Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 24, 10 May 1862 — Page 4
Ka Nupepa Kuokoa.
NA MEA HOU.
Mai na Aina e mai.
Ke hoomakaukau nei ka poe kanu pulupulu o ka moku aina o Misisipi e houluulu i na bela pulupulu a kahi hookahi, me ka makaukau e puhi ia mea i ke ahi, i lilo ole ai i na koa o ke Aupuni Hui.
O ka papa hoike o na loaa o ke Aupuni o Beritania no ka makahiki e pau ana i ka la 31 o Dekemaba, 1861. He $343,019,255, a o na lilo hoi he $354,090,290. O ka oi o na lilo mamua o ka loaa mai he $11,071,035.
EUROPA. — I ka weheia'na o ka Ahaolelo o Beritania, ua hoopuka o Mi. Disineli i kekahi mau olelo pili makamaka ia Amerika Huipuia. Ua hoopuka ae no hoi oia, he manao e mahalo ana me ka hoalohaloha i ka Mea Kiekie, ke Alii Alabeta, ke kane a ka Moi Wahine o Enelani.
Ua hoi mai nei kekahi mau Luna i hoounaia aku nei e Beritania i Madagasaka, e hoomaikai aku ia Radama II., no kona lilo ana i Moi. Oia hoi ka hooilina o kela Moi Wahine hana ino o Rauavolo, no ka mea, ua pepehiia paha e ia na kanaka he 100,000 iloko o kona noho ana ; a he 2,000 i pepehiia no ko lakou manaoio i ka hoomana Karistiano.
Ua hoike mai ka poe kipi i lawe pioia ma ke kaua nui i Pitibaga, i ke kauohaia o keia koa kipi, keia koa kipi e pepehi a make na'lii koa o ka puali o ka Akau ; a ma ia hoouka ana hoi ua aahuia na'lii i na kapa e huna ana i ko lakou ano Alii koa, a o ko ka Akau poe Alii hoi me ko lakou mau kahiko no, nolaila, ua nui ka poe Alii koa i make ma ka aoao Akau, a ua emi hoi ko ka Hema.
HAALELE NA KIPI IA SANTA FE. — Ma ka eke leta i kiki aku i Misouri ua loheia ka haalele ana o na koa Kipi ia Santa Fe. Ua kauohaia mai ke Gen. o ka Akau ma ia wahi e kauoha i na koa Kipi e hoi i Tekasa, mai kahi moku aina uuku aku o Nu Mesiko. Uu lana no nae ka manao o na koa kipi o Tekasa, e loaa no ka puu dala manawalea waleia mai, a me ke dala koi maoli aku i na kanaka oia wahi. Ua ohi anunu waleia na dala a kekahi kanaka oia wahi a hiki i ka $20,000.
O na mea i loheia mai nei mai Europa mai, he nui ka poino o Holani, a me na wahi e pili ana i ka wai halana, a ke makau nei no kekahi poe o ia wahi no ka hoomau no o ka pii ana o ka wai ma ka muliwai o Elebe. Ua pau no kekahi mau kulanakauhale liilii i ka halanaia a ua piho. Ua loaa mai kekahi mau palapala mai Balina mai, e hai mai ana, ua pau i ka hoohioloia ka palewai o ka muliwai, a ua pilikia na alanui kaa mahu ma Viena, ua pohoia kekahi kulanakauhale, a he 80,000 ka nui o na mea i hooilihuneia e ia wai halana. He 40 na la o ka ua ana me ka mao ole.
Ua hoolahaia i ke akea ka olelo kuikahi mawaena o ka Moi Wahine Vitoria, a me ke Duke nui o Hese, no ka mare ana o ka mea Kiekie, ke Alii Alisa, kaikamahine a Vitoria, me ka mea Kiekie, Ferederika Uilama o Hese. Ma ia palapala kuikahi, ua haawiia i ke Alii kane na dala he 60,000 i kela a me keia makahiki ; a ua haawi hoi ka Moi Wahine he $150,000 no kana kaikamahine, me ka uku makahiki mau aku ia ia he $30,000 no kona mau lilo ponoi iho. A maloko o kekahi mau pauku, ua hoakakaia no kekahi no ka Hooilina o ka noho Alii o ke Alii Wahine ke make oia, a pela no hoi ko ke Alii kane ke make oia.
Ninau kekahi kanaka i kekahi, penei ; " Auhea ka mea kaumaha nui, o ka hapaha galani rama, a o ka hapaha galani wai maoli!"
