Ka Makaainana, Volume V, Number 4, 27 January 1896 — Page 3
HONOLULU, OAHU, POAKAHI, IANUARI 27, 1896. 3
HOOMANA KATOLIKA
-
He Kuhikuhi no ke Ao ana i na
Hoahanau o ka Ekalesia
Anagalikana.
-
APANA ELUA - MAHELE V.
NA OIHANA ANAGLAIKANA.
[Hoomauia mai ka Helu 2, Buke V.]
-iv-
Aia no hoi he mau kumu kue e ae no kekahi i hookikinaia e kue ana i ko kakou mau Oihana i kupono hoi e loaa he wahi hoomaopopo ana.
Ua oleloia ae e na poe hoopaapaa Roma aole i piha pono loa ka Odinala a Edewada. Ke pane nei makou, o na Sakarema wale no i kauluaia ai i mea e hoike ai i ke ano o na hopunaolelo a me ka mea maopopo i kauohaia e ko kakou Haku, o ia ka Bapatema a me ka Eukaritia E hookoia hoi ka Bapatema me ka wai, ma ka inoa o ka Makua, a o ke Keiki, a o ka Uhane Hemolele. Me ka berena a me ka waina e hoonaniia ai ka Eukaritia, a me ka hoopukaia hoi o na olelo a ko kakou Haku i hookumu ai. Aka, aole loa he mau rula i like me ia ae la e pili ana i na Oihana Hemolele. Ina aia hoi ke kauia ana o na lima e kekahi bihopa o ka lalani Aposetole, a me ka hoohanaia hoi o kekahi loina e hoakaka lea ana i ka manao o ka hana hoomana, ua hanaia iho la na mea a pau i kupono. Ua hookoia keia mea a pau ma ka Edewada Odinala. Ina aole i hoakaka pono ia ka oihana bihopa ma na olelo o ka hoolaa ana, aole loa no hoi ia ma ka Buke o ka Oihana Poni Roma. Ua oleloia ae hoi "ina e hooleia ana ka hana hoomana o ko Edewada au no kona ano moakaka, alaila, e haule pu no me ia na hoolaaia ana o ke tausani makahiki mua o ke au Karistano."
He kumu kue hou ae no hoi kahi i koe i kupono e loaa he paneia aku, a makou hoi e haawi a e pane aku nei ma na olelo a Canona Kata (Canon Carter), -"Aia no hoi he poe Katolika Roma e ae ana i ko kakou mau Oihana, eia nae hoi, ua kanalua lakou no ka loaa o ke kuleana hooponopono ia kakou - o ia hoi ma ka olelo ana, i ka mana e hooko aku ai i na pomaikai uhane i loaa mai mamuli o na Oihana Hemolele, - o ke kumu i hoikeia ae ai, wahi a ko lakou manao ana, ua hoouna wale ia mai no ka mana ma o ka noho la o ka pope. Ua manaoia ke kuleana hooponopono i kahi wa ma ke ano he pono a he mana paha i pakuiia maluna iho o ka haawina pomaikai o na Oihana. Eia nae hoi, o ke ano io maoli, aole ia i oi aku mamua ae o ka mahelehele ana i na palena, maloko mai hoi o laila e hookoia aku ai keia haawina pomaikai O ia no ka hoomaopopo ana ae i na kahua hana like ole, maloko mai hoi o laila i noa ai kekahi bihopa a kahuna paha e lawelawe i kana hana kupono, e like hoi ka loihi me kona kupaa ana i ka manaoio a me ka lawelawe hana Katolika mau. O ka olelo ana ae aohe kuleana hooponopono o ko kakou mau bihopa a me na kahuna, ua like no ia me ke koi okoa ana ae aia i ka pope ke kuleana a me ka mana e kaupalena ai i na bihopa a me na kahuna Enelani i ko lakou maupohai o ka hana. Aia no iloko ponoi iho o na bihopa a me na kahuna, mamuli hoi o ka loaa ana o ka Oihana, ko lakou mau mana pilikino piha mau. O ka mea wale no i makemakeia o laka olelo ana ae, ma kahi o lakou i lanakila ai, e hooko aku hoi lakou ia mau mana . . . . O na bihopa a pau na hope o na Aposetole, a oiai hoi, ua haawiia he 'mana pai a pai,' ma ka lawe ana ae i ka Sana Kupiriano olelo, i na Aposetole a pau ma ke ano like, nolaila, ua haawi like a like ia no i na bihopa a pau na mana piha. Ua komo ia mau mana iloko o ka hooili mana ana mai a ko kakou Haku, a ua hiki ole loa hoi ke hookaawaleia mai ia mai; nolaila, pela lakou i ili kupono aku ai, me ka holookoa a me ka mahae ole ia, i ko lakou poe hope, ka Epikopate Katolika . . . . He oiaio he mea naaupo haalele loa ka olelo ana ae, ua hiki ole i na bihopa Enelani, e hiki ana ke helu kuauhau mai ka hiki mua ana mai o ka pono Karistiano ma Enelani, e paa ana no hoi i na noho oihana kumu, eia nae, malalo o na hooponopono hou ana, ke haawi aku i ko lakou wahi o ka hana i na kahuna Enelani."
