Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 217, 17 June 1891 — Page 2
This text was transcribed by: | Lynn Hamilton |
This work is dedicated to: | Nellie Manuwai |
MA KE KAUOHA.
_________________
Ua hookohuia i keia la na keonima’a
malalo iho i poe Komisina o na Pa no
ka Apana Auhau o Ewa a me Waiaane,
Moknpuni o Oahu.
SAMUEL ANDREWS
J. KEKAHUNA
JIIEL KAPU.
C.N. SPENCER
Kahina Kalaiaina
Keena Kalaiaina, Iune 16, 1891 3ts-d.
_______________________
KUAI O KA HOOL@ LALIMA O ELI -
MA MAU MOOAINA MA
HAMAKUA, HAWAII.
Ma ka Poaha, I ulai 16, 1891. ma ka hora
12 awakea ma ke alakomo ma ke alo o Alii-
olani Hale, e kuai ia ai ke hoolimalima ma ke
kuai kudala, o elima mau moo aina aupuni
ma Nieme a me Ninole, Apana o Hamakua,
Hawaii, @enei:
Ap.1. Ma Nienie, 10,000 eka. Uku hookumu
hoolimalina o ka makahiki $500.
Ap.2. Ma Kaohe, 15,000 eka. Uku hookumu
hoolimalima o ka makahiki, $400.
Ap. 3. Ma Kaohe, 37,000 eks. Uku hookumu
hoolimalima o ka makahiki, $300.
Ap. 4. Ma Kaohe, 25,000 eka. Uku hookuma
hoolimalima o ka makahiki, $300.
Ka manawa. He 15 makahiki.
Ka uku ana. Ma ka hapa makaliki.
Ua kuai ia keia mau hoolimalima me ka olelo
ua hiki no i ke aupuni i kekahi manawa iloko o
ka wa e hoolimalima ia ai, e komo hou maluna
o ka aina, e lawe ae a hoolilo a pau a i kekahi
mahele paha o ua aika la no na mea pili aina,
home, me ka hooemi ana o ke aupuni i ka aku
hoolimalima i kulike ai.
C.N. SPENCER
Kuhina Kalaiaina
Keena Kalaiaina, Iune 16, 1891. 4ts-d
_______________________________________
KUAI O NA AINA PA HALE MAKE
KIHI O ALANUI PENESEKOLA
A ME WAILA, KIHI O ALANUI
THURSTON A ME GREEN, A MA
ALANUI PROSPECT, HONOLULU, OAHU.
Ma ka Poakolu, I ulai 15, 1891, ma ke ala komo
mamua o Aliiolani Hale, ma ka hora 12 awakea,
e kuai kudala akea ia aku ana he 13 apana aina
pa hale ma ke kihi o Alanui Penesekola a me
Waila, 2 apana aina ma ke kihi o Alanui Thurs-
ton a me Green. a he 5 apana aina me Alanui
Prospect, i like ole ka nunui mai ka 158x200
kapuai a 81x150 kupuai kanunui.
Ka Uku Hookui@u. E like ole ana kuai
ka $200 a ka $400 o ka apana aina hoo-
kahi, e like me ka nui a me ke kulama o
ka aina.
Ma ke dala ke kuai a me na kuma hoolilo,
a e like paha me ka makemake @ ka mea
kuai ma ka uku hapa dala ma@a , a ma ka
uku ana i ke koena ma na mahele like ekoln
iloko o hookahi, eina a ekolu makahiki, me ka
uku ana i ka ukupanee i ka hapa makahiki ma
ka pa ehiku keneta no ka makahiki.
E hoopuni ka mea kuai iloko o hookahi maka-
hiki mai ka la ana i kuai ai i kona apana aina
me kekahi pa maikai kupono a e hoomoe hoi
i ka wai mai ka wai mai o ke aupuni.
E ike ia no na kii o ka aina a me na hoakaka
piha ana me ke Keena Aina.
