Ka Makaainana, Volume V, Number 14, 6 April 1896 — Page 4

Page PDF (867.55 KB)

4 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, APERILA 6, 1896.

KA MAKAAINANA,

HE NUPEPA OILI PULE.
W. H. KAPU,
Luna Nui a Lunahooponopono.
Wahi noho, ma Honolulu.
F. J. TESTA (Hoke),
Puuku.
KEENA HELU 327, Alanui Moi, ma
Waialeale, kokoke i Alanui Konia.

UKU O KA NUPEPA.

No Ekolu Malama - - - $ .50
No Eono Malama - - - 1.00
No Hookahi Makahiki - - - 2.00

POAKAHI, APERILA 6, 1896.

OLUOLU maikai no ke Aliiaimoku i keia mau la, aohe a ka lahui mea e hopohopo ai nona.

E HOOMANAO na makamaka o keia ka helu mua o keia hapaha hou (ka elua) o KA MAKAAINANA nei o keia makahiki. O na poe i kaa mua, pakele lakou; aka, o na poe i kaa mua ole a i hoomaopopo ole mai hoi i ko makou leo, e nele a e hoka ana lakou. I pono no ka hana i ke dala, a ke nele me ia mea, aohe waiwai ke hoomau a hana wale aku no.

NA makou ponoi iho no ke kiko ninau mahope iho o na olelo, ---"okiia na poo,"---ma ka mea e pili ana i na houpuupu ana no ko Kuhina Wilisi hoi hou ole mai ke hoi hoomaha aku oia, ma ka aoao 3 o keia helu. O ke kumu o ia kiko, no ko makou hilinai ole loa na olelo ke Aliiaimoku ia Kuhina Wili si pela. Aia ko makou hilinai ana ma ko ke Kuhina aoao, oia hoi, nana ponoi no ia mau olelo awahua i hookomo iho, i mea e inoia ai ke Alii, a e loaa ai hoi he kuia nona e hooko ole ai i ke kauoha a kona mau poe ae ma ka oihana. Ua poholalo no nei Kuhina, e like la no me ke ano o ka hapanui o na poe kalaiaina Amerika.

A LAA wale no ka hoi, pololei ai no e like la me na hoohuoi ana mamua i ka wa i upuia ai no ka hookoia mai o ka pono ia Hawaii nei, o Kuhina Wilisi no ka mea nana i keakea a ko ole ai ka manao hooko o kona haku Peresidena, a makou hoi e hilinai piha mau nei i kona manao hoopono, ana hoi i kukala akea ai ma kana kahua alakai hana kuwaho e pili ana ia Hawaii nei, i haku a i kakauia ai e Kuhina Nui Geresehama i make, a keia lahui hoi e hiki ole ai ke hoopoina nona a no laua pu me kona haku ae. I ke alo nei no ka moonihoawa kahi i lolii ai, he hope wale mai no ka Aha Senate, aka, ua like nae wale no lakou a pau, he poe poholalo. E ole keia hoi o Kuhina Wilisi, loheia neia mea.

POE KALAIAINA LOLELUA.

Wikiwiki loa ko Ame rika huipuia poe kalaiaina Repubalika iloko o ka Hale Makaainana e hoahewa i kekahi elele o ia Aupuni i na aina e, e like me ka hoaiai o kekahi o "na hunahuna laulaha" malalo o ke poo o "Na Aina Mamao" ma ka aoao 6 o keia helu, eia nae hoi, i ka Kiwini mau hana ekaeka hoi maanei, ua hoi hope nui me he muhee maopopo loa la. Eia nae, o ke ano hana no keia i pipika loa ai o ko kakou mau Alii a me na Lunamakaainana iloko o ke kau Ahaolelo o 1892, i ka wa o kela olelo hooholo a Makapolena i waiho ai, e ahewa ana ia Kiwini no kana mau olelo ma kekahi haiolelo ana i haawi ai ma kekahi pa ilina o Maemae, ana i hai ai i ka La Hoohiwahiwa Amerika, Mei 30, o ia makahiki no. Pau o Kamauoha ma i ka weli a me ka maka'u, eia ka o ka wa pono ia e o-u ai i kekahi huaelo o ke kipi i oiliamaka ae ai mahope mai i Ianuari 17, 1893. Hoahewa kela poe Amerika i kela elele, a pehea hoi i kela hiena maanei? Ua mumule loa, no ka mea, o ko lakou iini ka hookahulihia ia Hawaii nei a kaili aku no lakou, a hiki mai nae hoi i keia la, aohe ia manao hehena i ko. Hilahila ole no hoi paha!

