Ka Makaainana, Volume V, Number 7, 17 February 1896 — Page 1
Ka Makaainana.
BUKE V - Ano Hou Honolulu, Oahu, Feberuari 17, 1896. HELU 7
PUALI POHIOHE LAHUI.
-
Hana Maalea ko Lakou Agena i
Loaa ai na Ohe.
Mai ia Keoni Wilisona i loheia mai nei mai pau na ohe a R. Wile Aileti i ka lilo mamuli o na hana pahele a kekahi haole ia L Kimo Aileti. Hiki mai nei he haole i o Kimo la ma Kikako, oiai hoi o Keoni Wilisona ma kona keena kahi i hana ai i kekahi po, a mamuli o na pelo ana ia Kimo me ka uku aku he $10 a he $200 ma kekahi nota. i hoomaopopoia hoi e Keoni aohe waiwai, e holo ua haole la me na ohe no na keiki o ka Puali Puhiohe Lahui, a e holo hoi o Kimo i Beaver Falls, Penesilivania, a ilaila oia e hui pu ai me ka Puali Puhiohe Lahui.
I ka pau ana o ka Keoni hana, ua ninau oia no Kimo, a ua hahaiia aku oia e Mekia Kealakai e like me na hoakaka maluna ae. Hoomaopopo iho la hoi o Keoni he mau hana apuka keia na kela haole, he imi ana hoi i wahi e loaa ai a e lilo ai hoi o na ohe i na keiki i hooneleia ai me ua mau ohe la no. Nolaila me kona hookaukaulua ole iho, ua hoohiki oia i palapala hopu no Kimo a no kela haole a ua paa laua ma kahi paa no ka hewa aihue.
Hora 11:30 o ia po e holo ai ke kaamahu, a he elua minute i koe a hiki ia manawa, hiki ana na makai i ke kahua kaa no ka huli ana i na ohe, a ua paa ke kaa no iwakalua minute. Aohe i loaa na ohe, aka, ua paa aku la nae hoi o Kimo ma. Elua hora o Kimo i noho ai ma kahi paa a hemo hou no i ka pelaia e Keoni, a ua koe aku no ka haole. Elua hoi la o ka haole i noho paa ai. I ke ao ana ae, imua o ka aha hookolokolo, ua hoike aku o Keoni aohe ona manao e hoomau aku i ka hoopii ana, ina nae hoi na ohe e hoihoiia mai; nolaila, ua kauoha ka lunakanawai e hoihoiia mai na ohe ia Keoni, a ua haawiia a ka hora 3 o ka auwina la. Pela hou iho la i loaa hou ai na ohe ia Keoni, ka hope i hoomana pono ia aku e R. Wile Aileti malaila.
Aohe keia ae la he lono hou loa ia makou, no ka mea, ua loaa mua mai ma ke Kopatika; aka, ke hoopuka aku nei hoi makou mamuli o kekahi lono ma ka Mariposa mai nei, e hoihoi ana i ke kumu no keia hana maluna o Kimo, eia nae, aole loa pela ka mea oiaio. Eia iho ua lono hope la i loaa palapala mai nei mai kekahi lala mai o ka Puali Puhiohe Lahui:
"Kauoha mai nei o Jim Aylett ia makou e kii aku makou me ko makou uku aku he $10.00 no ka pule, me kona hele pu no nae me makou. Hoouna aku nei makou i kekahi haole e kii i na ohe, ia kii ana aku nei a ua haole nei i na ohe, haawi aku nei i na $10.00, hoomaka aku nei e hookomo i na ohe iloko o na pahu, a uku pu aku nei ua haole nei i likiki no Jim Aylett. I ka wa nae a Jim Aylett i kau ai iluna o ke kaa, ua kiiia mai la o Jim Aylett e hopuia e ka makai a me ka haole, a hoopaaia i ka halewai me ko Jim Aylett manao, aia la iaia ka mana o kela mau ohe, eia ka auanei ua haawi o Willie Aylett i ka mana o ia mau ohe he mea okoa.
