Ka Makaainana, Volume IV, Number 5, 29 July 1895 — Page 2
2 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, IULAI 29, 1895.
NA MOKUPUNI.
-
Na Lono Kuwaho mai kela a me
keia Apana o keia Aupuni.
-
Pakele ke Ola.
Ma ke ahiahi o ka la 5 o Iulai, oia ka Poalima a ao ae Poaono, a ma ka hora 10 o ia po, ua hiki aku la o Hookano Kaaua no Hilea, he keiki opiopio, 20 makahiki a oi. Ua nohoalii hoi maluna ona na manao o Satana, oia ke aloha i ke kaikuahine, wahine manuahi no ana. O ia ka mana mua a me ka ona i ka pia ka mana elua. A e Akamu, oia ke kane a keia wahine o Kanoe ka inoa, a o Kalaeula ko laua wahi noho. Ma ka hora i haiia ae la, hiki aku la o Hookano, a kikeke aku la i ka puka a ninau mai la ka Pake "owai oe?" Aole i paneia aku, a onouia aku la ke pani a komo aku la oia iloko. Ninau mai la ka Pake, "Pehea oe hele mai maanei?" "Puhipaka," wahi ana i pane aku ai. Kipaku mai la ka Pake a puka aku la oia. Aole i loihi loa, hoi hou mai la no keia welo a Kauhikuiniho a komo hou no iloko, a olelo mai la ka Pake, "Pehea oe hele hou mai, makou moemoe?" "Makemae oe hakaka," a lele aku la keia kanaka a uumi iho la ia Akamu a hea mai la o Kanoe e hookuu, aole nae i hookuuia a kokoke e make, a na ko Pukiki kiai halewili o Hilea i hoopakele, no kona lohe ana i ka haluku iloko o ka hale. P.I. AWO.
Hilea, Kau, Hawaii.
-
Mahunehune na Kaiko e ka Apana
o Hanalei, Kauai.
Ma ka la 18 o Iulai, ma ka Hui Mahiko o Kilauea, ua ike aku la kou mea kakau i ka Luna Makai, J. Kakina a me ekolu makai, oia o Kaeha, Makaimoku a me Wile Wana, e kaualako mai ana he Pake a kaa mawaho o na hale o na Pake. I kela manawa, ua puka nui mai la na Pake he iwakalua paha ko lakou nui me na laau a me na ho, pohaku, omole, a me na mea a pau e loaa ana i kela manawa, a hailuku aku nei maluna o na makai. I kela manawa, aole hiki i na makai ke hoomau aku i ka paa ana i ka lawehala, ua hemo aku oia a nalowale. Ua ki pu aku ka makai i mea e emi aku ai na Pake, aole nae he makauia mai, nolaila, ua holo na makai a ua imi i kahi e pakele ai, a hookahi makai i uhai loloa ia e ka Pake, oia o Wile Wana, ua hapalua mile paha ka loihi, a e ole kona ki ana mai i ka pu, kuemi ai ka Pake a pakele ia. A o ka Luna Makai, J. Kakina hoi, kulaila e ka Pake a hina ilalo, nininiia i ka wai, a e ole o Charles Titcomb, pakele ai. Ina paha he wai wela kela i nininiia ai, aohe nao ai i ka papaa. A e ole hoi ka Luna Nui o ka mahiko e hiki koke mai i kela manawa, pau koke ai ka haunaele.
Ua loaaia na makai me na palapu, o ka Luna Makai ua eha ka lima, o Makaimoku ua ku i ka pohaku ma ka aoao o Kaeha a me Wile Wana, ua ku ma na poo i ka omole - aole nae he mea e poino ai.
O ke kumu i hopuia ai ka Pake, no ke puhi opiuma.
IKEMAKA.
Kilauea, Kauai.
-
Na Mea Hou o ka La 4 o Iulai ma
Kau, Hawaii.
Ua hoopanee ka la lealea o ko ka hui mahiko o Naalehu (Hutchinson & Co.) a ka Poaono iho nei ma Honuapo, a oiai, aole kou inoa kakau i naue 'ku ilaila, ua maopopo ole na mea i hanaia ma ia la.
He kinipopo mawaena o Naalehu me Waiohinu, malalo o ka hooponopono ana a Samuel Keliinoi. Ua maamaalea no na keiki hopu popo.
