Ka Makaainana, Volume II, Number 6, 6 August 1894 — Page 8

Page PDF (944.45 KB)

This text was transcribed by:  Miramar
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Makaainana.

Honolulu, Oahu, Poakahi, Augate 6 1894

 

Kela A Me Keia.

He 50 toua ukana a ka Arawa mai nei mai a na Panalaau mai. 

Poaono nei i haalele aku ai ka Auseteralia ia Kapalakiko, a i keia Poaono iho e ku mai ai.

Lehulehu na kea pualu i hoopauia ia ka Poakolu iho la no ko lakou mikiala ole ma na paikau.

Aohe ko ka Piledelepia poe i hooleleia mai iuka nei i keia Poalua iho la no ka hookahakaha paikau ana.

I ka waenakonu paha o keia pule ae e ku mai ai ka Haiakina no ke pani iho ma ko ke Kamepiona wahi.

Ma Aala ae nei i ka la 2 nei, i hanau mai ai na ka wahine a S. Lui Kekumano, he keikikane nui nepunepu, Ola na iwi.

He elima poe mahuka maluna mai o ka Monowai i ku mai ai i ka la 2 nei.  Iwaena o ia poe he hookahi wahine opio.

Ua pau ko Keoki Kamila noho luna nui ana uo ka Halepai Holomui i ka Poaono nei.  Aole i maopopo owai ana la kona paui.

Ua halihali mai ka Monowai ia $52,000 ma ke gula i ka Poaha nei mai Kapalakiko mai, no na banako kuloke elua o kakou nei.

O na pukuniahi kahiko a me na kaa i laweia ai no ka Hoikeike Huihui i Kapalakiko, ua pau i ka hoihoiia mai ma ka Monowai o ka Poaha iho la.

He wahi pauahi ka i hoopuoho ae i ke ahiahi Poaono nei, ma alanui Iana kokoke ia Kamaki Kuea, a ua pio koke no nae me ka palahalaha ole aku.

Imua o ka Aha Apana i ka Poalima nei, ua ahewaia o Koloa no ke kuai waiona me ka laikini ole, a ua hookauluaia ka hoopai a no kahi manawa aku.

I kakahiaka Poaono iho la i ku mai ai ka mokumahu Arawa mai na Panalaau Beritania ma ka Hema, a i ko hora 1:30 p.m. i holo loa aku ai oia no ka Akau.

Ua hoea mai nei ma ka Monowai he haole i kaulana i ka ikaika hapai a me ka hakoakoa a eia iho, a malia o haawi ae i aha hoikeike maanei i keia mua iho.

Ua hookaa ae na makai kumau i ko lakou mau auhau i ka la pau o Iulai i hala iho la.  Malia no ka nele mai no o ke Aupuni, a e ole hoi ia, loaa hou ia oia ana o na koa.

Ua ae ko Kakaako a me ko Honuakaha poe i hopuia ai no ka hana a kuai pia i ko lakou hewa imua o ka Aha Apana i ka Poakahi i hala, a oa kaulua na hoopai a no kahi wa aku.

Ma ka la 14 o Iulai i haawi ae ai o Mr. a me Mrs. W. L. Wilikoki he ahaaina komo hale ma Moanalua a ua nui na makamaka a me na hoa’loha i hele ae e ai i na mea i hoomakaukauia.

O keia ka la mua o ke kau kiure o keia Apana Hookolokole Kaapuni, a i ka hora 10 a.m. e weheia ai ka Aha no ka hana, malalo o ka noho kahu ana mai o Lunakanawai Kaapuni Waitina.

He kanaka i loaa me na haawiau a ka ma’i pupule kekahi ohua a ke Kinau i lawe mai ai i ka Poakolu iho la mai Lahaina mai, malalo o ka malama ana a kekahi makai.  A na lawa loa ia aku no ka Halemai Pupule.

Eia i ke kulanakauhale nei o Lunakanawai Kepoikai, ma ke Kalaudine ohehinei.

O ka Poakahi i hala, Iulai 30, ka piha ana o na makahiki elima mai ke kipi ana a Wilikoki i 1889.

He ulia ka i loaa i kekahi o na ohua wahine i holo aku ma ka Arawa.  Iaia e hele ana maluna o ka uwapo, ua haule iho la kona mau pono pili-ili a muu ana ilalo.  Auwe ka mai e!

Imua o ka Aha Apana i ka Poakolu iho la i ahewaia ai kekahi Pake, no uka o Kapalama, i ka aihue ana he kaka na kekahi haole Olelo E, a ua hoopaiia no 20 ia ma Kawa.

Oiai kekahi Iapana e moe ana i ko ona a ka rama ma kahi o ka mere-go-rauna, he mau po’i hala ae o ka pule hope o Iulai iho la, a he $200 i lawe powa ia eku mai kona kino aku.

Ua waiho ae o W. F. Alani a me S. Paka, i ka Poaono nei, i ka laua hoike ma ke ano luna-hooponopono no ka waiwai o J. P. Paka i make.  He $5,750 na loaa, $307.19 na hoolilo koe iho he koena o $5,442.

