Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 5, 31 January 1863 — Page 2

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ka Nupepa Kuokoa.

 

HONOLULU, IAN. 31, 1863

 

            Ma keia mau pule aku nei, ua holo aku ka moku M@ina Hokuao, no na pae aina ma ka Hema aku nei o kakou, o ke kumu o keia holo ana o ia no ka hele e hoolimalima i kekahi o kolaila poe kanaka e holo mai ianei e hana'i iluna o na aina mahi ko, a me na oihana e ae e pili ana i ka hana mahiai.

            Ma ka palapala hoolimalima i laweia'ku @ ua poe kanaka la o ia mau mokupuni, ka poe e ae mai ana e holo mai e hana ia@ hoakakaia ka uku e loaa ana ia poe, @ he iwakaluakumalima dala no ka makahiki hookahi, a na ka poe nana i hoolimalima aku ia lakou e hoolako ia lakou i ka ai a me kahi noho, a me ka uku ana i ko lakou mau auhau, a ke aupuni e kau ai ma luna o na poe a pau, me ka hoolako pu hoi i na pono e ae o ka noho ana.

            He mea maikai keia i ko makou manao; no ka mea, ua maopopo no ia kakou a pau, ka pii ana o ka hana mahiai ma ko kakou mau mokupuni nei, a ua maopopo pu no hoi ka emi ana o ka poe nana e lawelawe mai, @ ka poe paahana; ke nui wale mai nei na aina mahiai ko, a he mea i ike leaia e kakou, a ia no ka pono o ia mau oihana mahiai i ka lehulehu o ka poe nana e lawelawe; a ke manao nei no hoi makou ua hiki ole i keia lahui ke hoolako i na poe paahana kupono e lawa'i keia mau oihana nui, nana e kukulu i ko kakou aupuni ma ke kahua o ka waiwai.  Ua hiki no ia kakou a pau ke ike iho o ka hilinai wale no ma na hua ae o ka honua, i mea nana kakou e hoowaiwai mai, oia ka hilinai kupono. Oia wale no ka iwihilo oiaio o kakou e hiki aku ai i ka noho ana Ulakolako.

            O kahi wale no a ko kakou poe mahiai e hilinai nei no ka lakou poe paahana, noloko ae o na kanaka maoli ka hapanui, a no ka pii loa o ka uku a me ka lilo, o ka lawelawe ana i ua mau oihana mahiai la, nolaila, he nui wale o ka poe i komo mamua'ku nei iloko o ka oihana mahiai, i haalele iho i ko lakou imi ana i ka waiwai ma ka mahiai, no ke poho. No ka nui loa o ka lilo i ka poe paahana, a o ke kumu hoi o ia lilo nui ana, o ia no, no ka uuku loa o ka poe paahana, no ka emi nui o ka lahui.

            O ke kumu o keia emi nui ana, ua nui no ke kamailio ia ana, e ka poe naauao he lehulehu wale. O ka nui o na kanaka o Hawaii nei i ko Lono (Kap.  Kuke) hiki ana mai, ua manao waleia he 400,000, a iloko iho nei o ka helu hopeia'na o keia lahui, he 70,000 wale no; ma keia mea ua ikea ka emi ana o keia lahui, he elima hapaono iloko o keia mau makahiki he kanawalukumamalima, ke waiho nui wale mai nei na apanaaina, me ka nele i ke kanaka ole, he nui na kaupapa loi i mahiaiia i ka wa mamua, i waiho wale me ka hana oleia'ku i keia wa. Aole e hiki ia kakou ke olelo ae o ke kaua ke kumu o keia emi ana; no ka mea, i ka wa o Kamehameha Nui e kaua ana i kona mau kaua kaulana, aole i hiki nui mai na mea make maanei, e like me na mea kaua nana e hoomake mai nei i kanaka ma na kaua o na aina naauao, e hiki ai la ia kakou ke manao ae i make i ke kaua. A eia no hoi kekahi, mahope iho o na kaua a Kamehameha, a me ka hiki ana mai o ka poe nana i hoonaauao ae i keia lahui, ka hiki nui ana mai o ka make. O ke kumu o ia emi ana ma ko makou manaoio, o ia no na mai ahulau, a me na mai ino, o ka nui nae o ka make, noloko mai no o na mai ino.  A nolaila, ua kakaikahi ka hanau, a ua kinikini ka make.

