Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 21, 19 April 1862 — NA MEA HUNA O KE ALO ALII O NAPELA! [ARTICLE]

NA MEA HUNA O KE ALO ALII O NAPELA!

(L'nuhiia no ke Kuokoa.)

HELU 4. oniNOHO ANA KA MOI, O LOPAKA o Napela, ua hoopuniia oia i kona mau hoahui na Alii o kona alo, ua hoopihaia kona naau i ka olioli i kekahi la> a ia manawa koke kahea ae la ia i kekahi o kona mau Alii Koa, a kauoha'ku ia ia ia, e hele ma kona ano Luna Nui e lawe mai i ka Mea Kiekie, ke Alii Anadaria, ke kaikaina 0 ka Moi o Hanagere, ke kane i hoopalauia na kana kaikamahine, na Keohana, ka hooilina o kona Kalaunu Hanohano ; a ia wa no hoi, ua hooko kokeia ke kauoha a ke Alii, a ua hele aku no e like me kana kauoha. I ka wa nae a ka Moi e kauoha ana, e noho ana no o Anadariana a me ka Rose o Katenia ma keena ana i noho ai, a no ko laua lohe ana i keia kauoha no ke kane i hoopalauia na kana kikamahine, lele ae la ko laua oili, no ko laua makau o lilo auanei ka hanohano a laua e hoolili nei; no ka mea, manao iho la laua, ina paha e mareia o Keohana, alaila e pau auanei paha ko laua punahele īmua on», a pau pu hoi ke aloha ana ona ia Sa Robata di, Kabano, ka laua keiki punahele; o ke kumu o ko laua hookonokono ana i na manao aloha iloko o ka laua keiki me ke Kaikamahine Alii, i hiki mai ka wa e piha pono ai o ka waihona o ko laua mau manao pumehana o ke aloha ; alaila, malia paha e hooponiuniuia ka manao o ke Alii Wahine opio, ke haki kona naau, a koi niai la e mare me ka laua keiki; no ka mea, he kane ui loa o Sa Robata di Kahano; aka, aia hoi ua kiiia ke kane i makemakeia e kona makuakane j nolaila, manao iho la laua he makehewa ka hilinai ana ma na kumu a laua i manao ai e kukulu paa i ko laua noho kiekie ana; a nolaila, o ka mea wale no i koe o ka imi ma na mea e ae, a noonoo iho j la laua i mea e hiki ai ia laua ke hooko i ka { | laua mea i makemake ai. 1 j Hoi aku la laua a ma kekahi keena meha- , | meha, a malaila kahi i kuka'i, a hala kekaJ hi hora okoa; alaila, pane mai la o ka Rose

oKatenia, " (Ja noonoo au i mea e hiki ai ke hookoia ko kaua makemake, a ke kaumaha nei i ka hai aku ia ōe i ka'ole ia'u o kekahi mea iki e ko ai o ka kaua mea e kuko nei." Alaila, pane mai o Anadariana, " E kuu hoa o ke anu a me ka iu o ka 'ia, oua \rahi hanohano nei. ke hai aku nei au ia oe, aole loa e hiki i kekahi mea ke keakea mai ia kaua ma na mea a kaua i manao nui ai. E hoomanao oe e kuu hoa, o oe a me a'u wale no ka mea nana i aua i ka Moi mai ka make ana, i ka manawa mamua aku nei, ua umikumamawaiu na makahiki mai ia wa mai a hiki i keia la a kaua e kamailio nei, a ua hoola kaua ia ia, i loaa'i ia kaua ka hanohano; nolaila, i mea e mau ai ia mea ia' kau& ; nolaila, manao, e make ka Moi. He hiki ia'u ke hooinū aku ia ia i kekahi I4au make me ka hiki ole i kekahi Kauka o keia-Aupuni ke ike i kona kumu i make ai, e hoomaka au i ka haawi ana i ke Alii i ua laau Ja i keia ln, a hiki i ka pau ana o na pule elua, o ka manawa ia o ke Alii e make ai." Ua maikai ia mau mea ia laua a eluā, ua hooholoia ka make no ke Alii.

Hoopau laua i ko laua kukakuka malu ana a hui hou aku la me ka aha Alii, me na helehelena i like me ka mea i piha i ka olioli; aka, maloko oko laua naau kahi iaaai o ke ahi nui oka puni kiekie. Aole i liuliu ma ia hope mai, makaukau ka paina awakea, a hele aku ka Moi a me na hoa Alii oaa a me na mea nana i hooholo konu mnleo ma ka papaaina, a paina iho la lakou; a i ka wa i hoomaka'i e inu i na uwaina, ia wa ke komo ana o ka laau make ma ke kiaha o ka $T6i~, a mai ia manāwa mai, ūa sTlaia ke ola o ka Moi Lopaka o Napela.