Aole loa ka manao i loheia mai ka pope wale mai no e loaa ai ke kuleana hooponopono aia a ke keneturia umikumamalua.
(Aole i pau.)
-
Ua holoholo waapa ae kekahi o ko makou mau paaua hana makai o ka uwapo i kekahi mau po i hala iho la, a ua nui ko lakou hanakuli, oiai ke aliiwahine o ka po e kau malie ana a e hoolei pau ana kona malamalama maluna o ka ili hualala o ka moana. I ke kokoke ana i ka hale auau, e noko aku ana ua kamalii la i ka himeni a hik i ka puoho ana mai o na mano, a lilo i mea mea e akaakaia ai e na lede a ku a hilahila maoli kela poe keiki auwana.
NA PALAPALA.
[Aole maluna iho o makou ke koikoi o na hala a me na hewa no na manao i hoopukaia malalo o keia poo, aka aia no maluna iho o na poe na lakou i kakau mai.]
-
Ua Kapaeia ka Oiaio.
[Hoomauia.]
O na moo-kahuna, na kaula, na kilo, na kuhikuhipuuone, ma kekahi aoao lakou, a o na wahine me na keiki, mahope lakou ma kahi i kapaia ka haleopapa, a e huli like ana ke alo o ke anaina i ke kuahu, kahi o ka lele e nana aku ai i ka waiho mai o ka mohai iluna o ka anuu a me ka pae kii akua. I ka wa o ke kahuna nui e pii aku ai iluna o ke kuahu a ku ma ka aoao hema o ke kuahu, a o ke alii nui hoi, pii ae la oia a ku ma ka aoao akau o ke kuahu, a ia wa e helene ai ke kahuna nui a hoanuu ae la i kona poo imua o kahi e waiho ana ka mohai, a pela no ke kolu o ke kanaka. Lawe ae la ke kahuna i na mea o ke kino o ke kanaka a hoomaikai iho la me na huaolelo pule ma ka inoa o Kane, Ku, a me Lono, pau ia, alaila, ma na inoa o na aumakua, na aumakua alii, a me ke alii nui ku ana ma ka aoao akau o ke kuahu a me ka lele. A pau ka ke kahuna hoolaa ana aku i ka mohai, alaila, ku iho la oia ma kona wahi, a o ke alii hele aku la oia a hoanuu ae la i kona poo imua o ka mohai, a hoolaa aku la imua o ke akua, ia Kane.
Olelo mai la o Iesu i kana poe haumana, "E lawe oukou e ai i keia barena a e inu i keia waina, e ola no ia, a o ka mea ai ole, e make no ia." A hoohaahaa aku la ke alii nui a me ke kahuna imua o ke kuahu a me ke akua, o Kane, ma ka pule a me ke noi pu aku, "O Hawaii, Maui, Molokai, Oahu, Kauai, o na alii no a pau, na makaainana, o ka hoopae, o ka ea, o ke kapola o luna a me lalo, o ke ola a kanikoo a kolopupu a palalauhala, a moe i ka moena, o kau ola ia e ke akua, ia wai la, a wai la, amama, amene.
