Ka Makaainana, Volume II, Number 6, 6 August 1894 — Page 3

Page PDF (919.01 KB)

This text was transcribed by:  Darryl
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Makaainana.

 

HONOLULU , OAHU, POAKAHI, AUGATE 6, 1894

 

Kanaka hoi e ku ana me ka makaukao no ke kue ana aku i kekahi moa e hoao ana e komo iloko o ko lakou aina.

            Aole i liuliu mahope iho o ka nalo ana o ia mau mea nani o o luna o ka aina, ua pae maalahi mai o Numaredina ma ke kihi komohana o ua aina la, a oia no ka manawa i hoomaka koke ai o ke kaua ana, mamuli hoi o na hookikipa ana a kahi luahine kilokilo.  O ka booko wale no hoi ka Numaredina i na olelo a kona alakai hoomanawanui iloko o ka inea a me na popilikia he nui.

            Iloko o ia manawa i loheia aku ai ka leo o ke alii o ua poe la I ke kahea ana ae me ka leo nui, -

            “O Boba, o Boba, oia ke kokua o keia keiki!  Ke ike nei au iaia maluna o kona @o kaua.”

            Iloko o ia manawa i holo aku ai ua alii la me ka mama nui, a nalowale aku la oia iloko o ka poopoo, no ka heopakele ana i kona ola.  A ke ku makaukau mau la lakou e kue i na poe a pau e paio mai ana ia lakou.

            Hoomaka koke aku la o Numaredina e nee imua, oiai no nae kona mau kaikuahine i kau ana, a i ke ehu wawae mua no o Huneta, ua pau aku la i ka lukuia he 10,000 o na enemi, a i ke peku ana a kona mau wawae hope, ua ku aku la he mau puu lehulehu ma kahi a ko lakou mau kino make e waiho ana.  A waiho iho la ka aina aohe mea nana e keakea i ka alahele o na kamahele imi mea pohihihi.

            O na wahi a pau o ua aina la ua pau i ke kuekaa ia e na ilio a Numaredina, ua kiei a ha-lo ia ma na wahi poopoo a hiki i ka loaa ana o ke alii o lakou e pee ana, a make iho la ua pilikua la i ka pahikaua a Numasedina.  Aohe mea nana e keakea mai ia lakou, no ka mea, ua noho haku iho la lakou no ia aina a ka nani i noho ai.

            Hoomaha iho la lakou a paina nui iho la, oiai, ua hele mai la o loko a aneane.  A oiai, he loihi ke alahele, ua paina awiwi iho la lakou.

            “I nui ke aho, e Numaredina, no ka mea, ke kali mai la ka mea au i mohai ai i kou koko.”

            A e like me keia mau olelo a kona kokua iaia,  pela no ua keiki la i kauoha awiwi ae ai i kona mau kaikuahine e kau ae maluna o Huneta a hele aku no kekabi aupuni hou aku.

            Me ka hoohakalia ole iho ua kau like ae la lakou a lele aku la no ka aina o Samarena, ka aina nona ka olelo ana, “Aole e hoi ola aku kekahi mea kino uhane i kona aupuni ke hehi kon mau kapuai wawai i ka lepo o ia aupuni.”

            Ke nana aku I ka lio o ua poe la – “Ani ka makani i ke kula o Kokoloea,” ke kololio la hoi ka makani huihui i ko lakou mau papalina, me he hau iniki la no Hauailiki.  A oia paha ka mea i oleloia ai e ko makou mau keiki, --

“Akahi po anu e ke hoa,

Ke ko mai nei e ka hau,

Ka nanea ana iho ua lai,

Ka pili’na ia o ke kuluaumoe.”

        [No kahi wa aku.]

 

NA PALAPALA

            [Aole maluna iho o makou ke koikoi o na hala a me na hewa no na manao I hoopukaia malalo o keia poo, aka aia no maluna iho o na poe na lakou kakau mae.]

Ka Moeuhane Kupaianaha.

