Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 314, 2 November 1891 — NA MEA HOU O HILO. [ARTICLE]

NA MEA HOU O HILO.

>*a ke ahiahi la 15 o Oet., nei, bora 7, he hooiiaue olai ka i o makou nei, ahe ku hoi ika weliweli ke hoomaopopo iho ika onioni o ka aiua. , Ma k« awakeala 17 o-feeia malarna, haule ihō dMr.J.Maka mai luaa iho o ka halepule £okiki*e kapiii ia nei, nona ke kiekie he 20 kapuāi a ku ilalo i ka hoiiua, haki ka lima hema malalo iho o ka pulima ? a o ke poo hoi o ka iwi uha akau e noho ana iloko o ka upoho o ka iwi ka, kahi oka hookuina lewa kapeke ae la a i fca nili. Iloko o kdia ioanawa, ua uui *ka pihoihoi ia o koua ola, aka, ua hiki koke ae na kauka elua malatiāj a tta hooponopqn6 ia a hapai ia aku la maluua o ka papa a waiho ma kahi o Joe Plores, ilaila i huki ia'i kela uha i eha/no ka hoihoi ana i kela poo i kona wahi. -I keia wa, ua oluolu ia wahi T aia ma kahi i ha ki ka ehaeha. r Mawaeaa o na kanaka Hawaii Kiaoli o keia taonai maamaaiea ma ,ka oihana kamauia; keia kanaka pa I ha ka helu eka&ike o&lo ae. O kona haku hana, oia no o Mr. Anson } ke poo kamana nana i kapili iho nei.ka haiekūia hui o Hilo nei, Ma ke ahiahi no o ia la 17,pa-hu ka ©nohi mak?» o Kuahoou, he kes- - o 12 makahiki, na ICaihuofaie o Waiakea, i hooku J iia eke kolo oke kaa lio oka wahine haoife a Soots, kiß kopakako nui o ka m&hiko o W ainaku. He ku i ka ma&aem&o keia oilikia, penei kahi moolelo ooMe o keia pilikia: ; Ma ke ahiahi o ua la nei, ua hele mai la opio a hiki mawaho iho oka hale ma ko*a o Akna A .ii}a «laaui alo o keiA k«o» na % >hel6 ijkiaku.l4 wa * kaawale mai h lanai «kaain ha)e iau ko* pe m\ y no 6 a oi iki, kn iho la malana o kekahi £apa, a haliu alui la k« alo iloko»e naiia aoa ina pakaukau i'a. lala eku ana aela, lohe ae la oia Ika nakeke mai o ke kaa* a haHu aelaoiae nana,o ka waiho la tn ia i hookul ia nai a: e ke kolo o ke kaa iio, aku ka &ak* pa-hu ka oaohi» a haule aku ia ilalo» He!e akn )a no k» kaa a ku iki ihi» la, a nuiHope iho h*«c aku ia»c ka mihiiaiW o&lho % kela «akine haok» Hapei** la k* Mki e oa kokua,e a ww an% kf» kab» ana a ka koko.