@lua li@oomoe a ua hooponopono ia na
aianui a me na paipi wai. a ehoomoe ia aku
ana i ka wa pokole, e pili ana i keia mau apaina
aina a pau.
C.N.SPENCER
Kuhina Kalaiaina
Keena Kalaiaina, I une 15, 1891. 4ts-d
____________________________________
KA LEO O KA LAHU
______
J N O. E. BUSH.
Lunahooponopono a me Punkn.
________________________________
POAKOLU. IUNE 17, 1891.
___________________________________
Na Hana Hoao Kaua.
__________
E ike mau ia ana ka hauli o na kahui o Europa
i kela a me keia manawa, ke ike ia ke nee ana
a me ka houlunlu ia aina o na koe o kekahi o
na aupuni, Ke hoomaka ke kaua mawaena o
kekahi mau aupuni, o ke hana mua ma ka aoao
nana ka hookumu kaua oia no ka hoolele ana i
na koa a pau ma na palena o ka aina o ka
enemi ana e paio aku ai.
I keia mua koke aku nei ua hooholo paukiki
aku nei o Rusia i kona mau koa no ka palena
aina mawaena ona a me Geremania, a ua hiki
ole no hoi i ka poe Geremania ke hoomaopoo.
ma na helehelena o Rusia, i ke ano o keia
hana, he oiaio paha aole paha. O ka hopena
o keia mau hana, ua ano pioloke ae la o Bere-
lina, a hele loa aku la ke hauli ma na wahi e ae
o ka honua. Oiai na maka a pau o Geremania
e haka pono ana i ke ano o keia mau hana ma
ka palena hikina i keia mau ouli hoolelehauli
lohea aku la hoi ka haukawewe make komo-
hana. a ikea ia aku la na Farani, me he ao pouli
la e nee papa ana maluna pono iho o ka aina no ka ka ka ka palena komohana o Germania, eia ka he poe
koe me na lako kaua e kamoe ana no na palena
o Germania.
I ka ikea ana mai o keia hukai e nee aku ana
e like me ka nee ana a ka wai o na kuahiwi ma-
hope o ke kuaua wai o na kuahiwi mahope o ke
kuaua nui, ua lilo he mea e hoolapalapa ana i
ka ena ahi o loko o na keiki Geremania. Mahepe iho ike ia
iho ike ia hoi, he mau hoao wale ana no ke keia
na Rusia a me Farani, iike pono ia ko laua
makaukau hoili kaua, ke kaua maoli aku ma keia hope aku. Aka, he mea akaka no nae hoi, he manao
ko laua maluna o Geremania, ke hoao la malaila e hoomaamaa ai.
Aole nae e hu koke keia kaua i keia mau
makahiki elua a ekolu paha. Aia kakou i ike
mua ana i ka hoololi ia o ke kumukanawai o
Amerika Huipuia, a liko ke kuokoa o ka hoo-
mana kuokoa ana o ke kanaka, i mea akeakea
ia e na hoomane alaila he wa mahope aku e
ulu ae ai ke kaua, a oia kaua, he kaua nui huli-
amahi, a o ka hopena aku no o ke ao ke
palena.
_______________
No Akealea ke Koa Kaulana.
________
O keia Alealea, oia kekahi o na koa i ke kaua
a ka Nai Aina Kamehameha 1., i Nuuanu, a
iloko oia kaua, ua pane aku ua Liona hae la o
ka Moana Pakipika nei, ka Napoliona hoi o
Hawaii Kuauli.
“Imua e o’u pokii, a inu i ka wai awaawa, aole
hoi e hoi hope kekahi. ina o ka mea o oukou e
kuemi ana; alaila. e mahele aku no au iaia
iloko o na apana elua.”
O keia mau huaolelo a ua na’i aina nei. ua lilo
ia mea nana e hooni i ka puuwai o na koa, a
e hoike ana ia lakou, he mau hi’a pa’i ole no na
mea kaua.
