Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 106, 13 January 1891 — Page 2

Page PDF (1.01 MB)

This text was transcribed by:  Uilani Paalua Campana
This work is dedicated to:  William H. and Ruth L. Paalua

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

MA KE KAUOHA.

KUAI O KA HOOLIMALIMA O

NA AINA AUPNI MA KONA

AKAU, HAWAII.

Ma ka Poakahi, Feberuari 9, 1891, ma ke komo ana aku ma ke alo o Aliiolani Hale ma ka hora 12 awakea, a kuai ia aku ai ma ke kudala akea ka hoolimalima o na Aina Aupuni malalo iho:

 

Kaulana, Mahaiula, Kuhio, Maniniowali a me Awakee iloko o ka Apana o Kona Akau, Hawaii.

 

No lakou ka ili o 278 eka, oi aku a emi mai paha.

 

Manawa Hoolimalima – No 10 makahiki.

 

Kumukuai hookumu – He $50 no ka makahiki hookahi, me ka uku mua ia i kela a me keia hapa makahiki.

 

C. N. Spencer, Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Ian. 7, 1891.  4ts-d.

 

KUAI O NA APANA AINA AUPUNI MA PULEHUIKI A ME KAMEHAMEIKI,

KULA, MAUI.

Ma ka Poakahi, Feberuari 9 1891, ma ke komo ana aku ma ke alo o Aliiolani Hale, Ma ka hora 12 awakea, e kuai ia aku ai ma ke kudala, 4 Apana Aina Aupuni.  e waiho la ma Pulehuiki a me Kamehameiki, Kula, Maui.

 

Apana A. ma Pulehuiki, 14 34 eka, - Kum@ hookamu $30.

Apana B. ma Kamehameiki, 41.97 eka – Kumukuai hookumu $80.

Apana C. ma Kamehameiki. 35.07 eka – Kumukuai hookumu $70.

Apana D. ma Pulehuiki a me Kamemeiki, 33.74 – Kumukuai hookumu $50.

 

C. N. Spencer, Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina Ian. 7 1891.  4ts-d.

 

KUAI O KA HOOLIMALIMA O NA AINA AUPUNI MA WAI

AKOA, KULA, MAUI.

Ma ka Poakahi, Feberuari 9, 1891, ma mua iho o ka puka komo ma ke alo o Aliiolani Hale ma ka hora 12 awakea, e kuai ia aku ai ma ke kudala akea ka hoolimalima o kekahi mau aina Aupuni elua e waiho la ma Waiakoa, Kula, Maui.

 

Oia keia malaloiho:

Ka Aapana mua; he 1800 eka, ua oi aku a i ole ua emi mai paha, ma ka aoao mauka o na pa Home Noho o ke Aupuni e moe ana a hiki i kaupoku o Haleakala.

 

Kumukuai hookumu:  He $100 no ka makahiki hookahi, me ka uku mua ia i kela a me keia hapa makahiki.

 

Apana elua; he 2740 eka, ua oi aku a emi mai paha ma ka aoao makai o na pa Home Noho o ke Aupuni e moe ana a hiki i kahakai.

 

Kamukuai hookumu:  He $103 no ka makahiki hookahi, me ka uku mua ia i kela a me keia hapa makahiki. 

 

C. N. Spencer, Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Ian. 7, 1891.  4ts-d.

 

KUAI O KA HOOLIMALIMA O NA AINA AUPUNI MA KOHALA

AKAU, HAWAII.

Ma ka Poalua Ianuari 27, 1891. ma ka hora 12 o ke awakea ma ke alo iho o Aliiolani Hale, e kuai Kudala akea ia aku ana ka Hoolimalima o kekahi mau Aina Aupuni ma Kohala Akau, Hawaii, oia keia malalo iho:

 

Opihipau – Nona ka ili o 479-44 eka.  Kumukuai Hookumu, he $336 o ka ma kahiki hookahi, me ka uku mua ia o kela a me keia hapa makahiki.

 

Hukiaa – Nona ka ili o 241-2 eka.

