kii negero, he kahuhipa a me ka ilio. I ka wa e kani ai ka wati, alaila, e hookani auanei ke kahuhipa i ka ohe, eono leo mele, a e hookokoke mai no hoi ka ilio iaia. Ua hoike ia keia wati kamehai imua o ka Moi o Sepania, a ua makemake nui oia i ua wati la ; a i ka Moi e nana oluolu ana i ka wati, pane mai la o Doroza. "O ka oluolu o kuu ilio, oia no kona wahi hana uuku ana. Ina e hoopa aku ke alii i kekahi o na ohia au e ike ia maloko o ka hinai o ke kahuhipa, alaila e mahalo auanei oe i ka paulele o ka ilio." Lalau aku la ke alii hookahi hua ohia, a lele mai la ka ilio i kona lima me ka hae leo nui ana, a hae pu ae la me ka ilio a ka Moi iloko o ke keena. No keia mea, ua manao iho la na poe o ke alo alii he hana ano kupua keia, nolaila ua haalele koke iho lakou i ke keena me ke kuhikuhi ae i ke kea ia lakou i hele ai io wah O ka mea i koa e noho me ka Moi, o ke Kuhina Kaua, oia wale no ka mea i manao aole ia he hana ano kupua. Aka, kauoha mai la ka mea hana wati e ninau aku ke Kuhina i ka negero, o ka hora ehia keia? Ninau aku la oia, aohe nae he pane mai o ka negero. Olelo hou aku la o Dozora, aole he lohe o ka negero i ka olelo Sepania, nolaila, ua ninau hou ia mai ka olelo Farani, a pane koke mai la ka negero i ka haina o ka ninau.
No keia mea, ua hoopau koke ia ae la ka manao hoomaloka o ke Kuhina, a hoike koke ae la oia he hana ano kupua, aole e hiki i kekahi mana kanaka ke hana.
No ka Moe Uhane.
Elua mau manao like ole iwaena o na kanaka a pau no ka moeuhane ; manao kekahi poe, o ka moe uhane, oia ka puka ana o ka uhane mai ke kino aku, a hele ma kela wahi keia wahi ana i makemake ai, a hoi mai no i ke kino; a manao hoi kekahi poe, o ka hele ana ia o ka manao wale no, e like me ka hele ana o ke kuko wale no i ka wa e ala ana.
O ko'u manao, o ka moe uhane, aole ia o ka puka ana o ka uhane, (sprit,) mai ke kino aku, aka, o ka hele wale ana no ia o ka manao (soul or mind,)
Eia na mea e maopopo ai aole io no o ka puka ana o ka uhane iwaho o ke kino ka moe uhane.
1. Ina e puka ka uhane iwaho o ke kino i ka wa e moe uhane ai, alaila, nohea mai ka wela a me ka pumehana o kona kino? A no ke aha i anu ole ai, pau ka hanu, a make maoli hoi, e like me ka Iakobo 2: 26?—"Oiai no, o ke kino uhane ole, ua make no ia."
2. Ina ua puka ka uhane iwaho o ke kino i ka wa e moe uhane ai, nohea mai la kona leo e walaau ana, a e namu ana me ka leo moakaka a akaka ole, e nau ana na ku-i, e oni ana, me ke kikoo o na lala o ke kino i o a ia nei? He oiaio, ina e puka ka uhane o ka make no ia. Pela ka Ioba 34: 14, 15.—"A e lawe aku ia i kona uhane a me kona ea i ona la, e make pu auanei na io a pau."
3. Ina ua puka ka uhane iwaho o ke kino i ka wa e moe ai, alaila, o ka hele loa no ia, aole e hoi hou mai. Pela no o Ioba e hooia mai nei:—"A hala ka huina o ko'u mau la, alaila, e hele aku au i ke ala, aole au e hoi hou mai." Pela e make ai ke kino, ke hele ka uhane.
4. Ina ua puka io ka uhane mawaho o ke kino i ka wa e hoala ia'ku ai, oiai kona uhane i kahi i hele ai, i Maui, i Oahu, i Kauai, a i Amerika paha; a i ka hoala ia ana'ku, ala koke mai no, me he la aole i hele i kahi e.
5. Ina ua puka ka uhane mai ke kino aku i ka wa e moe uhane ai, alaila, nohea mai ka waimaka ma ka maka o ka mea e hiamoe ana, oiai kela e uwe haalo'ulo'u ana me kona makamaka ma ka moeuhane, a i ole, he mea paha nana i maka'u ai ma ka moe?
