Ka Nupepa Elele, Volume VIII, Number 15, 9 October 1886 — HE MOOLELO NANEA NO HAMEBIRE [ARTICLE]

HE MOOLELO NANEA NO HAMEBIRE

Mai ka Apao Ekahi Mai. Nolaila. Ua waiho hoa ak<i la «ia i kon:i manao imoa o na huahelu ek«lu, a un "hoike inai !a ua mau huahelu la i ko laliou manao e hoonoho i kekahi hunhela o lakou. Joa keh ao»e mai o ua puka la, i hiki ai i uft aau kaiknmnh'ne U k« ike ot« ro>.i Ika puka, a ua ao aku la o Ham® I}ire 1 keia manao

Nolmla. ua hoenoho ia aku U ma keta eoao niai o ua puka la ka honhelu ole (0) a e k«na nno ke nana raai ma «ela eoio ua like ia me na paia pohaku o ua hale la : aia H«me Bire e nana aku la, he moakaka ioa e ike ia oi na mea a pau maloko • ua mnii la.

i k«ia la hope loa i holopono ai na mea a pau i b»na ia ena haahelu. aia ahlahi no e b«ea mni ai ua mau kaikaniahine la. no ka m«a, eia ka po mahma piha a kaua e ki mea heluhelu e kapa aku rtei o ka po o Ho-ku, oiai oia po, he po ia e piha pono ioa ai ka maliina.

Iloko o keia ahiahi, i kauolia aku ai o Hsme Bir« i na huahHu tcla !t>!e e haiia i fole nona; ahe manaw» •!<>, ua hko na mea a pau. a ra»hope iho o kft nalowale an« oka la, ua kahiko ih* o Hame J3ire iaiiv m< kona mau aahu waiii, a maluna o kena poo e kau ana kona papnle muouou aiiikai kinohinohi ia me ka wai o ke gula a « oiaewa ana mahepe n$ ijpinc palahaiaha eloa no Uua'ka loihi i hiki aku i kona nmi poohiwi ; a e moe kikepa ani he !ipine nui piahalaha mal.una iho « koaa paohiwi hema a pu!eto aku ma k«aa aoa« akau. A maluna pono o oa lipine palahai iha la ma ke a!o o kona kau ana ka hoku hoailona Moi o Moheneima (Alekanedero Ka Nui) a iwaenakonu o ua rui»i la ans e noho la, i ku ih» ai ua Hnm« Bire nei me kona h«nohano nui a ka maka e makahehi aku ai 3 ka ka mea oka nani j> na opio !a. Jla Hame Bire e bu an«, mc ko nana aku okona maa maka i ka puka a raau huahelu j hana ai, ia manawa oia i lohe aku ai > ka liehe mai o o ua poe kaikawahine ia.

A ia manawa hookahi no i ike aku a| o Hame Bire i ua poe k*ik«»iaahine |a ma 'na, iioao o ua pnnawni la no ka wehe ana i '!<« Ukou mau iole a lehai aku la ilok® ō ka wai. I ka oianawa i ikeaku ai o Hame Bire ia liikou. puana &e la oia i kf. hu»«lolo ka«aenae. O! Auhea ka nani i like molakpu n«i? A owai ka ui uana e waiho ī ki])uka pahe» le a h«i mai lakou? O Hame Bir« anoi, a o kahi mēa e ae paha? A lulilulHho la ke poo o ua kolohe nui la o Inia, a ku malie aku Ja oia e nana ka makahehi uul. ( Oiai aa poe kaikamahine la e auau ana. huli ke kaikamahiue alii Fisidia 'i'ameia u naua aku la mu ka pain kahi ō ka pukn a d& huahelu i haiia ai, a Hamo Bire e nana mai la ma o, iv ike aku ia oīa ia Hame Bire e ku roai ana tna o loa o ke!a rumi, īa man»wa i ku iho ai ua kaikamahine la naa ka aoao o ka punawai a hapai ae la i koua lima i kona waha a kainaiho aku la I kona mau hoa. E, heaha kehi e maalo ae la? Me ke kuhikūhi «ku o ka lima aka.ii o ua kaikamahiue la. .1 mai la kekahi ai.iu kaikamahiue. O. he aka nhane wailua paha, me k;i nana like aku o ua poe kaikamaliine i kn wa lionkahi, a no ka loiln !oa o ko L'.kou nanu tJo!a:!a, manan :h® ia o llamo līlī o ua ike i«. a Uuii iu? i !u oi.i heiiulH-io ae ia iloko o ua i; Hii: ■ ti mo ki>r,a inhiiao o na!o\v..ie ue. i;k;*J •i» l-oeknu af ia ka huaheln oie i ka; ~>aku nna i ua j»uk« ia ms\ ka hoomii 1 ana ao i i.a ike me h<e hoonui, iks- h. <; : .<• a. iu ka i'iiaii } o-, i-'okoa a iiame i»-re o h.>; .. īo . iui, ui : K»iu}i.!. ua uhuwalo. na iielo'.ielona o! :Ma»vtv i>;ro i na iu *ka o ua nuiu kai-! • īs;uiiuh i' !a i i i»au.) |