Maluna mai o ka Monowai i ka Paoha iho la i huli hoi mai ai he heluna nui o na Pukiki, kane a me na wahine, mai Kapalakiko mai, mamuli o ka nele i kahi hana ole e pono ai ka noho’ana malaila.

Iwaena o na poe kamaaina i huli hoi mai ma ke Monowai, na ike aku makou ia W. M. Gifada, S. M. Damona, A. S. Hakawela, Oka Una, Kauka Hude a me W. C. Pikoka, me ka ohana, a me kahi poe e aeia lehulehu wale.

Ua loheia ua ae o Kuhina Haki i ka hana Repubalika e puhi hoolaulea ma ke kahua heihei kaa hehihehi wawae e malamaia ana ma Kapiolani Paka i keia auwina la Poaono, la 11 ma ka hora 2:30.  He ewalu ka nui o na heihei.

Ua loheia mai he pahuhae ka kekahi mea i hana i keia mau la iho la mai kekahi kumulaau paina i okiia mai kekahi mai o na ilina.  Pehea, ua pikaiia no anei? Oia kukuluia, no ka la hoi mai o na Komisina Alii, a kii ae no i ka Puali Puhiohe.

Mamuli o kekahi ano mai poniuniu i loaa i kahi makai kaulio Rukini, ua haule iho ola mai kona lio i ke ahiahi Poakolu iho la.  Ua hoikeia ae ka lohe i ka Halewai a kiiia oia a laweia ae, a mahope iho hoihoi loa ia no kona wahi noho.  Ua oluolu oia i keia wa.

Ua hopuia mai nei o H. H. Pelema o Wailuku no ka hewa puhi ahi ma ke puhi ana i ke keena kupakako o ka Hui Kopaa Wailuku.  Ua huli o Kehikipi i hoike no ke Aupuni, a ma ka hookolokoloia ana mai nei, ua hoihoiia aku kona hihia no ke kau kiure ae o Dekemaba ma Lahaina.

            He ia nui o ke ano upapalu ka i kapapa ae ma ke kahua o ka Hotele Hawaii i ka po Poalua i hala iho la, oiai na ohe e hoene ana, e lou ana ma ka aoao o kekahi uhu ula o luna o ke Kame piona.  O ka hale ia a Manase i imi iho ai a loaa, a oia keia e kapeku nei mai Nawaieha mai.  E ole ia, loaa ka mea henehene a kamalii liilii hoku ole a hilahila ole no ho!

Oi loa aku ka hahana o ka kookoia o ke kanawai Sabati maluna o na Pake halekuai.  Pehea no hoi ina e hooke like ia aku i na poe haole e kiki pu mau nei ma na La Pule mauka o Makiki?  Aohe ia e hewa, oiai, oia ka nani loa.

E haalele mai ana paha ka mokukaua Piladelepia i keia awa no Mea Ailana i ka la 15 iho.  Aole oia i holo hoomaamaa kiki pukuniahi i keia Poakolu iho la, eia nae, ua lonoia i keia Poakolu iho paha, oiai, i ka Poakolu iho la oia i uhao lanahu ai.

No hookahi a oi pule o ka noho ana o ka Papa Hoopaa Inoa no ke koho balota a hiki i ka po Poaono nei, ua loaa he 657 paha poe i hoohiki.  Iwaena o ia poe me he la ua 150 a oi aku poe i hoohiki ole no ke koho elele iho nei.  Aohe nui o na kanaka Hawaii.

I keia la e haalele mai ai ke Kamepiona ia Kou nei, a e hala ana no elua pule no ke ana a hoomaopopo ana i ke ala o ka uweaolelo moana Pakipika i manaoia e moe ai, alaila, huli hoi hou mai i ka la 23 a 24 ae paha, i loaa ai paha hoi na kauoha ma ka Arawa mai.

Ma ka Arawa i haalele mai ai o D. M. Crowley (Karole) a me kona ohana i keia mau kaiaulu no Kanada.  Oia ka ohua hope loa o ke kau ana aku, a ma ke kaula o hope oia i pinana aku ai, no ka mea, e hemo aku ana ka moku mai ka uwapo aku.  Ua kohu keko oia a ua lilo hoi i mea hoakaaka.

Aole no Adimerala Waka i loihi loa ilalo o Waimanalo me W. G. Iwini a hoi mai no i ka Poaono, Iulai 28.  Poakahi hoi i hala, o lana pu no a me kekahi poe lehulehu e ae, e laa e Kole, a pela aku, me kekahi poe wahine ka i holo nui aku ma na moku heihei pea no lalo o Puuloa, a i ka Poakolu iho la i huli hoi nui mai ai.

Ua piha kuineki ka uwapo mokuahi o Kinau i ka auwina la Poalima nei i na poe makaikai a me na ohua e holo ana e nana i ka Luahine o ka Lua, a me na ohua e ae no hoi.  Makai ae o laila ka hana o ke Aupuni kahi i puhi ai mamua o ka holo ana aku o ka moku.  He umi mau okua a ke Kinau i lawe aku ai no ka Lua-o-Pele.

