Ka Makaainana, Volume V, Number 21, 25 May 1896 — Page 3

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, MEI 25, 1896 3

MOE MA KA AINA E.

Pahaohao ka Po, Heaha ka Haina o ke Ao.

                Ma ka wanaao o ka la 8 o Fe beruari, ma ke kulanakauhale o Mercer, Penisilivania, ua loaa iho la ia'u keia moeuhane, iho, oia hoi, e puhi ohe ana au iloko o kekahi rumi, owau a me kekahi poe o makou. A mai loko aku o ka rumi a'u e puhi ohe ana ike aku la au i ka mahina e kau mai ana i ke aouli lani, a maluna o ua mahina la e kau ana he kea o ke kalaunu o Hawaii. A oiai ko'u uhane e nana ana i kela mea ano e, ike hou aku la ko'u uhane i ka maalo ana ae o ke Alii, o Iesu, me Maria, a kau pono mai la no mamua o ua kea la me ka mahina me ko'u ike aku no nae i kela kea me ka maopopo loa. A oiai hoi kela mau kii i nalo aku ai mai ka ike a ko'u mau maka, ike hou aku la au i kekahi mau haole elua e ku ana mamua o ua kea la, me he mea la nae e kuka ana laua kekahi i kekahi. He paalole keonimana ko kekahi, a he kapa koa hoi ko kekahi. Oiai laua i hala aku ai mai ka ike a ko'u mau maka, ke ike nei no ko'u uhane i ke kau mai o ke kea me kona mau kinohinohi anapanapa o ke gula a me ke daimana. I keia wa i komo aku ai ko'u uhane iloko o kekahi rumi hou aku, a iloko o ia rumi i halawai aku ai ko'u uhane me ka nui o makou. Hoomaka iho nei makou e puhi pu i kekahi mele. I ka pau ana o keia puhiohe ana a makou, ike aku nei ko'u uhane i ka hele ana mai o ka Moiwahine Liliuokalani me kona mau ukali o na kane a me na wahine a komo mai la iloko o ka rumi a makou e puhiohe ana, a lululima pu iho la me kekahi o makou, a owau no hoi kekahi i lululima pu me ia.
            Owau no me ka oiaio,
VICTOR RICHARD SPENCER.

Na Wehewehe Noeau a ke Kilokilo.