I Ua oluolu ike Alii ka M.oi e heokoha : uku ia ■ I HON. CUKTIS P. lAUKEA. I 1 Ki«ama no Oahu, m.i kabi o kn jVieai Mqhaloia Jr>o. O. D©iriinis, 1 mni. i HON. KOBERT HOAPILI BAKER i I Kioaina no na Mokuponi *o M«ui, .-Molokti a me kahi o Wa Men Malmloia Jno. O. DQBaicis. i waihoniai. Halealii lolani, OkāWb« 4, 1886, oot9 3ts. Da «laeluia e kc Alii ka Moi e liiokohu akui ka - MEA MAHALOIA ROBER T ]. CKEIGHTON I kakaaolelo no k« Oihann Kaim Aina * me Moana. MEA MAHALOIA JNO O. DOMĪNIS, I Lutanelfi K«n«ra'n a Aliiko.'i "Xui o n« puali koa o ke Aupnni. HON. CURTIS P. lAUKEA. .1 Akokana Keneml» no na pualiko-. o ke Aupani. ma kalii o Mokia Chas. T. Ouliek. i waiho mni. KAPENA SAML. NOWLEiN. I Pnuka Koner«!a. MEKIA JNO. I). HOLT. 1 Kaimuo!«lo a Ahaiolele na Va Lutanelaj Keoorala. 1 Hnloalii īolani, Okatoba 4. 1886. oc<9 3t». Ua olnoluia o kp Alii ka Moi e hookohu akii ia- j HON. CURTIS p. iaukea I Kakanolelo Alo Alii. Halealii lolani. Ok»toha 4,159G. ■'' oet9 3ts. TJfc oiuolu i ke Alii ka Moi, e hooleohn aku ia- ' AKUKANA JNO. T. BAKKE. 1 M»kla no ka Punlikea Kumnu. m» kahi 0 Mekia Robt. Hoapil s Baker, i waiho raai. : KAPRKA JAS, KAHAT,RWAĪ. 1 Akukana no ka l'uiliUoii Kumnu ma kahi o Akiikina Jne/T. Baker, i hookiekie ia »e. LUTANELA MtJA ROBT. PARKER WAIPA. I Kapena no ka Pualikoa Kueiau, ma kahi • Kapena jaB. Kahalewai, i hodkiekie ia ae.