KA MAIKAI KUE I KE INO.

Mai no a manaoia mai ua hoopoina makou i ke kumuhana a makou i kamailio ai ma kekahi mau helu i hala, e pili ana no ka inu rama. Ua hookuu makou e moe malie no kekahi manawa, a mahope no e hoeu hou aku ai.
               
Aole makou i manao he mea hewa ke ao aku ia kakou i ko kakou mea e pono ai ma keia ola ana, a me he la no hoi e kokuaia mai ana no makou ma ia mea e na poe a pau iwaena o kakou e makee ana i ko kakou pono ponoi iho. Ua olelo makou mamua e kii no a ka mea maikai, alaila, ai iho, e like no hoi me ka mea i oleloia iwaena o kakou---"O ka ai'na o ka i'a maikai, i ka piko no oe lihaliha."
               
Pela no me ka waiona. O ka mea maikai, pii no kumukuai, a emi mai no hoi ko ka mea inoino. O ka mea inoino ka makou i makemake ai e pale aku, oiai, aia iloko o ke ino kahi o ka make i moe lolii ai. Nolaila, mai kii i na mea ino, aka, e kapae loa aku. E pono e kii no i na mea maikai, alaila, ai, a i ole ia, inu iho ana no me ka maikai a me ka ono pu, aole hoi me ka hopena ino a awahua. He hopena ino no hoi ko ka ai hoonuu ana i ka mea maikai, nolaila, e ai pakiko no ka pono me ke akahele loa, a pela no auanei hoi e ikeia ai ka ono. Mai manaoia mai nae hoi e ao aku ana makou e inu rama kakou. Aole loa pela, aka, ina e inu, me ke akahele no e hana ai, aole hoi o ke kuulala loa aku i ka naaupo a loaa o "pakela ai a me pakela inu ma" a he puaa ka olelo ana.

ONA BANAKO ME KE KUHINA

He hoaiai pokole ka makou ma ka helu i hala no ka ke Kuhina Waiwai haiolelo e hoakaka ana i ke ano mawaena o kona kulana ona banako a me kona kulana Kuhina Waiwai no ke Aupuni oehaa e ku nei. Eia nae, ma ke ano nui o kana hoakaka ana, ua ole loa ka maopopo ae o ka like ole mawaena o ia mau kulana ona e pili ana i na kanawai aie lahui hou ana i waiho aku ai imua o na mahele a elua o ka Ahaolelo. Iloko o kona maalea, ua lilo kana haiolelo i mea ole loa, no kona hoike ole ana ae i ka mea e kupono ai no ko kakou kupee hou ia aku e uku i kekahi aie lahui hou.
               
Auwina la Poakahi i hala i malamaia ai he halawai ana e ke komite o ka Aha Senate i haawiia ai o na kanawai aie lahui like ole a ke Kuhina Waiwai i waiho aku ai. Ua hoopanee na mahele Ahaolelo a elua, i hiki ai hoi i na hoa ke akoakoa ae. He mau kono no hoi kahi i kekahi poe kalepa alakai o kakou nei, ua iwakalua paha a keu. Ma ia halawai i hoakaka hou ai ke Kuhina, eia nae hoi kahi mea hilu loa, ua kueia kona manao e aie hou ke Aupuni e Pi Ki Keoni, J. B. Akekona, W. G. Iwini a me kahi poe e ae. No ka nui loa kekahi o na lilo kekahi kumu nui o ke kueia, a no ka hopohopoia paha hoi kekahi o kiiia ke dala ma Ladana e aie ai, aole hoi ma Nu Ioka a ma kahi mau kahua dala e ae paha hoi o Amerika Huipuia.
               
