Ka Makaainana, Volume V, Number 16, 20 April 1896 — Page 2

Page PDF (866.73 KB)

This text was transcribed by:  Elizabeth-rose Hanohano-hong
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Makaainana.

 

Kupua ke Kanaka

Hoola Kamahao mai ka Lokomaikai o na Lani.

            E like me ka loli mau ana o ke au nee mua o ka manawa o keia keneturia e hele nei, pela no e ikeia nei na haawina hoopomaikai i loaa i kekahi poe mai ka po mai, ka mea hiki ole i ka mana o na keiki eepa a na kanaka ke hana, o ke Akua wale no. He kupaianaha maoli no keia mau haawina a he pahaohao maoli no hoi ke hoomaopopo pono iho.

            Aia ma ke kulanakauhale kekahi haole nona ka inoa o Paterika J. Derevina a i kapaia aku hoi i keia wa e na kanaka o ke "Kupua o Alanui Mairiona." Ua hea aku na kanaka iaia me keia inoa mamuli o kekahi o kana mau laau lapaau kaulana loa i hana ai a loaa he ola no kekahi poe he lehulehu wale.

           

Ka Loaa ana O Ka Laau

            I kekahi po, iaia e inoe ana maluna o kona wahi moe, maloko o ka haukipila, hoea mai la kekahi mea ano e imua ona. O kona eha ia manawa, aua mau no ka hui. E pule mau ana oia i keia a me keia minute, a pela mau no oia e hana ai e ka hoomanawanui.

            Aole i liuliu mahope iho o kona amene ana ia po, poha mai la kekahi malamalama ku paianaha maluna pono ae o kahi ana e moe ana, he mea hoi i ike mua ole ia e ia. Hoomaopopo koke iho la oia aia oia i kela manawa imua o ke Akua. Ia manawa no i kamailio mai ai he leo mai loko mai o kela malama lama iaia e i ana e huli koke i kekahi aila hamo, a hana koke aku maluna o kona mau eha.

            O ka laau i oleloia mai iaia, mailoko mai no ia o ka ili o na kumulaau like ole he kanakolukumamahiku a me ke ehu lau ti. Ua hoike pu ia mai hoi iaia ka inoa o na laau like ole ana e kii ai. I kona ala ana ae i ke kakahiaka, ua paanaau no iaia na mea a pau i kuhikuhiia mai e ka po. Me kona mau maka ponoi no oia i ike aku ai i kela malamalama a me kela leo i pa e mai ai; aole he moeuhane.

            Ua hoouna koke aku oia i kekahi o kona mau hoa'loha e hele e ohi i ua mau ili laau la i kuhikuhiia mai ai, a loaa, hoihoi mai la a noke iho la i ke kui a wali, a o ka wai uwi iho la iloko o ka omole. Me ua hua olelo pule pokole i ka Makua, kau iho la oia i ua laau la maluna o kahi o kona mau iwi i pau i ka hakihaki.

           

Loaa ke Ola Iaia

            I kona wa i hoihoiia ai i ka halemai, ua hoole ae ua kauka aole oia e ola ana. No ka mea, wahi a lakou, ua pau loa ua wahi kupono o ka laau e hiki ai ke haawi i na kokua ana, aka nae, ua hiki no iaia ke ola no kekahi mau la.

            A mahope iho o ka hala ana o na mahina eono o ko na kauka ae ana aku iaia e lapaau iaia iho me kela laau i haawiia mai iaia; ua loaa iaia ka oluolu a ua hiki iaia ke hele. Ua lawe hou ia aku oia no ka Halemai Beleviu, kahi ona i hoikeikeia ai imua o na kauka loea a pau mai na wahi like ole mai. Ua hookaha loa ia ka manao o na kauka no keia laau kamahao, a wahi a lakou he kupua ka mea nana keia laau lapaau kupaianaha.

            Mahope iho o kona haalele ana iho i ka haukipila, ua hoi aku oia a noho ma kekahi wahi rumi uuku ma Alanui Mariona. A malaila oia kahi i noho ai me ka hoao ana e lawelawe i kekahi hana no ka hoola ana i na poe i loaa i na palapu a ka ma'i, a me kekahi mau haawina e ae e hiki ana iaia ke hana aku.