KI.UA SAMT/. 1. MAIKAI. I Lutanela Mua no ka Pualikoa Kumau, ma kahi o Robt. Parker Waipa i hookie- ! kie ia ae. FRANK W. J. FEARY. ■ I Luianela E'.ua n« ka Pualikoa Kumau, ma kahi o Saml. I. Maikai, Lut«inela Elua j haakiakie ia ae. Haleahi lelani, Okstoba 4, 1886. oct9 3ts, Kkena o KO NA-AWA^E, "Okatoba 5, 1886. Ua loaa mai i ka Alii ka Moi he l>alapala raai ka Mea Ki«kie Maria Christina, Moiwahine Kahu Aupnni o , Se[7ania, a oia iho ka unuhi'na o ua letala: Eke Alii kuu Hoahauau: Ke paulele nei au e hoike aku īa oe e ke Alii, ua hoolohe mai ke Akua i ka'u mau leo pule, a me ko Sepauia a paa, ma ka heopomaikai ana inai ia'u ma o ko'u hanau keiki ana, ma ka Poakahi la 17 iho nei, ma ke awakea hora 12 me hapa, a he keikikaue hoi, ' Babetizoia ma ka Poaeno, la 22 o i keia mahina, maloko o ka halepule o ka Halealii Roiala ma Maderida, me na iuoa Allonso Leou Ma- , ria Bantiago Is':dro Paeeual Ant©n. ! 0 ka mskuakane bapetizo o ke keikiahi hanan hou, oia ka Mea Hemolele ke Kumukauoha Leo XUI, n o kona makuahino bapetizo ola ka Mea Kiekie ke Kama'liiwahine o Sepania, D«na Mai-ia Isabela, ko'u kaikoeke i aloha ia, a mamuli o na ole}o o ua Pauku 60 me 67 o ke Kumukanawaij o ke Aupuni, ua kukalaia i Moi uo; Bepania, ma ka inoa o Alphouso XIII. O na hoike'u.a ® ka noho'na a me ka launa pili makamaka ana ame na oiauao paumako Au, e ke Aiii i hoj> uoa maa mai ai i o'u uei, he mau lioola paa JMia mai ia ia'u no ka hauoli e loaa ana in 0® no keja lioopomaikai la mai o'u, a e komohia pu hpi ma ka Lolomua o Sepaiiia a me kou Ohana Alii, ao ka mea liookahi hoi uana e hoomaalili ike kuumaha ku konukonu mamuli o ki! mrtke aha o ka'u kaue i mamina ia a i aīnha loa'ia, oia hoi ka Moi Aiphoneo Xfl i waiho ilw ni īloko o ko'u puuwai i;o kA wa mau loa. Ko muuaolaua nei au e loaa ai.a ia Oe, e i<e Alii, ka oluoluia e ike mai i ke au nohoalii hou my :i,i{ ! heike'na manao aloha i uiau . ai Oo e ke Aiii, e ike mai i ke Au Moho-j aiii i ha'u. u tue ke au knhu Aui>nui,{ o i> iioo!> !i,i »ua hui i ka Moi me! Kou mau man;>o i»ih m:iic:unaka i! m.ikamae k'u ;a oko A. N'o'u ii'O,! ke u;va!o a ! ;-! uei . 1 Aiii, »• ■ pau'.oie u-.ai ma na iuhmkm kuīo a'u i | hoepa:*, ai no Kou }n>ui k 1 i me ka hoiomua o Kou Anpuni, a ua hauoli au e hoike h- r aku ia Oe e Alii, i ka ma'uaio kiokie ume ke :«!oha piii' umkauuika i ink* o!e ke ja*ka-|a iiu

(iwuu iho uo E ke Alii, kuu Hoahauau, (Kakauinoam) Marie Giiri?xinr. (jvaknuHioaia) Sf,{irs.MUNL>o Mokbb. Mr ka Halealii ma Miiderida, lune 20, Ike Aiu.ka Moi oko Ha.waii Pae Aina. oct9 lt. . i.' KELNA KOA Mii M<JAXA, .OKATOBA7, 1880. ; '

I keia la he. ike ahi ka Ka Mea Mahaloia Hon. Uobkrt J. Crbight<)N. No kona hookohu ia ana i Kakauololo no ka Oihiun; Kaua Aiua a nie Moana. ■ Amā ia ike Aiii ana, ua hoolaun» ia ka Mea Mahaloia imua oka Moi e ka Mqa Mahuioia Ilon. "Walter M. Gibōon, Kuliina Ku.i a Kuhina Kalaiaina. . Ua ukaliia ka Moi e ka Mea Mahaloia Wallei' M. Oihāon, Kuhina Nui a Kuhiua Kalaiui na, a e Kol. James H. - Bpyd, ko ka Moi Hop« Puaku. oct9 lt. ■ .. . KEENA KOA ME MOANA OKATOBAT, 1886. 1 keia la he ike alii ka HON. JOJIN 0. No kona hookohuia ana i Lutanela Keneiala a Aliikon Nui 110 n.4 Pualikoa. Ma la ike Alii ann ua hoolaunaia aku o Kenerahi 33omiiii>i o ka Mea Mahaioia IIoi). J, Cre\ghton, Kakauolelo o ku Oihana Kaua Aina a me Auniokn. Ua uk>li ja ka Moi eka Mea Mahaloia Hon. Walter M. Gibson, Kuhiua Nui a Kuhina Kalaiaina; Mea Malialoia Hoii. liol>t. J. Creighton, Kuhina o ko na Aina 35 a Kakauolelo no ka Oihana Kaua Aina a Moana, a nie Kol. JsiugB H. Boyd, ko ka Moi; H«f pe Puuku. oct9 lt. . ... HALEALIIIOL ANI, 00T. 7, 1886. He ike alii ko keia la Ka Mba Mahaloia Mekia Keneiula ka Hok. Cdrtis Piehu llukha. ! No kona hookohu ia ana i Kiaaina • iio Oahu.

