Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 217, 17 June 1891 — Page 2

Page PDF (1.18 MB)

This text was transcribed by:  Lynn Hamilton
This work is dedicated to:  Nellie Manuwai

MA  KE  KAUOHA.

_________________

  Ua hookohuia i keia la na keonima’a

malalo iho i poe Komisina o na Pa no

ka Apana Auhau o Ewa a me Waiaane,

Moknpuni o Oahu.

     SAMUEL ANDREWS

     J. KEKAHUNA

     JIIEL KAPU.

                     C.N. SPENCER

                     Kahina Kalaiaina

Keena Kalaiaina, Iune 16, 1891   3ts-d.

_______________________

 KUAI O KA HOOL@ LALIMA  O  ELI -

  MA  MAU  MOOAINA  MA

   HAMAKUA, HAWAII.

 

  Ma ka Poaha, I ulai 16, 1891. ma ka hora

12 awakea ma ke alakomo ma ke alo o Alii-

olani Hale, e kuai ia ai ke hoolimalima ma ke

kuai kudala, o elima mau moo aina aupuni

ma Nieme a me Ninole, Apana o Hamakua,

Hawaii, @enei:

 Ap.1. Ma Nienie, 10,000 eka. Uku hookumu

hoolimalina o ka makahiki $500.

  Ap.2. Ma Kaohe, 15,000 eka. Uku  hookumu

hoolimalima o ka makahiki,  $400.

  Ap. 3. Ma Kaohe, 37,000 eks. Uku hookumu

hoolimalima o ka makahiki, $300.

  Ap. 4.  Ma Kaohe, 25,000 eka. Uku hookuma

hoolimalima o ka makahiki, $300.

 Ka manawa. He 15 makahiki.

 Ka uku ana.  Ma ka hapa makaliki.

 Ua kuai ia keia mau hoolimalima me ka olelo

ua hiki no i ke aupuni i kekahi manawa iloko o

ka wa e hoolimalima ia ai, e komo hou maluna

o ka aina, e lawe ae  a hoolilo a pau a i kekahi

mahele paha o ua aika la no na mea pili aina,

home, me ka hooemi ana o ke aupuni i ka aku

hoolimalima i kulike ai.

                     C.N. SPENCER

                     Kuhina Kalaiaina

Keena Kalaiaina, Iune 16, 1891.   4ts-d

_______________________________________

 KUAI  O  NA  AINA  PA  HALE  MAKE

   KIHI  O  ALANUI  PENESEKOLA 

   A  ME  WAILA, KIHI  O  ALANUI

   THURSTON  A  ME  GREEN, A  MA

  ALANUI  PROSPECT,  HONOLULU, OAHU.

 

  Ma ka Poakolu, I ulai 15, 1891, ma ke ala komo

mamua o Aliiolani Hale, ma ka hora 12 awakea,

e kuai kudala akea ia aku ana he 13 apana aina

pa hale ma ke kihi o Alanui Penesekola a me

Waila, 2 apana aina ma ke kihi o Alanui Thurs-

ton a me Green. a he 5 apana aina me Alanui

Prospect, i like ole ka nunui mai ka 158x200

kapuai a 81x150 kupuai kanunui.

  Ka Uku Hookui@u. E like ole ana kuai

ka $200 a ka $400 o ka apana aina hoo-

kahi, e like me ka nui a me ke kulama o

ka aina.

  Ma ke dala ke kuai a me na kuma hoolilo,

a e like paha me ka makemake @  ka mea

kuai ma ka uku hapa dala ma@a ,  a ma ka

uku ana i ke koena ma na mahele like ekoln

iloko o hookahi, eina a ekolu makahiki, me ka

uku ana i ka ukupanee i ka hapa makahiki ma

ka pa ehiku keneta no ka makahiki.

  E hoopuni ka mea kuai iloko o hookahi maka-

hiki mai ka la ana i kuai ai i kona apana aina

me kekahi pa maikai kupono  a e hoomoe hoi

i ka wai mai ka wai mai o ke aupuni.