I aku la ia, "O ka rama ka mea kaumaha nui ; no ka mea, ua ike au i kekahi kanaka ikaika, e hikaka ana malalo o ka hapaha galani rama; aka, ina he galani o ka wai maoli maluna ona, aole ona hikaka iki."
Ina maluhia ka luna manao, e maluhia hoi ka hiamoe.
Ka holo huli aina
MA KA MOANA ANU AKAU.
MAI KA WA mai o ka holo ana o Sir Ioane Franklin i ka moana anu Akau e imi i alanui holo no na moku ma ka Akau o Amerika, ua holo pinepine na moku ilaila e imi ia ia a me na hoa holo ona. Aole no i hoi mai o Sir Ioane Franklin ma. Ua make no lakou iloko o kela moana anu. Ua paa kolaila kai i ka haupaa, a puni na makahiki. Iloko o na malama kau, ua palupalu na haupaa e lana ana i ke kai, a mokumoku i na apana a holo maluna o ke au. Elua wale no malama, o Iulai, me Augate ka paa ole. Ia wa no, e hiki i ka moku ke holo mawaena o na apana hau a komo aku i ka moana. Aka, mai Sepatemaba a hiki i Aperila, he po anu loa wale no malaila. Aole e ikeia ka la. A pela no mai Aperila a hiki i Okatoba, aohe po malaila. E kaapuni ana ka la malalo i na malama eono me ka nalo ole. Aole nae he nui o ka mehana e hoohehee ai i ka hau, a e hookupu i na mea ulu ma ka lepo. Aohe mauu, aohe mea kanu e ulu ana, aole hoi ululaau ma ia mau aina. Ua olohelohe keokeo na pohaku a me na mauna. O na Inikini kakaikahi i aahuia i na ili huluhulu i pumehana ai, o lakou wale no na kamaaina. O ka lakou mea ai ka i-a, o ka io me ka aila Kohola, e noho ana iloko o na hale-lua malalo o ka honua. O na laau lana e pae wale ana ma na kahakai ka lakou wahie. O na ilio wale no ko lakou holoholona, e noho pu ana me lakou iloko o ko lakou mau hale-lua.
E hoike ana keia kaao i ka holo ana o Kauka Hayes maluna o ke kuna Mokuhui, mai Nu Ioka aku iloko o ka moana anu akau i ka makahiki 1860, e hoomaopopo ai i na mea i koe o kona holo ana mamua me Kauka Kane. I kela holo ana mamua, ua ike aku o Kauka Kane i ka moana wai i paa ole i ka haupaa ma ka Akau aku o Ainaomaomao e puni ana i ka iho Akau o ka honua. O ka ike hou aku i kela moana, a me ka hoomaopopo i na mea e ae o na aina anu, ke kumu o keia holo ana, no ka pilikia pinepine ana o na moku holo mawaena o na puu hau lana ma ia moana, ua hoopaaia na iwiaoao o ke kuna i na laau manoanoa, a ua hoopiliia na papa hao ikaika ma ka ihu o ka moku, i pepe ole ai ia ke pili mai ia ia na puu haupaa. Iloko o na malama hooilo, ua paa loa kela moana i ke anu, a ua kiekie ka hau keokeo maluna iho o na mea a pau ma ka aina, a me na kai. E aki ana hoi ka pouli maluna o ka honua i na malama eono. No ka hiki ole ke holo aku a hoi mai iloko o ka makahiki hookahi, hoomakaukau lakou e noho ilaila, a hala ka hooilo, a pau ka huli ana a me ka makaikai ana, e hoi mai no lakou i ka makahiki hou iho. Hoolako lakou i ka moku i na mea ai, a i wahie hoi i mea ahi e pumehana ai ka noho ana maloko o ka moku. Lawe hoi lakou i na lole huluhipa manoanoa he nui e komo ai, oia a me na kapa ili huluhulu i kapa komo, a i kapa moe.
