Ka Makaainana, Volume VII, Number 14, 5 April 1897 — Page 4

Page PDF (891.61 KB)

4 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, APE RILA 5, 1897.

KA MAKAAINANA.
HE NUPEPA OILI PULE.

F. J. TESTA (Hoke),

Ona, Luna Nui a Lunahooponopono.
Wahi Noho, ma Honolulu.

                KEENA: Helu 327, Alanui Moi, ma Waialeale, kokoke i Alanui Konia.

UKU O KA NUPEPA.

No Hookahi Kope............$ .10
No Hookahi Malama.......... .25
No Ekolu Malama............ .75
No Eono Malama............. 1.25

Ina e hookaa mua ia, peneia ka uku:

No Ekolu Malama.......... $ .50
No Eono Malama............ 1.00
Hookahi Makahiki......... 2.00

UKU O NA LUNA NUPEPA.

5 Inoa.........................15
10 Inoa.......................20
Maluna aku 10 Inoa.............25

                Aia a elima inoa a kekahi luna mawaho o kona inoa iho, alaila, loaa he pepa iaia me ka uku ole.

POAKAHI, APERILA 5, 1897.

                MAIKAI no ko ke Aliiaimoku ola, pela i lohe hope loa ia mai nei nona, a pela no ka hoi a me kona mau hoa. Nolaila, aohe no a ka lahui mea e hopohopo ai, o ko kakou noho wale no me ka hoomanawanui a me ka uiha ole.

                POINA loa na poe hoohuiaina i ka hoike aku i ko Amerika poe, o ka lahui koe aohe i ninauia mai e lakou e hoike ae i kekahi manao no ka hopena o ka aina nei. Aohe o makou hilinai he kanaka Amerika hoopono a oiaio kahi e ae ana e hoohui aku ia Hawaii nei me ka ui mua ole ia mai i ka manao o kona lahui. Hookahi wale no wahi e hiki ai, aia ma ka pahu balota, a ilaila hoi ka hapanui e kue ai i ka hapauuku me "ka hua i ka umauma" o kela a me keia kane, wahine a me keiki oiwi o ka aina nei.

                O KEIA ko makou helu mua o nei hapaha hou. Ina he poe makemake nupepa hou aku kahi, o keia ka wa pono no lakou e hoomaopopo mai ai. A o na poe hoi i hookaa no ka hapaha i pau, e noonoo mai lakou, o nele no auanei. Ke nele, aohe no makou ia hewa, aka, he nani nele ana no ia i ka hoomanao a hoomaopopo ole ia mai no i ke kaukau aku o ka leo. Ua pili like no keia i na luna. I na wa nae a pau e kauoha mai ai, mai no a hoopoina iki i ka makou, i hoihoi ai no hoi ka hana ana.

                HAUOLI hoi makou ma ka lohe ana aohe ka o ke Aliiaimoku manao e holo no Enelani. Ke koiia la no ka oia e kona poe hoa'loha koikoi a lehulehu e noho malie no oia ma Wasinetona, i makaukau ai hoi no ka ninaninauia aku e pili ana i na hana o Hawaii nei. E noho ana oia malaila, i hiki ai ke hoohoka aku i na hana hawawa a hupo a Haki, Kakina, Kamika, Hasetine a me Hakawela, me Kauka a me Kini ke hiki aku ilaila. Ua hiki loa no iaia ke ulupa mai ia lakou a pau a muu mokaki me he opala la.

KAHUA HOULAKOLAKO.