                Ma ka hoomaopopo ana iho, he eiwa na mahele o keia moeuhane i loaa ai i ka po o ka la 8 o Feberuari, 1896.
            1—"Ke puhiohe ana o Vitori." He hoike ia no ka hiaai nui o ka mea nana ka moe maluna o ka lakou hana iho, a i kahi wa, he imihalaia me na olelo hakuepa.
            2— "Mahina e kau ana i ke aouli', Ina ua moakaka ka mahina me kona nani nui, alaila, he hoike ia no ka pomaikai ma ka hana a ma kahi mea e ae paha. Aka, i na ua pouli a alaiia paha e ke ao, he hoike ia no ka poino o ke ola ma ka aoao o ka wahine, e laa ke kupunawahine, makuahine, kaikamahine, moopuna (w), aikane, punalua, a pela aku. Aka, ua kapaia ka mahina he aliiwahine no ka po, ma ka olelo oiwi o ka aina, malia aia paha ilaila ka puana a ka moe kahi i hoekepue mai ai; alia nae hoi, na na mahele hope hoi e hooia mai ina hoi he hooia kekahi.
            3— Ke "Ke'a Kalaunu e kau ana maluna o ka mahina." He hoike ia no ka hauoli a me na nuhou maikai. He mea pono no hoi ke hoakakaia na mea pili i ke Ke'a: (1) ka lanakila me ka hauoli; (2) ke ola; (3) ka hanohano; (4) ka hoomaewaewa me ka make. A oiai ua kau kela Kea maluna o ka mahina; nolaila, ua loaa kona olelo ana "mahina kea," a i ole, "kea mahina." Nolaila, o ka lanakila a me ka hauoli ke kau la ia iluna o Mahina, a pela hoi i ke ola me ka hanohano. Ina i ku ma ia ano la, he maikai ia, aka hoi, i ku i ka hoomaewaewa me ka make, he ino ia. A oiai, ua olelo mua ae nei au, o Mahina, he Aliiwahine ia no ka po; a ina ua pili keia mau hoike ae la no ke aliiwahine maoli, a pono ke nana aku, o na mahele hea ana la ka mea e hoea mai ana maluna o ke Aliiwahine maoli.
            Aka hoi, ina o kela kea i kau ai maluna o ka mahina, a he kalaunu maoli ia ma ke ano nane mai a ka moe, alaila, o ia iho la. Aka, nowai la ua kalaunu mahina la? O ka haina hiki ke hoike ae, no ke aliiwahine maoli no, oia o "Aliiwahine Liliu," no ka mea, he keiki Hawaii no ka mea nana ka moe, o ka moe ana ma ka aina e.
            A ina ua pili keia kalaunu mahina i na manao hoolala kila Aupuni, alaila, o ia paha; he mea no nae ia ua ku kaawale loa aku.
            4— Ke "kii o Iesu me Maria i maalo ae a kau pono mai mamua o ua kea la me ka mahina." O ke kii o Iesu me Maria, he mau aka wale no laua i maalo ae no ka hana e imi aku ai i ke ano o ka haina, i mea e hiki ai ke loaa. Nolaila, he mea pono ke imiia ke ano o ka hana a ko laua mau inoa, i hele mai ai laua a ku imua o ka mahina.
            O Ie su, he Hoola ia; a ua pili kana hana i ka hoopakele ana i na poe pilikia. A ina o kana hana ia, owai kana e hoopakele ai? E hoopakele ana anei oia i ka mahina, i ka mea i kapaia he aliiwahine no ka po? a i ole ia, i na keiki puhiohe anei? Malia paha, pela io; a ina pela, alaila, ke poai puni nei ka paha na popilikia i ke aliiwahine a me na keiki puhiohe. Alia, ua hoolaia hoi! Nolaila, o ke kii o Iesu, he aka ia no ka hoopakele, a he aka no ke ao ana i na keiki puhiohe, e ao i ka hoopono a me ke kiai i na popilikia a pau e hoea mai ana, a pela no i ke alii.
[A oili hou aku.]

MAKE MA KAHI PAA.

Hopena o ia Paahao o ka Limanui Ana.

