Ka Naʻi Aupuni, Volume II, Number 145, 19 November 1906 — Page 4

Page PDF (341.36 KB)

MCoolelo Hawaii
Kahiko.

HwtmaHauLauia ^ J SI. Pocpoe jiu KA NA'I A UP UNI
MOKUNA V
NO KA MAIIELE 0 NA WA.
Ma na mea kenu ame ka lawaia an,», ua like DO me ko Kaloakukabi.
0 ke kcitd hanau la ma keu la. he keiki noho'na ".icwij; nui na pomo loaa iaia- a lie make inomo ke loaa ana iau\\.
Kaloapau-0 kn paa ana keia o Da Kaloa, Like no na ruea e pili ana i ka mahiai ame ka lawaia me ko na Kaloi tnu* elaa i hoikeia ae la. A ma k.i hnnau ana nae o ku keiki. u'a ano like loa na null o la keiki rue ke keiki i hanauia i Kaloakukahi; he keiki ulako-Jako, waiwai, kaulaua a mohaloia.
Kane—Hoomaka ke Kapu Kane i keid, po, a i ke no o Mauli e noa ai. 0 keia ka mea i hoikeia ma ka Moolelo Hawaii (1858). E komo ana ma ka wa o^keia kauu, ke kapa o Lono 0 ke keiki o banauia i keia IA, be koiki noho ooalie.
Lono—0 ka lua keia o na po i komo iloko o ke kapu Kane. 0 ke keiki e hanauia aoa i keia la, he keiki punahele i kona man makua a me na kahu ha-nai; a hoea kona mau makahiki i ka eono kauna me elua keu, e lilo no uoanei oia i kanaka kaulana a ma-nao nui ia e na'lii a me na kanaka.
Mauli—No ke keiki hanau i keia la, he keiki loo-hia tnau oia i ka popihkia; n\\e ka hoouianawanui \\Tdle no e loaa ai kahi pomaikai iaia, No ka hoao ana (mare) be la maikai keia.
Maku—Nalowale loa kahi mahioa, a nolaila i kapaia ai o Maku keia po. 0 ke keiki hanau i keia la. e lilo ana ia i kanaka kalaiwaa akamai. a ioa he-wahine. he wahine loea i ke kuku kapa a me na bana a pan i pili i ka noho'aa pupupu hale o ke kane a me ka wahine.
0 kekahi mea ano nui e pono e houpaaia ma keia wahi, oia ka hoomaopopo ana o JS. M. Kamakau, kekahi o na ka.kau moolelo Hawaii kaalana loa o Hawaii nei, no ba mea e pili ana i na la o KANE, LOKO, MAULI, MUEU, HILO, HOAKA a me Ku; oia hoi keia: aa manao ka poe kahiko, ua boomaka ka pukolu akaa i ka hana ana i ka lani a me ka bonua, ma keia man la ae la, e hele a hoea i Hoaka, piha na la eono; a i ka hiku o ka la, oia o Kukahi, hoomaha ka pukolu akua i ka lakou hana, a hlo iho la ia he kapn Ku, a be La Kapa hoi ia ma kekahi olelo ana.
NA LA O EA HEBEDOMA.
Ua hoomaopopo a ua ikeia hoi ma ka moolelo kahiko o Hawaii nei, he mau inoa no ko na la c nee ana mai ka Poakahi mai a hoea i ka La Sabati a La o ka Baku, a ke aa Kar.tiano e helu nei i keia wa. A ua oLeloia he mau la keia i loaa mailoko mai o ka moolelo o Pele, wahi a kekahi poe. A eia iho ua mau la nei:
HE MOGLTCLO
ALAMIRA.
Ka D'i Hapa Paniolo o Pelekane,
ATOKUXA XVI
Ma ka wa i paa aku ai ka puana-i o Uft nunui manapanalima 12 la Pablo, ua apo pu Ia na aoao Rpau o ka puu o ua kanaka la a hiki olo i kon* h'anu ke puai ae ia wa. Manana ae la kona mau lima, ha mama ka waha, hua kukui roai hi na onohi maka; uhuli ae la kona helehelena apau; a lowalpwa mai la kona alelo. Ua hoao ne la oa kanaka nei e kupaka me kona ikaika apau, aka, ua like iho la la ilokn o la wa me krkahi mo a lulu loa e uaa kona kaai-ai i kn uumna e kekahi uuhma oolea.
E hoomaopopo nae. elikp me kekuhi bipi ahiu e
"Irupa&a aua me kona. ikaika apau, e hakoko ana no
ke ola ame ka make, pela ibo la ua nunui Irelani nei
e hdkoko nei no kona ola.