Ma iā hope mai, kau ka mai o ka Moi, ia mau la e mai ana ona, hooikaika iho la b ka Rose o Katenia e hoowalewale i ke Alii Wahine opiopio i aloha loa'i i ke keiki ana; a ua lanakila oia maluna o na mea e kue ana ia ia ; no ka mea, lilo ae la kana keiki i mea punahele loa i ke kaikamahine Alii; no ka mea, ua weheia ka ipuka o kona puuwai i hiki ai ke moni aku i ke aloha o Sa Robata di Kahano ; a hoolilo koke ia iho oia, i Luna Nui maluna o na koa ukalia kiai kino hoi oua kaikamahine nei; a pii loa ae la no hoi ka nani o ua keiki nei„ ua hele wale a, "Me he lama 'la ka pua lena ake Koolau, ka pala luhi ehu ma ka o ka Ako."

Ua aneane elua pule mai ka wa i hoomaka ai, ka mai o ka Moi, hiki mai ka Mea Kiekie, Anadaria ma Napela, me kona mau Alii ukali a me na mea no hoi e hanohano ai o ka huakai'; haawiia kekahi keena nui o ka. Hale Alii nona ayne kona poe, a malaila oia i hooluolu iho ai 1 ka iuhi o ka hele ana mai i kana huakai. [Ja oluolu ka inanao oka Moi i ka hiki ana mai o ke kane a kana kaikamahine, no ka lana'e o kona iini nui e ike i ko laua hoohuiia'na ma ka nakii hemolele oka mareia'na mamua o kona make ana ; no ka mea, ua kau e mai no ia ia ka haili o ka make. Ua hawanawanaia mai kona lunaikehala eka makau, a ua maopopo no ia ia kona ala hou ole ae mai ka moe mai ana e waiho ana. Nolaila, kauoha ae la ke Alii 1 na keiki ana e mareia i ua la nei, a kauohaia'ku la na 'lii a me na kaukau Alii a pau oke Aupuni, a me ka poe hanohano no a pau, e hele mai e hoonani, a,e makaikai hoi 1 ka mare ana o na 'lii opio. mahope iho nae o ka oili ana'ku p iea leo kauoha mai ka \vaha. aku o ka Moi, u£t hiki koke mai ka nui loa o kona mai, aua hiki ole ia ia ke ala'e mai kahi ana i moe ai.

Hiki mai la ka poo a pau i kauohaia'ku e | ke Alii; aka, np ka nui loa o kona mai nolaila, aole i hiki ke mareia ma kahi e aku, ma kahi no/6 ka Moi e waiho ana i ka mai, maiaila no kahi i hoomakaukauia'i no ka mare anai kana mau keiki. Komo mai la ma ia keena na'lii a me ka poe no a pau i hiki mai, a komo mai la no hoi o Anadaria ke kane a ke Alii Wahine e mare aku ai, a o ka Mea kiekie, Charles ka Duke Di Durasa kekahi, o kona mea no nae i hele mai ai, oka manao no e make ana ke Alii, i ike ai oia i ka Palnpala Hooilina ; no ka mea, oia kekahi koko pili loa, a oia no kekahi oka hanauna Moi o ia Aupuni, ua manao oia, ua hoowahawaha ke Alii ia Keohana, no ka la-

una ana me Sa Robata di Kabano, a ua hoolilo ae la i ka Hooilina o ke Aupuni ia ia. Akoakoa mai kekahi poe me ke kaumaha o

ko lakou naau, a hoohahini mai i na waimaka, i mea e hoomama'i i ke kaumaha o ka puuwai i ke aloha, a o kekahi poe hoi e e hoohanini ana i na waimaka hookamani, me ka nele o ka naau i ke aloha oiaio. Kauoha aku ka Moi e kiiia o Keohana, e komo mai i mareia'i laua me kana }cane, a hele aku la ka mea i kauohaia e kii i ke Alii, aole i liuliu komo mai ana ua kaikamahine nei me kona kahiko nani, a ia ia i komo mai ma ka puka o ke keena e hilinai ana no oia iluna o ke keiki a ka Rose o Katenia, a aole no hoi he wiwowiwo iki iho o ka maka o ke Alii Wahine, ua puni oia i ke " ala lu o ka Lokini." Aua hele no hoi a " onaona Puna ika hala me ka lehua." A pela no hoi o Sa Robata di Kahano, ua pua mai kona nani no ka lawa pono i ke kahiko nani, a makamae hoi; ai ka nana'ku ua " Kiekie kau hanohano i ka makani." LAohipau.) I