           

He Ilihune Loa Oia

            A oiai, aole ana wahi dala e iawa ai oia, no ka mea, ua koe uuku loa mai kahi dala ma kona pakeke, aka nae, ua noho no oia me ka hoomanawanui a me ka paupauaho ole a hiki i ka wa i loaa mai ai he lono iaia no ka make ana o kekahi o kona mau pilikoko ma Irelani, a ua waiho iho he heluna dala mahuahua na keia kauka ma ke ano hooilina. Nolaila, me keia mau wahi dala i hooilinaia mai iaia, ua hiki iaia ke ola no ke koena o kona mau la.

            O ka loaa ana mai o keia lono hauoli iaia, o ia kekahi mea nana i kono ikaika loa aku iaia e lawelawe koke aku i ka hana lapaau iwaena o na kauka me kela laau lapaau kupaianaha mai ke Akua mai. Aka nae, ua lilo i mea nana e noonoo nui ai, pehea la ia e hana aku ai i hiki ai ke hooko pololei ia na kanawai o ua laau la.

           

Lapaau Me Ka Uku Ole

            Ua pahola koke ae la ka lono a puni ke kulanakauhale no  keia laau lapaau a me ke ola ana o kekahi poe mamuli o kana mau lawelawe ana. I kinohi ua lilo i mea hooheneheneia nona keia mau hana, me ka oleloia he ano pupule mai o ka ikela ana o ke ola o ka ma'i o kekahi poe me ka hikiwawe, a hoomaka mai la na kauka e hilinai iaia. No kekahi mau mahina pokole kona hoola ana i kekahi poe lehulehu, ua puni aku la na wahi a pau i ke kukalaia no keia laau lapaau ano maua kupua, a iloko o ia manawa i holomoku mai ai na poe waiwai a me na poe ilihune imua ona e lapaauia ai.

            Mamuli o ka loaa ana i keia haole ua laau la mai ka po mai, ua hoike aku la oia imua o na poe i hele mai no ka hoolaia o ko lakou mau pilikia, aole oia e lawe i kekahi uku no kona lapaau ana. Ua haawi aku na poe waiwai no kona lapaau hookahi wale ana no he $500, aole nae oia i ae e lawe, oki loa aku hoi kahi peni hookahi. Ua lilo maoli i mea kahaha no kekahi poe kona ae ole ana e lawe i ka uku no kona luhi.

            A iwaena hoi o kekahi o kana mau ma'i i lapaau, he mea kekahi i kokoke loa aku e iho i ka luakupapau, a mamuli o kona hana ana iaia (mea ma'i) me ke akahele ua loaa hou iaia ke ola. "He kupua oia!" a ka lehulehu e hauwalaau ai ma o a maanei.

            E piha mau ana kona hale, a i kahi manawa o ka po ma kahi o kanalima a keu poe e hele mai ana no ka lapaauia aku. Ina ua nawaliwali loa kekahi poe a hiki ole ke hele mai, oia ponoi no ke hele aku e lapaau. A iloko no o ka hapanui o ka manawa o ka po, e hoala mau ia ana oia mai kona wahi moe ae no ka haawi ana mai i kana laau kamahao i na poe i hele a nawaliwali loa. E hoolako ana hoi oia i na ma'i me ka laau a me na pono a pau me ka nana ole ae i ke kulana.

            Mamua o kona haalele ana i kona hale, e hoomakaukau mua ana oia i ka laau a waiho iloko o kekahi paliu me na mea a pau, a me na hoakaka pu no ka lawelawe ana. Ua hoakakaia no hoi mawaho o ka pahu ina he pilikia ko kekahi mea, e lawe ae i kekahi puolo laau a hooko aku i ka hana ana. Ke hele oia a hoi mai, ma kahi o ka iwakalua poe e noho aku ana e kali iaia o kona hoi mai.                        (E hoomauia aku ana)

 

            Mahope iki iho o ka hora 4 o ke ahiahi Poaha nei i pelu hou aku ai ka Auseteralia no ka Ipuka Gula.

            No ke ano pu ole no paha o ka noho hupo ana o kekahi poe, pela no ka mea i ikeia iwaena o ke kaikunane a me ke kaikuahine ma Kikihale. Ua loaa pono aku laua e u moe ana maloko o kekahi rumi o loko o ka hale. He minamina paha i ka luhi o na makua.

            Imua o ka Aha Apana i ka Poakolu iho la ua hoopaiia o Kailimai he elua mahina hoopaahao ma ka haua oolea a me na koina o ka Aha, no ka hoeha ana i kana wahine. Ua olelo hooweliweli pu aku oia i kana wahine a me ke kaikamahine e pepehi a make, me kona paluku pu aku i kana wahine ia manawa hookahi me ke kamaa a eha. Ua ona oia, aka, he ike no i kana mea e hana ai.