  E ike ia no na kii o ka aina a me na hoakaka

piha ana me ke Keena Aina.

 @lua li@oomoe  a ua hooponopono ia na

aianui a me na paipi wai. a ehoomoe ia aku

ana i ka wa pokole, e pili ana i keia mau apaina

aina a pau.

                     C.N.SPENCER

                     Kuhina Kalaiaina

Keena Kalaiaina, I une 15, 1891.       4ts-d

____________________________________

      KA  LEO  O  KA  LAHU    

            ______

    J N O.  E. BUSH.

Lunahooponopono a me Punkn.

________________________________

     POAKOLU.  IUNE  17, 1891.

___________________________________

         Na Hana Hoao Kaua.

                __________

  E ike mau ia ana ka hauli o na kahui o Europa

i kela a me keia manawa, ke ike ia ke nee ana

a me ka houlunlu ia aina o na koe o kekahi o

na aupuni, Ke hoomaka ke kaua mawaena o

kekahi mau aupuni, o ke hana mua ma ka aoao

nana ka hookumu kaua oia no ka hoolele ana i

na koa a pau ma na palena o ka aina o ka

enemi ana e paio aku ai.

  I keia mua koke aku nei ua hooholo paukiki

aku nei o Rusia i kona mau koa no ka palena

aina mawaena ona a me Geremania, a ua hiki

ole no hoi i ka poe Geremania ke hoomaopoo.

ma na helehelena o Rusia, i ke ano o keia

hana, he oiaio paha aole paha. O ka hopena

o keia mau hana, ua ano pioloke ae la o Bere-

lina, a hele loa aku la ke hauli ma na wahi e ae

o ka honua. Oiai na maka a pau o Geremania

e haka pono ana i ke ano o keia mau hana ma

ka palena hikina i keia mau ouli hoolelehauli 

lohea aku la hoi ka haukawewe make komo-

hana. a ikea ia aku la na Farani, me he ao pouli

 

 

la e nee papa ana maluna pono iho o ka aina no ka ka ka ka palena komohana o Germania, eia ka he poe

koe me na lako kaua e kamoe ana no na palena

o Germania.

   I ka ikea ana mai o keia hukai e nee aku ana

e like me ka nee ana a ka wai o na kuahiwi ma-

hope o ke kuaua wai o na kuahiwi mahope o ke

kuaua nui, ua lilo he mea e hoolapalapa  ana i

ka ena ahi o loko o na keiki Geremania. Mahepe iho ike ia

iho ike ia hoi, he mau hoao wale ana no ke keia

na Rusia a me Farani, iike pono ia ko laua

makaukau hoili kaua, ke kaua maoli aku ma keia hope aku. Aka, he mea akaka no nae hoi, he manao

ko laua maluna o Geremania, ke hoao la malaila e hoomaamaa ai.

  Aole nae e hu koke keia kaua i keia mau

makahiki elua a ekolu paha. Aia kakou i ike

mua ana i ka hoololi ia o ke kumukanawai o

Amerika Huipuia, a liko ke kuokoa o ka hoo-

mana kuokoa ana o ke kanaka, i mea akeakea

ia e na hoomane alaila he wa mahope aku e

ulu ae ai ke kaua, a oia kaua, he kaua nui huli-

amahi, a o ka hopena aku no o ke ao ke

palena.

           _______________

    No Akealea  ke Koa Kaulana.

                ________

    O keia Alealea, oia kekahi o na koa i ke kaua

a ka Nai Aina Kamehameha 1., i Nuuanu, a

iloko oia kaua, ua pane aku ua Liona hae la o

ka Moana Pakipika nei, ka Napoliona hoi o

Hawaii Kuauli.

 “Imua e o’u pokii, a inu i ka wai awaawa, aole

hoi e hoi  hope kekahi. ina o ka mea o oukou e

kuemi ana; alaila.  e mahele aku no au iaia

iloko o na apana elua.”

