Ka Makaainana, Volume II, Number 17, 22 October 1894 — Page 6

Page PDF (848.28 KB)

This text was transcribed by:  Presley Ah Mook Sang
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Makaainana.

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, OKATOBA 22 1894

HE MOOLELO KAAO

-NO-

MONE TIKERO

-KA-

HOLOLIO I KA WA HOOILO

-KA-

UI MAALO I KE KUPULAU

A O KE

KEIKIALII HARE MATINE

-KE-

KIAHA OPAKA O NINEWA

---

MOKUNA XII.

Ke aloha o ka Ipo i ka Ipo-

Hanini ka waimaka elo ka laau - Ka Ui Maalo i ka wa Kupulai iluna o Hagara- Ke kaoo o na poe me na medala kila no Arabia - Ka hoohui mare i ka wa Hooilo - Ike kumaka i ka nani o Mokuleia, aohe laula a koe aku.

            Aia iloko o ka manawa i poha aku ai ka leo o ka Ilamuku no ka hoomalu ana i ke anaina, ua meha pu iho la na leo hauwalaau o ke anaina, a lai pu iho la ke kahua lealea no ka manawa pokole wale no nae.

            No ka mea, aole i loihi iho mahope o ka manawa a ua wahi keiki nei i kamailio aku ai ia Mone Tikero, ua ikeia aku la he kaoo nui o ua poe nei me na kapa kila e holo mai ana loko mai o na ululaau, a e noke ana lakou i ka uwauwa me ko lakou mau leo ahiu me he mau ilihae la.

            Iloko o ia manawa i haawi aku ai o Mone Tikero i ke kauoha i kona hoaloha e hoomakaukau i ko laua mau kanaka no ke pale ana aku i keia poe powa e hele mai nei e hoopoino i ke ola o na kanaka.  He manawa ole, aia ua mau keiki la ke ku makaukau la no ka wa e loaa aku ai o ke kouoha ia lokou mai ko lakou haku aku, a oia auanei ka manawa a lakou e nee aku ai imua o na enemi no ka halawai ana he alo a he alo me na mea kaua.

            Iloko o keia manawa, ua ike ia aku la ka holo ana mai o kekahi mea mai waena mai o na powa, me he la he elele paha ia no lakou, a ku ana imua o Igeboseda a haawi mai la i kona aloha, me ka pane ana mai:

            "Aia la ihea ka mea nona keia la hauoli, a e oluolu hoi oe e hoike mai?"

            "Heaha kou makemake iaia?" wahi a a Igebaseka i pane ake ai imua o ke kanaka malihini e ku mai ana imua ona.

            Pane mai la ke kanaka malihini; "He kauoha na kuu haku, ke keikialii a hoaloha hoi o ko makou Moi Selobiona, ka weli o na pae mauna," wahi a ua kanaka malihini nei i pane mai ai ia Igeboseda.

            Ia manawa no i huli ae ai ua elele la a hoike i na mea a pau i kamailioia aku ai iaia mua o kona haku, a na ia mea i hoopii ae i ka inaina iloko ona a me ka leo nui oia i pane ae ai:

            "Imua e na pokii, e hookaheawai aku i ke koko maluna o Arabia a e oku aku i ke poo o kela wahi keiki hookano, a e hoopakele mai i ke ola o kela wahine opio."

            Ia manawa no i nee mai ai ua poe powa la imua me he hai ana la na ka nalu, a ke halulu la hoi ka honua i ka hehi a na kapuai wawae o ko lakou mau lio.  O keia mau mea no nae a pau aole loa ia he mea nana e hoomaka 'uka'u aku i na kanaka o Igeboseda, oiai, ua like lakou me ka mea ole imua o kona mau kanaka.

            O ka manawa no ia o ua hiena la i hoolale aku ai i kona mau keiki e hele imua e paio no ka hanohano o ko lakou haku opio, a oia ka manawa i huro ae ai o ua poe keiki noho kuahiwi la me ka hauoli nui, a hoomaka aku la e nee imua me ka awiwi nui no ke pale ana aku ia lakou mai ko lakou kome ana mai iloko o ke kahua lealea no ka hooko ana i ko lakou mau manao puuwai eleele o ka pakaha limanui o ke ano honaku o ka lili.