            A no ia mea, ke manao nei makou he mea maikai loa keia kii ana i na hoehanau o kakou o ka moana Pakipika nei, e hele mai i ko kakou mau mokupuni nei e hana ai, a malia, o noho iho a kamaaina, alaila, mare iho i ko kakou poe wahine nei, a malia o hoopomaikaiia mai i na keiki, alaila, e lilo ia mea, i mea nana e kokua mai i ka hoolehulehu ana mai i keia lahui, a i kumu hoi nana e aua mai i ka holoiia ana'e o ka inoa Lahui Hawaii, mai ka helu ae o na lahui o ka honua.  Nohea mai la ka pii nui ana o ka helu o na lahui o ae o ka honua? No ko lakou hiipoi nui i ka malama ana i ka noho ohana ana, nolaila, ua @oia ka poe opiopio e malama i ka maluhia o ka noho ana. A no ia hiipoiia'na o ka noho ohana ana, nolaila, ua aoia ka poe opiopio e malama i ka maluhia o ka noho ana, a ua kakauia ia mau rula, ma ko lakou papa hoomanao, a ua lilo ia mea ia lakou, he mea nui, a pela ka ili ana'ku o ia mau manao, a me ia mau rula ia au aku ia au aku, a hiki wale mai i keia wa, ma na aupuni naauao o ka honua.  A i ka nana wale aku ma na mea i ikeia, a ia wale no ka pii ae o keia lahui, a hoomaopopoia ke ano o ka huaolelo ohana e na kane, a me na wahine o keia pae moku, me ke kaulawaha pu hoi i ke koni haumia a ka kakou mau puni.  A ia a hiki ia kakou ke hoomaopopo, a ke ike hoi i ke ano koikoi o keia mea he inoa ohana, alaila paha, hiki ia kakou ke hooi ae i ka hanau, mamua o na make.  A nolaila makou i manao iho ai ina e laweia mai na kanaka o na pae aina o Maikonisia ianei i poe paahana, alaila, e hiki mai ana no ka wa paha o ia poe e mare ai me na kamaaina oonei, a ma ia mare ana e hanau mai ai na keiki, a pela e pii iki ae ai ka lahui o kakou e emi hope nei.

 

            Ka haiolelo a J. Komoikeehuehu, ka Paresidena o ka Aha Hui Kuokoa, i ka Ahaaina Kuokoa ma ka la mua o Ianuari o keia makahiki.

            "E na hoa o ka Ahahui Nupepa Kuokoa:

Ua akoakoa hou mai nei kakou i keia la mua o keia makahiki hou, e like me ka la mua o kela makahiki i kaahope ae nei, a kakou i kukulu mua ai i ke kahua o ka kakou Nupepa, a ke holo nei oia.  A ma ia kukulu ana, ua hookupaa loa ia, mai ia la mua a hiki i ka la hope oia makahiki i kaahope ae nei, aole i hoonaueueia kona kulana a hiki i keia la mua o keia makahiki a kakou e kukulu hou nei.

            I mea hoi e hiki ai ia kakou ke hooiaio, e nana hou aku kakou i ka makahiki i hala iho nei, a e hoomaopopo mua auanei kakou, ua holo imua ka Nupepa Kuokoa i na pule a pau oia makahiki, aole ona wahi i hookuia mai ai, a ke hoike mai nei imua o kakou ka holo imua, a me na hana a pau e pili ana i ka nupepa a kakou i kukulu ai, a he hoike nui ia mawaena o keia Aha Hui, a me ka poe no a pau e nana mai ana i ka oiaio o ke kahua kahi i kukuluia'i oia.  E huli ae kakou a e nana, aia hoi, ke holo nei oia maluna o na kuahiwi oluolu o ko kakou aina, a me keia moana nui e hoopuni mai nei i ko kakou pae moku, a aia maloko o kona kino na mea hou mai ke kahua kaua o Amerika mai, a me na mea maikai e ae o kela ano keia ano i hoopihaia'i oia.

