Ka Naʻi Aupuni, Volume III, Number 110, 3 June 1907 — Auau i ka Wai-hu'i o Hiilawe ! [ARTICLE]

Auau i ka Wai-lun o Hiilawe !

Ka Moolelo Walolaia Hainakoio KA ui PUA KA-MAK.1-HALA 0 KA-WAILELE 0 HlILAWE ————— mokuna v. JT« Wūi-Kaun M— » WM» M m « »e JMlf « U,. haīil i Loaa i na Elele o Kaaihelanī ma Haieau^ u- ' auli — Koino/u'a o Keaumiki me Keauka līoko o Piiikio. Auo, e ka makamaka heluheiu, ua īke ae V °a i ka hakaka ana mawaena o Loheioa ame u w bail°; a ua ike kaaa i ko Loheloa lanakila ana ma q Da o ua kupunakahe nei ona, a peia pu ^ hoi ' faa«a a Puaahiwalani i ka'poai lewa; a nolaila, e o ^ka aku ana kaua e nana i ka maheie e pi i ana ka haalele ana o Keaumiki ame Keauka ifna kukulu ' 0 Kuaihelani a holo mai po Hawaii nei, oia ho. o K " ho«pookane, ma ka hea inoa ana a 13 P°6 ka'hiko. 0 keia mau kaoaka o Keauo.iki - Keauk^ » la«a kekahi mau ulalele (anela) hooponopono » ana o ke au o ka moan'a ame aona mau 'lli . Kaankanai. oia kekahi ho.hanau o keia mau kana . 0 keia ke kanaka i hoea ai . Waipio ia.a , k„ » la Hiilei i wahine ua Kaulawena el.ke »' "a b»ike mua ia aku .a oe. e kuu hoa ha'.ha'. leo ^oolelo * * Eia kekahi mau hokhanau o ^eaulawe. Keaukoieie. Keaumilo, Keaupn. a Keaukoiwaho, Keaukoiloko, Keauakahewa ew . ^ aahou, Keauaeae. Keaupoipoi a pe!a wa e a ' . ^hulehu loa keia poe, a o lakou nei na ulale e e^hoo^ mal° ana i ka moana. 0 Da eiele no ®ia ma hail° e hoouna ai ma kela ame ke.a huara. . k^ake ai e hookoia. 0 Keauaeae, o.a ke au o *ele. ke aliiwahine o Kilauea ame Mokuaweoweo. Ika noho hou ana a ka Aha kuka a na n o Koa. helaoi„ ua kauohaia o Keaumiki ame Keauka *ai imua o ia Aha no ka hoolohe ana i « Wl,a mai e Kuwaha.lo ame ke A!n woi. op , ^ *ialaokalani, no ka imi ana i palama na Dei i Kahoupookane. * , ■ Ua loaa mai la ha opau mai, M> Pala. 0 Kuaihelani i like loa ka memele m ^ 'a *amo; aole hoi. o ka lamalama ehke . me - ^ kana o ka La i ka eheu o ke kakahiaka, ia Kaonohiokala-

I ka hoea ana mai o Keaumiki ame Keauka . imua o na'lii, ua haawii koke mai la o Kaulawena i ka olelo i ua mau wahi kanaka nei, ma ka i ana maK E hoounaia aku ana olua e na'lii nei o ka! aiaa t hele i na moku o Kahoupookane no ka imi ana i palan.ii na ke al.i opio e hanaīa mai la e Makaliikuaka waiea. Eia na hoailona a olua e paa pu aku ai. 0 nei opuu ma.a lele, ame keia lau-i pala. 0 ke kolu o na hoailona aia-i ka lihilihi o ka la i ke kakahiaka nui. E kaahele olua noa na mokupuni, apau o Kane huna'moku, e imi ai i ka wahine i like loa kona man helehelena me ko keia mau hoailona ekolu i hoikeia aku la ia olua. Elua no ka honua nei a hookahi nc ka lani. Ina noa ko oiua nana ana i kekani wahine, a> pau akoakea ole r.a hoailona ekolu o ka ui i makema- ,■%>$ keia e ke alii opio, e Keaniniulaokalani. alaila, aele eia ka wahine a ke alii. Ina he uia weo wale no k e ia wahine ma kona mau papalina, elike me ka uiia e ka opuu maia leie a nele oia i na hoailona e »e, alaiSs aole oia ka wahio'e a ke alii. Iua e ioaa i kahi wa hine o Kahoupookane he elua wale no hoaiiona, a ne !e ia i ke kolu o na hoailooa. aole no oia ka wahine a* ke alii opio; aia no apau akoakoa na hoailona ekola maluna ona, Nolaila, e hele oina ma ka olua huakai IJa loaa i ua mau wahi elele nei ka opuu maia lele ame ka lau-i pala o Kuaihelani; me keia ima^ mea haalele aku la lana i ko laua aina hanau. A & nana ana kaua. e ka makamaka heluhelu, i fea haa. kai a ua mau wahi kanaka nei no Hawaii nei oia ho: o Kanehunamoku . Ia laua i au mai ai . ka moana; aīa ho;, wawale kupinai aku la na leo ninau a ko iaua mau hoahanai oia o Keaulawe ma, ma ke kahea ana aku. Ke'hele anei olua e Keaumiki me Keauka?.* Ae aku la noh'oi laua nei me ka olelo an». Eia maua ke au aku nei i ke kai no ka aina o Kahoupp» akane; no ka huli ana i palama na ke Jiaku alii opio f kakou. 0 ka wawa keia a ke kai mai o a o. A o kela. pahr ka mea i oleloia e kahiko. kai wawa ka moke kai popolohua a Kane. E kuu makamaka heluhelu, e hoike aku k'oa; mea kakau moolelo ma keia wahi, i keia manae penei e waiho ana ka mea kakau i ka olelo hou aea i na ino hahiko o keia mau mokupuni, elike me ia i hoi ke mna īa aku ia oe; a e laweia mai no na inoa- maa mau a kakou e kamailio nei i keia wa, elike me Ba~ waii, Maui, Molokai; Lanai, Kahoolawe, Oahu, Kanai Niihau a pela aku. E hoomauia aku ana.