O ka makou nae hoi ia i kahamaha ai ma ka helu i hala, a e olelo nei no hoi i keia wa no ka moakaka pono ole ae o ke kulana o ka Ona Banako a me ke Kuhina Waiwai. Iaia nae hoi i hookuu ai i ka ai hoopau o kana haiolelo imua o ka Aha Senate, ua olelo ae oia aohe ana mau kaohi hou ana aku i na manao uhaai o na hoa, a e akahele mai no hoi paha lakou, no ka mea, o ka Waihona ke ola o ka lahui. A imua hoi o kona poe hoa piepiele dala, ua hooleia kona manao e hookomo hou aku i ka aina iloko o ke kulana aie kaa ole, aka, e pono e hoomanawanui a hala ae kekahi mau makahiki. E like no hoi me ka hiki pono ole iaia ke hoakaka ae no kona kulana papalua, pela no hoi e hiki ole nei ia makou ke hoomaopopo aku nona, koe wale no ko ke Kuhina imi ae i pono e pomaikai a e pokeokeo ai o ka ona banako. Aohe no he maalea aku a koe mai, eia no nae hoi ua puhili no oia ma kona manao ponoi iho, aole aku ia hai, aka, ia lakou ma aku a i ko lakou poe ponoi iho ne.

PILI NO NA PUKIKI.

Ua hookuiia mai makou no ko makou manaopepa o ka pule i hala e pili ana i "Ka Ninau o na Lahui," no ke oolea loa ka o ka makou i olelo ai no ka lahui Pukiki. Ma ko makou manao iho, ua malani loa ia manao, aohe ia o ke oolea e eha ai, a ua lawa ole no hoi na hoakaka malaila no ia lahui e wilinau ai. Ua hoike aku makou i na mea oiaio loa e pili ana no lakou, a mai loko lilo ae no ia o makou me ka nana ole aku hoi i kekahi hapa o ko makou Puuku.
               
He Pukiki no ko makou mea nana i hookui mai, me kona olelo mai aole i oiaio ka makou i olelo ai no lakou, oia hoi, ma kahi e olelo ana aole lakou he hoa'loha no ka lahui Hawaii. No makou iho, aohe a makou mea e hoihoi hou ai, eia nae, aole makou i koiia mai e hoihoi hou mai ia olelo ana. O ka oiaio maoli no ia, aohe mea e hiki ai ke hoololi ae ia manao o makou. A oiai hoi, ua puka aku ka makou, o ka kekahi poe mai hoi koe iwaena o ka lahui e hoaiai a e hooia mai ai hoi no ia mea.
               
Aia mau makou ma ko ka lahui aoao i na wa a pau, aohe waikahe nui e hiki ke hoololi ae ia mea mai o makou aku; no ka mea, o ka makou paio ana, no ka lahui ia, a o ka pono e loaa ana i ka lahui mamuli o ia paio ana, o makou pu kahi iloko o ia pono. Ma ke ano pokole hoi, o makou pu iloko o ka lahui a o ka lahui hoi iloko o makou, aohe maawe e hiki ai ke hooko-o aku i keia pili, oiai, ua miloia a ua hipuu polena ia ke kaula a ua paa loa e hiki ole ai hoi ke hemo aku. No ia mea, e hookuu aku no i na Pukiki e imi i ko lakou pono mai na poe mai a lakou i kokua ai, a e noho malie aku no hoi ka lahui ma ko lakou aoao me ka nana ole ae no na mea e hanaia aku ana a e hanaia mai ana paha hoi.
               
Poalima nei i hoomaha pokole ai na kula Aupuni.