            Eia hou ke ai nei kakou i na mea ai maikai loa i hoolakoia ma keia mau papaaina, oia hoi ka ai a ko kakou nupepa i hoomakaukau ai, a maluna o keia mau mea ai a pau e hooiaio nei kakou i kona la i kukuluia'i.  O ka Hae o ko kakou aina, eia no ia ke welo nei maluna o keia Aha Hui, a ke hoike nei oia ia ia iho he Hae Aupuni Kuokoa, a pela no kakou he Aha Hui Nupepa Kuokoa, a ma ka inoa Kuokoa e ku nei keia Aha Hui.

            O ka Luna Nui o ka kakou nupepa eia no ke ai pu nei me kakou, a mamuli o kona makaala ana, a me kona hoomanawanui, a me ka hooikaika kanalua ole, ua puka ae no ka kakou nupepa mai ka poli ae o ke kahua kahi i kukuluia'i oia. Owau no hoi ko oukou Luna Hoomalu, a owau no hoi ka Peresidena o keia Aha Hui mai kona la i kukuluia'i a hiki i keia la, a ke ike nei au ua oia mau no ka hele ana o ko kakou nupepa malalo iho o ka la, e poai ana ma kona alanui hele, a ua oia mau no hoi ke ku mau ana o keia Aha Hui a hiki i keia la, mamuli o ka noonoo nui ana i na mea e pono ai kona hele poai ana, a pela e pono ai, a e pomaikai ai, a e holopono ai ka kakou nupepa."

 

NA MEA HOU O HAWAII NEI.

 

            HALAWAI KUOKOA.- He halawai ka ka Ahahui Kuokoa ma ka hora eono o ke ahiahi Poaono, ma ka hale pule ma Kaumakapili, e pono i na hoa a pau ke hele mai.

 

            HALAWAI EKALESIA.- E hoomanao oukou a pau e na hoa o ka AHAHUI O NA EKALESIA MAOLI O OAHU, he halawai ma Kawaiahao ma ka Poalua ae nei a ia poe, e like me ka mea i hoolahaia e Rev. B.W. Pareka.

 

            HANA LOKOMAIKAI. -Ua loaa mai he leta na J. W. Kapule, e hoike mai ana i ka hui ana'e o na hoahanau o Kalepolepo, Hilo, Hawaii, e kokua aku ia Kaia, kekahi wahine kane ole, ma ka hana ana i hale noho nona. Nani ka hana hemolele, a maikai no hoi a keia poe i hapai mai nei.

 

            NA KII HOU. -Ma ka mokumahu Sekotia i ku mai ai i kela pule aku nei, ua loaa mai na kii hou o keia pepa, e hoike ana i ke kii o na mea i hanaia ma ke kahua kaua o Amerika Huipuia, a me ke kii hou o kekahi o na Ahi Koa kaulana loa o ka Akau a me ka Hema, o ke kii kekahi o ka Mea Kiekie ke Alii Prince o Wales, ka hooilina o ka noho alii o Beritania Nui.  He nui na dala a makou i hoolilo aku ai no nei mau kii a makou e pai nei; aka, ua uku aku no makou me ka hauoli. Ina he makemake ka poe hou e lawe i ke Kuokoa, e hiki no ia makou ke haawi aku mai ka Helu 1, a i ka Helu 5 o keia Buke 2.

 

            Ua loaa mai ia makou he palapala na William. G. Nalehuapane o Hakalau, Hilo, Hawaii, i kakauia i ka la 12 o Ianuari nei, e hai mai ana i ka hopuia o kekahi mau I-a kupanaha ma ia wahi, me ke kii no o ka I-a ka hooili ia ana mai, a no ke kii like ole, nolaila aole i paiia.

 

            He leta na G.B. Ukeke kai loaa lima mai ia makou, e hoike mai ana i ka make emoole ana o Anoa (w) ma Puheemiki, Koolauloa, Oahu; o ke kumu o kona make emoole ana i hanau i ke keiki, a ma ia hope koke no hele e auau iloko o ke kai.  He mea pono i ka poe hanau keiki a pau ke malama ia lakou iho ma ia mau manawa hanau, o loohia i ka pilikia like me keia.

