Ka Nupepa Elele, Volume VIII, Number 2, 10 July 1886 — HE MOOLELO KAAO NO SISA MONIA! KA MEA NONA NA KINO PUKONA KONA EWALU, KA MEA HOI NANA I HOOPAHAOHAO KE ALO ALII O KA Moiwahine MAREDIDNA! e malma ia Sisa o puka auanei mailoko aku o ka pa Alii. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO SISA MONIA!

KA MEA NONA NA KINO PUKONA KONA EWALU,

KA MEA HOI NANA I HOOPAHAOHAO KE ALO ALII O KA Moiwahine MAREDIDNA! e malma ia Sisa o puka auanei mailoko aku o ka pa Alii.

! HELU 18. | ;:-A kaa «elā uaopiofa iluna o ka mokn, a I h'ao ae la hoi kekapena i konn mana, a p«u I n« pea i ke kau ilunn a ho'io ako la na moku la; o kfe an r o kei* holo ana o Sisa, he 'aho mnhuka no ia. Oi»i. ua ike oīa ua make ka luna paahno inia ; nolaila e kamaīlio ftfi kaua e ka mea holuhelu ma keia wahi Ino keano o'na hana ma Sepania i ka wa lika opio i haalelo iho fli i keia aina. I ke 80 ana ae i kekahi in, aia hoi o Sisa iiuna oka moliu. Hc!e nui la o Walaka, * hai aku la ī ke alii i ka olelo ani aku penei. Ua ike au ika pnahao ua hemo : mai olai aole nae au i ike pehea la kon.i hemo ana mai. He oiaio anei 3rena mau olelo au e Walaka ? wahi a ke alii. Ae, Ire oiaio no keia, wahi a Walakala wa hooun* ae ia ke alii i na koa e htio e nana i- ka paahao. i 1 Ia lakou nne i hiki aku ai ; aole ua Sis» [!a, a loaa aku īa ke Wlnrt o lra luna paahno «ua make loa. la wa hoi aku la lakeu a| [ hahai aku la i ke alii no na moa a lakou i j ike m, a lohe ae la ke alii i keia mea, ual j kaumaha ]oa ia konn naau no ka. mea. ua ! manao oia e ieaa ana iaia he poino nui ma | |ia hope āku, nka,-aolo pelo. i Nolaila.ua hoopuka ae la ua alii la i! Ikekahi olelo hoolaha e olelo ana e niakalala na kanaka apau ia SSisaina e )ke iaia | alatla e hopu koke. ' E aui hou ae kaua eka inea heluholu no jSisa oiai aia oia maluna o ka mok\i i keia wa. Oiai eia e noiio ana maluna o ka nioku me ka m»ikai, ake lioio nei hoi ka moku me ka leaa i ka maleani maikai, a no e-wa--1« paha Ia o ko lakou holo ana, ua ku aku ;la lakou i kek»hi aina okoa, aole hoi a j koia ka aina a ka opio i olelo ni ma o kona kino uhane la, aka. inainuli o ka makemaWe o keia kapeua e ku koke i lta aina, a me kona noopoo ana hoi no kekahi mea okoa i oia ke kumu i lioopie koke ia ai ma koin j aina; aka nae, mainua ap o ke leu ana aku oka moku i w\ aioa ta, aia hoi ka opio maluna o kona wahi iuoo o moe ana no, ao ka hora 5 p&ha ia o ke kakahiaka, aia hoi, puiwa ae ia ka opio i kona hoala ia ana e kekahi o kona kino eopa penei: E Sisa, e aia ; no ka mea, aole keia oka aina au i makemake ai. la wa, pueho ino a.o la ua Sisa ia mai kona hiamoe ana, a ike ae ia oia i keia k&naka ui ek u ana, aolo.lioi he poe malalo oka moku i kela \vt, aia ke kapeua a me' kona malama muku a mo na ! kela manawa. j —' Pane aku lao'' kaaaka^^*' 8 *