Mr. Lunahooponopono:

            Ma ka nupepa, “Ka Leo o ka Lahui” o lulai 10, i ike iho ai au i kekahi moeuhane, a ua konoia kela a me keia e hoike aku i ke ano.  A penei ua moeuhane la a me kona ano:

            MAHELE 1.  “Ua ike aku la au i kekahi lanwai nui i hanaia a maikai o ke ano o na au i hala, mamua o kekahi hale, no kekahi keiki, o Kaholokahiki  kona inoa, ma Pahoa, Waikiki.  Ua hanaia keia lanai he ohe ka aho, a o ka h@-ko maloo oia ke pili o ke paiia ana,” a pela aku.  O ka hale, ua like no ia me ke Aupuni, kahi e malu ai ka noho ana o ka lehulehu a e pu mehana ai.  A o ka lanai, he mea maikai ia, he wahi e malu ai a e oluolu ai ka noho ana no ka manawa i makemakeia, a e pale ae i ka wela a ka la, aole nae malaila ke kahua paa o ka lanai, no ka mea, ua hana wale ia no ka manawa i makemakeia, a mahope hoopauia e like me ka ano maa mau o na lanai ahaaina.  Ua like ole ko ka lanai kahua paa me ko ka hale.  Nolaila, ua like no ka lanai i kukuluia no ka manawa me ke Aupuni Manawa, aole he aupuni paa.  He aupuni hakahaka wale no, no ka mea, he ha-ko ke pili i paiia ai a he lanai hoi no ka manawa, a ina e uaia ana e ka ua he kulu ka hope, a o na poe a pau e noho ana maloko o ua lanai la e pau ana lakou i ke auhee.  Pela iho la no ke ano o ke Aupuni Manawa.  O ka aho o keia lanai, he ohe.  He mea maikai no ka ohe, aka ina e naha ae ana, aia he mea oi iloko ona e moku ai, a, pela iho la ke ano o ke aupuni kukuluia maluna o na mea oi.  O kahi i kukuluia ai o keia lanai, aia no ma Pahoa, Waikiki.  Nolaila, o ka pahoa, he koi pohaku ia a he mea poino no ke ola ke manaoia e hana aku.  Nolaila, ua kukuluia ke kahua o keia lanai maluna o ke koi-pahoa, a oia no ke aupuni i kukuluia maluna o na mea kaua (he koi-pahoa).  O Waikiki, (he inoa alii paha, keia,) aka mae, he aina keia i kaulaua ma ka ulu nui ana o ka mauu ahuawa, a he mauu hoi ia e hoka ai i ka awa, a ma keia wahi no hoi o Hamohamo.  A oia maoli no hoi ke ano o na hooponopono aupuni ana me ka holopono ole.  O Kaholokahiki ka mea nona keia lanai.  Ua hoike mai ka inoa o keia keiki i ka holo ana o kekahi poe mai loko aku o ke aupuni koi-pahoa i Amerika, e hoohui aku i keia aupuni hakahaka (lanai ha-ko).  A o ka pane i loaa mai, “E hoi oukou i Hamohamo ma Waikiki.”

            MAHELE II.  “Ma kekahi wahi mamao iki, e ku ana kekahi hale maikai, a o Hanakeola a me kona ohana ke noho ana maloko, a ua maikai hoi ka hanaia ana o na rumi a pau.”  Ma keia mahele ua ikeia o Hanakeola a me kona ohana ke noho ana iloko o ka hale.  O ka hale o ke aupuni no ia; o Hanakeola, o ka wahine no ia nona ke aupuni; o ka ohana, oia no ka lahui.  Nolaila, o ka wahine no ia me ka lahui, a he wahine ka mea nona ua aupuni la.  A maloko no o keia mahele, ua ikeia he maikai ka hanaia ana o na rumi, a ua hooia mai ka mea nana ka moi I ka maikai o na rumi.  He hoike ana mai keia i ka maikai o na kahua hana iloko oke aupuni o ka wahine, a i mahaloia aku e na poe mawaho mai e like me ka mahalo a ka mea nana ka maeuhane.  O Hanakeola, he inoa maikai ia, oia hoi, e hanaia ka pono, ke kaulike, ka lanakila a me ke ola o ka lahui.  A na ua wahine la no e hana i na mea e pono ai kona lahui, ka mea e noho mana ana maluna o ke aupuni.

(Aole i pau.)