He oiaio, ua hooikaika na koa a hiki i ka loaa
ana o ka lanakila i ua Na’i Aina nei. ka mea
nana i hoohui i keia mau Pae Moku. Ua huli hoi
aku la ua Na’i Aina nei no Helumoa, ma Wai-
kiki. a he kulanahale ia no ua Kamehameha
nei.
Malaila oia i noho ai no kekahi mau la loihi,
e hoohala manawa ai. oiai ua hauoli oia no ka
loaa mau o ka lanakila ma kona aoao, aole hoi
ona wa e pio ai.
Nolaila, e nana ae hoi kakou e na hoaloha i ka
hana a Alealea ke koa. I kekahi la. iloko o Ku-
kahi. ua kono aku la ua koa nei i kona ohana
e hele pu me ia. e hookai-ai (ukukiai,) ua pane
mai la kekahi, ihea aku auanei kakou e hele ai
oiai eia ka /////////u wahi lo’i ai a ke waiho mai
nei?
Aku, ua pane koke aku la ua Alealoa la, hele
mai oukou me a’u o’ai ua mahiai ia e o’u poe
kahu a ua nui ka ai. ke kii wale aku no.
Ua ae mai la kela poe me ke ano kamalua
nae, ua hele aku la lakou nei a hiki ma kuauna
o kekahi lo’i kalo o Hamohamo ke inoa.
Pane aku la keia i kona poe, eia ka ai, a e
uhuki, o ka pau o ka ai, oia ko kakou mea e hoi
ai.
Aka, ua maka’u loa ia kela poe. mahope pau
i ka make; aka mamuli o ka ia nei olelo, ua
hooka ia kona makemako.
I na kanaka nae e uhukiana i ka ai, ua hiki mai
la ma konohiki aina a i mai la ia lakou nei e hoi.
oiai na ke alil ia ai, a he poe pa-io (aihue)
oukou.
Oia ka wa o ua Alealea nei i pane aku ai, o hoi
a hai aku i ke alii na ko pokii no e uhuki la ka ai,
pela oe o olelo aku ai i kuu haku kaikuanna.
I ka lohe ana o keia konohiki i keia mau olelo
a Alealea, ua piha loa ia oia i ka inaina, a holo
koke aku la e hoike i ke alii, i kela mau olelo a
Alealea iaia.
I ka lohe ana o Kamehameha i keia mau hua-
olelo, ua pii ae la kona inaina, a kena koke ia
aku la ua konohiki nei e kii, a ua hiki mai o
Alealea imua o ke alii.
Oia ka wa o ke alii i ninau koke aku ai iaia:
Ea, he oiaio no kau i olelo mai nei, he pokii oe
no’u, a he haku au nou; e hoike mai oe i kahi i
pili ai, a ina aole e pili, make oe ia’u.
I a wa pane koke aku la keia : o ko’u pili, a lilo
ai hoi au i pokii nou, oia keia.
I ke kaua i Nuuanu. o wau kekahi o kou mau
koa, a ia kaua kowa i lawe ai ia’u i pokii nou.
penei:
“Imua e o’u pokii, a inu i ka wai awaawa.”A oia
ko’u pili la ia oe,e hiki ole ai ia oe ke hoole mai?
I ka lohe ana o Kamehameha i keia mau huao-
lelo, oia kona wa i pane koke mai ni: He oiaio he
pokii i’o oe no’u.
_____________________
NU HOU KULOKO
_______
I na Luna Lawe Pepa o KA LEO o KA LAHUI,
ke ha’i ia’ku nei ka lohe ia oukou, ina he mau
helu koe o ka la 3, 10, 20 o Aperila, a me ka la 5
o Mei nei. o ka nupepa KA LEO, ke kauoha ia aku
nei e hoihoi mai ma ke keena nei.