sela ame ke kapena, a pane iho ta oia iaia iho, kahaha t kupanaha maoli kei-4 mau mea a'u e jke nei, aka, o ke ko ena p-'i'Ki !,eia o k wanana a kuu makaakane' (inakaula i hoike mai ai i«'u. Oiai ua, >iti eku ana, he 8 mau, jEi_na_ka. <^xLo_ut r -»a^4ike—ko Weou- miin hēlēhoiena a pau loā me ko īa nei, ninau _rnai.Ja lako;i.—Owai k«it-ama-i -mnkemake tai e ho!o? -0 n» mokiiaina anei o Maei Uonela (Make Konela) a o aina Alekika anoi? . ■■ | Pane aku la ua Sisa la. ileaha na mea nui e īoaa ana ia ftakou ina kakon e holo ana i ktia mau aiua e.hke me ka oukou e kuu mau hoa e pan<j mai rīei? "niie mni la lakoii; o leo aupuni Make> elo.nela, 3io aina ia e kahe i» ana e kjj waiu ona lealea, a me ka meli hana mbmona, aia i ua oina la ke kaikamahine makahiki, a o Alekika hoi, oia ka W&L ona pio e !«we ii nei no ka loa. - . I ka lohe ana oua Sisa la i keia mau huaolelo, ua pane koke aku la oia,ina pela e holo'kakou no Alekika, ka aina piiikia. a hinhope aku na hele ana no na lealea. - ! In wa no. ua eleu koke mai la ua maii kino pukonakona la, hoolei ia aku- la n«t kino make a pau iloko oke kai, huki tte la hoi kekahi o na kino ina -poe i koeoole'i huki mua in, hoi ae )a hoi kekahi kino mh ka hoe e ku ai; n o kekahi hoi, kake mai la i na qp«a ai, a pela wale nku, a o Sis'a hōi, he kalele wale no ia Kauaikanana, me kena ano pahaohao hoi no keia mau kin ! o apiki ona, oiai, ns hke loa ka lakou niā'n hana ana me ka ke kanoka maoli. 1 I ke ; a wa; ua hoohuli ia ka moku n'o Alekika ka ihu, aua ya iho la ka makani melea maikai, a ke l#>lo paukiki' nei hoi ua inoku In ; a ua hele na pea e poholua ika ma.kani. ■ i Oiai ua moku la e holo ana a hala ae la hookahi mahina ona ma ka moana, ia wa, ua nalo aku la hookahi kino." 1 0 kahi a keia kino i hele ai; na hoi aliu la oia no Ue aupūui o ne 'ka la hakaka, oka'mea hoi e ahai ana i ka hael oka Unakiio, elike me ka lioolaha a 4e alii'Apoeela, a kakou i ike mua ae nei,'a na'hoi mun ia hoi ka miikana, oia n.p Ija y»Io o ka'ui EliLela. . i , Nolaila, e ka mea heluheiu, e kamailio kaua ma keia waiii no ka la hakaka. 1 ke kokoke ana mai o ka la i olelo ua hiki kino mai la na ahī Q na maheie' aina me ko lakoti mau knnaka ikaika, a o Walaka 'p.o hoi ka puhio'ali o Sepania a inē Wonder Speer, aka, aolie i makema&e o Wonder Speei' e komo pu no keia hana, oiiii, o kona knikuahine no ka makan'a, a p Walaka palaueka ka mea o laua kai komo ma kei;\!a hookuku no na moho o ka li. . ' ; : ! A.i ka hiki ana niai o ka la i olelo īa, a o ka hora S oke kakahiaka, oia ka lioīa i olelo ijL*i e hoemaka na hana, a mamua ae o Wknni ana o ka hora 7 o ui kakahink:v pi'ha koke ae 1:1 ke kaKna mokoiuoko iua makaikai mai na eina okoa mai, a we na kupa hoi kekahi o Sepania, a e liki ana no hoi na kanaka o kela n me kei* aina no ka ikaika oko lakon maa mOho iho ; me ka olelo ana no hoi o ko lakon 1 ; maū' moho ka mea uana e aliai ka lanakiTTi l j a me ka hanehano oka iilo o ka makana! ! makamae, oia hoi ke ahi wahine a bau mea kakau i hai mua ai. Ēia hoi, o ka makana o ka la i manaO ia . , , , , - •"« -«ona la a ■■n.n.a oia īloko o k C ' no k<\."'ma