Maia ikoAlii, ua hoolaunaia ka Mea Mahaloia eka Lutanela Kenei'ala ka Hon. John O. Dominie, Aliikoa Nui oua PuaHkt»«. l?kaH ia ko Moi © ka Mea Mahaloia Lutanela Kenerala ka Hon. Jo.hu O. Ahikoa Nui o na Pu.dikoa; ka Mea Mahaloia Hon. Waltet' M. Gibson, Kuhina Nui a Kuhina Kalaiaiiia; klrMea Mahaloia Hon. Kobt. J. Creightop, Kuhina o ko na Aina E, a Kakauoielo o ka Oihana Kaua me Moana, a me Kol. James 11. Boyd, ko ka Moi Hope Puuku. oct9 lt.

He ike Alii i keia la, Ka Mka Maiialoia Kenerala KA lION. RoBT. HoAPipi BaKEK.

Jīo koua ljookohuia i Kiaaina no Maui, Melokai me Lanai. . , Ma ia ike alii ua hoolaunaia ka Mea Mahaloia e ka Lutanela Keuorala ka Hon. John 0. Dominis, ke AliiKoa JS T ui oua Pualikoā. Uk-li ia ka Moi g ka Mahaloia Lulanela Kenerala Hon! John O. I)o--iaims Aliikoa 3oii oua Mea Malialoia Ilon. \Valfer M. Gibson, Kuhuia Nui a Kuhina Kalaiaina; Me* Mahaloia Hon. Robt. J. Cf«ighton, Kuhiua o ko na Aiua E, a o ka Oihana Kaua Aina ra« Moa.na, a me Kol. Jatnes H. Boyd, ko ka Moi Hope Puuku. Halealii lolaui, Okt. 7, 1886. I oct9 lt. I He ike Alii i keia j

Ka Mea Mgha!oia Mekiu Kencrala ka Iloa. Cuiiis P. Iftujkea. Kiaaiua 0 Oabu s hookol|t))a ana i Akukana Keuera}a «o ka Pualilepa. Kapena Surunel Kowlein nb kona !;oo kohuia aoa i Keiienila ue na PualiKoa. J3irigade Mkkin AuJrew B. lia/ljtv. No kona hookohniu aua 1 Aliīkoa Kūmuao- a me Mekia Johu I), Iloii. ifo koiia aua i Kakauolelo a Ahaiololo na ke AHikon Nui. Ma i«i «k'9 alii aua ( ua hoo'auua ia aku lakeu o ka Lu(:uio!a Kenemla ku Hoii. Oohn 0. DoiiiinU, Aliikoa Nui o ua Puallkea, UkuH ia ka Moi «i Ln'aueia Keneiala ka Hon. .īohu r» v lVuiiiu : is, Aliīkoa N"ui o i»a l'ualikoa; M»'iv MahakH;! WwHoi' M. Qii>#ou, KuHiu 2Uu a Kuhina KUauiiuīiMoa l\ol>t J. (V«>£hton, Kuii;tui. e ko r«a K, * K.ukauolclo o ka Uihaua Ks.ua Air.a i|ie Moana a i«o Kol James 11. Boytl, ko ka Moi Ilope Puuku. Kcc... Ttc= Moan.\, Okt. 7, 18,%. v« U» h