 

            He lehulehu wale na palapala i hiki mai io makou nei, e olelo hoino ana i kekahi poe, me ke kakau mai nae i na inoa kapakapa, nolaila, ua kapae loa ia e makou. Ina e kakau mai no keia pepa, e hai pu mai i ko oukou mau inoa ponoi ia makou, a o ka inoa a oukou i makemake ai e kakau ma na palapala a oukou i manao ai e hoolaha e hai pu mai no.

 

            AHAHUI MAHIAI. - E like me ke Kumukanawai o keia Ahahui, "na na Komite Hooko e kauoha aku i na hoa o keia Hui no na hana kuloko ma ka ae ana o ka Peresidena." Nolaila, ua kauohaia ka Ahahui mahi pulupulu o Honolulu e hele mai i ko lakou halawai makahiki, ma ka Poakahi, hora eono, ahiahi, ma ka Halepule ma Kaumakapili.

 

            PAU AHI.  - He leta kai loaa mai ia makou na D. Waiau, o Kukuihaele, Hamakua, Hawaii. o Ian. 16, 1863, e hai mai ana i ka pau ana o kekahi hale i ke ahi, a penei no kana mau olelo: "Ua pau i ke ahi ka hale o H. Kalama i make aku nei, aia ma Kukuihaele, Hamakua, Hawaii, ma ka po o ka la 16 o Ianuari, M.H. 1863, kokoke ma ka hora elua o ke kakahiaka ka wa i pau ai.

            Eia ke kumu i pau ai, ua puhi paka kekahi wahine i ke ahiahi, ma ka hora eiwa paha o ka la 15, a ua hoolei aku i ke koena o ke (match) kukaepele me ke ahi no, ma ke kala o ka hale, a ua haule maluna o ka pulu hapuu, a ua a ke ahi ma ia mea, a haule pu me ke ahi malalo pono o ka hikiee kahi a lakou i moe ai, a ua hakalia no ka a ana mai ka hora 9 aku a ka hora 2, oia ka wa i lanakila'i ke ahi.  Ua hooikaika makou e kinai i ke ahi, aole nae i pio, ua pau ka hale a me na waiwai e ae no, na lako hale a me na kapa aahu, a ua nui no ke poho, ua oi aku mamua o na dala ekolu haneri, no ka poe nona ka hale kekahi waiwai i poho, a no hai no hoi kekahi. Aka, aole nae i poino kekahi o makou, ua hoopakele mai no ke Akua mai waena mai o keia wela nui ana i ke ahi.  A eia nae ka'u mau mea i poino nui, o na buke hoonaauao, ua pau loa i ke ahi.  Aloha o'u mau hoa au kai o ka moana lipolipo o Alenuihaha, mai Hilo aku a Maui, a hoi hou a ka aina hanau nei.  He enemi ino ka baka, e hoopau ana i na lako o ke kino, a me na mea o ka naauao.

            E ka baka ino wale!

            Lau kolohe lapuwale!

            Haku o ka poe puhi baka,

            Akuahana! Hele pela!

E hoomanao oukou e ka poe puhi baka i ka ino loa o ka baka, e hoopau i ke puhi ana, e haalele aku ia mea lapuwale, heaha ka pono o ka baka? he maona anei oe e ka mea puhi baka i ka wa pololi? He kena anei oe i ka wa makewai? Aole loa oe e pomaikai iki, aole loa no!"

 

KA NU HOU HOPE LOA.

 

Ke pio ana o ka Moku "Ariel," i ka Mokumahu kipi "Alabama."