                Eia ke kahea nei ka Ahahui Kalaiaina i kona mau ahahui lala ma o kona kaka uolelo nui la, aia ma kahi okoa ae o keia helu, e hoomauia aku no ke kahua houlakolako a me ka malama pono ana i ke kanawai. No ka malama kanawai, aohe a makou olelo ana, oiai, he olelo ao waiwai a kupono loa ia. Aka, no ke kumuhana houlakolako hoi, aia no malaila ko makou kue e like la no me ia i ka Ahahui Aloha Aina, a o na hoakaka ana no ma na helu i hala ae no ka ahahui hope, ua pili pono loa no ia i ka ahahui mua a kahi poe e hilinai kuhihewa nei.
                Mai no nae hoi a manao iki ia mai he kue makawelawela loa makou i ka manao hookuonoono a houlakolako. Aole loa pela. Ua hilinai makou aia ma ia hana ka pono o kela a me keia, a o ia no hoi ka lehulehu, a o ka lehulehu, o ka lahui no ia. Eia nae hoi, aole loa he hana kupono iki na kela a me keia o na ahahui kalaiaina o kakou e hoohuikau a e hoawiliwili i ka hookuonoono a me ka houlakolako me ka hana kalaiaina, oiai, na ka hana kalaiaina no auanei hoi e hoolilo i ka hana hookuonoono i mea waiwai ole a i mea e nele loa aku ai kakou i ka ekaeka, no ke kumu ua hiki ole loa ke houlakolakoia me ka ewaewa ole.

                He ku nae hoi ko kakou mau ahahui i ka hoomakeaka i keia kahua hana hookahi a laua e aihemu like nei. Ua olelo ae hoi ka Ahahui Aloha Aina i "waihona hookuonoono," a o ka ka Ahahui Kalaiaina hoi i "kahua houlakolako." Ke hoohui ae hoi me ka hoohepa ana, e loaa no auanei "ka hookuonoono e hounekoneko." O ka makou ia la, e hawahawa ae a paumaele oukou, a no oukou hoi ka paumaele ana, waia ana kakou a pau me ke kupai o ka maeaea. O ko makou akenui wale no, e kaokoa ka malama dala ana mai na hana kalaiaina ekaeka a ekaeka ole paha, a i mea hoi e maemae ai ia mau hana a elua, e pono ke malama kaokoa a kaawale loa ia kahi mai kahi.
                Oiai hoi, he hookahi no manao o keia mau hoohepa ana ae a keia mau ahahui a elua ma keia kumuhana a laua like e painuu nei, nolaila hoi, ua pono no laua ke pane like ia, a o ka paneia ana hoi o kahi, no kahi ae no ia, a no laua like iho no. Aole kahi i okoa ae mai kahi ma keia manao hookuonoono a houlakolako. Ina hoi he oiaio ka mea e oleloia nei e kekahi poe ua nui loa ko ka lahui ake e hookumu a e hoohanaia aku keia kahua hana, ho aku imua, a i kau mai he alina, mai no a olelo ae ua pololei no ka ka mea a me ka mea. Ke oiaio o ko ka hapanui makemake io nei, alaila, ua hewa ole makou ke hoomamao loa mai mai ia ano hana a makou e hopohopo nei o ku mai ka ea o ka ekaeka no kakou a pau e paumaele ai iloko o ka lepo opilopilo pohopoho o ka waia a me ka maea. A o keia hoi ka makou i makemake ole loa ai e ike aku.
                Ke oiaio loa hoi keia ake a me keia iini o ka lahui, a ua oiaio hoi ka iini a me ka manao e hooko aku ma keia hana maikai, e pono i na ahahui lawelawe kalaiaina a elua ke hooikaika aku no na ahahui hoahu a hookuonoono mua i ku me ka hiki loa no hoi ke hooliloia ae i hana no ka lahui a na ka lahui. E hewa anei hoi ia la? Ina o ka hookuonoono no ka makemake hookuonoono wale iho no, he mea okoa loa ia; a ina hoi i hookuonoono no kekahi hana ma nei mua aku, he okoa no ia; a ina hoi he hookuonoono no kahi hana kupono e ulu ae ana i ka manawa, he okoa no ia; a ina hoi he hookuonoono no ka manao piepiele, ua okea loa no ia. O na ano hookuonoono ana hoi no kekahi hana ma nei mua aku, a i ole ia, no kahi hana kupono paha e ulu ae ana o ka manawa, ke lawelaweia ma ke ano he waihona hoahu, ua kupono laua no na ahahui kalaiaina, aka, ua oi aku nae hoi ke kupono loa o ia mau loina hookuonoono a pau no kekahi ahahui kaokoa mawaho ae a i kaawale loa hoi mai na hoohihipea ana a na hana kalaiaina. Malia ua oi loa aku no ka ike lawelawe dala o kekahi poe e ae i ko makou, o keia ae la nae hoi ka makou, i mea e ewaewa ole ai a e mau ai hoi o ka maemae. O ke kumu nui hoi nana i kono mai ia makou e kue i keia hoohuikau a hoohihipeaia o kekahi mau ahahui kalaiaina me na hana hoahu a hookuonoono, he kumuhana ano nui loa kela a me ke koikoi pu, a ua kupono hoi e malama loa ia me ka maemae a me ka ewaewa ole, ma o ka loaa ana hoi o na poe kupono na lakou e lawelawe me ka hilinai a pauleleia. Ina ua okoa ae ka manao o kahi poe e ae mai ko makou, o ko makou ae la nae hoi ia.

