Ka Makaainana, Volume IV, Number 24, 9 December 1895 — Page 4
4 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, DEKEMABA 9, 1895.
KA MAKAAINANA,
HE NUPEPA OILI PULE.
-
W.H. KAPU,
Ona, Luna Nui a Lunahooponopono.
Wahi noho, ma Honolulu.
F.J. TESTA (Hoke),
Puuku.
Me ka puuku wale no na hookaa dala kua, aole i kahi mea e ae.
KEENA. Helu 327, Alanui Moi, kokoke i Aanui Konia.
-
UKU O KA NUPEPA.
No Hookahi Kope - $.10
No Hookahi Malama - .25
No Ekolu Malama - - .75
No Eono Malama - - 1.25
Ina e hookaa mua ia peneia ka uku:
No Ekolu Malama - $.50
No Eono Malama - - 1.00
No Hookahi Makahiki - - 2.00
UKU O NA LUNA NUPEPA.
5 Inoa - - - .15
10 Inoa - - - .20
Maluna aku o 10 Inoa - .25
Aia a elima inoa a kekahi luna mawaho ae o kona inoa iho, alaila, loaa he pepa iaia me ka uku ole.
-
POAKAHI, DEKEMABA 9, 1895.
-
AIA makou me "Mamalahoe Kanawai" a ku a hele, a i ole ia, hina a haule. No ka ike no i ka pololei, no ia noe hoopaakiki nei, aka, ina i ike ua hewa, haawi pio.
-
O NA loaa ka mea nui e puke nei i ko ke Aupuni noonoo ana, a aia ka hilinai ana maluna o na auhau e ohiia nei. Ua manaolana nae hoi ke Kuhina Waiwai, pela kana olelo ma kana hoike helu o Novemaba i pau iho la, e loaa ana paha he $250,000, eia nae, aole oia i hoike ae i ka nui o ia huina dala i uku mua ia. O ka papaluaia aku paha hoi koe o na auhau.
-
AOLE o ka hoole ana mai nei o ke Aupuni o Amerika Huipuia aole e lawelawe ma ka hihia o F. Godefere, he hoole loa ana mai ia o ia Aupuni aole e lawelawe ia hana. Aole loa pela, aka, e imi mua ka mea i hoopilikiaia i kona pono imua o na Aha Hookolokolo o keia aina, a ke nele ilaila, alaila, ui aku i ke aupuni kumu o kona aina oiwi. O ia iho la la, nolaila, ua hauoli makehewa ko nei poe oehaa a ohakulai
-
E HOOMANAO ko makou poe lawe i ka hoouna koke mai i na kauoha nupepa mamua ae o ka pau ana o nei makahiki. Ke loaa ole no, o ka nele no ka hope. O ke kumu o keia, i maopopo lea ai ka nui o na nupepa e pai aku ai, no ka mea, ina no aole, e uuku ana no na nupepa e paiia ana, a nolaila, pono ai na ka hiki mua no ka eo. He mea makehewa loa ke pai nui wale ana aku no i na nupepa, oiai, he hoonui lilo ia hana.
NA HOIKE HELU DALA.
-
He mea e no ke kupaianaha o ua hoike helu a ke Kuhina Waiwai e hana mau nei. Ua hoolahaia aenei hoi ko Novemaba hoike, a malaila i ikeia iho ai ua pehu ae ke koena ma ka Waihona i ka la mua o Dekemaba i ka $9 406.98 mai ka $327.36 i kela malama aku. Ua hoike mai ke Kuhina he $65,829 54 na loaa o ka malama, i hoomahuahuaia hoi ma ka uku ana ae o ka Papa Hoonaauao i ka huina o $32,000 ma na bona no ke kumukuai o Kaakopua. O ka makou ia e haohao nei pehea la i hiki ai ia ke oleloia he loaa Aupuni, ma ua haawi aku ke Aupuni he mau bona no ia huiua like Eia nae, o ka mea ia e ikeia nei.