 

Ma ka nu hou hope loa mai nei, ua ikea iho, ke mau nei no ka lanakila o ka mokumahu powa kipi Alabama, o Semmes ke Kapena.  Ua halawai mai oia me ka mokumahu Ariel, o Jones ke Kapena, kekahi o na moku ee pakeke mawaena o Nu Ioka a me Panama, a ua lawe pio ia eia, a elua la a me ka hapa, a ua hookuu hou ia mai.  O ke kumu nae o ka hookuuia ana, o ke kakau ana a Kapena Jones, (oia ka mea i noho Kapena no ka mokumahu Kalama, i holo pili aina ai ma Hawaii nei, a ili ai ma Koloa, Kauai.) i kekahi palapala hoopaa, e uku aku i na Moku Hui o ka Hema, mahope iho o ka hala ana o na la kanakolu o kona kuokoa ana, i na dala he 260,000.

            Ua hoolaha ae na ohua o ua moku la i pio ai, i kekahi palapala e mahalo ana i ke Kapena o ka Alabama, no kona lokamaikai, a me kona maikai, aole hoi i like ke ino me na mea e hoolaha wale ia nei nona ma na wahi a pau.

            -Ma ka la 9 o Ianuari iho nei, ua hai ae o Gen. Rosekrans, e hoouka kaua hou ana paha oia me na kipi, ma Katagona.  He ekolu mile wale no ke kaawale o kona puali koa, mai ko na kipi mai malalo o Gen. Bragg. Ua lehulehu na koa hou o ke Aupuni i hiki ae, aole paha i hui mai na koa hou o na kipi.

            -Ua nui ka mahalo o ka Alihikaua i ka lanakila o na koa aupuni ma Tenesi Hikina, a ua nui no hoi ka pomaikai i loaa i ka Akau, a ua nui hoi ka poino i loaa i na poe kipi.  O kekahi keia o na lanakila nui i loaa i ke aupuni iloko o keia kaua ana; no ka mea, ua okiia na mokuaina a me ka launa ana o na moku ma ke Komohana Hema a me Rikemona, ua hiki ole i kekahi apana, ke kokua aku i kekahi.  Ma ka palapala a Gen. Haleka ia Gen. Carter, ua hoike aku ia o keia lanakila ana ke keu o na lanakila ana a pau i loaa mai i ka puali koa aupuni. 

            -Ua hoikeia mai e kekahi o na nupepa o Amerika, he kanaha moku i hoopihaia i ka ukana ma na awa o Enelani, me ka manao e lawe mai i ko lakou mau ukana i ka Hema; o ke ano o ia mau ukana, oia na lako kaua, na laau lapaau, ka paakai, a me na mea e ae a ka Hema e noho hemahema nei.

            -Ua hoopuka ae ka Peresidena o Amerika Huipuia, i kana olelo kuahua, e hookuu ana i na nika e hookauwa kuapaaia nei, ma na mokuaina o Amerika Huipuia e noho kipi nei, koe nae na mokuaina i kipi ole, e uku ana no lakou no ka lakou mau nika, a penei no ua olelo kuahaua la a ka Peresidena:

            "A no ia mea, owau, o Aberahama Linekona, ka Peresidena o Amerika Huipuia, ma ka mana i haawiia mai ia'u ma ko'u ano Alihikaua o na puali koa a me na aumoku kaua, i ka wa e kipiia mai nei o Amerika Huipuia, a ma ke ano kaua hoi, i mea e hoopau ai ia kipi ana, ke hoike nei ma keia la mua o Ianuari, M. H. 1863, a e like hoi me ka'u i manao ai e pai i ka'u olelo kuahaua mahope o ka hala ana o na la hookahi haneri, mai ka la i kakau ia'i ka olelo i haiia maluna, ke kuhikuhi nei i na mokuaina a me na apana, kahi nona ka poe kanaka e noho kipi ana ia Amerika Huipuia i keia la, eia mahope nei, penei:

            Arkansas, Texas, Lousiana, (koe nae na apana o St. Bernard, Plaquemine, Jefferson, St. John, St. Charles, Ascension, Assumption Terrebonne, Lafourche, St. Mary, St. Martin, a me New Orleans, me ka huipu mai nae i ke kulanakauhale o Nu Olina,) Misisipi, Alabama, Geogia, Felorida, Karolina Hema, Karolina Akau, Vereginia, (koe nae he 48 Apana o Berkeley, Accomac, Northampton, Elizabeth City, York, Princess Anne, me ke kulanakauhale o Norefoka, a me Portsmouth,) a o ua mau wahi la i hookoeia, ke noho mau la no e like me he mea la, aole i hoopukaia keia olelo kuahaua.

