Ka Lei Rose o Hawaii, Volume I, Number 4, 1 April 1898 — KA MOOLELO —O KA— Mea Hanohano ke 'Lii J. A. CUMMINS, KEONI KAMAKI. KEIKI PAPA O WAIMANALO. [ARTICLE]

KA MOOLELO —O KA— Mea Hanohano ke 'Lii J. A. CUMMINS, KEONI KAMAKI.

KEIKI PAPA O WAIMANALO.

Iloko okeia wa e olelo ia nei, ua aneane elua mahina ka loihi o ke ku ana o ko makou moku i Wamapu nei. He hookahi hele ana mai a ko'u makuakane e ike ia'u i kela a me keia pule. oiai no makou e ku nei ua hoea mai i Wamapu nei he elua mau moku Pake (junks) i piha me na ano waiwai a pau no ko makou moku, a hoopiha ia iho la ua moku nei o makou a piha. He nui ke ano o na waiwai o kela a me keia, ua hele makou a le-i, e like paha Kohala i ka wa kahiko, o ka ti, silika, opiuma a me na ano waiwai e ae he nui wale aole i kapa mai. He makepono na mea kuai o na ano a pau malaila, aohe au mea hoohalahala. He mau la mahope iho, i ka pau ana o ka ukana a makou i ka hooili, hoi hoa aku la ua mau moku pake nei i mau waiwa hou no ka moku o makou. Maimuli o ko'u ano ka naaina loa (illegible) ka ena a me ka poe a (illegible) (illegible) mau (illegible) pake, (illegible) aku la au e hola (illegible) kou i (illegible), ua le lea loa mai la ke Kaoena (illegible) a ua (illegible) ke loa no hoi na sela, oiai, ne punahe o au ia lakou a pau. I kahi kakahiaka ae, hiki i kahi i kapaia o ke kihipai Amerika, [American Garden] he pakuea nui keia he ekolu nuu e pii mai ai, alaila. hiki mai iluna o ua pa nei, he ohe ka laau nui e

ulu ana iloko o ua kuea nei a puni, ma na puka komo nunui uai e ku ana he mau kii nunui, a ma o a maanei o na puka e pipii ana na wai lelehuna, he mau wai ono hoi, a he mau wahi no na e inu wai ai. Ua piha keia wahi i na pake me na hale manu liilii, e ao ana i na manu i ka himeni, iloko o keia wahi ko'u ike ana i ka nui launa ole mai o ka puna o ka ohe, he 10 kapuai ka loihi o ka puna hookahi, a he 3 kapauai ke anawaena, ina e mamahele ia ana ke kumu ohe hookahi a humuia na apana elua o ke kumu hookahi, ua lilo no i waa a ua hiki ke lawe ina ukana e ae, ka ipu hao a me na ukana e ae a lehulehu wale, a kuke no ilana o ua waa la. A no ko'u nanea loa i ka nana ana i keia mau mea kamahao, ua nalowale iho la au mai ka mea mai nana e lawe aku ia'u i kahi o kuu makua kane e noho ana, Ma kekahi aoao iho o keia koea, e pili mai ana no ke Kuea Pelekane, English Square] i kaupalena ia me kekahi papohaku kiekie Ia'u e nana ana i ke kii, ike aku la au i ka hamama mai o ka puka komo nui, a komo aku la au ma ke kuea Pelekane Ilaila, halawai aku la au me kekahi aliikoa marina Pelekane, ninau mai la oia ia'u e hele ana la wau i hoa? Ua kuhihewa oia ia'u he keiki Pake, ua komo la i ka lole haole, ia wa kamailio aku la au iaia ma ka olelo haole, ua ano puiwa oia i kuu kamalio haole ana aku, kamailio mai la oia ia'u aole make hele me ke, kamaaina ole, i keia wa a maua e kamailio nei me ke alii koa malina, kani ana ke (kong) pakini a ka pake, he hoailona no ka wa a ai s haawi ia mai la i pa mea ai na'u, ka pipi, palena, palaoa, bola su a, a me na mea ai e ae no, ua hiki paha ma kahi o ka eono a ehiku paha haneri koa marina o loko o keia wahi, he barracks hoi ma ka olelo haole. Oiai au e ai nei, kaalo ana o Capt. John Paty, oia ke kapena oka moku. a me Mr. Shilber, ike aku la au mai kahi aku a'u e noho nei e ai, ia wa, ku koke ae nei au iluna a hoomaikai aku nei ina 'lii koa marina, a helo aku nei au a mamua o ko laua komo ana aku i kahi puka nui i kapaia o Canton City Gate. O keia ka puka nui e komo aku ai i ke kulanakauliale o Canton, ia ike ana mai o Capt Paty ma ia'u. niaau mai la laua ia'u, e hele ana oe i hea? Hai aku la au e hele ana au e huli i kahi o kuu makuakane e noho nei, ua puiwa laua i kuu olelo ana aku pela, a komo aku la makou ma ua puka nui nei. O loko o keia pa, he kuea nui launa ole mai, o huina al mui a pau e komo mai ana iloko o (illegible) kulanakauhale, il ko o keia mau wahi he mau tausani o na Pake e hana ana ina oihana o kela me keia ano, e kuai ana, e kamana ana, a e kana ana ina ano hana like ole a pau. [Aole i pau.]