"Ua leta mai o Jim Aylett i kona pilikia, a e haalele ana paha oia i ua mau one nei, me kona manao ua hoonoho o Willie Aylett iaia e malama ia mau mea a pau."
O ka oiaio, ua like ia me ka makou mau hoakaka mamua, e like me ka mea i lohe mua ia mai ai mai ia Keoni mai, a makou hoi e hoopuka aku nei i keia wa. Ua hilinai makou ia hoike, no ka mea, ua loaa mai noi ka hooiaioia e kekahi mau palapala i loaa mai nei ia Wile ma keia moku mai la. O ka oleloia ana mai nei ma kekahi palapala ua "pilikia ke kaikuaana i ke kaikaina," aole loa ia he pololei I hewa no i na kaikuaana la i ka hana mamuli o kona manao ponoi iho, aole hoi he kukakuka pu me ka hope o kona kaikaina i hoonoho aku ai e kiai i kona pono ma o. O ka makou nae hoi e hoomaopopo nei, ina aole o Keoni i eleu, ina la ua poino o Wile a lilo kona waiwai i mea ole.
Ua loheia mai nei no hoi no na keiki aia lakou i Pitibuag, Penesilivania, kahi i puhi ai malalo o elua pule aelike no $600 o ka pule, a wahi a ka olelo mai nei a kahi, akahi no ka ko lakou mau maka a ike i ke dala. Ae paha, pela paha, o ka kakou no hoi paha ia e nana aku ai. Ke puhi la lakou me na ohe hou, he $1,200 ka lilo, a ke hookaa liilii nui la ka ma ke $50 o ka pule.
Ma nei moku like mai la no nae hoi i loheia mai ai, oiai, ua paa mua lakou malalo o kekahi aelike no eono malama a pau i Mei 1 aenei, i hanaia no e lakou me H.B. Thearle o Kikako, a oiai hoi, ua uhaki lakou ia aelike, e hoopii koi poho ia aku ana ka lakou e ia mea no $10,000. O ka poino ia o lakou, noho loa i o, aohe e ike hou i ka aina nei a hala ae he wa loihi. Wahi o ka Wile hoike mai la makou, o kekahi o kela mau aelike no $2,500 o ka pule e puhi ai ke hiki i Nu Ioka.
LA KONOHI.
-
Hauoli Kulaia na Keiki o ka
Aina Pua.
I ka po Poalua iho la, o ia ka wa i ikeia aku ai na Pake e hoomaemae ana i ko lakou mau hale iho, a e waiho mai ana hoi kekahi poe i ka lakou mau mea kuai o na ano like ole ma ko lakou mau puka, mai na pua a i na hua-ai, a pela aku. I ka Poakolu ae, ua paniku ae la na Pake a pau i ko lakou mau halekuai no ka hoomanao ana i ko lakou hauoli.
Ma ke awakea o ia la, ua haawi ae la ka Ahahui Lokahi Pake e ku nei ma alanui Moi, ma Waikiki o ke keena o KA MAKAAINANA nei he paina o na meaai Pake. Malaila ae na luna aupuni o na aina e a me ko lakou mau kanikela na Kuhina o ka Repubalika o Hawaii, a me ka lehulehu, o na poe i konoia. Malaila pu ae ka bana Aupuni kahi i haawi ai i ua leo puhi mai ka hora 11 mai a pau i ka hora 2. Ua haawi ae no hoi kekahi mau Pake kuonoono he mau paina ma ko lakou mau wahi iho me ke kono ana i kekahi poe e paina pu me lakou
Ma na alanui hoi, e ikeia aku no na Pake e hio hele ana ma o a maanei o ua alanui, helewawae kekahi poe a ma na kaa no hoi kahi poe. Mawaho ae hoi o ia, na huikau pu aku la kekahi poe haole a me na Hawaii e hauoli pu ma ia la.
Ua pau nui i ka hopuhopuia kekahi poe Pake no ka hooaahupahu ma na alanui ma ia la, a hopuia hoi kahi no ka ona. Imua nae o ka Aha Apana, ua hookauluaia ka hoopai a pau ko lakou la hauoli.
