Ka Naʻi Aupuni, Volume I, Number 68, 14 February 1906 — Lei Au i na Hala o Naue i ke Kai! HE MOOLELO NO KAMEHAMEHA I. Ka Na-i Aupuni o Hawaii. KA LIONA, A I OLE, O KE PUKONAKONA O KA MOANA PAKIPIKA. [ARTICLE]

Lei Au i na Hala o Naue i ke Kai!

HE MOOLELO NO KAMEHAMEHA I.

Ka Na-i Aupuni o Hawaii.

KA LIONA, A I OLE, O KE PUKONAKONA O KA MOANA PAKIPIKA.

MA KEIA wahi o ka moolelo o KA NA'I AUPUNI, e nana kakou e na makamaka heluhelu no ke ku ana ovua Na'i Aupuni nei i ka moku. Ua lilo na moku o Kona, Kohala ame kahi hapa o Hamakua i mau kahua hooulu a hoomakaukau na'i aupuni na Kamehameha. O na pohaku kumu iho la no ia o ke aupuni o Kamehameha, ka mea ana i hoopuka ai imua o Kealoewa a me na 'lii e ae, mamua koke iho o ka lele loa ana o kona aho hope loa ma keia ilihonua, oia hoi: "E Na'i wale no oukou i kuu pono, aole pau;" a ma ka olelo hoi a kekahi poe, o na huaolelo a Kamehameha i hoopuka ai ma keia wa, oia keia: "E oni wale no oukou i kuu pono a—." Aole i pau pono loa mai na huaolelo hope i ka hoopukaia a lele loa ae la kona hanu ola. Aka, e hoomaopopoia nae, ua hoonohonohoia ke kahua, ua ke ia a piha kona mau alualua, ua ku na pou—ke holo nei na lohe-lau—ua pii na kukuna—ua hi'a ia na aho—ua paa ka hale Na'i Aupuni o Kamehameha, a ua ku hoi i ka Moku; a ke hooko ia nei na olelo wanana a Holoae i hoopuka mua ai oiai oia ma Maui. I keia wa a Kamehameha i noho aupuni ae ai, oia ka manawa a Kahekili (oia nohoi o Kahekilinuiahumanu) ka Moi o Maui i hoouna mai ai ia Alapai-malo-iki a me Kaulunae, na kaikaina o Keeaumoku, a o na keiki hoi a Kumaaiku, e holo mai io Kamehameha la i waa, oiai e makemake ana ua o Kahekili e holo mai e kaua me Kahahana ke alii a o ka Moi hoi o Oahu nei ia wa. I ka holo ana mai o nei mau elele a Kahekili mai a hoea imua o Kamehameha, ua hoike mai la laua i ka manao o ka laua huakai i hoounaia mai ai, oia hoi i hoea aku laua imua o Kamehameha e noi i mau waa kaua no Kahekili e holo ai i Oahu. Ua pane aku o Kamehameha: "Aohe e loaa ka waa. Ina paha ua lilo mai o Hilo a me Kau ia'u, ina ua loaa io no ka waa. Eia nae ka'u olelo ia olua: aole olua e hoi hou i Maui, e noho no kakou i Hawaii nei." O keia au'a a Kamehameha a me Keeaumoku no hoi, ko laua kaikuaana, ua noho io iho laua i Hawaii. Ke ike nei kakou ma keia mau olelo a Kamehameha i hoopuka ae la, ua komo no iloko ona ka makemake e lilo mai o Hilo ame Kau malalo o kona mana hoomalu; a ua hoomaopopo no hoi o Keawemauhili, ka Moi o Hilo, a pela no hoi o Keoua Kuaahuula, ka Moi o Kau, i keia manao o Kamehameha. Iloko o keia wa e noho nei, eia no o Keeaumoku a me kekahi poe alii e ae, ke koi mau nei ia Kamehameha e kii e kaua ia Keawemauhili. (E HOOMAUIA AKU ANA.)