  O keia mau huaolelo a ua na’i aina nei. ua lilo

ia mea nana e hooni i ka puuwai o na koa, a

e hoike ana ia lakou, he mau hi’a pa’i ole no na

mea kaua.

  He oiaio, ua hooikaika na koa a hiki i ka loaa

ana o ka lanakila i ua Na’i Aina nei. ka mea

nana i hoohui i keia mau Pae Moku. Ua huli hoi

aku la ua Na’i Aina nei no Helumoa, ma Wai-

kiki.  a he kulanahale ia no ua Kamehameha

nei.

  Malaila oia i noho ai no kekahi mau la loihi,

e hoohala manawa ai. oiai ua hauoli oia no ka

loaa mau o ka lanakila ma kona aoao, aole hoi

ona wa e pio ai.

  Nolaila, e nana ae hoi kakou e na hoaloha i ka

hana a Alealea ke koa. I kekahi la. iloko o Ku-

kahi. ua kono aku la ua koa nei i kona ohana

e hele pu me ia. e hookai-ai (ukukiai,) ua pane

mai la kekahi, ihea aku auanei kakou e hele ai

oiai eia ka /////////u  wahi lo’i ai  a ke waiho mai

nei?

  Aku, ua pane koke aku la ua Alealoa la, hele

mai oukou me a’u o’ai ua mahiai ia e o’u  poe

kahu a ua nui ka ai. ke kii wale aku no.

  Ua ae mai la kela poe me ke ano kamalua

nae, ua hele aku la lakou nei a hiki ma kuauna

o kekahi lo’i kalo o Hamohamo ke inoa.

  Pane aku la keia i kona poe, eia ka ai, a e

uhuki, o ka pau o ka ai, oia ko kakou mea e hoi

ai.

  Aka, ua maka’u loa ia kela poe. mahope pau

i ka make; aka mamuli o ka ia nei olelo, ua

hooka ia kona makemako.

  I na kanaka nae e uhukiana i ka ai, ua hiki mai

la ma konohiki aina a i mai la ia lakou nei e hoi.

oiai na ke alil ia ai, a he poe pa-io (aihue)

oukou.

  Oia ka wa o ua Alealea nei i pane aku ai, o hoi

a hai aku i ke alii na ko pokii no e uhuki la ka ai,

pela oe o olelo aku ai i kuu haku kaikuanna.

  I ka lohe ana o keia konohiki i keia mau olelo

a Alealea, ua piha loa ia oia i ka inaina, a holo

koke aku la e hoike i ke alii, i kela mau olelo a

Alealea iaia.

  I ka lohe ana o Kamehameha i keia mau hua-

olelo, ua pii ae la kona inaina, a kena koke ia

aku la ua konohiki nei e kii, a ua hiki mai o

 Alealea imua o ke alii.

   Oia ka wa o ke alii i ninau koke aku ai iaia:

Ea, he oiaio no kau i olelo mai nei, he pokii oe

no’u, a he haku au nou; e hoike mai oe i kahi i

pili ai, a ina aole e pili, make oe ia’u.

  I a wa pane koke aku la keia : o ko’u pili, a lilo

ai hoi au i pokii nou, oia keia.

  I ke kaua i Nuuanu. o wau kekahi o kou mau

koa, a ia kaua kowa i lawe ai ia’u i pokii nou.

penei:

  “Imua e o’u pokii, a inu i ka wai awaawa.”A oia

ko’u pili la ia oe,e hiki ole ai ia oe ke hoole mai?

   I ka lohe ana o Kamehameha i keia mau huao-

lelo, oia kona wa i pane koke mai ni: He oiaio he

pokii i’o oe no’u.

        _____________________

      NU  HOU  KULOKO

                _______

  I na Luna Lawe Pepa o KA LEO  o KA LAHUI,

ke ha’i  ia’ku nei ka lohe ia oukou, ina he mau

helu koe o ka la 3, 10, 20 o Aperila, a me ka la 5

o Mei nei. o ka nupepa KA LEO, ke kauoha ia aku

nei e hoihoi mai ma ke keena nei.