            A no ka mana a me ke kumu i hoike mua ia ae nei, ke kauoha nei au a ke hoike mua ia ae nei, ke kauoha nei au a ke hoike aku nei hoi, o na kanaka a pau e paa ia ana ma ke ano kauwa, ua hookuuia mai keia la aku, a e pono hoi i na Luna Aupuni o Amerika Huipuia, a me na Luna Koa a me na 'Lii Moku Kaua, ke ike aku ia poe a me ka malama aku hoi i ko lakou lanakila ana.

            A ke kauoha aku nei hoi au i ua poe la i hookuuia, e aua i na hana limaikaika a pau, ke ole no ka hoopakele ia lakou iho, a ke kauoha aku nei hoi au ia lakou, ma na wa a pau o lakou e aeia'i, e hana lakou me ka pololei, no ka uku kupono.

            A ke hoike hou aku nei au, o ka poe kupono a pau o ia poe, he hiki no ke laweia mai iloko o na puali kaua o Amerika Huipuia, i mea kiai i na papu, a me na kulana, kahi hoomoana, a me na wahi e ae, a me na moku no hoi o ia Aupuni.

            A maluna o keia ka mea i manaoioia he hana kaulike, i aponoia e ke Kumukanawai, ma na pilikia koa, ke nonoi nei au i ka noonoo kupono o na kanaka a me ka lokomaikai pu hoi o ke Akua.

            I hoike no keia, ke kau nei au i ko'u lima, a me ke Sila o Amerika Huipuia.

            Hanaia ma ke kulanakauhale o Wasinetona, ma ka la 1 o Ianuari, A.D. 1863.  A i ke 87 hoi o na makahiki o ke kuokoa ana.            ABERAHAMA LINEKONA.

            Ma o W.H.SEWARD,

            Kuhina Nui."

            -I ka la hanau o Gen. Sigela, ua haawi aku na'lii o kona alo ia ia i makana no kona la hanau, he elima Lio maikai, me na kahiko pakahi o lakou.

            KA HOOPAUIA ANA O MAKALELANA. - E hoomanao iho kakou, wahi a Mr. Simonton o ka Nupepa Bulletin o Kapalakiko. O ke kumu o ko Gen. Makalelana hoopauia'na, oia no kona hoouka ole i ka wa a na Luna aupuni o Wasinetona i kauoha mai ai ia ia, a me kona lohi no hoi.  Ua kapaia oia he lohi loa; aka, heaha la ka hopena a me ka pomaikai oia mau hana?  Alua ae nei malama okoa o ka noho ana o ka puali koa o ka Patomaka me ka hana ole ia o kekahi mea ano nui, ua okoa ke kulana; aka, aole nae he pomaikai i loaa mai, a aole no hoi he nee iki aku imua o ka puali koa o ka Patomaka, a ua oi ka ino oia puali i keia wa, mamua o ka wa ia Makalelana. Alua mahina makamae i nee ae imua, me ka hana ole ia o kekahi mea e pomaikai ai ke aupuni. A he mea pono no hoi ke hoomaopopoia o ke kumu no o ko Get. Burnside lohi, no ke keena Puuku Kaua no - kahi mai no o ko Gen. Makalelana lohi ana.  He kumu nui ia no na makamaka o Makalelana e paio nui mai ai hoi, no ka mea, ua kue nui no o Mr. Seward a me Blair, i ka hoopau ana ia Makalelana, iloko o ka wa i kuka'i ka Aha Kuhina.  A ke aneane mai nei e ikea iho ka hewa o keia hoopau ana; aka, aole no nae e manaoia ana e like pu ana ko Gen. Burnside oleloa me ko Pope, ia ia i lilo ai i Luna no na koa o ka Patomaka.

            Ke mau nei no ka noho aloha ana mawaena o Burnside a me Makalelana, me ko Burnside hoike aku no nae i ka oi no o ko Gen. Makalelana kupono ke noho maluna o na koa o ka Patomaka, mamua ona.