Mawaho ae hoi, ke hoomaka nei kakou i nei malama me $9,406.98 ma ka Waihona, a mai loko ae hoi o ia koena, ua hoolaha aenei ke Kuhina e uku ana oia i keia la i na bila aie o Augate, i aneane e piha he $24,000. O ia no nae paha hoi, aole no i pau loa ka la o na hana mana. Eia iho kekahi hana mana i ua mau huahelu nei Ua hoikeia i Novemaba 1 he aie hamama ko ke Aupuni me Bihopa Ma o $46, 618.45, a i keia malama hoi, he ole na olelo no ia mau dala. Auhea aku la ka hoi?
-
"MAMALAHOE KANAWAI."
-
Ano, ua hoolilo mai nei o Kamaki ia makou i hoa paio nona, ma ka pololei a me ka ole o ka makou olelo ana e like me ia maluna ae, a e paakiki mai ana no hoi oia o kana ka i pololei, a ua hewa ka makou. Ua oluolu oia e holo ae a ma na kolamu o Ka Leo o ka Lahui o ka Poakolu, la 4 nei, e kipehi mai ai a hoolilo mai la ia makou i enemi nona ma keia mau olelo kaulana i hoopukaia e ka Na'i Aupuni. E like no me ka makou i olelo mua ai, pela no hoi makou e hoomau aku nei ua lalau oia ma kana, a aohe ana mau olelo ana ae e hiki ai ke hoololi ae i ka makou olelo hooholo no kona hewa. Ina paha ua paewa iki makou ma kekahi mau hoakaka ana, me makou no ia, aka nae, ma ke ano nui o ka makou hoakaka, ua ike no makou o "Mamalahoe Kanawai" ka i pololei, aole loa hoi o "Mamalahoa Kanawai."
He ike ka makou i lohe i ka oleloia e na poe i ike, i like ole aku hoi me ka ike i loaa i ka makamaka, he aihemu. I mea e kakoo ai no ia aihemu, ke hoike aku nei makou na ka Moi Kalakaua i make na kope a Kamaki i lawe ai a hoopuka ma kana buke, i haawiia hoi iaia mamua o ko ka Moi make ana no kekahi hana. Hookahi no mea e ola nei i kuleana ia mau kope, oia ka Moiwahine Kanemake, a oia hookahi ka mea kuleana e koi aku iaia e hoihoi ae, a i ole ia, i na dala o na buke a pau i lilo, e uku ae iaia, a o na buke hoi i koe i lilo ole a me na kope, e hoihoi ae.
Malia, eia makou ke kaha loa aku nei mawaho o ke kumu paio, eia nae, e hewa ole ia makou ke olelo ae maanei ua hoike ae oia (Kamaki) i ko makou Puuku ua hewa oia ma ka hoopuka ana "Mamalahoa Kanawai," a o "Mamalahoe Kanawai" ka ka pololei; a i hewa no ka iaia, i kona akahele ole ma ka hooponopono ana, a ua kikooia no hoi ia olelo ana e na hemahema a me na paewaawa e ae ma na hoike huahelu makahiki, a pela aku, maloko o keia buke hope ana i hoopuka iho nei. I ka pupuahulu no paha hoi kahi, no ke ake e loaa koke kahi helu o keia mau la noho hune, a kakou no a pau e noho hoomanawanui nei.
Ina ua hewa makou i ka makamaka ma ka hoopololei ana aku i kekahi mea a makou i ike ai ua pololei ole, o alakai lalau ia keia hanauna hou, alaila, ua hauoli makou no ia mea. Ina ua hoopoino a hoopilikia aku paha hoi makou i ka makamaka ma ka hookuemi hope ana mai i ka hooliloia o kana buke, alaila, ua niinamina loa makou no ia mea, a ina ua kuemi hope io mai ka lilo aku o kana buke, ua hewa makou. Aka hoi, ina o ka hoopololei ana i kana lalau he mea ia e hewa ai a e ulu ai he paio ana, he nani ia na ka makamaka no i hooulu mai la i kona la ino.