0 kona makuakanehoi i k«lii w ft , ua ano e loa kona manao no keia pilikia o kana keiki. aole »v hiki iaia kenanapono aku. iw phoihoi aUa lawe ia <»a keiki nei i kahi o ke kauka a ua h<»o naop - po ia, ua pa-liu ia kona «>nohi maka eleele. ĪT a hele ka makuakaneika* ma kai nui o Hawaii nei. no ka hoopii i keia wahine haole, eia nae, ua hoole mai la ka makai nui, a kena mai la e hoopii kivila, aohe hiki ke hoopii karaima. E ka lahui Hawaii. e najia mai i keia hana a ka Makai Nui o Hawaii noi, a e noonoo kaulike iho. Ina he haole ka mea nona kela onohi i pa-hu ai i ke kolo o ke kaa 0 kalii kaiiaka, Pukiki, lapana ii Pake paha.. nole e hain he nmi mi nuke mahope oia hookui ana, aia i ka hale paahao kahi 1 noho ai oia kanaka, a pukiki paha. Nolaila, e ike mai p Hawaii o Keawe, e Maui 0 Kama. e Moiokai nui o Hiua, e Oahu nui o ke'iii, ka onohi o na kai a e Kauai o Mano; e noonoo pono me ka manao paa luli ole, no ka po--110 ou e Hawaii, mai palaka; aka e makaala e kaumanao ma na kahuai kalaiainaa ka aoao iahui. 1 Hiio nei ke Kuhina Kalaiaina i kela mau pule aku nei; oia a me ka luna iaui ona hana hou. Ua lo- i he pono mai kou mea kakau, mai i kekahi mau £anaka mai i lohe ponoi i na olelo mahalo i ke Kuhina ia John Moore ka Luna I?ui oke alanui Kaluaopele, no ka maikai o na lawelaweia ana o ke alanui i oi aku iko mua. Wahi aua kuhiaa nei, "Aohe au i ,manao, menei ka ka maikai e hanaia ai o ke eia ka ua oi loa aku i ka'u i manao ai, etc." Ua hai pu ae no hoi ke i ka nui o n« palapala iaia kekahi mau haole o Hilo nei me na olelo e hoino ana ia oe, a pela aku. Aka, i ka'u ike maka ana 1 kau hana ua mahalo loa au. Ae noho aku oe ma keia hana, e like me ka loihi o ko'u noho Kuhina ana." Oia haawina hookaui no hoi kai pahōla ia 'ku ia G, Nakapuahi, ke' Kakauolelo nui o ke alanui Kaluaopele, no ka maemae ame ka pololei 0 na malamaia ana o na loaa me na haolilo o ma ke ano hoopoloiei. He mea haooli nui keia i kau mea kakau, no ka mea, oka pono a nie ka mahaloia oia mau Kanaka Hawaii maoli* no ka kaulike anano ia. Ae t hanoiipu kakou e ka lahui me ia mau hoa kanaka, no ka mahaloia o ka laua lawelawe anaikela mau kulana oiha-

na. O na hana hoikeike no ka.hooneleia o ka luna nui i ka manao ole e kauoha ai i na paahuo, ua anai loa ia iho uei ke Kuhina, a ua opaha pd ilalo i ke alanui. He Luakini ano e keia e kukulu ia nei ma E(po Taorta nei. t) Kona nioe ana ma ka loa, ua moe i ka Akau Komohana 42° ; Aia JCwia hale hele ma ke kihi akau Ivt)roo a hana; a; o na' komo, malalo {K)noi o ka halQ belt\ a uui iki iho kek«hi puka komo; a o kahi o haiolelo ai ke kahana, aia ma ko kihi hema Hikina; » he eiua raau kaupoku o k«īR halepule. He aao okoa īoa ke ia halepule i ko na halopnle a pau i ikeia ma Hawai) nei. Ke pii mai nei kona mahaloia, mamuii 0 ka mohala nnti ae, o kona mau hiona. Nui ka ua o Hiio nei i keia mau la ae uei, oui n6 hoi kawai: a he kene ma ltana wahira*¥ hoi mai aua i Hilo nei niai Olaa mai. a hiki mawfiilio mai o Panae*a, i kahi 1 kopaia o 1 fittihai, n ua nui loa ka

wai; iīaila laua i pakele ai na 013,, a o na lio kai p ino. Ma ke v awakea la 16 o Oct. nei, ua komo ia ka h»ie o Han4 Makaena ma Puueo, e keahi mau makai, me Kapena makai no ka manaoia, he piliwaiwai maloko o «a hale nei. 1 ke komo ana akn*-.he neo kai loaa, aoie hoi ka tnea i upn ia aku e ua poe komohewa nei.-me ke kn leana ole, aohe palapala hopu. aoie no hoi paiapala huli. Ua wawahi maoii keia poe i ka maluhia 0 na Home, a me na pono pili paa a pau 1o ke kanaka. Oka mea nona ka hale ua hele he wahi loihi akn, o kana mau keiki ke noho ana* he hana ohe ka laua hana. E noōpii ana keia wahine i kela poe komohewa, ame ko lakou Poo. Eia keikahi i hookalai# ai ke kanikāni. () ka hope makai nui kahi o Hawaii nei i hele pu ma keiahuakai wawahi maluhia a kue kanawai. Aua hv k le kela wahiue e hoopii ika m&kai nui no keia mau hana pono ole a na makai, ua hooleia maija, me ka apono pu mai i kela xnau hora kalohe ana makai. E ka Hawaii e nana mai i nei ui ino kolohe a e noonoo iho n«. k holoi loa ae ina Luna aupuni a pau oia ano. Lahuī.