                Ma ke ahiahi o ka Poalua, Mei 5, maloko o ka halepaahao o Hilo, ua ulu ae la he hakaka mawaena o ka Hope Lunapaahao Frank de Souza a me Kaua-i, kekahi o na paahao. O ke kumu i ulu mai ai o keia hana, penei no ia:
            He mea maa mau i ka Hope L unapaahao ka hoopaa ana i na paahao a pau maloko o ko lakou mau rumi mamua ae o ka hapalua o ka hora 6. Aka nae, i ua ahiahi la aole i hoopaa koke ia kekahi mau paahao, oia o Kamana, De Mello a me Hapaumi, a o Kaua-i wale no ka mea i hoopaaia iloko o ka rumi, a he wai a me ka papaa berena kana ai. Ua hoounaia mai oia mai Onomea mai no ke kue i kekahi mau rula.
            I ka ho ra 7 a mahope iki iho paha o ia ahiahi, kahea aku la oia i ka hope lunapaahao e lawe mai i laau nona. Ua lawe koke aku la ka lunapaahao a wehe pu aku la i ka puka o kona rumi. Ia hemo ana ua noi aku la oia e aeia mai e lawe oia e kiola i kona pakeke o na mea ino, a ua aeia no me ka ukali aku no nae o ka lunapaahao mahope ona. Pau ia hoi mai la laua a loko o ka rumi a ninini iho la ka lunapaahao i ka laau iloko o ke puna, ia manawa i ninau aku ai o Kaua-i pehea la ka loihi o kona manawa e ai ai i ka papaa berena me ka wai. Ua pane mai ka lunapaahao aole i maopopo iaia. I kela manawa e ku ana ka lunapaahao me ka omole laau ma kahi lima a he ipukukui ma kahi lima, a i ka wa i puka ai kela huaolelo "aole i maopopo ia'u," o ia no ka manawa o Kaua-i i lele mai ai a hopu iaia ma ka a-i me ka manao e kulai ilalo. Ua hoao koke iho la o Souza e lanakila oia mai na paa ana a Kaua-i aole nae e hiki. O ka ipukukui a me ka omole laau ua haule aku la iluna o ka papahele a naha liilii ae la ka ipukukui, a o ka aila ua kahe aku la ma o a maanei a a ae la ke ahi me ka holopapa ana.
            Ua kahea koke o Souza i kela manawa i mau kokua, a ua holo mai la na inoa i hoike mua ia ae nei. I ko lakou hoea ana mai ua hina o Souza ilalo ma kahi kokoke i ke ahi e a ana, a e ku ana o Kaua-i maluna iho me ka hoao ana e loaa ka pu-panapana a Souza iloko o ke apo ili, aole nae i loaa. O Hapaumi ka mea i holo mai a kokua ia Souza me ka palukuluku ana iho ia Kaua-i a eha, a o Melo hoi, holo aku la oia e kinai i ke ahi a pio. I ka manawa o Kaua-i i paa ai ia Hapaumi ua kaia aku la oia ilalo a pa ke poo i kekahi poheoheo o ke pani puka a kaheawai mai la ke koko. Mahope koke iho ua hoopaaia ae la kona mau lima me na apo hao. Mamua o ka hoopaaia ana o kona mau lima ua holo aku ka hope lunapaahao e telepona i ka Hope Makai Nui no keia mea, a i kona hoi ana mai ua hele a nawaliwali loa o Kaua-i mamuli o ka heleawai loa o ke koko mai ke poo, ka waha a me ka ihu. Ua hoea ae ke kapena makai malaila a mahope mai o Kauka Moore. Ma ka nana ana o ke kauka ua hoike ae la oia ua make ke kanaka mamuli o ka noha ana o ke poo.
            I ka Poakolu ae, ua noho ke koronelo e noonoo i ke kumu o kona make ana, oia o Hope Makai Nui Laimana, Geo. Kaihekui, W. A. Todd, Otto Rose, W. A. Hardy, Wm. Conradt, a me Chas. G. Campbell, a ua puka ka lakou olelo hooholo e hoike ana i make o Kaua-i mamuli o na lawelawe ino ana a ka lunapaahao me kekahi mau paahao.
                E ole na kokua ana a Hapaumi pakele ai ke ola o ka lunapaahao. Ke manaoia la he mea pono e huikalaia oia no keia hana kokua ana. He puhiahi kona hewa i paa ai a he mau makahiki okoa koe, i ka 1902 ae paha, e pau ai kona hoopai.
            He paahao hoonui hana keia Kaua-i. Oia no ka paahao i kiia ai i ka pu e ka lunapaahao mamua a ku ma ka oloolo wawae.

Hui Papa a Kukulu-Hale Oahu.
(OAHU LUMBER & BUILDING CO.)

Leleo, Alanui Moi, kokoke i ke Kahua o ka Hui Alahao & Aina Oahu. Poe Kalepa Laau, Hana Aelike a me Kukulu Hale. Pe Hookomo Mai a Hoolilo aku i na Puka, Olepelepe, Kui, Pepa, Pena, Aila, Na Pono Kamana, A pela aku, a pela aku. Telepone 53. Pahu Leta 222. apl 20 tf

Hoolaha Hoopau Hope.

Ke hoikeia aku nei ka lohe i na poe a pau aohe kuleana i koe o Lee Poy e lawelawe no ka halekuai o SUN YEE HOP LUNG KEE, ma Waianae, Oahu, oiai, ua hoi mai nei no ka ona. O na aie a pau a me na hookaa dala ana, aole e mana aia a kakauinoaia e ka mea nona ka inoa malalo iho, a ua makaukau hoi oia e kuai emi loa aku i na waiwai a pau. E pono i na poe aie ke hookaa koke mai. CHUN KWAI YUEN. Waianae, Oahu, Aperila 27, 1896. mei 4-2mnw