Ka Makaainana, Volume IV, Number 3, 15 July 1895 — Page 3

Page PDF (852.06 KB)

HONOLULU OAHU POAKAHI, IULAI 15 1895. 3

WAIHO NOHOALII
-
O ke Aliiaimoku a Lawe ai Oia
i ka Hoohiki.

                     Oiai hoi, na ko ke Aupuni aoao no i unuhi ae i na kukai palapala e pili ana i keia kumu hana, a aohe e kala i hoolahaia ai ma na apana pepa liilii (o ewalu aoao) i paiia a lu hele ia i ka loa a me ka laula o ka aina nei, nolaila, ua manao hoi makou he mea pono no e hoopukaia aku ma na kolamu o KA MAKAAINANA nei, i mea hoi e hololea pono ai o na mea pili moolelo a pau. He mau kumu e ae no kahi i kono mai ia makou e hoopuka aku, aia no hoi a ka wa kupono, alaila, huai aku ka manao no ia mau kumu. Ma ka haalele ana aku i ka pauku mua loa o ua pepa liilii nei, nona hoi ke poo - "E, o, e ka Lahui! E hoopau i na kuhihewa!!" (aole hoi - "E o, e ka Lahui Hawaii!"), a mawaho ae hoi o ia pauku ae la, ke hoolaha pau pono loa aku nei makou i na mea e ae a pau loa e like me ia a ke Aupuni i lu hele ae ai i ke akea. Eia mai:

Manao o ka Mea Kakau Aupuni.

                     Mamua o ke awakea o ka Poaha, Ianuari 24, maloko o ke keena o ka Hale Mana Hooko e hoopaaia nei, ua kakauinoa iho o Liliuokalani Dominis, Moiwahine hope o ko Hawaii Paeaina, malalo o kekahi palapala ano nui loa iloko o ka moolelo o ko Hawaii nei noho ana, e hookuu ana, haalele loa a hoopau loa i kana mau koi a pau, kona mau hooilina a mau hope i ka nohoalii o Hawaii no ka manawa mau loa.
                     E akoakoa ana ma ia wa, mawaho ae o ka Moiwahine i pau, o William G. Irwin, H.A. Widemann, Samuel Parker, J K. Kahookano, Chas. B. Wilson, Mrs. C.B. Wilson, Paul Neumann, A.S. Hartwell a me W.L. Stanley.
                     Aole hookahi luna aupuni o ka Repubalika i lihi launa aku i keia hana kaokoa a ka Moiwahine i pau. Ua hakuia keia palapala e Mr. A.S. Hartwell, e like me ko ka Moiwahine i pau makemake, mamuli o ko Samuel Parker a me Chas. B. Wilson noi ana ia Mr. A.S. Hartwell, a na Mr. Paul Neumann i heluhelu me ka leo moakaka! Alaila, ua heluhelu hou ka Moiwahine i pau a kakauinoa iho la malalo o ka palapala haalele i ka nohoalii, a mahope i ka hoohiki e kakoo i ke Aupuni Repubalika.

Ka Palapala Haalele Nohoalii.