Ua loaa ka hanohano o ke komo mua ana ma ka iaiiin, ina m<rfio o Farani. he 3 ko lakou mii, ahe poe kino loiiii' maikiii lakou: a he poe i lohia ma na liana a pnu i | hoakaka ia ma ka olelo ■hoolaha, ma ko ikkou ainA nae, aoie hoi lakou i ike i ke-kfthi_poe-e. O'iai iakou maloko-o' ka laina me ko ahiu la, a e kali ana hoi lakou no ka fnea e komo akii ana e paio me lnkou, aia hoi ka maka o na kanaka e «10-alo ana" ma o a maanei me ka ninan aiw. Owai la Jia_rriPK aole i liuliu iho, ua komo inai la iia keiki o Italia me-ko lakou mnu kahikoewpia, he eha ko lakou nui. \va, ua ku mai la ka lnnaknnawai ti pane mai la: E noho »ku o <n»kou e na moliō o ltalia, no ka mea, be 3" waie no mea e ku nei m# ko Farani aosio ; akn, «o!e he ae aku o ko Italia poe, o!elo aku la lakou, ,io!e e hiki, no k» mea, be 4 ko niakou man msu ma na hana a puu. Pme mai la ka īunakana\vai o ka la, ao!e pc!a ka makemake, manao anei oukou a pau loa ?na e ka<« ana ka īanakīla ma ko oukou aoao, alaila, na oukou a pau eha keia makana? Aole pela. 1« no e kamailie ann. ua kōmo mai Hi-tokaht kanaka opiō,n maikaiTōnfi " mau heleheiena m» ka nanā ana, he lole wawae ekekei kona i ke kuli a he mau kakini malalo aku""a hikī i ke kamaa, o kona pahile hfe iliilia no ia, a e lei ana oia he po kaopoohiwi ame ke kakaka a me na" pua he lehulenu ma kona hope. Hele ae la na kanaka la _a. ku imua o na mnho o Tta!ia, a pane aku la ia lakou: Owau kai aa me-oukou e .hakaka nia īeeia ina he ola, n he make paha, ua hiki no. Ia wa hulj ee la ua poe moho nei o Italia a pane aku la, ua makaukau "mukou i na wa npaa non. Huli ne la ua opio !« a" pant ae la i na moho o Faraiu a pane aku ia, e noho iki ookou a ina hanle ae au 1 kei? poe, afaila heie oukou, aka, i.pana oukou a 1 oiako m'u, alāila, o oukoo aūanei ko'u|mau enemū I keiā \va a keia opio e knmnilio nei ioe keift pe-e ua an'o ote nn hana o kāia. oiai:' * aa HIo i mea ole, 110 k& mea, huki nei kela ame keia rtM?"&oha 'mana iho!Ta wa i pohn mai ai ka led <£le e ōlelo ana, e hoopin koke keia mau hana, a e hana ia me īi 1 * mla wale no. īl ko o keia wa } .ua enn liope a.Vu hm» ko4i Farani", a koe iho !a ko It«fiii mau nioho e paio me keia kanaka opio- i raaopopo ole kotia mau helehelena, o keia kauaka e ku nei § hoao me na moho e Ttalia, nia ne» ke kino pukonakona o ka opio Sisa. Ika makaukanana o na uoao elua, aia hoi ua ha-i mai la ka lanakanawsi o ka la, he Uukini mama o!a ka mua, um ana ia kahi e holo aj a he hookahi nae mile ka loihi e hoomaka aku nae mal ke knhua lealea aku a.hiki i kahi eka I:oaifona a huli hoi Uou mai, a ua Hke me elua mit\ Ikawa i kulike ai, a hap*i ae la ka lunakanawui i kou.i lima iluna ine kona paa aua ika hae, rho p k e a iiai k& huaoielo holo, ia \ ou\l ol ku la na moho 4 o lUlia, aua kau la hoi ma kahi o ka ho&iUna inue he lei <ru:a. aia o ka raea o hiki mua siua ilaila, a Joaa k;i lei pi's> » hoi mai, 01£ kai Uik» -- J nn«hu!i u Pakooa H«lsw aae-mVē'komite n# 1 n.a •