Hiki aku lakou i Navikaluna i na la mua o Augate, 1860. He awa ia ilokoo Ainaomaomao, kahi e noho ana na Denemaka e kuai i na ilihuluhulu me na Inikini. I ka la 16 oia malama, holo aku lakou maloko o ka moana anu o Iesuisaka ke awa kumoku, a loaa ilaila na ilio kauo-holo-waa maluna o ka hau, a komo lakou i ke awa o Melevile i ka la 23 oia malama. Malaila aku, holo aku lakou a hiki i Kepa Ioka i ka la 25 o Augate. He maikai ka holo ana ia mau la no ke kaawale o na puu hau lana iloko o ke kai, a hiki i Kepa Ioka, ua loaa hou. Ilaila, hoopili aku i ka aina i loaa ai kekahi Inikini kamaaina, o Ioane kona inoa, nana e mahele ka olelo me na kamaaina. Oia ka mea mahele olelo no Kauka Kane i ka holo mua ana. Lele aku o Kauka Hayes i uka, a halawai me Ioane. Ike koke mai kela ia laua o Mika Sontaga, a lawe aku laua ia ia me kana wahine iluna o ka moku, o laua me kekahi mau ilio hou aku ma ia wahi, alaila, holo hou aku lakou i ka Akau. Ua loaa ka moku aina o Litetona, i ka la 2 o Sepatemaba, a ua paa ka moana ilaila i ka haupaa. Huli hou aku lakou e hoopiipii iwaho o ka hau a komo i ka moana akea. Aole nae i kaawale loa na haupaa. Oni aku lakou iwaena o na puuhau, e pakele wale ana i ke kuia mai e na pohaku hau lana. Ua pili pinepine ka moku me na hau, aka, no kona ikaika aole ia i pepe nui. Ua hemo nae kekahi mau papa hao ma ka ihu. No keia pilikia, holo aku lakou a ku maloko o kekahi kaikuono e kapilipili hou. He mau la makani ino keia a hiki i ka la 5 o Sepatemaba, aole lakou i puka hou iwaho a malie iho. I ka la 4, holo aku o Kauka Hays maluna o ka waapa, a pii i kekahi puu kiekie e makaikai aku i ka moana ma ka Akau a me ke Komohana. Ma ke Komohana, ua paapu ka moana i ka haupaa. Aka, ma ka pili aina i ka Akau, ua kawalawala na haupaa.
I ka la 6, ua malie ka makani. Hoe waa aku lakou i ka aina moku o Litetona. Aka, ma kahi i ikea ke kaawale o ka hau i na la mua elua, ua paa loa ia i keia wa, aohe awa e holo ai mawaena o na aina, aole hoi i ikeia ke kai kaawale mailuna aku o ka puu. E nui hou mai ana ke anu, no ke kokoke i ka hooilo. A makau makou o paa ka moku iloko o ka hau e mahuahua mai ana, hoopuka lakou i na moku iwaho, a hoi hou iloko i ke kaikuono mua a lakou i ku ai. Ilaila lakou i noho ai a hala ka hooilo.
No ka nui o ka makani ino i ka hooilo, aole i paa ka moana o waho i ka hau a hiki i Maraki. Aka, iloko o ke kaikuono, ua manoanoa ka haupaa, a ua puni ka moku ia mea me he pohaku la. Lawe aku lakou i na ukana nui i uka i kaawale malalo o ka moku i hale e noho ai na kanaka me na ilio. Hoomau lakou i ke ahi iloko o na kapuaihihao, i mea e pumehana ai. Ua paa ka wai a me na mea ai i ke anu, a hooheehee lakou i ka hau maluna o ke ahi i wai e inu, a pela hoi lakou i hoomoa ai i na mea a pau. No ka pouli ana i na malama eono, aole i hiki ia lakou ke hana iwaho, a ma ka malamalama o na kukui lakou i hana ai maloko o kahi hale. Aohe mai o na kanaka a hala ka hooilo, aka, o na ilio kai mai a make iho ka nui o lakou. Oia ko lakou mea i nele ai i na ilio kauo-holo-waa, a lilo ia mea nele i hiki ole ke hele mau ka e huli aina, i ka hoi ana mai o ke kau. Ua kipu lakou i na Rena-dia he 200 ia manawa, a pela i loaa ai ia lakou ka io maka na lakou. Aole i pilau ka io maka no ka paa i ke anu.
No keia make nui o na ilio, hele aku la o Mika Sontaga me ka Inikini Ioane, a me kekahi mau luina moku i kekahi aina o ka Hema, e imi i na ilio hou. I ka la 22 o Dekemaba ko lakou holo ana maluna o ka holo-waa i kauoia e na ilio eiwa. O ka mahina ka malamalama i holo ai lakou. Kapilipili lakou i na hale hau e moe ai. A hala na la 3, hoao iho la o Sontaga e hele maluna o ka hau a hiki i kekahi aina mawaho o kahakai, naha iho la ka haupaa lahilahi a pulu oia i ke kai. Huki mai o Ioane ia ia iluna, a no ka pulu ana paa koke kona mau lole i ke anu. Hoi hou lakou i uka, me ka manao e hana i ke ahi e hoomaloo ia ia. Aka, i ka hiki ana ilaila, ua make loa o Mika Sontaga i ke anu. Hoihoi mai lakou i ka moku, e lawe mai ana i kona kupapau, a ua kanuia i ka lepo malalo o ka hau. Ua make hoi na ilio elima ma keia hele ana.