Ma keia mau kumu, ua maopopo loa, aole io no i puka ka uhane iwaho o ke kino i ka wa e moeuhane ai, aka, o ka manao no, a he mau kuko ana i me like o ka manao me ka moeuhane. A i mea e maopopo ai:
(a) O ka nui o na moe uhane, he lalau wale no; ua pau i ka nalowale i ka wa i ala ae ai, pela no hoi, o ko nui o na kuko, he lalau wale no, a nalowale aku.
(e) Hohe mau o ka moeuhane ma ka mea hookahi, aka, ano e, a ano e hou ae, he waa, a mahope he moku, he kanaka, a mahope he bipi. Pela no ke kuko, aole mau ma ka mea hookahi, auwana wale i o a ianei.
(i) He mea hoopunipuni wale ka nui o na moeuhane. I kekahi wa, ike aku la oe i kekahi kumu laau, a i kou hele ana aku, aia he wahi lua, maluna iho he pani pohaku, a i kou wehe ana ae, loaa iho la kahi pahu me na dala he kanaha iloko, a puoho koke ae la oe no ka olioli, a i kou hele ana e ike pono elike me na kuhikuhi a ka moe, he ole ka mea loaa. Pela no ke kuko, alunu aku no ka manao, hale laau maikai, i mau lole maikai, ia mea ae ia mea aku, a ku ke ahua, a i ka auwana ino a hoomaopopo aole wahi mea, mai na ku a na kaloa, he ole loa no. Pela o Iakoba 4: 2 "Ua kuko hoi oukou, aole nae i loaa."
(o) He like ka manao i ka hele ana a i ka hoi ana mai. I kekahi wa e moe ai, ua hiki koke aku ka uhane i kahi loihi loa, me ka ike ole ia o ia hele ana 'ku a hiki ilaila; pela no ke kuko, i ka wa e nanea iho ai, eia 'ku la ka manao i kahi e loa; i ka puoho ana'e o ka hiamoe, hikiwawe loa ka hoi ana mai mai kahi ana i hele ai; pela me ke kuko, i ka hoomanao ana'e i kana hana, me he sekona la, puoho ae la kona manao me me ka puiwa, he hiamoe, a kahaha iho la i kana kuko no ka hikiwawe; a pela iho la e kaulike ai keia mau mea, o moeuhane me kuko.
(u) O ka hele ana o ka manao ma ka moeuhane, ua hele no me he mea kino maoli la; pela no ka hele ana o ke kuko, me he hele ana kino maoli ana la no; oia okoa no a e ao.
(h) Ina e halawai ana oe me kou hoa hoinainau ma ka moe, o oe wale no ke ike aku ana iaia, aole kela i ike mai, pela no ke kuko, o oe wale no ke kuko aku aole nae kela i ike mai, a launa mai i kau kuko a me kau lapuwale. Pela no o Solomona e hooiaio mai nei ma ka bu-
ke a Kekahuna:—"Lapuwale o na lapuwale, pau loa na mea i ka lapuwale."
(k) Eiwa mau mea i loaa ia oe ma ka moe uhane, hookahi au i ike aku, aole nae lakou i kou wa e ala ae ai; pela no ke kuko, ua loaa kekahi mau waiwai ia oe ma ke kuko ana, aole nae he io, he neo wale no, e like me ka moe uhane.
(l) Ina ua hakaka a kui-kui oe i kekahi, a eha oia ia oe ma ka moe uhane, eia nae, i kou puoho ana'e, e ike aku no oe, aole i eha; pela io no, o oe ka lili aku ia hai me kou naau, a ua eha maoli no ia ma kau kuko ana, eia nae, aole pela, o oe wale no ia e liki la, me ko ia la eha ole aku ia oe, e like me kau ike ana ma ka moe uhane.
(m) He mau kuhikuhi ana a ao ana mai ia oe ma ka moe; ina e mai oe, aole nae he akaka o ka laau e ola'i, aka, i kou moeuhane ana, haina ia mai la ka ka laau e ola'i, a ola io; pela no ka manao, oia ka lunaikehala, i na ua mai oe a ua lawehala paha i ka kekahi ku mai no kou lunamanao (lunaikehala) a hoahea ia oe, me he la e i mai ana, e hoolaulea aku oe i kou mea i lawehala'i.