 

Mai ka Makani Apaapaa

            He nui ka ino o Kohala nei i keia mau pule aku nei, ka ua me ka makani, me he kui la e houhou ana i ka papalina a kohu apo e iniki mai ana ia oe. No ka nui mai o ka makaui o ia ka mea i hoololohe iho ai o ka mokumahu Lehua e ku mawaho o Kahua, a malie iki ka makani hoopii oia no kona mau awa ku mau. A mamuli o ia makani i mahuka aku ai kekahi hele@ma o ka mokumahu Iwa o Honoipu, o ka lua o kona heleuma ua moe lolii aku i Kiholo. Ua hoi ae oia i Mahukona e hoopaa ai i ka poe, i ke awa lulu o Kohala nei. Na ka mokumahu Iwa i lawe aku na poe i holo aku nei i ke kau kiure o Kona ma Kailua, a ma Honoipu no ke kau nui ana. Iaia i kaalo ae ai ma waho o Mahukona, ua hele a ohuohu o luna i na ohua me na hae Hawaii. Eia ka Iwa ke olali nei mai Honoipu a Kona. Ehuehu no!

            Eia i Kohala nei kela moku kiakahi o Keanae, Maui, a he mau kelepa aku nei kona i holo aku nei ma na Kona. I ka Poaono nei, la 4, i huli hoi aku ai no Keanae.                  Mahukona

                                    Aperila, 1896.

 

            I ke kakahiaka nui o ka Pealua o ka pule i hala, ia Kana@ (k) i ala mai ai kona kakahiaka me kona manao e iho ilalo, ua haki pu iho la ke alapii aona ke kiekie he 20 a oi kapuai, a haule aku la oia a poholehole kona helehelena me ka maui @ kona uha. Aole nae i kuko@ konu loa na palapu maluna @ a ua loaa iaia ka oluolu i keia wa.

 

Olelo Hoolaha

            Ua wehe hou ae nei o Tai Sing i @ aina mahope o ka Hale Leta. He umikuma malima (15c) poi, bipi, a me ti. Ma @ Poaono, he kaka a me ka moa no 15. @ wale no.                   Tai Sing

            Honolulu, Mar, 31, 1896.

            apl 6-1mhn

 

Hoolaha Manao Hooko Moraki a me ke Kuai

            Mamuli o ka mana kuai iho ikeia maloko o kekahi Moraki i hana ia ma ka la 6 o Augate, M. H. 1892, mai ia John K. Hanuna a me Poipe, kana @ mare, o Hana, Maui, ia Isaac Testa, K@ Waiwai, o Honolulu; Oahu, i kopeia ma @ Keena Kakau Kope Aupuni ma Honolulu iloko o ka Buke 139, ma na aoao @ 176; ke hoolahaia aku nei ma keia ke manao nei ka Mea Paa Moraki e paniku aku i ka Moraki i oleloia ao ka uhakiia o ke k@ hoi: ka uku ole ia o ke kumupaa a me @ ukupanee i ka wa e kupono ai no ka ukuia,  @ mamli hoi o ia paniku ana e hoolilo ak@ waiwai i hoakakaia maloko o ia paa@ ma ka

Poakahi, la 30 O Maraki, M.H. @

            ma ka hors 12 awakea, ma ke kuai ku@ akea ma na Keena Kudala o W.S. Lu@ Honolulu             Isaac Testa

Kahu Waiwai a Mea Paa @

Honolulu, Feberuari 27, 1806.

No na mea hou aku i koe, e ninau @

A. Ross, Loio, Alanui Kaahumanu, Honolulu

 

            O ka waiwai i paa ma ka Moraki i olelo @ manaoia nei no ka hoolilo aku, o ia no @ Mahele he Umikumamawalu iloko o ke K@ Waiwai o ka Hui Mahiko Panailike, o l@ Maui, i hoakaka maopopo loa ia ma ka @ 31 o ka Buke Kuleana Mahele no Umi @ hele; Helu 55, Ekolu Mahele; Helu @ Elima Mahele.

            Ua hoopaneeia ka hooko ana i ke @ o ka moraki maluna ae no ekolu @ ke hiki aku i k@ awakea, hora 12, o @ Poakahi, Aperila 20.

            apl 6-@