I ka malama o Aperila, 1861, puka hou mai ka la. Haalele lakou i ka moku, e holo mauka ma kahakai, a maluna o na pali i paa i ka hau, e imi ana i na aina a me ka moana ma ka Akau. e puni ana i ka iho o ka honua. Ua kauoia ko lakou mau holowaa e na ilio. Aka, no ke keakea nuiia e na hau kiekie, aole lakou i loaa i kahi makemake, no ka lohi wale o ka hele ana. A kokoke pau ka lakou mea ai, hoi wale mai lakou a ka moku. Make hoi ka nui o na ilio i keia hele ana, a hoi ola mai na kanaka.
I ka la 14 o Iulai, 1861, ua hemo ka paa ana o ka moku i ka hau, a holo hou lakou i ka hoi ana mai i Amerika. I na hebedoma mua o ka holo ana, ua pilikia pinepine ka moku iwaena o na puuhau, a komo lakou i Navikaluna i ka la 14 o Augate. I ka la 6 o Sepatemaba, holo hou mai lakou a hiki mai i Halifaka, Amerika Akau, i ka la 8 o Okatoba.
He Moolelo no Akula Moku.
Kekahi kumu kahiko loa ma Lahaina nei, mai ka wa naaupo loa mai i hoomakaia ai ka olelo a ke Akua, i ka makahiki 1823, oia kona lilo ana i kumu kula.
A ua make oia i Maraki 19, 1862. Ua hanauia oia ma Wailua, i Koolau, Maui Hikina, a malaila kona hele ana aku a noho me na'lii, oia o Kekuapoiwa, a make aku ia, noho aku me kana kaikamahine, oia o Keopuolani.
A make ia, me kana kaikamahine aku o Haliaka Nahienaena, oia kona haku i noho ai a hoouna o Nahienaena ia Akula, i moku e hoi ai i Lahainaluna.
A hoi mai no nae ia, mai Lahainaluna mai ao mai no ia ia, oia kona lilo i kumukula, a ua ao mua no nae o Ak. Moku i Lanai, oia kela 1823.
A make o Nahienaena, noho kumukula oia a hiki i ka la 16 o Maraki, a oia kana hana mua, ua lilo kana hana i makuahine nona.
A ua koho oia o kona haku hope oia o Iehova, oia kona alii hope, a komo oia i 1829 ma ka ekalesia, a o ka nui o kona noho ana i ka ekalesia, 33 makahiki.
Iloko o kona noho ekalesia ana, aole i lohe ia kona inoa ua ino, a he kanaka kupaa, he hina ole oia mau, ua hoowalewaleia oia e Mr. Bush, kekahi haole o na ana alakai ia ma kona hale e inu pu, a hoole aku kela, Aole au e inu i ka rama, ua hoohiki au, i na he kiaha wai ko'u, alaila, e inu au.
Olelo mai la kela haole, ua nui ko'u aloha ia oe, no ko kakou pii pu ana mai i ka wela o ka la. Hoole ikaika aku kela, a ua ko no kona manao aole ia e inu, o ka wai kana i inu.
A mahope iho, hoowalewaleia e kekahi mau wahine, e moe pu meia, hai aku kela, aole pono ia mea i ke Akua, huhu mai ke Akua o kaua, i mai kela wahine, no kuu makemake hoi ia oe, i aku kela. O hoi no oe me kau kane, malaila no e pau ai kou pilikia. A ko io no ia manao o A. Moku, aole oia i ae aku.
1. Eia ka hua o kona kupaa ana, o ka nui o na uhane ana i hoohuli ai, a me na keiki opiopio he nui, ua pau lakou he poe ekalesia no ka haku i keia wa, a he poe kanaka no ka aina.
2. Eia keia mau hua ana i hana ai, o ke aloha i na kanaka i ka wa i kahea mai ai ke Aupuni i na mea kuleana, e hookomo i ko lakou aina ponoi iho e noho nei, a lohe oia i keia manao i kaheaia, alaila, hele oia a koi i na kanaka e hookomo mai i ko lakou kuleana, a ua lilo ia koi ana i mea e pomaikai ai na kanaka, a o ka poe hookuli i kana olelo. He manu hai inoa lakou he Kolea e lele ana ma ke ahua.