Poakelu, la 1 nei, i paeli mua loa ia ai ke ala e moe aku ai o ka pakui hou o ke alahao kaamahu o Oahu nei a hoea i Kahuku.  Na J. T. Walakahauki makua i paeli ka lepo mua, mahope iho o kona haawi ana ae he leo pule e kalokalo ana e hoopomaikaiia mai keia hana hoowaiwai hou.  E nee aku ana imua ka waele ana i na laalaau mikinolia a me kolu ma o a maanei o ke ala.

Po Poaono, Iulai 28, i hopuia ai o Wagana, kela makai kaulio Olelo E i hoopauia ai no ka hopuhopu i na poe holokaa o ka po, no ia hewa no ana i hopuhopu ai ia hai mamua aku nei, ma o kona holonui ana maluna o kona kaa huilalua mawaena o na hora 11 a 12 o ia po.  He kokoolua kane kona o luna o ke kaa, a i alualu maoli ia ma ka lio a loaa maluna o Koula.  Ua lawe loa ia lana a ka Halewai, aoia mai a hookuu hoi i.

Auwina la Poaha iho la, mahope iho o ka hora 3, i ku mai ai ka Monowai mai Kapalakiko mai, a i ka hora 9 o ke aumoe ae i holo loa aku ai no na Panalaau ma ka Hema.

            Mahope iho nei o ka welo mau ana o ka hae Amerika iluna o ko Alaalapalu pahuhae ma kona wahi noho, ua haohao kekahi poe i ka Poalima nei i ke kau a welo ana ae o ka hae Hawaii mai ia pahuhae mai.  Apiki io no hoi la!

            Ewalu poe i hopuia i ka Poakahi i hala no ka hana a kuai pia, a eiwa hoi i hoahewaia, mamuli no o ko lakou ae okoa ana i ko lakou hewa imua o ka Aha Apana i ka Poalua mai, a na waihoia a mahope aku e hooko ai i ka hoopai.

            Me he la ke huli hoi aku ka Arawa no na Panalaau Hema, mai ka Akau mai, e hui pu aku ana oia me ka Miowera ma Kikane.  Ua manao wale ia oia ana no ke holo mai no Honolulu nei, e like me ia mamua aku o kona kau ana iluna o na ohoku akoakoa e Puuiki.  Alaila hoi, o ka Miowera a me ka Arawa ke holoholo mai, a noho aku hoi ka Warimu no hoomaemae hou ia.

            He ahaaina la hanau ka J. Luahiwa a me kana wahine i haawi ae i ka auwina la Poalima nei, ma kahi noho o D. Nahoolewa, ma alanui Ema, no ka piha ana o ka makahiki hookahi o ka laua kamalei kane.  Ua lehulehu na poe i hoea aku a ua lawa no hoi me na mea i hoomakaukauia.  He hula olapa kekahi i haawiia malaila.  Ke kalokalo ae nei makou e ola loihi ka pua nona ka la.

            Maloko mai o na eke leta o ka Monowai mai nei i loaa mai ai ne buke i ke Alii ka Moi me na manao ohaoha mai ia Peresidena Kalivilana a me J. J. Gerehama, kakauolelo a Meia Harisona o Kikako i make.  O ua buke la, oia ka hoike makahiki 18 o ka oihana o na Hana Aupuni o Kikako, Ilinoi.  Aia no hoi maloko o ia buke ka palapala a Meia Harisona, mamua o kona make ana, i ka Papa Luna Hooko oia Kulana kauhale.

            He oiaio anei eia kekahi lala o ka oihana makai ke hawahawa pu nei kona mau lima ma ka huna malu ana i ka opiuma?  No ka mea, ua mahui wale mai no makou ua loaa pono aku oia e kuai malu ana i ka opiuma i kekahi poe okoa aku i ka po Poakolu iho la, a ua holo mihi aku oia imua o ka Ilamuku no ka hewa ana i hana ai.  Ina he oiaio keia, alaila, e peku koke ae i kona kikala e pono ai.  He kapena makai kona kulana.

            O kela Mary Kaupena i mare iho nei me Manuel C. Ross, Jr. he hanai oia no ka Aha Hooko Waiwai, a mamua ae hoi o kona mare ana iho nei, ua noi mua ia a ua loaa mai ko ka Aha ae ana, no ka mea, aole oia i uo ma ke kanawai.  Nolaila, ua konoia na Lunakanawai a me ua Kakauolelo o ka Aha Kiekie i ka ahaaina mare o Iaua.  I ka Poalua i hala iho la i kakauinoa ai o Lunakanawai Kaapuni Kupa i kekahi kauoha i ke Kakauolelo o ka Aha e uku aku ia Mary Kaupena i ke koena iho o kona helu me lakou, oia hoi, he $325.51, a ua hooiaia aku hoi kona mare ana.