O ke ola o na kanaka o ke au kahiko ua like no me ka mea i oleloia ae la maluna ma ka mana o ka pule a ke kahuna a me ke alii nui. O ko Kualii mau makahiki o ke ola ana, ua like no ia me ka hoike a ka Buke Lapaau a Kamaki. Eia iho ka papa kuhikuhi oiaio o na kanaka Hawaii i noho a kanikoo a palalauhala, i kulike ai me ka mea a ke kahuna a me ka makemake o ke alii nona ke aupuni, i ola na alii a me na makaainana a me na mea ola kino o kela a me keia ano, na mea ulu o kela a me keia ano o ka aina, mamuli o ka mohai ana a ke kahuna a me ke alii i ka mohai i ke akua, ia Kane, a me ka pule hoohaahaa ana imua o ke akua, a pela ke akua i ae mai ai a haawi mai la i na haawina maikai, a o ia iho keia:
Kualii k 175 makahiki, Liloa 150, Kaoao 267, Umi 120, Keliiokaloa 150, Kinilauamano 300, Kaakaualani 180, Papaialaka 238, Kamoolani 200, Kauakahi 180, Lono 300, Kahauakoko 278, Wahieloa 200.
Mamua aku a mahope mai o Kualii a hiki i ke au o Umi, a mai ke au mai o Kanaloa a me Papa a me Wakea na poe kanaka mua a ke akua, a Kane, i puni ai i ka oihana kahuna, a mai ke au mai o keia poe a hiki i ke au o Kualii ka hele lalani pololei ana mai o ka oihana kahuna a me ka oihana alii. A mai ke au mai o Kualii a hiki i ke au o Umi-a Liloa, wela ke kai i ka mana o ka oihana kahuna a me ke kapu o na alii; a mai ia Umi-a-Liloa a hiki i ke au o Kamehameha I, mahanahana ka mana o ka oihana kahuna, mai ia Kamehameha I. mai a hiki i ke au o Liholiho a me Kaahumanu, puhiia na lele a me na heiau i ke ahi. Hoomaka ke Akua e kaili i ka oihana kahuna ma ke aouli, hoaa na alii a me ka lahui, iho lakou a pau iloko o ka lua pa-u o ka make mau loa.
Hookikina aku la o Hiiaka i kana kane, ia Lohiau, e pule. I mai la ke kane, "E pule wale no i ka la o ka make aole e ola." Pela no na mikanele e hookikina mai nei i na alii a me ka lahui, "E pule, e pule oukou, i ola na uhane o oukou." E pule wale no a aole e ola, wahi a ka mea kakau. A mai ke au mai o Umi a hiki ia Kamehameha I., ua oleloia ma ka moolelo ua piha ia lakou na makahiki a oi aku mamua o na poe i hoike mua ia ae nei.
Ua loaa keia haawina o ke ola loihi i na alii a pau a me ka lahuikanaka a i ka hiki ana mai i ka wa i puhiiai na heiau e Kaahumanu, ma ka olelo ana a na mikanele, hoomaka mai ai ka make o na alii a me ka lahui.
(Aole i pau.)
-
E ninau mau no ka Makapolena Ma mau ano Waina, a e loaa no ia oe ka mea maikai loa.
Ohohia loa ia ka Buke Mele Lahui. Na ka hiki mua no ke eo, a na ka hiki hope hoi ka nele a me ka hoka.
-
NO WAIANAE
O R. & L. CO.
MA NA POAONO A ME NA LA PULE.
E haalele no na Kaamahu ia Honolulu nei ma na hora 9:15 A.M. a me 1:45 P.M o na Poaono. Ke huli hoi mai, e hoea ana i Honolulu nei ma na hora 3:11 a me 5:26 P.M.
Ma na La Pule, e haalele ana ke Kaamahu ma ka hora 9:15 A.M. E hoea hou mai ana i ka hora 5:26 P.M.
NA PALAPALA UKU PUNI:
Papa Ekahi, - - - - - - - $1 75
Papa Elua, - - - - - - - - - 1 25
F.C. SMITH,
Agena Ohua a Palapala Nui.
ok 21-tf