                     Ma ke kauoha.

                      _______________

  He leo kauoha, ke hai ia aku nei i na mea a pau

e lawe ana i ka LEO a me ka OIAIO. e hookaa

koke mai i ko oukou mau koena i koe  E hoolohe

i keia leo. o i mai auanei no hoike mua ole ia

aku ka hewa.

                Ma ke kauoha.

           ________________

  He mau puaa opio no ke kuai aku, aia me

ka aina o Kapohulu, me ke alanui mawaena

o Waikiki a me Kamoiliili. e loaa ai ina e maka-

make kekahi e hele malaila.

           ________________

  Ina Luna lawe pepa a pau o KA LEO, ke hoike

ia aku nei ka lohe ia oukou, i na o ka luna, a

mau luna paha o oukou he koena pepa kana

o ka la l o I une nei, e hpihoi mai i ke keena nei.

Ma ke kauoha.

         ______________________

  E kupaa oe ma ka pono. a na’u no e han@i

ia oe i ka lei o ke ola.

  O ke kahua o ka pono oia ke kulana ouipaa

o ke kulama iluna o ka ale, he piholo ka hopena

  Nui ka hana ma ka hale hana hao Uniona i

keia manawa ke hana mai nei ka po a me

ke ao.

  E Hawaii kuauli, aia na hihia o ke kiai o ka

l ahui imua o oukou a  na Hawaii Imiloa ia e

nowelo aku.

  He nui a lehulehu wale na olelo kaulana o

ko kakou aina makuahine nei i hiki ole i ko

keia a’i ke hoohalike aku.

  Mohala maikai na hiohiona o ke Alii ka

Moiwahine Kanemake, Napelakapu Kapio-

lani, pela ou hoi me ke Keikialii Kuhio.

  O ka mea ao ana i ka hana pon oia ka

enemi o ka poe hana hewa, oiai e hewa, he

hoa’loha pilipaa ia no kekahi poe, a i kekahi

poe hoi, he enemi ia no lakou.

  I ka makaikai ana o ke kauka ma mana

apana hana maluna o ke kino o Simeona,

aole ka i maopopo iaia ke kumu o ka make.

no makou iho, me he ala, ua pa i ka pue

wai.

   He ekolu paha pule i koe, e hiu hou aku

ana ka Bana Hawaii no Kauai, e ukali ana

ka hoene o ka lakou mau hokeo i ke ehu-

wawae o Liliou o Lolokulani i ka kapu. Lea-

lea wale.

  He hoopii koi poho ka Kakina a me Wana-

baga i ka Hon.Jno.E. Bush, ma ka elima

tausani dala, ($5,000) pakahi, ua like ia me

ka umi tausani dala ($10,000), ke hui ia.

E ahumokaki an paha i Hamohamo, aole

paha.

  Ua loke mai makou, ua kauo huluhulu ia

ae kahi hookake buke a Kuapakaa o ka

Holomua e ke kaiko ma Kalakaua Hale i ka

la inehinei, o ke kumu nae; aohe i maopopo

ia maou; na ka munu no paha ha ana i puehu

ai ka hulu, aole paha.

  O ke kanaka pono oia ko’u kanaka, a o ke

kanaka hewa aole ia no’u, e keia ka olelo

kaulana loa a ka  Moi Kauikeaouli Kameha-

meha III. Oia ke kumu i loaa ai kela mau

huapalapala e kau nei i ke kalaunu ou e

 

Hawaii.  “Ua mau ke ea o ka aina i ka

pono.”

  Ua makemakeia na lala a pau o ka Hui

Hoehoe Waapa Kaiulani, e akoakoa ae ma

ko lakou wahi maa mau, ma ka hale waapa

Healani, i ka hora 7:30 o ke ahiahi o ka la

apopo, Poaha, June 18, 1891. Mai hoop-

alaleha oukou, e hele nui ae.  he mau hana

nui ke waiho ia akuana imua o oukou. e na

Hawaii opio imi-loa.

