Ka Nonanona, Volume I, Number 3, 3 August 1841 — HE KAUA NUI MA KINA. [ARTICLE]

HE KAUA NUI MA KINA.

Ke kaua ikaika nei ko Beritania i ko Kina. eia ke kumu o keia kaua, o ke kuai malu ana o na kanaka kalepa o Beritania i ka opeuma i na kanaka o Kina, He laau ikaika loa ka opeuma; he laau ona, hoohiamoe, hooluolu i ke kino, a he laau make no hoi. Ua ike kekahi poe o Hawaii nei i keia laau; no ka mea, ua haawiia i ka poe eha i ka nahu, a me ka poe mai i ka hi, e na kahuna lapaau haole. He mea maikai keia laau no ka lapaau, aka, aole pono e ai wale kela kanaka keia kanaka, o lilo i ka hiamoe a me ka ona, a me ka make maoli, e like me ka poe inu awa, a me ka rama. He ikaika loa no nae ka opeuma. No ka nui o ka ino, hookapu aku la na'lii o Kina i ka opeuma, a kau iho la i kanawai papa i ke kuai a me ka ai i kela mea ona. Aole nae maluhia ko lakou aina, no ka mea, lawe aku la na kanaka e Beritania i keia mea ino, a kuai aku la me ka poe Pake. Nolaila mai keia kaua nui loa. Ikaika ko Kina poe lunakanawai i ka papa aku, a ikaika hoi na kanaka Beritania i ka kalepa i keia mea ino; o ke kaua no ia. Aole nae pau loa na kanaka Beritania ma kela wai@ i ke kuai opeuma; He nui ka poe hoole a me ka hoohewa loa i keia hana pono ole. Ua oleloia, eia ka hewa o ko Kina poe ma keia hana,

o ka lawe wale i ka opeuma maluna o na moku kalepa e ku ana ma ke kai mawaho; aole i hoopaeia iuka. I keia mau la iho nei, i ka la 22 o Iulai, ku mai la ka moku kalepa Pipali ka inoa, ma Honolulu nei; mai Makao mai keia moku, a ua loaa mai na palapala he lehulehu nolaila mai. Eia kekahi mau mea akaka ia makou. He 21 moku kaua no Beritania, ma Kanetona; He moku hao-holo-ahi kekahi, a he nui wale ke ano o keia mau moku. Aole akaka ka nui o na koa Beritania. Ua manao wale ia, he 20,000 Ma na la 18 a me 19 o Mei iho nei, he kaua nui loa ma Kanetona. Kaua aku ko Beritania ma na moku, a kaua mai ko Kina mauka mai, ma na p@pu. Ua pau kekahi apana o kela kulanakauhale nui i ka lukuia i ke ahi a me na pu@a he nui wale na kanaka Kina i pepehiia; aole nui loa o ko Beritania poe i make. He 45 moku uuku no ko Kina poe i lukuia i na hora elua e ka moku hao-holo-ahi o Beritania! I ka holo mai ka Pipali, ua makaukau ko Beritania poe e hoouka hou i ke kaua, a ua manaoia, ua pau lo kela kulanakauhale nui ia lakou. He kinikini loa na kanaka Kina, aka, ua hawawa lakou i ke kaua, nolaila, pio koke lakou i ko Beritania. Aole manao nui ko Beritania e hoopai i ko Kina, e luku wale ia lakou, a e lawe i ko lakou aina. Makemake lakou e hana koke i kuikahi kupono, e maluhia ai ka noho pu ana, a me ke kuai ana, alaila, pau koke ke kaua. Hoole na'lii o Kina, me ka hookiekie; aole oluolu iki mai. A i ka wa i pilikia ai na'lii o Kina i na manuwa Beritania, ae mai no lakou me ka hoopunipuni, e hana i kuikahi oluolu. Aka, aole lakou ku paa ma kela olelo, lauwili hou lakou, a nolaila, ke mau nei no ke kaua.