Nolaila, ua like loa na mea a pau ma ka moeuhane, me na mea a pau ma ke kuko ana; a e hiki ke hooiaioia mai, o ka moeuhane, aole ia o ka puka ana o ka uhane mai ke kino aku, aka, o ka auwana hele ana no ia o ka manao. A ina e i mai kekahi, o ko'u uhane maoli no ka i hele, ke pane aku nei au, o kona haalele ana no ia i ka la i ka mea pumahana. A o ka auwana hele no ia o kona uhane i ka poipoi pulelehua, a lawe aku na Milu, ke alii nui olalo. Auwe! aloha wale.
Nolaila, o kekahi hapa o keia lahui, ua pau pu i ka manao, a me ka hooiaio maoli ana, o ka moeuhane, oia no ka puka maoli ana o ka uhane mai ke kino aku. Pela i hoopuniia'i kekahi hapa o keia lahui o na apo elima o ke kuhihewa, na moopuna i koe a Waawaaikinaaupo. Eia ua mau apo la:\
Apo 1.—Aole e make kekahi ke komo ole kona uhane i ka lei-na a ka uhane, a i ke ku-pinai (echo) paha.
Apo 2.—Aole e make kekahi, ke ole e poiia kona uhane e ke kanaka poi-uhane!
Apo 3.—Aole e make kekahi, ke ole e kenaia e komo iloko o ka apu-awa, a pau i ka inuia; a komo iloko o ka wahi laau, a pau i ka mamaia!
Apo 4.—Aole e make kekahi, ke ole e uwe-hele kona uhane (i kapaia he hanehane;) a i ka wa e kau-lani wale ana o ka leo; aia a pili ilalo o ka paa mauu i
Apo 5.—Aole e make kekahi, ke ole oia e hele e mamua e lapu-hele i kauhale, a e kuu wale i kahi huna o ka mea ike!
A hookahi no kui nana e hoopaa i keia mau apo, (wahi a hoopunipuni ma) oia ka hooia ana mai, he ola no ko ka mea nona keia uhane-hele ke hanaia, aoluau ae no ka! Inu ka apu-awa, o ka pau no ia!
Nolaila, e pau paha ke kuhihewa o kekahi poe ma keia hoakaka ana a e hooia pu mai kakou, o ka moeuhane, aole ia o ka uhane mai ke kino aku, aka o ka manao no. * * *
HE LEO KAHEA.
Ia oukou e ka poe e koe nei na koena dala o ka nupepa ka LAHUI HAWAII o keia makahiki, e uleu mai oukou ma ka hookaa ana, mai kali, i komo laelae aku kakou i ka makahiki hou me ka aie ole, i ono ka ai ana. No ka mea, o ka Oihana Pai Palapala, he nui loa ka luhi. A ke kuhi nei paha oukou e na makamaka, he hana palaueka keia, aole pela, penei i ikeia'i ka nui o ka luhi. Aia i ka manawa e hiki mai ai ka leta a na makamaka, hoonoho hoi ke kepau, a pai ia 'ku la i kekahi apana pepa okoa, a hoike ia 'ku la i ka Lunahooponopono, ia wa e kopekope ia mai ai kekahi mau hua, a hoihoi ia mai la e pai hou. Ka i no hoi ua pau aku la ka hana i kela pai ana, eia no ka hoi ua hana hou. Nolaila, e maliu mai i keia leo kahea. E ike ia kakou iho. Me ka welina. W. YATES.
KEAKAOKALANI! Mahea kou wahi?
E KA LAHUI HAWAII E; Aloha oe:—
Ua ike iho nei au i ka haina a ka mea nona ka inoa e kau ae la maluna.
Ua mahalo hapa au, aole mahalo piha. No ka mea, ma kau haina mai nei, ua komo ua keiki nei iloko o ka pahu, a pela ua keiki nei i kii ai a loaa ka palapala. Ea, e noonoo oe, o ke kanaka e komo ana i ka pahu, eia kona hopena, he hoi aku ilalo i ka opu o ka honua.
Mai haawi no au ia oe i mau pauna kopaa a me ona Hue malakeke, no keia nane, au i imi mai nei, ina i ike au i kou wahi i noho ai, elike no me kuu manawalea ana aku nei ia L. S. Puniuniu o Lahainaluna, he mau pauna kopaa a me na galani he omole Malakeke.
E hai mai i kou wahi e noho nei, i hoouna aku au i kopaa me ka malakeke i manuahi no ka pepa a me ka inika a me ka poo leta. Owau no. S. K. KALAIKINI.