3. Eia keia hua, o kona lilo ana i kumukula Sabati, a i hope no ke kahunapule no D. Boluina, a he kanaka haawi i ke aupuni o ke Akua, a he kanaka hoopili mea ai ole, e like me kona ano kahu na na'lii, a he kanaka kuokoa, aole huli iki mahope o na manao o na lii. I ko kakou Ahaolelo oia kekahi Lunamakaainana, i ka M. H. 1854, ke ike oia he mea e pono ole ai na makaainana.
4. Eia keia hua, o ke kukulu ana i hale halawai, oia hoi o Adamu e ku nei, ua paa i na pani, i na noho, i na puka aniani, he mau papahele, he awai, he wati, he bele, he hale lepo paa keia, ua paa i ka puna oluna, a me na aoao.
5. Eia keia hua, o kona haawi ana i kona kuleana ponoi, me ke kuai oluolu i wahi e ku ai o ua hale nei, a ua lealea loa oia i na himeni, a me na mele he nui i hanaia maloko o keia hale.
Eia ka hope, loaa oia i keia mai he hanu pau, ke kunu, a me ka pehu. Olelo ke Kauka, he mai ola ole, ua paa ka puuwai, hiki ole i ke koko ke hoolele i ke koko, aole ola ke lapaau, makemake no nae oia e imi i ke ola nui no na kahuna e lapaau ia ia, a no ka nui o kona mai, pilikia loa oia i kona mau la hope. Himeni pu na keiki o kona apana i kona pule ohana, pela mau i ka pule ahiahi, a hele he mau hoahanau nana e pule i kona ohana, he ohana nui no kona, nui na hoahanau e pule pu meia, oluolu pu no kona kuka ana me na hoahanau ona.
A make oia, papa mai oia aole make uwe, a na ka bele o keia hale i uwe ia ia, mai ka akahi o ke ke ana a hiki i ke kanaonokumamakahi, e like me ka nui o kona mau makahiki, he 61.
Eia ka manao kauleo aku ia oukou e na makamaka, a paipai hoi e lana ae ko oukou manao, e like me A. Moku, i make aku nei, a e hana oukou e like meia, no ka mea, o hiki e mai ka huina ana la e like 16 22. Ewiki! Ewiki!! Ewiki!!! Mai lohi o pau koke ka wa paipai.
J. H. COLE.
LUNA KUDALA.
Ma ka Hale Pohaku o Mi. Aniani ma.
Ma ke Alanui Alii Wahine. 7-6m
H. W. SEVARANA.
Luna Kudala a mea Kalepa.
Hale Mahoe.
Alanui Aliiwahine.
5-6m
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA UA NOIIA MAI AU, E KAUAUA, e hooiaio i ka Palapala Kauoha o Kahopu, no Hilo, Hawaii, i make aku nei : Nolaila, ke hoike ia aku nei i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poaono, oia ka la 3 o Mei, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia, no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma kuu Keena, ma Hilo, kahi e hana ai. S. L. AUSTIN.
Lunakanawai Kaapuni.
Hilo, Hawaii, Aperila 2, 1862. 20-tf
Haule, $20.00 Makana !
UA HAULE NO HE KOMOLIMA DAIMANA nunui, kupono no ke kane, hookahi pohaku e kau ana, a ua kuniia ka pohaku i kekahi mea uliuli (pulu:) a ua haule hoi he mea gula hoailona o ka poe Hui Masona, me na huaolelo
"Honolulu, R. A. C."
i kahaia ma kekahi aoao. O ka mea nana e lawe mai, a hai mai paha i kekahi mea e pili ana i ua mau mea haule nei, i ka mea nona ka inoa malalo nei, e ukuia oia i ka makana i oleloia maluna ae nei. E loaa no wau ma ka Hale Hookolokolo, Oahu.
THOMAS BROWN.
Luna Kakau Kope o ke Aupuni.
Honolulu, Maraki 31, 1862. 19-tf
He kanikau keia no Miki.
He uhane la he aloha,
Nou no e Miki.
Ua hala e aku oe,
Ika hora o ke awakea.
Ahu iho ka manao,
I kahi e loaa ai,
Na wai la e loaa,
Kalua o ka enemi.
He aloha o ka Wailele,
Wailele o Niakala,
Akala pua ke aloha,
Ua hala aku nei oe,
Mauka o Pelekane.
O ke Alanui olu aku ia.
E olu ai ka manao,
Hiki pu me ke aloha,
He aloha o ka pua rose,
Pua lei no o Miki.