                     Eia ka palapala haalele a hookuu loa a Liliuokalani i na koi a pau i ka nohoalii o Hawaii, a e heluheluia me ka anoi nui e ka Lahui Hawaii.
MOKUPUNI O OAHU,}
Honolulu, Ian. 24, 1895.}
I ka Mea Hanohano
SANFORD BALLARD DOLE,
Peresidena o ka Repubalika o Hawaii.
                     ALOHA OE: - Mahope iho o ke kuka piha ana mamuli o ko'u mau manao ponoi me ko'u mau makamaka ponoi a me ko'u poe kuhikuhi ma ke kanawai mamua aku a mahope mai nei o kuu hoopaaia ana mamuli o ke kauoha a ka Oihana Koa maloko o ka Hale Mana Hooko o ke Aupuni, a me ka hahai pu e like me ka lakou ao ana mai ia'u, a mamuli no hoi o ko'u manao ponoi a i kulike ai hoi me ko'u manaoio luli ole a me ka hoomaopopo ana i ka'u hana kupono i na kanaka o Hawaii a me ka Repubalika o Hawaii a me ko lakou mau pono kiekie loa, a no ka pomaikai o na kanaka Hawaii a me kekahi poe i alakai hewa ia a i lawelawe iho nei ma ke kipi ana i ka Repubalika a me ka hoao ana e hoihoi ia'u ma ke kulana Moi i loaa ia'u mamua aku o ka la 17 o Ianuari, M.H. 1893; a me ko'u manao ole e loaa ia'u kekahi pomaikai a kulana e ae mai ke Aupuni mai mamuli o na mea a'u e olelo nei a e hana nei paha mawaho ae o na mea e loaa ana ia'u ma ke kanawai
                     I keia wa ano ke makemake nei au e hoomaopopo a e hoike aku a ma keia ke hoomaopopo a ke hoike aku nei au ia oe ma ke ano o oe wale no ke poo o ke aupuni i ku i ke kanawai a i ikeia, ai na kanaka a pau o ko Hawaii Paeaina, ina paha he kupa a kupa ole no ka Repubalika, a i ole ia, he poe e hoopili nei, a i ole ia, ua hoopili mamua i ke Aupuni Moi mua iho nei, a pela no hoi i na luua aupuni o na aupuni e, e noho ana ma ko Hawaii Paeaina, a ke nonoi aku nei au ia lakou a pau i keia olelo a hana a'u me ka hakalia ole, e like me keia mahope iho nei.
                     Akahi - I mea e paleia aku ai kekahi manao kanalua a kuhihewa paha ma ia mea, aka, aole au i manao e loaa ana kekahi kanalua a kuhihewa paha, ma kela ke ae a hoike piha a hoomaopopo aku nei au o ke Aupuni o ka Repubalika o Hawaii, o ia wale no ke Aupuni ku i ke kanawai o ko Hawaii Paeaina: a o ke Aupuni Moi mua iho nei o Hawaii, na pau loa no ia no ka manawa pau ole a aole he mana a kuleana i koe ma ke kanawai, a ma keia ke hookuu aku nei au no ka manawa mau loa i na kanaka o na ano a pau, ina paha ma ko Hawaii Paeaina, a i ole ia, ma na wahi e ae paha, mai ko lakou noho ana malalo o'u, a i ole ia, ma ko lakou pili ano oihana, a i ole ia, ma na hana ia'u a me kuu mau hooilina a me na hope no ka manawa pau ole, a ma keia ke hoike aku nei au i na kanaka a pau o ia ano ma ko Hawaii Paeaina ua manao au he mea kupono ia lakou mai keia wa aku e kokua a kakoo i ke Aupuni Repubalika Hawaii.

(Aole i pau.)

LAUOMIDIHAE
-KA-
UI I MOHAIIA I KE KOKO
-KA-
NANI I ALANA IA I KA OI
O KA PAHIKAUA.
Ka Mea Huna Iloko o ke Kiaha
Waina;
Ka Mea Pohihihi i ka Maka o
ke Kuikele.
-A O KE-
KEIKI NUMAREDINA
KE
Komo Lima Maka Popoki.
MOKUNA XVIII

Ka Aha hookolokolo a na kupua - Kau ka weli i na kiai o ke Kihapaipua o Numere - Huai puka nui ia na pihaa moewai o kahawai - Ke kilokilo wahine e oloio ana iwaena o na kiai.