Lahaina, Oct. 27, 1876.
Kula Beritania o Kaumakapili.
E kai huakai ana ke kula i hai ia maluna ma ka la 28 o Nov., e hiki mai ana, no ka hoomanao ana i ka la kuokoa mai ai o Hawaii nei mai na mana nui o Europa mai a me Amerika.
E hoomaka ana ka huakai e puka mai ka luakini aku o Kaumakapili, ma ka hora 10 A. M. a ma ka hora 11½ e komo hou ai iloko o ka luakini, a e haawi ana ka Rev. M. Kuaea i kekahi haiolelo no ka la imua o na keiki a me ka poe a pau e komo ana iloko o ka luakini, a mahope iho o ka pau ana o ka haiolelo, e malama ia ana he ahaaina e na keiki o ke kula maloko o ka lumi halawai, a e haawi ana lakou i kekahi himeni i kupono no ka la.
Nolaila, ke kono ia aku nei na haumana a pau i puka mailoko aku o keia kula e noho koke mai ana ma ke kaona nei e hui pu mai me ke kokua pu i na lilo o ka la. E uleu e na keiki, a me na makua! A. W. KIHA.
HAINA O KA NANE A S. K. KALEIKINI.
E KA LAHUI HAWAII E; Aloha oe:—
Me oe kuu welina minamina pau ole. Ua nui kou ahonui a me kou lokomaikai i ka mailani ana i keia puolo waiwai ole, a hoopiha kolamu o kou kino lahilahi i na manao hoakamai ano ole, i mea nae paha hoi e ikeia'i, nolaila, hoaiai mai nei imua o na maka he lehulehu e paweo aku nei, a i mea e pokole ai na manao lia ana no keia nane, eia mai ka haina oiaio o ko nane, ka nane i lawe mama ia e ke kino lahilahi o ka LAHUI HAWAII, Aug. 17, i hala, nona ke poo "He wahi nane."
Ua ninauia, peha la ua keiki nei e hana'i i loaa'i iaia ka Palapala Kauoha, a i ili ai maluna ona ka waiwai a pau o kona makuakane?
Haina.—Ua aahu iho la ua keiki nei i kapa ano e, oia hoi, he kapa makaupena, oia ke kapa a ua keiki nei i komo ai a hele aku la. O ka manawa i kii ai, oia ka mahele like o ka la me ka po, oiai, ua oleloia, he 12 hora i ke ao, a he 12 hora i ka po, nolaila, o ka manawa a ua keiki nei i kii ai a i hooholoia e kona noonoo, o ka hora 6 kupono. Nolaila, ma ka hoopokole ana, he makaupena ke kapa o ka hele ana, a o ka hora 6 ka manawa o ke kii ana.
He lana kuu manao, o ka haina oiaio keia, a aole o'u kanalua no kou hooko mai e S. K. Kalaikini i keia haina, au i olelo ai, "eia mai ke kuinao kaomi, a heaha kona ikaika kalele?" A eia mai la ua kalele ia, a ua ikeia kalele ana me ke kaomi ole ia.
Ua like iki no keia haina me ka Keakaokalani ma ka helu hope iho nei. Eia nae ka'u, o ko makana au i olelo ai, he makana pahu ko-paa helu 1, e makana aku oe na J. S. Puniuniu, ko hoa paio ma ka nupepa.
He kaupaona ka'u e ana aku ia oe ma keia nane ke hooiaio mai oe. Ua oki au maanei, a wili hou mai oe i ko kuinao, na'u ia e makala aku me ka makiao. E wiki kaua e ka LAHUI HAWAII, oi hiki ole mai ka la 16 o Nov.
KAONOHIULA.
Lahaina, Oct. 24, 1876.
Ia William Rosewell
E KA LAHUI HAWAII E;—Aloha:
E aui iki ae hoi oe, i ike pono aku au ia Wm. Rosewell, no ka mea, ua makaukau au e pana pololei aku iaia me ka maka Iridium o ka pua a Pikoiakaalala, a e ike ana no oia i ka mea eha e like me kuu olelo mua. A ma kuu manao paa, he pee kona pakele malalo o ka pohaku; a i ku hoike mai oia, hookahi mea aloha o ka makua.