Ua haawi ae hoi kekahi mau wahine a ua Pake he mau paina ma ko lakou, mau hale, a ua kono aku i ko lakou mau hoa'loha wahine e naue aku me lakou e haupa pu ai no ka hoomanao ana i ka la makahiki hou o ka lakou mau kane. Maluhia no na hana ma kekahi wahi, a uluaoa hoi ma kahi wahi. Eia nae, ua maikai na mea a pau.
Ua mau ke paniku ana o na Pake i ko lakou mau halekuai mai ka Poakolu mai a hiki i keia la, akahi no a wehe hamama hou.
O ka oi loa aku paha hoi o na poe makilo hele, o ia no na haole kane me wahine, he kakae okoa ae no ia ma na alanui i ka po e komo kauhale ai. Hilahila ole no hoi la. He hoino nui hoi i na Pake, oia nae, he keu a ka makilo. Aka, e like no hoi me ka mea mau, ua palena ole no na makilo ana a ko kakou poe kamalii, i ka ono i ka meaono a me na mea ko, a i ka makemake hoi i na pahupahu, a o kanakamakua hoi, i ka inu samasu a me na waiona e ae e loaa ana.
Aole no hoi i nui ka hana kuli o na pahupahu i keia makahiki. Ma ka hoike mai a kekahi Pake kuonoono, no ka nele, oia hoi, he laki ole ma na hana iloko o ka makahiki i hala iho la.
-
Halekuai Oiwi o ia Oiwi.
I keia kakahiaka i wehe ae ai o Wile Kaimana (W.W. Dimond) i kona halekuai hou ma Alanui Moi nei, mauka ae o Honolulu Hale kahiko a me Halehai, ma kekahi hapa hoi o ka hale uinihepa a alo pohaku hou o Vona Holo (Von Holt Block). Mamua ae o ka wehe ana, ua kipa makaikai aku makou, a ua palena ole no ka nui o na waiwai, e laa na lako pa, aniani, hao, piula, kapuahi, pahi, pena aila, ipukukui, a pela aku, a pela aku, ua nui loa ke helupapa aku. O na mea no a pau loa e pono ai o kauhale, aia malaila e loaa ai me ka oluolu loa o kumukuai, i oi loa aku hoi i ko na halekuai e ae o ia ano like ma o kakou nei, a i ike ole ia hoi maanei mamua. Ua hiwahiwa launa ole mai no na hoonohonohoia ana o na waiwai o loko.
Aia iluna a ilalo na wahi e kuai ai, a ke ole e pii ma ke alapii no luna, alaila, ua kaa na ka uwila ka hana o ka huki ana iluna maluna o kekahi kahua papa onou. E hoohewahewa no na maka ke komo ilaila, i ka nui launa ole mai no hoi kahi o na waiwai a keia keiki oiwi o kakou i wehe aenei. He mea oiaio loa he oiwi oia no kakou, no ka mea, no kakou nei no oia i hanauia mai ai, a he moopuna hoi na Makua Walakahauki i make a na Makua Kaimana e ola nei.
Aohe e hewa ke kipa ae e ike iaia, no ka mea, o ka kakou e lilo aku ai iaia, o kakou no ia, a he kokua ana no hoi ia i kahi o kakou. E aho no ke kokua ana ae i na oiwi mamua ae o ke kiola ana aku ia hai. Ke hea ae nei makou ia halekuai o Hale Oiwi.
-
Ua okiia iho nei na lala o ke kumu hau e ku nei ma ke alo o ka halekuai mea ai o Makinikaea i ka Poakolu iho la, a ke ku olohelohe nei, ma ka aoao mauka o alanui Moi. Ua manaoia ua kanalima makahiki a keu o kela kumu hau, no ka mea, ua hiki mai o Makinikaea i Honolulu nei he kanalima aenei makahiki i hala, a e ulu ana kela kumulaau ma ia wahi.