Kumukuai hookume, ke $169 no ka makahiki hookahi, me ka uku mua ia o kela a me keia hapa makahiki.

 

C. N. Spencer,

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Dec. 19, ’90.  tf-d.

 

HOOLAHA HOOKAHEKAHE Wai.

Honolulu, H. I., Aug. 9, 1890.

O ka poe a pau i loaa na pono hookahekahe Wai, a i ole, e uku ana paha i ka Auhau Wai, ke hoike ia aku nei ma keia na hora no ka hookahekahe wai ana mai ka hora 6 a 8 a.m., a mai ka hora 4 a 6 p.m. 

 

Chas. B. Wilson, Luna Wai Nui o Honolulu.

Aponoia:

C. N. Spencer, Kuhina Kalaiaina.  92-dtf.

 

HOOLAHA OIHANA WAI.

I kulike ai me ka Pauku 1 o ka Mokuna 27 o ke Kanawai o 1886.

 

Ma keia ke hoolaha ia aku nei i na mea a pau e lawe ana i kekahi pono wai piula, ua hiki mai ka manawa hookaa a e hookaa ia ai o ka uku wai no ka manawa e pau ana ma ka la 30 o Iune, 1891 ma ke Keena Oihana Wai o Honolulu ma ka la mua o Ianuari, 1891.

 

O na koena uku wai a pau e waiho kaa ole ana he umi-kumamalima la mahope iho o ka wa e hookaa ia ai, ua ku no i ka pakui hou ia ana me ka 10 keneta pa haneri.

 

O ka poe e uku wai ana e oluolu e lawe mai i ka lakou likiki hope i uku ai.

 

E uku ia na uku wai ma ke Koena o ka Oihana Wai ma Honolulu, ma Kapuaiwa Hale.

 

Chas. B. Wilson, Luna Nui o ka Oihana Wai.

Nonolulu, Dec. 20, 1890.  tf-d.

 

KA LEO O KA LAHUI.

J. E. BUSH.

LUNAHOOPONOPONO A ME PUUKU.

 

POALUA, IANUAR 12, 1891.

 

KA MANAOLANA UA NELE.

Ua hiki mai nei ka lono ma keia moku mai nei, ua haule ko kakou manaolana, no ka ae mai o ke aupuni Amerika i ka hookomo ana ku ia Hawaii malalo o na makana manawalea hoohoihoi hooulu i na hana kopaa ma Amerika Huipuia ponoi iho.  I ka poe i maopopo ole i ke kumu o keia hilinai aku o ko kakou poe loea kalai aupuni e loaa ana keia pono ia Hawaii, e like me ka loaa ana i na mahiko ponoi iho o Amerika, e manao ia ana he kumu ole a ane mahaoi keia hilinai ana aku o ko Hawaii nei poe mahiko a me ka poe kalai aina hoi.  He kumu no kakou e manao ai pela, ina kakou aole i hoomaopopo i na loina a pau o ke Kuikahi Panailike.  Ma ia aelike mawaena o Amerika a me Hawaii kakou e ike iho ai, i ke kuleana i manao ia ai he mea pono ia Amerika e haawi ia Hawaii i ka makana manawalea ana i haawi ai i mea hoohoihoi i kona poe iho, no ka mea.  ua hana oia i kekahi kanawai e hooponopono hou ana i na auhau dute,, a ma ia hana ana, ua ae ia ke kopaa o na aina e e komo pu mai me ko kakou kopaa; o ko keia mau aina e nae hoi. ua komo wale aku no me ka Panailike e like me kakou.  Mahalo o keia kumu i manao ia ai, ua kue ke kanawai hooponopono dute hou iho nei o Amerika a he mea pono e hoihoi ia o Hawaii malalo o ia pono like i manaoia e loaa ana i ka poe mahiko o Amerika, oia hoi ua lilo wale ko Hawaii pomaikai Kuikahi me Amerika. mamuli o kona hookuu akea wale ana ae nei i ke kopaa e komo wale mai me ke dute haahaa, aole hoi e like me ia i ka wa e hana ia ai o ke kuikahi.  He ano like keia hana o Amerika me ka hoonea ana i na pono o ke kuikahi ia Hawaii, me ka mau no nae o ka pono ia ia malalo o ke kuikahi me kakou.