I ridium.—Hoouna aku la o Washington, ka Peresidena o Amerika Huipuia, i kekahi o kona poe lawelawe, e hele aku e paila pono i kekahi puu-mauu maloo, ma ke ano "Ahua-poepoe," (Circular-stack of hay) ma kekahi kahua iliwai-like; a penei e hana'i, he 4,369 fusa-kuea (Square-fuss) o ka aoao malalo (base), a he 69 fusa kona kiekie-kupono (altitude), eia ka ninau, ehia tona mauu maloo ma kela ahua-poepoe? A ina e hoopihaia ma ke kaa, (wagon( ma ke 60 ia-paa (Cubic-yards) ka piha, alaila, ehia piha-kaa a pau loa kela mauu i ka laweia ma kahi e?
He ma-u ia, moe ole ka po o ua kanaka. Imi ia a loaa, mai noelo aku ia hai. A ilaila e ike ia ai ke akamai o ua puni ninau. A ina e hemo mai ana ia oe, alaila, e hoouna hou aku no au i ke "Ahi-Helene" e nele ai oe i ka noonoo. Me ka welina i na hookele o keia pepa.
STONEWALL, R. K.
E ver Home, Oct. 20, 1876.
Mamua iho o ka haalele ana aku o ka hooilina moi o Italia a me aliiwahine i ka Hale alii o ka Emepela o Rusia, ua ua haawi makanaia mai ka wahine me ke komo lima i hoonohoia me na momi makamae, a o ke keiki alii hoi me ka paa lio nani.
Ua hoike ae kekahi mau nupepa Farani, ua koho wale ia aku ko Kabinela Antone ka waiwai io, aia mawaena o ka $15,000,000, a me $20,000,000.
Na hunahuna Mea hou o na Aina e.
Ua hiki kino ae ma ke kulanakauhale o Nu Ioka i ka la 30 o Sepatemaba o Hon. J. O'Connor Power, he hoa no ka Ahaolelo o Beritania Nui me ka palapala hoomaikai a kanaka o Irelani i ka puni ana o na makahiki he haneri o ko Amerika Huipuia noho ana aupuni kuokoa, a e waiho aku ana i ka Peresidena.
Ma ka la 27 o Sepatemaba, ua haawiia aku i ke kulanakauhale o Nu Ioka, ke kii pohaku i kalaiia o Hon. W. H. Suwada i i make. Ma ke alo o ua pohaku la, ua kakauia na huaolelo penei: "W. H. Seward," "Kiaaina" "Luna Senate o Amerika Huipuia" a "Kuhina Nui."
Ma ka la 28 o Sepatemaba, oia ka la hookahakaha nui o ka mokuaina iho o Peniselavenia ma ke kahua o ka Hoikeike Nui. He 260,000 ka nui o ka poe komo aku, a he 257,296 poe uku.
Ma ka make ana o James Lick, kekahi o na ona miliona o ka mokuaina o Kaleponi, ua waiho iho oia ma keia honua, he elua miliona ($2,000,000) e maheleheleia mawaena o kona mau hooilina, na ahahui manawalea a me kekahi mau hana nui ana i hapai ai e kaulana o kona inoa.
I ka wa kaua iho nei mawaena o Perusia a me Farani, ua hooliloia aku e ke aupuni o Amerika Huipuia na lako kaua waiho wale ma ka aoao hema hema o ia aupuni i ka poe hoopukapuka no ke kumukuai he $8,000,000 a he $10,000,000. Ua like nae no ke kumukuai o keia hoolilo ana, me ke kumukuai o ka wa i loaa mai ai.
Ua noi ikaika aku o Rusia a me Auseturia i ke Keiki Alii o Millan o Serevio, aole e ae aku i ka inoa Moi a ka puali koa i hookau mai ai maluna ona, a ua hoike aku laua i ka ahaolelo, aole e kokua ia ia ina e hoopaakiki ana ua Keiki Alii la e lawe ia inoa.
O na kino kanaka loloa, oia o Kapena Beti a me kana wahine nona ka inoa ohana Miss Auna Swan, ka mea hoi a ko Ladana mau makaainana i hoonuue ai mawaena o lakou iho i ka wa a laua i mare ai he mau makahiki ae nei i hala, ua waiho laua i ka laua hana hana mau, he hele hoikeike, a ua hoi aenei a eia ma Robbester, Nu Ioka, e noho nei. O ka loihi o ke kane, he 7½ kapuai, a o ka wahine hoi, he iniha kona oi i ko ke kane. Ua kaupaona ia laua a ma ka eha haneri paona pakahi a oi aku ke kaumaha. Ka loihi o ko laua moe, he 10 kapuai. Eia ka poe kaulana a koikoi o Amerika Huipuia e hoike ka nei ia Samuela Tilden, ka Peresidena a ka aoao Democarata e koho aku ai auanei i keia Novemaba ae: Hanncock, William Cullen Bryant, Fred. Hassaurek, Chas. Francis Adams, Ke Kuhina Ripubalika A. G. Curtin, ko Linekona Kuhina Kaua Gideon Welles, Cassius M. Clay, ko Linekona kokua Kuhina Kaua Peter H. Watson, a me ka loio kaulana Chas. O'Connor.