O kou lei no ia,
Nani ai kou hele ana.
Hele luuluu ole ai oe,
Kaumaha ole ko kino,
Na hana o ke ao nei,
Kaumaha kahi manao,
No kou hele ana aku,
Au iho nei ka manao,
O kahi e loaa ai,
Aia paha ka uhane,
I ka ihu o ke kalepa,
He uhane la he aloha,
Nou no e Miki.
MIKIMAKUA.
J. P. HUGHES.
MEA HANA NOHO LIO!
AIA MA KA HALE KUAI O KA mea nona ka inoa maluna nei, he Noholio Pelekane a he Noholio Meleka, a me na Noholio Wahine, o na ano a pau, na Noho Paniolo nu hou.
NA HAO WAHA a me NA KEPA o na ano a pau.
NA KAULAWAHA. a me na mea e pono ai ka lio.
NA ILI KAUO o na ano a pau.
NA EKE ILI.
NA HUIPA.
NA HAO KEEHI.
NA PALAKI LIO
NA KAHI LIO.
A me na mea e ae a paa loa e pili ana i na lio a me na kaaholo, a e kuai aua no ia mau mea. No ke kumukuai makepono loa!
Aia no ke waiho mau nei malaila na pela mauu.
O na pela pu u, na pela hulu, a me pela uwaea. E hanaia no e like me ka mea i kauohaia mai.
Ua hanaia, no na kaa lealea me ka maikai loa, a me ka makepono hoi.
Ua hana hou ia na mea a pau e pili ana i ka'u oihana me ka maikai.
E malama pono ia no na mea a pau i kauohaia mai e pili ana i ka'u oihana. E loaa no waa ia oukou ma Monikahaae, ma ke kihi o ke Alanui Hotele a me ke Alanui Papu.
J. P. HUGHES.
Honolulu, Aperila 1, 1862. l9-1y
PAPA MANUAHI.
EIA KA MEA HOU LOA NO NA KANAka maoli o Hawaii nei, na loaa mai ia'u na papa Oregonao kela ano keia ano, me ke kamu kuai make pono loa. E po-no e hele mai oukou e hoakaka i ka oiaio no keia mea. Eia ke ano o na laau a me na papa. Papa paina no Amerika a me na Pine pa, Pili. Laau nui.Laau Liilii,Papa hele,Papa kahiia,Papa kalakala. Eia kekahi :Wai hoomaloo a me na mea e ae, kupono no na hale, Pena keokeo Pelekane maikai loa, Pena omaomao lenalena, Aila pena.Aia ma kai, ma Aina Hou, Mauka iho o ka Hale Dute Hou.Honolulu, Maraki 1, 1862.
GEO. G. HOWE.
Honolulu, Maraki 1 1862. 19-3m
Ana Aina.
AUHEA OUKOU E NA MEA A PAU E MAKEmake ana e "ANA" i ko oukou mau kuleana alua, e mahele ia ko oukou aina hui, e hoomaopopo ia ko oukou mau palena aina i pau ka hoopaapaa. Eia no au ua makaukaue hana i ka oukou hana, ina ma ka Apana o Hilo a me Punapaha, me ka uku haahaa. Ina ua pilikia au, o ko'u kaikainano ka mea e kokua mai ia'u. E loaa no wau ia oukou ma ko'u hale, ma Hilo, Hawaii. D.H. HITCHCOCK.
Hilo, Hawaii, Maraki 29, 1862. 13-3m
OLELO HOOLAHA.
O KA MEA NONA KA INOA MALAlo nei, ke papa aku nei oia i na kanaka, haole, a me ka pake, o kela ano kanaka keia ano kanaka a pau, e nana mai ana. Ke papa aku nei au i na mea a pau, mai hookuu wale oukou i ko oukou mau holoholona, ma ka Apana kula o
Ukumehame,
mai ka pali o Manowainui, e pili ana me Waikapu, ua kapu ia Apana kula. Ina i loaa kekahi holoholona e hele ana ma ia Apana kula i oleloia maluna, e uku mai ka mea holoholona $1.00 (hookahi dala,) me ke kao, a me ka hipa, ewalu poo $1.00 (hookahi dala.) Ina aole e loaa mai ka uku e like me na mea i oleloia maluna, alaila, e hookomo ana kuu kanaka ma ka Pa Aupuni, no ke kolohe i ka mauu o ua Apana kula la me ke kuleana ole. P. NAHAOLELUA.
Hope Luna Aina o ka Moi.