            No ka manawa pokole wale no ua hoouka ia iho la he kaua weliweli e na aoao elua, a he ku hoii ka manaonao na hana e lohe ia aku ana hoi na leo nunulu o na koa e aneane ana e make, no ka hanu ana hoi i ko lakou mau aho hope loa, a hoi aku ma kela aoao no ka manawa pau ole,  a pau hoi ka ike ana i ka la ka mea anuanu o keia ola ana, a o na koa hoi i eha aia la kou ke uwe la no na haawina i kau iho maluna o lakou o ka ehaeha.

            Ua papaluaia ka nui o na powa i ka Igeboseda mau kanaka, aka, aole ua hiena la i kuemi hope iho, no ka mea, ua hilinai oia maluna o ka ikaika huki o kona mau olona a me kana mau mea kaua.  Aia no hoi oia ke haawi mai la i na olelo hoolana imua o kona mau kanaka, a pela i hoolanaia ka manao o na kanaka.

            I kela manawa i ikeia aku ai o Mone Tikero e oili pulelo ae ana maluna o kona lio keokeo, a aia oia ke haawi la i na kokua ma ka aoao o ko laua mau kanaka, a ke ukali mai la ka poino i na poe a pau e loaa aku ana i kana mau hauna pahikaua.  Ua lilo iho la keia mau hana kokua a ua Hololio la i mea no na koa e hauoli ai, a ua lilo na ehaeha a me na poino i loaa ia lakou ma ia la i mea ole loa.

            Aia no hoi na powa ke hookina la i ko lakou mau kanaka e nee imua , oiai ka make e ukali mau ana ma ko lakou aoao i na wa a pau.  A o kekahi poe ua holo aku lakou no ka hoopakele ana i ko lakou mau ola oiai, ua oi loa aku ka poino ma ko lakou aoao mamua o na kaua e ae a lakou i hoouka ai.

Aole i puehu loa.

NA MOKUPUNI.

---

Mau Lono Huikau mai na Apana Kuwaho mai o keia Paeaina.

---

Na Lono Hoohialaai mai ka Panalaau mai o ka Ehaeha.

            Ma ka la 12 o Sepatemaba, ua hookuuia mai la na opuu pua rose o Pauahi Home, no ka motio ana o ko lakou alahele no ka uka waokele o wailele o Waileiam ma ka uka o Kalawao.  Hora 9 A.M. i haalele aku ai i ka Home Pauahi, a naue mai la ma ke ala no kahi i hoikeia ae la maluna.  O na Makuahine Virigine pukekahi me lakou, mai na opio a na hapauea, ma ka helu ana a na olohe a Kauka Goto, me he la, he 60 a oi a emi mai paha ko lakou nui.  O ka mamao mai Kalaupapa a Kalawao, aia paha ma kahi o ka ekolu mile a oi.  Nui ka mama i na Makuahine Virigine a me na makuahine olomana.  Hiki lakou ma ka Home Balauwina, ua kuu ka nae o na kamahele, a malaila lakou i hooluolu ai no ka manawa a pii no Waileia.

            Aia keia wahi mauka, he awawa e like me Pauoa ma.  Ua hiki pono na iwa ma ua uka la a ke onaona i noho ai a malaila lakou kahi i honi ai i na ea huihui a me na hala e hoope mai ana i kona ala i na opio o ka home olu o Pauahi.  Ua kui lakou i mau pua hala, oiai, ua ike mai la o Kahalaopuna i na pulapula ana, a pela me Mailelaulii ma, ua haawi mai la i ko lakou aloha ia lakou nei,  a me na lau like ole o ka wao. Oiai lakou e nanea ana me lakou nei, ike mai la ke kupua Kulanihakou i ka wela, nolaila i hookuu mai ai kela i mau lelehuna, ua loaa pono iho ua mau opio la a me na makuahine pu i na kipona wai ua a ka naulu, loaa iho la ia wahi hooheno: "Hoohanini Mana i ka wai opua, Hoaleale i ka uka o Waileia."

            I ka huli hoi ana mai o na kaikamahine mai uka mai, ua hele a pulu elo i na hunawai o ia uka, aole no nae i u ia iho e ua mau huapala la, he mea ole ia mau kilihuna ua liilii i ka hapahapai ae a loko.