Ma ke kauoha.
_______________
He leo kauoha, ke hai ia aku nei i na mea a pau
e lawe ana i ka LEO a me ka OIAIO. e hookaa
koke mai i ko oukou mau koena i koe E hoolohe
i keia leo. o i mai auanei no hoike mua ole ia
aku ka hewa.
Ma ke kauoha.
________________
He mau puaa opio no ke kuai aku, aia me
ka aina o Kapohulu, me ke alanui mawaena
o Waikiki a me Kamoiliili. e loaa ai ina e maka-
make kekahi e hele malaila.
________________
Ina Luna lawe pepa a pau o KA LEO, ke hoike
ia aku nei ka lohe ia oukou, i na o ka luna, a
mau luna paha o oukou he koena pepa kana
o ka la l o I une nei, e hpihoi mai i ke keena nei.
Ma ke kauoha.
______________________
E kupaa oe ma ka pono. a na’u no e han@i
ia oe i ka lei o ke ola.
O ke kahua o ka pono oia ke kulana ouipaa
o ke kulama iluna o ka ale, he piholo ka hopena
Nui ka hana ma ka hale hana hao Uniona i
keia manawa ke hana mai nei ka po a me
ke ao.
E Hawaii kuauli, aia na hihia o ke kiai o ka
l ahui imua o oukou a na Hawaii Imiloa ia e
nowelo aku.
He nui a lehulehu wale na olelo kaulana o
ko kakou aina makuahine nei i hiki ole i ko
keia a’i ke hoohalike aku.
Mohala maikai na hiohiona o ke Alii ka
Moiwahine Kanemake, Napelakapu Kapio-
lani, pela ou hoi me ke Keikialii Kuhio.
O ka mea ao ana i ka hana pon oia ka
enemi o ka poe hana hewa, oiai e hewa, he
hoa’loha pilipaa ia no kekahi poe, a i kekahi
poe hoi, he enemi ia no lakou.
I ka makaikai ana o ke kauka ma mana
apana hana maluna o ke kino o Simeona,
aole ka i maopopo iaia ke kumu o ka make.
no makou iho, me he ala, ua pa i ka pue
wai.
He ekolu paha pule i koe, e hiu hou aku
ana ka Bana Hawaii no Kauai, e ukali ana
ka hoene o ka lakou mau hokeo i ke ehu-
wawae o Liliou o Lolokulani i ka kapu. Lea-
lea wale.
He hoopii koi poho ka Kakina a me Wana-
baga i ka Hon.Jno.E. Bush, ma ka elima
tausani dala, ($5,000) pakahi, ua like ia me
ka umi tausani dala ($10,000), ke hui ia.
E ahumokaki an paha i Hamohamo, aole
paha.
Ua loke mai makou, ua kauo huluhulu ia
ae kahi hookake buke a Kuapakaa o ka
Holomua e ke kaiko ma Kalakaua Hale i ka
la inehinei, o ke kumu nae; aohe i maopopo
ia maou; na ka munu no paha ha ana i puehu
ai ka hulu, aole paha.
O ke kanaka pono oia ko’u kanaka, a o ke
kanaka hewa aole ia no’u, e keia ka olelo
kaulana loa a ka Moi Kauikeaouli Kameha-
meha III. Oia ke kumu i loaa ai kela mau
huapalapala e kau nei i ke kalaunu ou e
Hawaii. “Ua mau ke ea o ka aina i ka
pono.”
Ua makemakeia na lala a pau o ka Hui
Hoehoe Waapa Kaiulani, e akoakoa ae ma
ko lakou wahi maa mau, ma ka hale waapa
Healani, i ka hora 7:30 o ke ahiahi o ka la
apopo, Poaha, June 18, 1891. Mai hoop-
alaleha oukou, e hele nui ae. he mau hana
nui ke waiho ia akuana imua o oukou. e na
Hawaii opio imi-loa.