Iloko no oia paa o kona kamai i ka uucm kona hao a ka Nubia Pablo, ua laku mai la no kona rnau lima nunui pppeekae i na opi aoao o Pablo, a hoao ae la oia e ka i ua Nubia nei e hina ilalo.
Aka. elike me bekahi knmulaau i honuapaa kona mole ame kona mau aa iloko o ktrlepo a biki ole i ke-kdhi makani Kona ikaika loa ke ulaa ae iaia a hoopa-laha aku iluna o ka ili honua, pela iho la ka pipili Bdki o na kapuai wawae o Pablo maluna o ka oneki o ka moku.
A la wa i pane aku ai ua Pablo nei ma ka run an ana aka i ua nunui noanamalima umikumatnalua nei.
"E ae anei oe, e keia puaa keokeo e boihoi hou aku i kau mau huaoleld ino i hoopuka mai nei imua o'u; a e ae hoi oe i keia wa, e pae pu oe me a'u i uka
0 ka aina a malaila kaaa e bakoko ai me na mea kaua
1 hiki i kou makaukau ame kou ike ke lawelawe?"
Ua u ae la ua nunui nei o Irelani me kahi leo punaiawele. A la wa i hookuu ae ai o Pablo i ke ka niai o ua nunni nei. Ia hemo ana'ku o ua kanaka Irelani nei mai ka roho lima aku o Pablo, ua kunewa newa ae la ia, me he kumu laau kedera nui la e i-ka ia ana e kekahi makani nui, a hina ibo la oia ilaln.
Ua waibo iho la ia malaria o ka papa oneki o ko aa moku no kekahi manawa, me he mea la ua make. Aka, a bala kekahi wa loihi o ka waiho ana o ua na nui Irelani noi ma kahi ana i hdnle a i hiua iho ai, ua ala ae Ja ia iluna me ka ikaika apau o kona kino elike no me ko ka wa kinohi, me he mea In, aoJe i loaa ke kahi poiuo maluna o kona kino.
Iaia i ku hou ae ai iluna. ua kiola mai la oia i kaaa mau nanu ao^, aole me na hiohiona ahiu elike me ko ka wa mamua aka; aka, he ano akakuu iki mai keia o kona auo plena a okalakala i ko ka wa ra&mua ae ana i lu ma< ai i na huaolelo maikai ole.
Aka, aia no nae ka inaina ke huahuai la ilnko oca me ka ikaika nui. Nana mai la oia ia Pablo, a huli ae Ia ia a nana aku la i Hou a poe kanaka, he mea e ka piha pahaohao o kona noonoo i ka ike ana aku i kabi poe kanaka ona e kukuli aua ililo.
E Boomanawanui iho a pulelo hou dkv.
H DEBEDOMA HAWAII
1. Anuenue Kaaliapakahi
2. Healarnuku
3. Kahapouli
4. Ma a urnoe
5. Ahi-wela
6. Ahu Awakea
7. Kaha kino
LA HEBEDOMA EAEISTIANO
Poakahi-Mondriy
Poalua-Tuesrlay
Poakoln-Wednesday
Poaha-Thursday
Foal i ma-Friday
Poaorio-Saturday
Sabali-SumJay
E nOOMAUU AHU ANA,