Lahaina, Maui, Maraki 31, 1862. 19-tf
HALE, KUAI MEA HAO.
UA HIKI MAI MA BOSETONA MAI, NA na mea hao hou loa. A oia ma ko'u hale kuai, ma ke keena mauka o ka Hale Uinihepa ma ke Alanui Papu. Na waiwai hou he nui wale, o kela ano keia ano. Na laka puka hale. Pahiolo a na kamana. Koikahi o na ano a pau.
Kui hana hale, hana pa a me ke kui hana waapa. Kui keleawe a me ke kui kepau no ka waa. Kuaina kupono no ka hana upena. Koi nui a me na koi liilii.
No ka poe oo a me ka poe opiopio. Mau oo pe maikai no ka mahi loi. Mau lio maikai kekahi. Palau maikai. Pahi oki laiki. Me na no he nui wale.
A me na mea e ae he nui wale. He EMI loa ke kumu kuai no na mea i haiia maluna. E hele nui mui i pau ko oukou kuhihewa.
19-3m W. N. LADD.
BIPI
Momona Makepono.
MA KA HALE KUAI BIPI KULA na kauhale o H. Conawela, malaila kahi e maa ai ka Bipi momona, Puaa na mea e ae he nui wale oia ano no ka ku emi loa. E hele mai na kanaka a pau, i ike maka i ka
MAKEPONO,
A i pau hoi ke kuhewa. Aia ma ke Alanui Alii, ma ka aoao ma Waikiki o ka Hale Kupa Pahu, ma Polelewa.
H. CONAWELA.
Honolulu, Mar. 13, 1682. 16-3m
E Makaala! E Makaala!!
MA KAHI O C. Brewer & Co., E LOAAI I NA kanaka Hawaii ka Waapa okohola maikai,Pena hale o na ano a pau, Aila pena,Wai hoomaloo pena.A me na mea e ae e pili ana i ka hoomaikai hale.
C. BREWER & CO. (Burua ma.)
Hale Makeke, Alanui Kaahumanu, Honolulu, Feb. 13, 1862
12-3m
HOKI ! HOKI ! ! HOKI !!!
I NA HE MEA Hoki NUNUI, KUPONO I KA hoounauna, a manao e kuai, owau ka mea make-
make.
KIMO PELEKANE
Honolulu, Feberuari 1, 1862. 11-3m
WILIAMA DUFENA.
MEA
HALE KUAI BIPI.
KE HOOLAHA'KU NEI AU I NA KANAKA a pau, eia ma ko'u Hale Kuai Bipi, ma ke Alnui Alii, ma ka aoao hikina hema o ka Hale Kuai o Daimana ma, kahi i waiho mau ai o ka Bipi Momona Maikai, me ka Puaa, a me na mea e ae a pau he nui wale. A e kuai aku no au i na kanaka maoli me ke KUMUKUAI EMI LOA. E hele mai e ike no oukou iho. (8-6m) W. DUFENA, (W. Duffin.)
Olelo Hoolaha
I ka Lahui Hawaii.
PAPA, LAAU HALE, Pili Hale!
A me na lako e ae a pau, no ke
kukulu ana i na hale.
UA MAKAUKAU AU E KUAI AKU IA OUKOU i na Lako Kukulu Hale, me na Pa, a me na mea e ae a oukou i manao ai.
NA :
PAPA O KELA ANO, KEIA ANO. LAAU HALE, o kela ano, keia ano. PILI HALE, PINE, AAHO, KEPA, PANI PUKA, PUKA ANIANI, OLEPELEPE, KUI, PENA, AILA PENA, WAI HOOMALOO PENA.
Ia mea aku, ia mea aku, no ke kumu kuai makepono, e emi ana malalo iho o ka kekahi poe. E hiki mai ana na moku papa o'u i kela manawa keia manawa, nolaila, e lako mau ana au. E hele mai ka poe kuai mai Hawaii a Niihau, e halawai me a'u, ke keiki kamaaina, mamua o ka hele ana aku ia hai, i maopopo ia lakou ka oluolu, a e loaa no au ma ko'u wahi, mauka iho o ka Hale Hookolokolo.
KAMUELA, (kaikaina o Kimo Pelekane.)
Honolulu, Ian. 17, 1862 8-3m.
AKE, (A. S, CLEGHORN.)
OLELO HOOLAHA.
O K A POE A PAU E MAKEMAKE ANA i na lole maikai a me na kamaa paa. E aho ia lakou ke hele ma ka Hale Kuai o Ake. (A. S. Cleghorn.) malaila e loaa'i na mea a pau e pili ana i ko ke kanaka make-make. Ua lako mau ia Hale Kuai i na WAIWAI KALEPA, i kela ano keia ano. Na KALAKOA PELEKANE, a me na waiwai maikai eae he nui wale.