Ma kahi noho o Misasa Kekaala, ka wahine kanemake a Kaaukapu Kekaula ma Waiohinu, i malamaia ai he paina la hanau no ka piha ana o ka makahiki hookahi o ka Lahapa Kahoalii kamalei. Ua maikai na mea a pau i paneeia mai imua o na hoa'loha a me na makamaka Ua hoonuu a hinu ka nuku i na mea a pau i hoomakaukauia Malaila ae ka Mea Hanohano Koalii Kunuiakea, J.H. Waipuilani, S.M. Kaaukai. Ua hookuuia na hana i ka hora ko liuliu o ke aumoe o ia po ana iho, Ua malamaia me ka maluhia na hana, aole hoi me na kilihune ua Haao o ua aina kaulana nei, eia no nae ka mea i ikeia, ua puluelo no kekahi poe, i oi loa aku no hoi ia Misasa Lahapa W. Yates, ke hele ala a hue pau ka ike ku'i o ua kaikamahine nei, "Hoale aie Mama i ke kaha o Kaunalewa" hana pono ole. Ka i no hoi o ia wale, ua hoi aku no ia kauhale ma ia auwina la, a mai laila ae a waho o ke alanui, hiu ka ai a wahie, "Poahi Lanai, niniu Molokai," a mai laila ae a luna o ka pa pohaku keia mau hana hooni' puuwai ia papa Akamu. Minamina wale i ka mauna wale ia o ka huila wai o hanahana pono ole. Oia no.
Mauka o Haao, he paina i malamaia e na keiki hana wai i ka la 6. Ua pulu no na mea a pau i naue aku malaila i na wainaoa a ke kehau. Ua ulu mai ka haunaele malalo o ka ona loa o kekahi poe i hele aku ilaila, a o ka mea i loaa he eha no ko laila. Oia no na haawina o ia ano. Pau pu me na poo Aupuni maanei, na makai a me kahi Hope Makai Nui Yates. Oia kekahi mea hilahila ole loa i kona hopu ana ia Kelepolo, he keiki hana malalo o S. Norris, ma kona hopu ana ma ke ano hakaka lua me ka hoopuka huaolelo ole i ka mea i hoopoluluhiia i ka ai hoomalule kino, me ka olelo ana o keia keiki, "owai keia" no ekolu manawa, a pakele mai kahi ka lae i ke pohue, ina aole e uwa oia. Ma ka pa hale o Mai kahi i hopuia ai me ka loaa ole o ka palapala hopu, pela mai ko'u lohe i ka mea i ike pono ma kela po. Pehea la, ua pono anei keia Ilamuku, aole paha? Ua hewa oia.
S.H. EHUKAI.
Waialae, Kau Hawaii, Iulai 7.
-
Hunahuna Mea Hou o Hamakua.
O Hamakua ka helu ekahi o na apana ma ka hoole ana o na kiure aole lawe i ka hoohiki Eia iho na inoa o kekahi poe o lakou. C.P. Mahi opio, o Opihikao, Puna, kona one hanau, a eia i Kapulena e noho nei, Wiliko, Kaiahua, G. Alika, no Waipio; K Paaluhi a me E K Mika no Kukuihaele; P. Keliikuewa me Kalili, no Kapulena; Hinau, no Honokaa; Waiohinu, no Paauilo; Maikai, no Kaao; Palea, no Paauhau; Imikula, no Paauilo, a me kekahi hapahaole luna hana o ka mahiko o Paauilo, a me kekahi poe e ae aole i loaa na inoa ia'u. Nolaila, ola na iwi ia lakou. Aohe e like me ko Kohala poe kiure ka ae e lawe i ka hoohiki. O kekahi no hoi, aole i ukuia mai ko makou uku la e like me ka mau, he $2 aka, o ka uku mile wale no, aia ka a hoohiki aku, alaila, ukuia mai ka uku la.
Ma kekahi la o ka mahina i hala, ua loheia ka uwe ana o kekahi mau wahine elua, a pauka uwe ana a kekahi o laua, ua hoomaka koke ka hoopaapaa ana a nakaka koke no. Aole i maopopo ke kumu. Ma Keahakea keia mau hana eepa i hana ia ai e keia mau wahine.