 

No keia kumu aole no i nele ko kakou poe waiwai i ke kumu o ka manaolana ana aku e hana mai ana o Amerika i kekahi hana kaulike i kona hoa kuikahi panailike oia hoi kakou.  No keia kumu ka Aha Kuhina i pai aku nei i kahuakai Moi e hoopunipuni ia nei, he huakai hoolana mai wale no aole no kekahi hana e ae.  Ua manao ia o na kakoo ana o ka pono kaulike malalo o ke kuikahi, na kanaenae a ka Lani Kalakaua, na puahiwa, na ia ula, na pupu awa, a me na waiona, oia iho la na mohai e noonoo oluolu mai ai na lala maua o ke aupuni Nui o Amerika Huipuia, a e ae mai ae la hoi, i ka hune a me ka nele o na ona mahiko a kakou e ike ole nei, a lakou nei nae hoi o paiauma aku nei. ua nele, ua pilikia, a he aneane koe e hoi hou e ka hume malo a me ka pa-u o ka wa kahiko.  Nui, nui, pilikia, wahi a ka lohe aku, a pela io paha, aole paha, o ka Hawaii no ka pilikia mai mua mai.

Ua Ko Ka Hoopii a ka Hui Hoohuihui a Hoomaemae Kopaa.

Ua lohe mai makou, ua ko ka hoopii hoohalahala a ka Hui Hoohuihui a na Hui Hoomaemae ko o Amerika, imua o ka Aha Hookolokolo Kiekie o ke Aupuni.  O keia iho la ka Aha Hookolokolo Kiekie hope loa o ka aina, aole hou aku; nolaila, ua paa iho la ka pono no ka aoao a ka ona miliona Spreckels i hoopii iho nei.  Iwaena o ka poe i hoopii ia iho nei i komo iloko o ka hui Hoohuihui o na Hoomaemae ko o Amerika, ua komo aku ka hoomaemae ko Amerika o Kapalakiko.  Iloko hoi o keia hui, na keiki a na makua misiona o kakou. o Kamuela Alekanekero, o Wiliaina Bele, Hanale Balauwini, ka hui o Burua ma a pela aku.  Nolaila, aole ko kakou poe i poino loa ua poino na kekahi a ua ola hou ma kekahi.  Aka, ehia la o lakou e hoomanao a e noomaikai ana i ke Akua no keia pono i hoi hou mai?

 

Hana Alanui Hou.

Ke liuliu a ke hoolala nei ke Kuhina Kalaiaina, e hoohana aku i na alanui o na kuaaina a puni ka mokupuni.  Ua hoouna mua aku oia i ke a-na aina, Mr. Bruner. e hoomakaukau i ke a-na kupono a me kahi a kona ike enekinia e kuhikuhi iaia he pono malaila ke alanui e hana ia ai.  Ua lohe mai makou, ua holo aku oia a ua ike i kahi i a-na mua ia, a e manao ia ana e hoololi ke alanui ma kahi e emi mai ai ka hoolilo ana.  Nui no na lilo o keia alanui, aka, aole ia he mea e pono ia na dala o ka waihona.  He hana hoopomaikai ka hoolilo ia o ke dala no na alanui a me na alahaka.  E pii ae ana ke kalana o Hilo, a ke hui ia me ke alanui moa na a ka Hon. J. Nawahi i hooikaika ai no ka pono o na kanaka o ka paeaina, a hui me San Diego. e ola ana kakou a pau.  O keia hookahi ke keena oihana e hana nei i ka pono o ka lehulehu me kau wahi lihi e pomaikai ae o ka lahui.

 

HE ULIA MANA’ONA’O.