Ma ka hoololi olelo, e like me kana i olelo ae ai ua hoopukaia e KA MAKAAINANA, oia ka oi, a olelo ae ai oia i "na olelo papau loa i hoopukaia e KA MAKAAINANA." Nana no kana mau olelo, aole na makou, a e hoi no me ia. E like no ka hoi me ko ke kanaka ano, pela no oia i hopu hewa ai i na olelo a hilikau hewa wale mai la no. O ka papau paha ia la, ke hele la na olelo kuhohonu ana a nalowale iloko o ke kuhoho nenelu o ka lepo opilopilo ana i kuehu ae nei, a pela iho la i ahuwale ae ai kona kuhohonu iloko o kona papau haalele loa. Minamina loa makou no ka ike mua ole ia ana o kona ano kuhohonu a me kana mau olelo kuhohonu. No kana mau hoakaka hoopili moolelo, me ia no ia, a no kana mau ninau hoi ia makou, aole loa makou e pane aku ana, aka, e waiho aku aua makou i ka pane ana na kekahi makamaka kokua mai i ka pololei o ka makou, a e hoopuka hakina ia aku nei no hoi ma kahi wahi okoa ae o keia helu. Na ia makamaka e paio no makou a hiki i ka pili pu ana o ko Kamaki hanu i ka houpu, no ka mea, ua pau a ua lawa pono i kana pane, a loaa pu no hoi me na pane o na ninau i waihoia mai na makou. He makamaka keia mea kakau o KA MAKAAINANA nei i moe uhane mua ole ia e makou, a nona hoi makou e haawi aku nei i na hoomaikai ana no ke kokua ana mai. A no Kamaki hoi, ke waiho malie aku nei no makou iaia e nape malie kona aho, oiai, ua haawi manawalea aku hoi makou i na hoolaha ana iaia a me kana buke aihemu hoike lalau. Amama, ua noa!
-
"MALOO NA IWI, I KA LA."
Eia no paha ko makou poe heluhelu ke hoomanao nei i kela aliikoa o ka mokukaua Amerika Bosetona, oia o Lukiene Iana (Lucien Young), he mea i kokua ai ma ka hookahuli ana i ke Aupuni kumu no keia oehaa e mau nei He mea oia i nui ka hoowahawahaia e kekahi poe o ka kou no kona lapuwale a me ka ona mau, a me ka hana i na hana ku ole i ke keonimana.
-
Nana ka haiolelo Poa Kiulai maanei e paikano ana i ka lakou mea i hana ai, a mahope iho o kona hoi ana i kona aina ponoi, ua hoike aku oia i kekahi mau mea oiaio ole no na mea i hanaia maanei, a oia no hoi kekahi hoike i ku imua o ke komite o ko na Aina E o ka Aha Senate ma ka ninau e pili ana ia Hawaii nei. Ano mai nei, ua hoao oia e hoopuka i buke no na hana maanei iloko o na la o ka hookahulihia, aka, ua papaia oia e Kuhina Hebeta o ka Oihana Kaua Moana.
-
Ke nana hou aku kakou i hope, iaia i ku ai imua o kela komite, ua kaha loa aku oia mawaho a ike lea loa ia la kona hoopunipuni maoli, a na aoia aku oia no ia mea, no ka mea, e noho ana no oia malalo o ke Aupuni ma ke ano lutanela moana. A pela no hoi i nei hana ana mai la. Mamina wale ka hoi kona hoohokaia ana, ina la hoi ua ikeia na manao o loko o kana buke. E hoka no nae hoi a e pono, he ino a he lapuwale.
-
Ano hoi, ua hiki mai nei he mea hou nana e kakau aku i ka nupepa Manawa - Ahailono o Kikako no ka ninau hoohuiaina, ko ka lahui makaukau e lawe