            -Ma ka la 24 o Dekemaba iho nei, ua hiki ae ka mea Kaulana Generala Butela, (Butler) a me kona mau alii koa ma Nu Ioka.  Mamua iho o kona haalele ana ia Nu Olina, ua hoopuka oia i kekahi haiolelo hoalohaloha i ko laila poe, a penei ka hopena loa o kana mau haiolelo:  "Na na malama i nana ia iho nei, e hooia mai i ka hiki ole ia oukou ke ola, me ka hoomauia o ka hookauwa ana."

            -He hauwalaau nui ma Norefoka i ka la mua iho nei o Ianuari.  O ke kumu oia haunaele a hauwalaau ana, oia no ke ala ana mai o kekahi mau nika he 4,000, a hapai he ahaaina e hoomanao ana i ko lakou lanakila ana.  Ua kai hele lakou ma na alanui me na mea kani, e huro hele ana, no ka haulehia ana o ka hookauwa kuapaaia o na nika o Aferika.

            -Ma ka pepa Boston Journal, ua ikeia ke kumukuai o kekahi mau mea ma Kaletona, Karolina Hema, penei no ia.  -Palaoa, he $36 no ka pahu ; kulina, $2.50 no ka busela ; uala, he $4.00 no ka busela ; kope, $2.76 no ka paona; waiubata, $1.30 no ka paona ; kopaa ulaula, he $1.55, a hiki i ka $1.65 no ka paona; kamaa kamalii $5. a hiki $6.00; kamaa wahine $16.00; lole kalakoa $2. no ka i-a; paakai, $46.00 no ka busela; wahie oka, $22. no ke koda; lolewawae kane, he $30.

            -Ua hiki aku o Generala Banks, a me kona puali ma Nu Olina, a ua lawe ae i ka noho ana luna no na koa malaila, i pani hakahaka no Gen. Butela, ma ka la 14 o Dekemaba iho nei.

            E HOOPAAPAA ANA PAHA KA ALABAMA. -Ua kapaia mai ka Alabama, e kekahi nupepa o Enelani, "He mokumahu no na Moku Hui o ka Hema." Ke ninau aku nei o Amerika Huipuia, i ka wa hea la i hooliloia'i oia i moku no ka Hema?  O ka poe nana ia i hana, a me na luina nana e hookele, he poe Beritania no, a owai ka mea nana e hooiaio mai o ka mea kaulana "Semmes," ke Kapena mua o ka moku kipi Jeff. Davis, ka mea e noho nei i Kapena nona? A ina paha oia no ke Kapena, aole no ia he kumu e nele ai ka mau ana o ke ano Beritania o ka moku.  A o ka olelo ae he moku ia no ka Hema, he lalau maoli ia.  Ua like me ka hoolilo ae i ka palapala kikoo dala o ka Banako o Enelani, i palapala kikoo dala no Aberahama Linekona.  A nolaila, ua maopopo no o Enelani ke Aupuni o ia moku.

            No ia mea, ua hapai ae o Mr. W. H. Seward, ke Kuhina Nui o Amerika Huipuia, i ka manao e koi aku ia Enelani, no na poino a pau i iliia mai i na waiwai o ka poe kalepa o Amerika Huipuia, a o ke kumu nui o ia koi ana, oia no ka maopopo maoli ana, ke mau nei ua moku la malalo o ka mana o Enelani; no ka mea, aohe mea nana i hooiaio mai i ka hoano e ia ana o na pepa o ua moku la, a me ke Aupuni nona ia.  Mahope paha kakou e lohe ai i ka hopena o keia mea nui.

 

-

NO EUROPA MAI.

            Ma ka nupepa Journal of Commerce, ua hoikeia mai ke kauoha ana o ke Aupuni Beritania, e kipakuia aku ka moku kipi Alabama, mai na awa ku moku a pau o Enelani, a ina e hopoinoia kekahi waiwai o ka poe Beritania, alaila, e hoomaka koke no ke Aupuni Beritania e hopu aku i ka Alabama. Ke hooleia nei nae keia mau olelo e ka nupepa Shipping Gazette.