 

Ua Ae no ka ke Akua

Mr. Lunahooponopono:

            Ma ke Sabati, Iulai 15, maloko o ka luakini Kalawina ma Naalehu nei, ua haiolelo mai o Hon. J. Kauhane imua o na wahi hoahanau kakaikahi, a o ke ano nui o kana kukahekahe ana mai, ma na mea pili wale no i ka Ahaolelo, a eia iho ka puana: “Ma ka la i wehe ai ka Ahaelele, aole wahi mea hoohaunaele mai i ka makou hana, aole no hoi he ona, a ;ela no hoi na mea pono ole a pau.  Me he mea la, u aae no ke Akua i ka makou hana.”  O keia ae la ke ano nai, o ka hoomanawanui ana aku nei o ke kino hapauea iloko o keia mau la loihi i hala hope ae nei.  A oia ka’u e hoikeike aku nei imua o ke akea, i ka ae ka o ke Akua i na hana aihue.  Ka i no o ka hoike mai kona i ke ano o na kanawai a lakou i uhole mai nei, eia ka o ka wai o Kapapala, “Uhiuhi lau mamane, Kahi wai O Kapapala.”

            Aohe no he ohohia aku o na kanaka iaia, mai na poo aloha aina oiaio a na poe aloha aina kapekekepe.  E ole no na wahi hanaiahuhu loaa ai na poe nana e hoolohe kana kalekale ana.  A oia ka’u e ninau aku nei i ua o Hon. J. Kauhane – ua hana mai nei ka paha lakou ia kanawai ma ke ano hoopau loa i ka aihue, i kohu pono ai kela mau olelo e kau ae la ma ke poo.  Ke hoole aku nei au me ka oiaio loa, aole e ae ke Akua i na hana pono ole au a Kauhane e hoike hookamani nei.  A ina u aike oe i ka ulu maikai ana o kekahi laau, alaila, manao iho la oe no kou malama ana ka mea i ulu maikai ai keia laau.  A olelo iho la-oe, e mau ana ka ulu ana o keia laau a kau aku ia hanauna.  Pela paha, ea!  A i ka puka ana mai o ka la i ke kakahiaka, mae iho la ua laau nei au e Kauhane e hooikaika mauwale nei, a kulu iho la ka waimaka no ka minamina I ka luhi o na la hapauea.  A oia paha ko ke Akua ae-ea, au hoouhiuhi nei.  Kai no na ha o ka hoike mai hoi i ke ano o ke kumu niu a lakou hoi i kanu mai nei, i ike pu iho hoi keia ohana o lakou e noho nei i ka waiwai o ka hoohiki ana e lilo i Amerika, aka, o ka inoa o keia mau paemoku o Hawaii, aohe wahi kuleana o ka hoohiki ana, e lilo i Amerika, oiai, eia no i Hawaii nei, hoohiki iho no nae e lilo ke kiuo no ke aupuni okoa.  A pela no ka paha na haole i hele mai i hawaii nei, he hookihi mau o lilo i kupa Hawaii, alaila, hele mai.  Eia nae, ua ae no ke Akua ia poe aihue, wahi a ke Kahuhipa hoolimalima (Kauhane.)

A. K. Keaweolouha.

Kau, Hawaii, Iulai 27, 1894

 

Pau Ae la, a Noho Hou Iho NO.

            I Iulai 31 iho nei i pau mai ai ko E. K. Lilikalani, S. Oneha a me J. Kaainiu noho hana ana aku ma ke keena o ka Aha Kiekie, no ko lakeu ae ole e lawe i ka hoohiki.  I kahi la ae no, ua hoea aku he elima poe opio Hawaii e noi no ia mau wahi i hakahaka ae la oia o J. Mose Ulunahele, Liwai Iesepa kekahi keiki iho a J. K. Iosepa a me ekolu poe o ke kula Kamehameha.  Hookahi no o lakou mea ohana. Oia o Ulunahele.  Ua ninanina@ia mai lakou e ka Lunakanawai Kiekie ina he nau paka, puhipaka, inu rama, a pela aku, a ua ae pololei aku o Ulunahele ia mau ninau a pau, a eia oia a me Iosepa opio ke lawelawe nei i ka hana. mahope o ka hoohiki ana o laua.  O na poe i loaa ole na hana, ua oleloia mai a hele hou aku,  ke loaa ona hakahaka hou, me ka mahaloia mai no ko na Hawaii opio mikiala hana.  Eia ka, o ka Ulunahele pala keia o ka hoi ana mai nei mai ka Midiwini Fea e lawe ae i ka hoohiki kue i ka hapanui o kona mau hoalah.ui no kahi apana hana. Mau ke nelei.