Mahanahana ka wela o ka la i keia mau la e nee nei. A ke hoomaka mai nei ke ano wi o Hamakua keia wa.
MAKANIKEOE.
Hamakua, Hawaii.
-
E holo ana makou i Niihau. Ae paha!
Ahiahi o ka Poakolu iho la i hookomo mai ai ka Mariposa a pili ma ka uwapo Osianika mai na Panalaau Hema mai. Ma ka hora 10 kakahiaka o ka Poaha mai i niau loa aku ai no Kapalakiko.
I ke ahiahi Poalua nei, ma Kikihale, ua kipoia iho la ke poo o Kaluna o kana wahine a moku pu. Ua ona like no i ka wa hahauia iho ai oia e kana wahine, a ua kaheawai mai ke koko maluna ona. Ua laweia ae laua no ka Halewai a ilaila i lapaauia ai na palapu o ka mea i eha. He pauku hao ka mea i uhauia iho ai.
NA PALAPALA
[Aole maluna iho o makou ke koikoi o na hala a me na hewa no na manao i hoopukaia malalo o keia poo, aka, aia no maluna iho o na poe na lakou i kakau mai.]
-
Ua Kapaeia ka Oiaio.
[Hoomauia.]
I kekahi manawa ua hele keia poe uhane ma kahi nui o ka pua o ka wiliwili a malaila lakou e uwe kuwo ai, a o kekahi poe hoi aia ma kahi o ka wai e lele ana, a hookahi ka uwe pu ana me ka leo o ka wai. Ina he po lailai, e loheia no ko lakou mau leo uwe helu ana, a ua kapaia he leo no ka hanehane. Ua hanaia keia pela ma ke ano o ia ko lakou hoopai, oiai, ua hana lakou i kekahi hewa ino loa i ko lakou wa e noho ana ma ke kino ma keia ao, oia ka hewa pepehi kanaka, pule anaana, hoopiopio, aihue, hao wale i ka waiwai o na poe ilihune, a pela aku. Aole hoi e like me ka ka Palapala Hemolele, o na uhane o keia ano e kiolaia lakou i ka luaahi, malaila lakou e uwe ai a e uwi ai na niho. A olelo mai hoi ka Baibala, elua wahi e noho ai o na uhane; o na poe pono, pii lakou i ka lani a noho pu me Aberahama, a o na poe hewa, iho lakou i ka lua po, kahi a ke Akua i hoomakaukau ai no na poe hana hewa. I ke kolu o ka la iho o Iesu i ka lua po, ma ka halepaahao, kahi i hoopaaia ai na uhane lawehala e like me na hewa i hoike mua ia ae la, pela ka hoike ana mai a Petero.
Ma ka hookuku ana i na mea pili uhane o ke au kahiko a me na mea pili uhane i hoikeia ma ka Palapala Hemolele, ua kulike loa ma kekahi ano. Aka, o ia ano hana o ke au kahiko, he kumu hoohalike ia no ka wa a ke Akua e hookuu hou mai ai i kona euanelio iawaena o ko ke ao noi, a o na mea o ke au kahiko e nalo ana ia, a e lilo ana i mea hou ma na ano a pau. E olelo mai ana paha kekahi poe no kuu olelo ana, "no ko ke Akua koho ana ia Kamehameha I i alii a i kaula." Aole no au i ike pono, ka, ma ka moolelo o kana mau hana i hana ai, he hoike ana mai ia aole e hiki iaia ke hana ia hana ke ole ke Akua e kokua mai iaia.
E nana i ke kuikahi i hanaia e Kamehameha a me Kaumualii, ke alii o Kauaii, ma Oahu nei i ka M.H. 1818 I ka wa i hanaia ai ke kuikahi, ua hoakoakoaia mai na alii a pau no ke kukakuka ana i na mea e pono ai ke aupuni. Ma ia akoakoa ana, ua hooholo lokahi iho la na alii a me na kaukaualii i hookahi wale no alii nui maluna o na alii a pau, oia o Kamehameha I. Ua ae na alii, a hoohikiia o Kaumualii maloko o ka Hale Naua ma Pakaka, Honolulu, Oahu. Ma keia hana a Kamehameha i puni ai ka aina iaia, a