            Me ia la hookahi no, ua hiu aku la ua opio o Balauwina Home, no Waikolu ka lakou huakai makaikai, a huli hoi mau no me ka Makua Conorade. Ua hiu e mai lakou mamua o ka hoi ana mai o na Virigine.  Ua namunamu kekahi wahi opio no ke hehiia ana o kona wahi bela eia aku nei ka'u wahi olelo hookaau, 'malia na ka ulua nui nepunepu,' a hu ae la ka aka.

            A ma ka la 15 ae o ia mahina no, ua kono mai la ke kauka i ka oluolu o ka Hauikpila, e naue pu me ia ma keia wahi a na kaikamahine o Pauahi Home i pii ai, ua ae aku la na hueu ana, oiai, o ko lakou nei olu ia, a o kou mea kakau kekahi ma keia huakai.  Ua pau ka paina awakea a motio aku la no ia uka anoano, a halawai aku me na kamaaina o ia uka, Mr. Kamakau a me Manua, ua hoomaha iki no ka manawa.  Ua pahola mau keia mau kamaaina i na ahui maia pala na ke Kauka Goto, ua haawi aku makou i na hoomaikai ana.  Ua hiki ma kahi o na kaikamahine i noho ai a hala hope ae la ia wahi, a nee loa aku la makou no uka.  Ua hele na keiki e pii ohia ma ke kauoha a ke kauka, ua nui na hua ohia i loaa mai ia makou me na hua kukui pu.  Nui ka mahalo i ka ike ana i na lau nahele o ka wao oleole ke honi aku.  Huli hoi mai la makou me na lau palapalai a me awapuhi, ua honi aku la i na ea huihui o ia uka kahu a na ma'i e luakaha ai.  O kahi makaikai nui ia keia iloko o keia mau la.  Ua huli hoi mai la na opio o ka home o ke ola e ike i ka wai kaili puuwai o Iapana.

            NA HIHIA HUIKAU O KEIA MAU LA. - Ma na la hope o ka mahina i hala, ua hiki mai la ka Lunakanawai W. A. Kukamana, e hookolokolo i ua hihia o ke kahua ma'i lepera nei, he mau hihia ano ole, oia ka poe ma'i i pii ai iluna o ka pali o Kalae e lawe i na bipi a me na hipa, a ua loaa pono mai la i na keiki a Maea, ua hookolokoloia a ua loaa na eke paakai ia lakou.  O ka nui o keia poe i paa he ekolu, aia i Kulina Eleele e noho nui nei.  Ua lohe hou mai kou kiu, e hoopii hou ana lakou, ma o ko lakou loio la Thos. K. Nakanaela, ina e apono mai ana ka Loio Kuhina, alaila, e komo ana keia hihia i ka Aha Kiure.  O kekahi keiki hoi, ua kii malu i ka lole o ka Pake, a ua kopiia no aohe no i nui loa ka paakai, elua mau hapa eke (mahina).

            MAU KOKUA I KIPAKUIA. - Ma ia mau la no, ua hoopii aku nei kekahi wahine ma'i i kana kane kokua.  O ka inoa o keia wahine, o Mrs. Wailua, ia Mr. David Poai, kana kane mare.  O ke kumu, o ka lilo ana ana o kana mea aloha he kane, i ka ulua nui palauli, ma ia kumu iho la, pii ino ko ia nei wahi kai a haalele i ka lau o ka hau.

            Ma ka noho ana o ka Aha e noonoo no keia hihia, ua ninauia ka wahine e ka Hope Makai o ke kahua ma'i nei a me ka loio o ka mea i hoopiiia, oia hoi ke ahi elua o Wailuku, W. K. Makakoa.  Ua maikai no na hoike a ka wahine a me na hoike e ae.  Ua nui ka hooikaika ana a ka loio, eia nae, ua nanakeeia mai la ka ia nei maunu a ua kau no ka hoopai kapakahi e hookukeia keia kokua mai keia aina aku, ua heo aku la ke keiki Poai no Honolulu a ua ike aku i na kaikamahine a laua ma ka pa ma'i o Kalihi, oia na Misses Annie a me Maria Poai, o ko laua mama hoi, aole e ike hou