Aia na Hale Kuai ma ke Alanui Nuuanu mauka iho o "HALEOLA." a ma ke kihi o ke Alanui Nuuanu me ke Alanui Ka-epa, makai iho o ka Loiala Hotele. 19 3m
PAPA MAKEPONO!
AIA KA HALE KUAI O LUI (C. LEWERS,) ALANUI PAPU, kahi e kuai oluolu ai. NA PAPA OREGONA 1 a hiki 3 Iniha, LAAU KAOLA, oa a me na pou, a me na opaka e ae. LAAU PA a me na PINE PA, LAAU AHO HALE PILI. PAPA ULAULA, PAPA PAINA, KAPA KEPA, PILI ULAULA; a ME KEOKEO. PENA KEOKEO, OMAOMAO, ELEELE, ULAULA. POHO, GALU, HULU PENA. KUI o na ano a pau, LAKA. AMI, KILOU, KUI KAKIAMOENA, KUINAO. PEPA HOONANI KEENA. PANI HALE, PANI ANIANI. ANIANI KAAWALE, PATE. PANI OLEPELEPE.
Eia ka mea kupanaha ma keia wahi, na ka mahu e hana i na pahu apo, he hikiwawe, kupanaha. E hele nui mai e kuai a e ike wale i keia KAMELO.
Ua hoeomi ia na Laau Oregona i keia wa, i ELUA KENETA ME KA HAPALUA no ka kapuai. 3-6m
KALE ONILA. FARANI ARABINE.
Hale Hana Waihinuhinu.
ALABINE ME KALE.
O KA POE A PAU E MAKEMAKE ana i mau mea hoonani Hale maikai, e pono ko hele ma ka Hale o na mea nona na inoa maluna, malaila e l oaa'i na Papakaukau Koa. Papakaukau Paina, Moe Koa, Moe Paina. Koki, Noho maikai, A me na mea e ae he nui wale, no ka uku Emi loa. O na mea nona na inoa maluna, oia no na haole i hana'i mamua ma ka hale o C. E. Uilama. Aia ko laua Hale ma ka aoao Komohana o ka Hale noho o J. H. Brown Esq., ka Maikai Nui o Oahu, ma ke Alanui Alii. 7-6m.
HOONANI HALE ,
MAKEPONO.
O KA PO E A PAU E MAKEMAKE ana e loaa na mea maikai e hoonani i ko lakou mau hale, e aho e nana mai i ka Hale Kamana o ka mea nona ka inoa malalo, ma ke Alanui Hotele a malaila e loaa'i ia lakou na
PAPA KAUKAU NUI A LIILII HOI,
NOHO O NA ANO A PAU.
MOE O NA ANO A PAU.
PAHU KUPAPAU.
E ku mai ana mai Bosetona mai, ma ka moku George Wasinetona, ma ka malama ae nei o Ianuari, he mau mea HOONANI HALE o na ano a pau, a e kuai Emi aku no au. E hele mai e nana a Kuai iho.
C. E. WILLIAMA. (UILAMA.)
Honolulu, Ianuari 6, l862. 6-6m
KAKELA ME KUKE.
MA KA HALE POHAKU HOU, MA POLELEWA kahi kokoke i ka Halepule Betela ma Honolulu, Oahu. Na laua no e kuai i na lole o kela ano keia ano.
NA MEA AI, NA BAKEKE, NA IPU TINI, NA PA LEPO.
NA KAMAA.
NA PAHU me na O-O,
NA PAPA me na NOHO.
NA IPU HAO.
NA NOHO LIO,
NA MEA E KAKAU,
NA PENA ME NA AILA.
NA MEA MAHIAI
A me kela mea keia mea. Me na laau a Dr. D. Jayne.
Honolulu, Dekemaba. 1861.
LOLE MAKEPONO.
AIA MA KE KIHI O KE ALANUI PAPU ME KE Alanui Kalepa, mauka ponoi iho o ka Hale Uinihepa Humu Kamaa, malaila kahi i ku ai ka Hale Kuai o
KEOKI OLELO E.
Ua makaukau mau ia e kuai aku i na lole o na ano a pau me ka uku emi, a he loaa mau mai na lole hou o na ano a pau ma kona hale, i kela manawa, keia manawa.
Honolulu, Feb. 14, 1862. 12-3m