  Mahope o ka la 4 o July ae nei e haalele

iho ai ka Noiwahine Liliuokalani i ke kulana-

kauhale nei o Honolulu. a holo aku no Kauai

o Manokalanipo, o hui, e kuka, e papaolele

me na kini oia aina a ka hemolele nui wale

i noho ai. E ukali ia kana huakai e na pomai-

kai he nui.

  O ka hana nui o keia mau la e ike ia nei, he

kiko hua; huliamahi kane ka wahine. keiki,

moopuna, hunona, punalua a pela wale aku

; papapau mai ka popoki a ka ilio, he kiko

hua ka  hana. Mamuli o keia ano hana, ua

nui na poe i hoopalaualelo ia lakou iho. ua

haalele kuhi poe i ka hana, a ua hilimai i ke

ola o ka noho ana mamuli o keia hana, he

 kiko hua.  E na makamaka, o akahelo ke

kiko ana. kiko hewa aunnei i ka huailo.

  I keia po Poaono iho, he hoikeike nui ke

haawi ia ana e ka Hui Hooikaika Kino Hono-

lulu, no ka wa mua loa, maloko o ka Hale

Mele Hou, malalo o ke alakai ana a Mr. Loh-

eide. He poe opio Hawaii ponoi maoli

kekahi e kuupau mai ana i na ike he nui

wale i ao ia ia lakou. Nolaila, he mea pono

ia kakou Hawaii a pau e hele e ike maka i

ka hua o keia hana hooikaika kino, ka i’o

hoi o ka lakou hana hele mai hookahi, hele

mai a pau loa, e keke auanei ka niho i ka

ha@ palau mai.

  Ma ke ahiahi Poakahi nei. hora 5 a oi, ua

ulu ae la he hoopaapaa mawaena o Sim-

eona Hoe, a me Hale, maluna o ka oneki o

ke Kinau, a ua lawelawe lima maoli o Hale

ia Simeona. mahope iho o ko laua aume-

ume ana, ua haule aku la laua iloko o ke kai

, a nalowale loa aku la o Simeona a o Hale

kai puoho ae, ua ike ia ua holoai’a o Sim-

eona, a ua make. Ua hopu ia o Hale, a hoo-

paa ia ma Kalakaua Hale. Ua ona ia o Hale,

a o Simeone hoi aole i ona, aka oia kai make.

 __________________________________

 

    Kauka Yong Kam

         Pung .

      (A P A N A)

           _________

       Helu 53, Alanui Maunakee

    Ke Kauka Loea o Ka

      Aina  Pua !

      ______

Ua hiki ki hoola ia kela a me keia ano

   ma’i, mai ko na kane, wahine a me

      na keiki liilii . O na ma’i ha-no

         ua hiki loa ia ke hoola ia me

        ka maalahi. A o na ma’i

            e pili ana i ka maka

              pau pu ia i ke

                ola. Ke ho-

              ike ia aku nei.

            eia ke ola ia nei, me

              ka oluolu pu o kahi au-

          hau. Ka poe pilikia hanau

        keiki a hele nui paha o ke koko,

     a paa a lohi paha ka hanau ana, paa

     paha o ka waiu, e hele nui mai i o’u nei.

                ___________

 

    E KIPA mai e ka poe i hooluuluu ia me na

haawina pilihua a ka ma’i, a na’u oukou e

hooluolu aku.

  Kauka  Yong  Kam  Pung.

Honolulu Iune 2, 1891.     206-dsm

________________________________

 700 KAKINI 700

        Hainaka Silika

              -- O NA--

          L E D E !

      ____

Ma na ko@ukoai @ hoomaka ana mai ka

$1.75

      __A  KE_

                   $3.50

o ke kakini hainaka hookahi.

           ______________

  Aole keia waiwai kuni i ike maunui

ma@@ua  @ like aku me kona ano ka

 n@ui a me ka @@i e ke kamuk@i  kili

o na alaniu Papu a ma Moi, ma Ewa mai

o ka Hei o Holo @@. KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."