Keena Koa me Moanīi, Oct. 7, 1886. Ilaloaiii īolaiu, Oct. 7, IBBH. He ike alii i keia la: Konela Olaue Sj.)reckieB Mekia ka līon. Kum'L Paikei. lion. William.lr\viu, a nie Mr. Jolin Ena. Ma ia ike alii, ua boolaunai;i lukou e Kol. James II Bojd, ko ka Moi llopo Puuku. A i oluoln ai hoi ka Moi e lianwi aku ia «Konelii Spv«ekles 1 ke Kea Aliikoa (Graiul Officer) o' ke Ke» Hauohano o Kapiolani. A ia Mekia. Parker, ke Kea (Graml Officer) oke Ke& Hanoliano o ke Kalaunu o Hawaii. Aia Mv. li-wm ke Kea o k{\ Naita Commauder o kc Kea Hauohauo o Kapiolani. Aia Mr. Ena ke Kea o ka Officer o ki Kea Hanohano o ke Kakunn o Hawaii. Uknliia ka Moi e Lutanela Kenerala ka Hon. Jolin (). Domiuis, Aliikoa Nui o na Poalikoa; Mea Mahaloia Walter Gib3on f Kuhlna Nui a Kuhina Kalaiaina; Mea Malialoia Hon. Robert_J; Creigliton, o ko na Aina Kakan»lelo 0 ka Oihana Kaua Aiua me Moana; a me Kol. James H. Boyd, ko ka Moi Hope Puuku. oct9 lt He ike alii i keia la, Mokia John T. Baker, Akukana John Kahalewai, Kapena Kobert Parker Waipa, Lnianēla Moa Sani'l I. Maikai. Lutanela Eluu Frank W. . J. Feary. No ko lakou hookiekio ia ana-ae i mau Ahikoa no ka I'ualikoa Kumau. Ma ia ike alii ua hoolauua ia «kn lakou e ka Lutanela Kenerala' ka llon. Jolm O. l)omini.«i, Aliikoa Nui ona Pnnlikoa. Ukali ia ka Moi e Luianela Kenemla ka Hon. Johu 0. i)omi!i!H, Aliikoa Nm o na Pualikoa; Mea Mahalnia Walter M. Gibsou'Ku ' • "'l hina Nui a Kuhina Kalaiaiua; Mea MahaloĪA Hon. Robt. J. C!'cighton. . Kuhina o ko na Aina E, a Kakauolelo ; o ka Oi-haua Kaua Aina rue Moana, rme Kol. James 11. Bojd, ko ka Moi Hopo l'uuku. oct9 lt Hsle*lii lolaoi, Oct; 6, 18St>. Ua ohi.olu la eke Aln ka Moi e hooliohu ia Kol. 11. Boyd, i Hope Puuku no ke Alo Alii. oct9 it. Ilaleaiii lolani, Oct. 7, ISS6. Ua oluoluia cke Alii ka Moi o hookohn is Birign:lo Mokia Andrew Ban'ell Hayloy, i Aliikoa kumuao nena Pualikoa o ko Aupuni. oct9 lt. ilalealii lolani, Oc/. 7, 1883. Ua oluoluia ibe Alii ka Mai e hookau aku maluui o Kol. Claus SprfickleB, i ke kea hoohanoliauo o ke Aliikoa (Grund Officor]j o ko k«»a Hanoliano o Kapiolani. o.ct9 it. Ua olnelu ia e k<; Alii ka Moi e hookau aku maluna o Mekia ka Hon. Samuel Parker. Ike kea hoohanohano o ke Aliikoa (Graud Officor) o ke Kea Hoohauohano o ke Kalauuu o Hawaii. Halealii 7, 188G. oct9 lt. Ua olaoluia e ke Alii ka Moi e hookau aku maluna o Hon. Wm. S. Irn*in. Ike kea hoohanohauo o ka Naita Commander o ke Kea līanohaiio o Kapiol^ni. Halealii lolani, Okfc, 7, 1886. oct9 lt. Halealii lolani, Oct. 7, 1880. Oa oluoluiae ka Alii ka Moi ka hookan an* aku maluua o Mr. Jolin\Ena, i ke kna hoohanohaao a lsa Officer\Q ke kea Hanehaa® o ke kalaunu o Hawai. oct9 it. % !