Oiai o Mrs. Mahuna e hoi ana no kona home ma alanui Ema i ka aiaina la Peaono iho nei maluna o kekahi kaa pi’o. ua loohia iho la kana kaikamahine, nona na makahiki he elua wale no, me kekahi ulia poino ma ka haule ana mai ke kaa aku a pii ia e ka huila.

 

E noho ana ka hapuu poino i hai ia ae nei mawaena o kona luaui makuahine a me kekahi keikikane o elima makahiki. a oiai lakou e holo ana ma ke alanui Papu, a i ka hiki pono ana i na huina alanui o Papu me Beritania, ua hooku’i ia ae la na huila o ke kaa a lakou e holo ana me ke alahao kaa hapaumi, ua haule iho la ua kaikamahine aia mawaena konu o na huila o ke kua, a kau iho la maluna o ke alapii no elima paha sekona, a haule loa aku la iluna o ka honua; he ku i ka mana’ona’o na alina a ka poino i kau iho maluna o kona poo ma keia haule ana.

 

Iaia i haule ai mawaena o na huila ua pii aku la kekahi huila o ke kaa maluna o ka lima akau. a haki pu ae la ka iwi malalo iho o ka poohiwi.  O ka mea kupanaha loa no nae, oia ka make loa ole ana o ua kaikamahine ala iloko o keia mau poino he nui.  Ua lawe koke ia ke kaikamahine poino ma ke keena o Kauka Day, a ua hiki pu ae no hoi o Kauka Luta malaila.

 

Mamuli o keia ulia ae la, ua lohe mai makou.  e hoopii ana ka makua o ke kama i poino,  i ka a Hui Alahao Hawaii, oiai, mamuli o ka hemahema o ka lakou malama ana i ke alahao, ke kumu i poino ai ke kaikamahine.  Eia ka mea poino ke waiho nei me ka maopopo ole e pono ana paha aole paha.

 

HE MESIA HOOPUNIPUNI.

Aia i keia manawa ma Kapalakiko kekahi kanaka nona ka inoa o Lyrus, i olelo oia ka Mesia.  Ke ko kua ia la kana mau hana e kekahi haole kuonoono, a aia laua ke hoolaha la i kekahi nupepa kokua no ke ao ana a keia Karisto hou.  O keia kekahi a he Karisto e ae no hoi ka ka poe Hikini o Amerika e nana nei o ka hoea koke mai.  Ke hoomaka mai nei na hana hoopunipuni a ka Haku i wanana ai e hiki mai ana mahope mai o kona manawa, a peneia oia i olelo ai no lakou:  “E malama oukou o hoopunipuni mai kekahi poe ia oukou; no ka mea, he nui ka poe e hele mai ana ma ko’u inoa.  me ka i ana mai.  Owau no ka Mesia, a he nui no ka poe i hoopunipuni ia e lakou.  E ku mai ana no hoi na Kaula wahahee he nui loa, a he hoopunipuni aku hoi lakou i na kanaka he nui loa.”  Me he la o keia ua poe Kaula Hoopunipuni la e lohe ia mai nei a ka olelo a ke Akua i wanana ai e hiki mai ana.  Hala ole no hoi ka oiaio o ka ka Makua Kiekiei olelo.  Nolaila e kiai kakou a e malama o huli hewa anei mahope o ka hoopunipuni.

 

NA HOOKUPU.

Ke ‘Lii Sam Parker …..$100.00

R. W. Wilikoki…..$50.00

W. H. Cummings…..$50.00

Ka Leo O ka Lahui…..$50.00

Wm. White…..$50.00

Geo. K. Kaia…..$10.00

R. K. Li…..$10.00

Jas. Li…..$10.00

Sam Leleo…..$10.00

J. E. Poepoe…..$10.00

Laurens Sheldon…..$10.00

George Kaneao…..$10.00

J. Kua…..$10.00

Wm. F. Bush…..$10.00

E. Kekoa…..$10.00

J. A. Kahoenei…..$10.00

Hana Leleo…..$5.00

J. Pipikane…..$50.00

D. M. Punini…..$10.00

Mrs. Kamaia…..$10.00

J. K. Kaunamano; 1 Puaa: 1 Bipi

J. Nahinu….2 puaa

Kaneao…..2 pahu alani

Kaleoikaika…..1 kakini moa

Hoaloha…..1 bipi

Hoaloha…..1 puaa

Ohana Keiki…..1 puaa

Kimikeo…..1 puaa

Napualii…..2 eke uala.