                Ua hanau mai na ka wahine a J. Kahalekauwila, ma Kuwili aenei, i kakahiaka Poaono nei, he kaikamahine. Ke manaolana nei makou e ola hoi keia pulapula hou o ko laua kihapai, oiai, ua nunui no kanaka, eia nae hoi, o na opuu hou iho, aole e emo, ako koke ia aku no.

"KE ALEALE NEI KA WAI."

                Pau aku nei hoi ka opala hope loa, ua oili hou ae nei no ua mau telegarama hou i keakeaia ma ke ala au moana, i huaiia ae e ke Kuokoa namu o ka auwina la Poalima nei. Malalo iho e ikeia ai.

                Elu a (ehiku ka pololei) aenei makahiki i keia la (Aperila 2) i hooholoia ae ai na olelo au moana mua ma Hawaii nei. Ke mau nei no ka maikai o ka uwea. Ma ka hookuikui a hoopapa ana aku, ua holopono loa makou ma ke keakea ana i na telegarama mahope iho:
                HAKI IA KOLE—Ua hiamoe anei oe? Ua alahula o Wa sinetona nei me na kope o "Na Oiaio Moolelo;" ke paiia nei he 600 mau kope hou. Heaha mai nei hoi keia o Ota a me ka Hale Leta. E paa aku i na palapala a pau o ia ano i paiia.
                KAKINA I KE KALA BU HOOHUIAINA—Ua pupule anei hoi oukou? Nawai i hoouna mai i "Na Oiaio Moolelo" i Wasinetona nei? Hoike hou ia au he mea wahahee. Hopu aka i ka lunahoopuka a e popoi iho i ka heluna nui i paiia. Inoino maoli no nei. Nui loa ko ke Alii kamailio a ke hoihoi loa ia nei oia. Hoouna mai i laaumake hou, a i ole ia, i ka Lunakanawai Kiekie aku.
                KOLE IA HAKI—Aole e hiki ke kokua aku ia oe. Ua hiki ole ke pio "Na Oiaio Moolelo." Uluhua au. Elima makahiki o Kobeta. He keu a o ko'u ano hoopilihuaia.
                KALABU IA KAKINA—E paa iho i kou palule. Mai nana ae i "Na Oiaio Moolelo." Aohe dala e hiki ai ke kuai laaumake. Ua hoounaia aku nei ka Lunakanawai Kiekie. Nana e hooponopono aku na mea a pau. Elua mau kii pena ana i lawe aku nei no Keoni Poka a me kekahi palapala hoomana aie dala.


                Ke ike mai la no oukou i keia ae la. E ike, e hoomaopopo, a e noonoo iho. O ka makou nei hoi ia i hana hookahi ai, a ke kali aku nei hoi i ka nee mai o na kokua ana a ko kakou mau ahahui lawelawe hana kalaiaina e kakani wahanui nei.

                Ia makou i hoopuka ai i "Na Oiaio Moolelo" ma ka olelo namu, ua lehulehu na poe i olelo mai no keaha la hoi ka mea i hoopuka ole ia ai ma ka olelo oiwi o ka aina nei. Ua pane makou aohe e hoi ke poho a me ka luhi, a aole no hoi e pomaikai ana ka hapanui; he hewa ka ma ka olelo namu, hele nui aku i ko na aina e, malia o loaa mai he wahi pono iki, oiai, aia kakou