Mahope o ka la 4 o July ae nei e haalele
iho ai ka Noiwahine Liliuokalani i ke kulana-
kauhale nei o Honolulu. a holo aku no Kauai
o Manokalanipo, o hui, e kuka, e papaolele
me na kini oia aina a ka hemolele nui wale
i noho ai. E ukali ia kana huakai e na pomai-
kai he nui.
O ka hana nui o keia mau la e ike ia nei, he
kiko hua; huliamahi kane ka wahine. keiki,
moopuna, hunona, punalua a pela wale aku
; papapau mai ka popoki a ka ilio, he kiko
hua ka hana. Mamuli o keia ano hana, ua
nui na poe i hoopalaualelo ia lakou iho. ua
haalele kuhi poe i ka hana, a ua hilimai i ke
ola o ka noho ana mamuli o keia hana, he
kiko hua. E na makamaka, o akahelo ke
kiko ana. kiko hewa aunnei i ka huailo.
I keia po Poaono iho, he hoikeike nui ke
haawi ia ana e ka Hui Hooikaika Kino Hono-
lulu, no ka wa mua loa, maloko o ka Hale
Mele Hou, malalo o ke alakai ana a Mr. Loh-
eide. He poe opio Hawaii ponoi maoli
kekahi e kuupau mai ana i na ike he nui
wale i ao ia ia lakou. Nolaila, he mea pono
ia kakou Hawaii a pau e hele e ike maka i
ka hua o keia hana hooikaika kino, ka i’o
hoi o ka lakou hana hele mai hookahi, hele
mai a pau loa, e keke auanei ka niho i ka
ha@ palau mai.
Ma ke ahiahi Poakahi nei. hora 5 a oi, ua
ulu ae la he hoopaapaa mawaena o Sim-
eona Hoe, a me Hale, maluna o ka oneki o
ke Kinau, a ua lawelawe lima maoli o Hale
ia Simeona. mahope iho o ko laua aume-
ume ana, ua haule aku la laua iloko o ke kai
, a nalowale loa aku la o Simeona a o Hale
kai puoho ae, ua ike ia ua holoai’a o Sim-
eona, a ua make. Ua hopu ia o Hale, a hoo-
paa ia ma Kalakaua Hale. Ua ona ia o Hale,
a o Simeone hoi aole i ona, aka oia kai make.
__________________________________
Kauka Yong Kam
Pung .
(A P A N A)
_________
Helu 53, Alanui Maunakee
Ke Kauka Loea o Ka
Aina Pua !
______
Ua hiki ki hoola ia kela a me keia ano
ma’i, mai ko na kane, wahine a me
na keiki liilii . O na ma’i ha-no
ua hiki loa ia ke hoola ia me
ka maalahi. A o na ma’i
e pili ana i ka maka
pau pu ia i ke
ola. Ke ho-
ike ia aku nei.
eia ke ola ia nei, me
ka oluolu pu o kahi au-
hau. Ka poe pilikia hanau
keiki a hele nui paha o ke koko,
a paa a lohi paha ka hanau ana, paa
paha o ka waiu, e hele nui mai i o’u nei.
___________
E KIPA mai e ka poe i hooluuluu ia me na
haawina pilihua a ka ma’i, a na’u oukou e
hooluolu aku.
Kauka Yong Kam Pung.
Honolulu Iune 2, 1891. 206-dsm
________________________________
700 KAKINI 700
Hainaka Silika
-- O NA--
L E D E !
____
Ma na ko@ukoai @ hoomaka ana mai ka
$1.75
__A KE_
$3.50
o ke kakini hainaka hookahi.
______________
Aole keia waiwai kuni i ike maunui
ma@@ua @ like aku me kona ano ka
n@ui a me ka @@i e ke kamuk@i kili
o na alaniu Papu a ma Moi, ma Ewa mai
o ka Hei o Holo @@. KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."