 

NA KOMITE LULU DALA LA

KUOKOA.

Eia iho malalo nei ka inoa o na komite i wae ia e ka papa Hooko o ka Hui Aloha Aina a makee Kuokoa Hawaii.

 

O keia mau inoa kai loaa i keia manawa, a e like me ka loaa ana o ka poe kupono, pela no e hoopiha ia ai ke komite i kela a me keia manawa.  Mamua o ka hana ana aku a keka komite ke poloai ia aku nei lakou e akoakoa mai me ka Puuku a Kakauolelo o ka Hui.

 

Eia ka papa inoa o ke Komite:

Timoteo Kapualei, Moanalua; Petero Kaluna, Kalihi; W. H. Kamaki, Kalihi; Helalione Makalii, Kapalama; Itaia Kukaulalii, Kapuukolo; A. Palekaluhi.  Waikahalulu; J. Kaheleluhe, Waikiki, Waialae.

 

Na komite waena no Honolulu:

W. H. Cummings, R. W. Wilcox; J. Bipikane; Kamaile; Pua.

 

Ma ke Kauoha

Jno. E. Bush

Kakauolelo a me Puuku.

 

KA LA 28 O NOVEMABA, A.D.

1891.

O makou ka poe nona na inoa malalo iho, ke poloai aku nei i na hoa makaainana a pau o ka Pae Aina Hawaii, ua makaukau lakou i keia manawa e malama i na hookupu, a kela a me keia mea hookupu no ka malama ia ana o ka la kulaia imua o ka aina, oia hoi ka la 28 o Novemaba, A. D. 1891.  Ua ulu ae keia manao ia makou mamuli o ka manao aloha aina a ua hookumu iho makou i keia hana me na hoa uuku, a e kahea ia aku ana no he halawai no ka poe i komo mai malalo o na ae ana aku a keia Hui, ke kupono.  O ka poe a pau e makemake ana e komo iloko o keia Hui, e hele ae ma ke Koena o ka Leo o ka Lahui, a malaila, e wehewehe piha ia aku ai ke ano o ka Hui a mena hana.

  1.  Jno. E. Bush
  2. Jos. Nawahi
  3. R. W. Wilikoki
  4. W. H. Cummings
  5. Wm. White
  6. J. Kanealii
  7. J. Kekipi
  8. J. A. Kahoonei
  9. Kamaile
  10. E. Kekoa
  11. J. Pua
  12. J. E. Poepoe
  13. R. K. Ii
  14. Geo. Kaneao
  15. Geo. K. Kaia.
  16. L. K. Sheldon
  17. Jas. Ii
  18. J. Pipikane

I na Luna Lawe Nupepa a pau.

Ke poloai ia aku nei oukou a pau hookaa pono mai ma keia keena i na dala o na Nupepa i na Poalima a me na Poakahi, i ka mea nona ka moa malalo iho, aole hoi ia ha’i aku.  E like me ka nele mai ia oukou, pela no e nele pu aku ai ka nupepa.  Ua hana ia keia rula i mau ai ke ola o ka maka a me ka Wahaolelo @ ole no ka oiaio a me ka poho o ka Lahui.

J. E. Bush, Luna Hooponopono Nui.

 

OLELO HOOLAHA

PA AUPUNI MA HEEIA.

Ma keia hope aia ka pa Hoopaa Holoholona helehewa o ka Apana o Koolau poko, ma Heeia, ma ka aoao makai @ Alanui, makai iho o ko’u hale noho ana Heeia, Koolau-poko, Oahu.

J. M. K. AWA.

Luna Pa Aupuni.  1y-d.