O ka mea a ko Farani i aie nui ai, oia o Madame Hurtodo. Ke ohi nei oia i kela a me keia makahiki i ka uku panee o kana mau dala i waiho hoaie ai i ke aupuni ma ka $800,000. Aohe no he dala he nui.
NA BUKE
I HOOLAHAIA E KA PAPA HAWAII
—ME KE—
KUMUKUAI O KELA ME KEIA.
BAIBALA HEMOLELE NUI ILI GULA NANI me na kuhikuhi ma na aoao.....$12 00
Baibala Hemolele Nui ili eleele kaekae waigula.... 5 00
Baibala Hemolele uuku iki iho kae wai gula..... 8 00
Baibala Hemolele pananaiki iho ili eleele..... 4 00
Baibala Hemolele ili eleele 2 00
Kauoha Hou ili gula nani me na kuhikuhi..... 3 00
Kauoha Hou ili eleele kaekae wai gula..... 1 00
Kauoha Hou ili eleele..... 75
Kauoha Hou Hapa Haole..... 75
Moolelo Ekalesia..... 50
Haiao ili lahilahi..... 10
Hele Malihini ana..... 25
No ko ke Akua ano..... 25
Hoike Palapala Hemolele..... 25
Moolelo o Heneri Opukahaia..... 15
Hoike Akua..... 25
Wehewehehala..... 25
Ninau Hoike ili manoanoa..... 50
Ninau Hoike ili lahilahi..... 20
Kumumua Kula Sabati..... 20
Buke Lawe Lima..... 10
He Buke no ka Pope..... 15
Ui Kula Sabati Helu 3..... 25
Ui Kula Sabati Helu 4..... 15
Ui Kula Sabati Helu 5..... 25
Buke Euanelio a Ioane Hapahaole..... 10
Buke Wehewehe Huaolelo Baibala, elua ano..... 2 00
Buke Wehewehe Ano Mataio..... 1 00
NA KAUOHA HOU PAKEKE.
Ili gula nani..... 1 50
Ili eleele kaekae nani..... 50
Ili eleele..... 35
KAUOHA HOU PAKEKE ME NA HALELU.
Ili gula nani..... 1 70
Ili eleele kaekae wai gula..... 65
Ili eleele..... 50
NA HALELU PAKEKE.
Ili Gula nani..... 50
Ili eleele kaekae wai gula..... 30
Ili eleele..... 20
Ka hae Hoonani (Buke Mele)..... 25
NA BUKE MELE.
Himeni Hawaii ili nani..... 1 75
Himeni Hawaii..... 1 00
Kumu Leo Mele ili manoanoa..... 50
Kumu Leo Mele..... 10
Li ra Kamalii..... 25
Li ra Hawaii 1848..... 25
Li ra Hawaii 1855..... 25
Hae Hoonani..... 20
Leo Hoomana..... 25
EIA NA BUKE HAAWI WALE.
PALAPALA LIILII—
Helu 4—Makemake anei oe i ke ola?
Helu 6—E hele i o Kristo la.
Helu 7—Ka hoi ana mai o ke Keiki Uhauha.
Helu 11—No ka hoohiki wahahee i ke Akua.
Helu 16—Ka Eehia ana o ka Ahaaina a ka Haku a me ka Bapetizo ana.
Helu 17—Mai hana ino i na holoholona.
Helu 18—No ka mahi ana, kuai ana a me ka nu ana i ka Awa.
Ka Davida Malo Kumumanao.
Ka Moolelo o Batimea Puaaiki.
Aia ke keena kuai buke o ka Papa Hawaii ma ka huina o Alanui Betela me Alanui Kalepa, e kokoke ana i ka Hale Leta. J. F. POKUE.
Kakaule ta o ka Papa Hooko o ka Ahahui Euanelio o ko Hawaii Pae Aina.