-

                     I ka pau ana ae o na olelo a ua kaikamahine la, kau mai la ka weli maluna o na kamahele imi mea pohihihi no ka pilikia aku o ko lakou alahele huli hoi i ka aina hanau, oiai, ua nalohia ae la ke alanui a lakou i hele mai ai, a aole hoi he pailata nana lakou e kuhikuhi mai.
                     Hala aku la hoi ia poe me ka awiwi nui, pela hou mai ana ia poe kiai, a oia like ana no ka lakou pano e like me na poe mua, me ko lakou i pu mai i ko lakou haku, "Na na kiai hoi o ka luahi pio ole o pepe mai ia lakou. No ka mea, ua menemene makou i ka nani o kela keiki opio."
                     "E like me ko oukou hoole ana i ke kauoha a'u i haawi aku ai ia oukou no ka hanohano o keia aina, nolaila, e auwana aku oukou maluna o ka honua no ke koena o ko oukou mau la ma ka ili honua, a e ai mai no ka palaho a me ka popopo i ko oukou mau kino," wahi a ke kupua Hahakudera i pane aku ai Koikoi no hoi ka olelo la, ano like no me kela mau huapalapala kamahao i hoikeia maloko o ke aniani kilohi o Murano, a ke kupua wahine Giahauro o ka Moanakai. Ae!
                     Pela ka noke ana loa hoi a ua Habakudera la i ka hookolokolo i kona poe kanaka a hiki i ka pau loa ana, a o ka huaolelo hookahi wale iho no i puka ae mai ka waha ae o ua poe kiai la o ke Ao Olino, -
                     "Ua ana makou i ka nani o kela keiki opio, aole loa hoi e hiki i ko makou mau lima ke kau aku i ka hoopai maluna ona, no ka mea, aole oia i hele mai e hoopoino i ko kakou aina."
                     A o ka kekahi poe hoi i pane aku ai iaia, - "
                     Ua aloha makou i kela keiki, a ua kupono oia i kane na ka mea i kapaia - "Ka La Alohi o ke Ao Olino."
                     Ua pii palua ae ka inaina o Habakudera no na olelo pane a na kiai iaia, a no ia mea i kipaku ino aku ai oia ia lakou no na aina e, a o loko o na ululaau, na kuahiwi a me na awawa ko lakou mau wahi e noho ai, aole hoi he mea e malumalu ai ko lakou mau kua, aole wahi e hoomoe oluolu ai ko lakou mau poo. No ka mea, ua kue aku lakou i ke alii o na alii, ka eepa nui o kela wahi kaulana.
                     O ka panina hope loa o ka noho ana o ka aha hookolokolo a ua kupua la, o ia no kona hoolohe ana i ka moolelo a ke kiai o ka Poe noke la i ka hoike imua ona. E hoomaka ana mai ka wa i pae aku ai o Numaredina ma iluua o ke Ao Olino a hiki iho la i ka noho lanakila ana maluna o ka hai mea i luhi ai.
                     I ka hiki ana mai o na olelo a ua kiai la o ka Po i kahi e olelo ana. - "Ua pau, ua pau ka nani o ke kihapaipua o Numere, o kona mau pua aala a me kona mau hiohiona nani, ua nalohia aku lakou. A, e kuu haku, o ka mea au i luhi ai no na manawa loihi ae nei i hala, ua lilo i kou enemi no ka manawa pau ole, ua manaoia i hookahi, ua anana aku la i ka loa a me ka laula, ka heno o na kuahiwi, aohe nani a koe aku i ka ike a ka maka."
                     Wiliwili koke ae la ua kupua la i kona kookoo iluna a pane aku la, -
                     "Ua oki kela mau olelo, mai hoopuka hou mai i kekahi olelo o kela ano imua o'u. Aole loa ia kaikamahine e noho hou maluna o keia aina. E hele aku no ia no kahi e palaho ai kona kino, aole hoi e lawelawe hou ko'u mau lima iaia."
                     Kulu iho la na waimaka o ua kiai la o ka Po no keia mau olelo a kona haku, a nana malie mai la me ka manao kaumaha, alaila, pane mai la ia:
                     "Heaha ka huaolelo hope a kuu haku e hoopuka mai ai i kana kauwa nei i keia wa?"
                     Hulili koke ae la na maka o ua kupua a nana aku la i kana kauwa hooko pololei o na la i hala aku, a i ka manawa hope loa, i pane aku ai oia.
                     "Aole loa e noho hou ia ka aina o ke Ao Olino e kekahi kino kanaka ma keia mua aku; e lawe aku no au iaia iloko o ka papaku o ka moana e huna ai mai ka maka aku o na kupua, a ilaila au e kukulu ai i kuu nohoalii, o Kealohilohi. E haalele mai oe ia'u, a e hele aku e imi i e hoomaha ai kou mau wawae."

[Aole i pau.]