            Ua paiia kekahi leta na Commander Maury, ma ka nupepa Times o Ladana.  Ua nui kona hoino ia Linekona, a me kona Aupuni, a ua kue nui no hoi oia i ka hui hou ana; wahi ana, he hiki no i ka Hema ke hoolakoia i na mea kaua, a ua paa no hoi ka manao o ka Hema, e hoomau i ke kaua ana a hiki i ka lanakila ana.  A o ka loaa noloko mai o ke dute ma Kaletona, Karolina Hema, i ka malama iho nei a Iulai, ua oi ae mamua o na dute o na malama, iloko o na makahiki he umi i hala ae nei.

            MAI POWAIA O NAPOLIONA. -Ke olelo wale ia nei, wahi a kekahi nupepa o Ladana, ua kiia mai o Napoliona i ka pu e kekahi o kona mau koa kiai kino.  Ua piha loa o Parisa i na olelo no ia mea.  Wahi a ka olelo wale ia, ua noho kiu he umikumamalima kanaka Italia me na pu panapana, ma kahi i kapaia o Boulevards du Prince Eugene, i ka wa a ka Emepera i hele ae ai. A i ka wa a Napoliona e hele ai, oia ka wa e ki ai ka mea mua, a ina e hala kana, alaila, ki mai ka lua, a a ina hoi e hala kana, ki mai ke kolu, a pela lakou e hana'i a hiki i ka wa e ku ai ua Alii nei.  No keia mau mea, nolaila, ua komo hou ka Moi o Farani i kona kapa kila, ana i waiho ai me ke komo ole iloko o na makahiki ekolu i kaahope ae nei, a ua malama makaala loa ia no hoi oia i keia wa.  A no ia mau pilikia ma ke kulanakauhale Alii o Farani, nolaila, aohe he lealea nui o kolaila alo alii i keia mau la.

            -Ua hiki aku ka lono kaumaha i Parisa, no ka poino hou o na koa ona e noho kaua nei ma Mesiko, me ke kauoha hou aku i mau koa kokua, a e hoounaia mai ana no na koa, a e waihoia'na kekahi mau koa ku i ka wa ma Martinique.

            -Ua holo aku ka Cardinal Aki B@h@a o Parisa i Roma - i hiki ai ka ke hoike aku i ka manao o Napoliona, no na mea e pili ana ia Italia.

            - Ma ka la 15 iho nei o Okatoba, ua hui ae kekahi mau Loio he 2,000 ma ke kahi ahaaina ma Viena, a he keu no ia poe a ka pakela ai; no ka mea, ua pa@ ia lakou he 80 (casks) pahu bia: 3,5@ omole waina Olelo e, a he 1,050 omole Samapena.  O ka nui o na dala i lilo i ka bila, kika, a me ka mea inu a mea hoi, he $20,000.

            -Ua hiki ae ma Livapula kekahi G@rila ola, mai Aferika mai, aole i nui loa @ kona huluhulu, he puni ai oia, he ake no i ka bipi a me ka io hipa.

 

Italia.

            Ua kakauia aku he palapala noi i ka Pope, e kekahi poe o ia oihana pule, e ae aku ka Pope e hoopau i kana mea e hoopaakiki nei.  He 8,948 ka nui o na inoa i kakauia ma ia palapala. A he palapala hou hoi kekahi na ke Kahuna Passaglia, e hoakaka ana i ke kulana o ka poe Kahuna, nana i kakau inoa i ua palapala la.

            Ke lilo nei ka helehelena o na mea e hanaia mai nei ma Parisa, i mea nana e hoohaunaele mai i ka manao o na kanaka o Italia, a ke kue nuiia nei kekahi Kuhina o Italia, oia hoi o Ratazzi, no ka manaoia ke kipikipi nei kana mau hana me Farani.  No ka mea, o ke ano o na mea e hanaia nei ma ka Aha Kuhina o Farani i keia wa, me he mea la e ano e ana, a e huli hou ana kona manao mamuli o ka Pope, me ka hoole pu hoi i ke kauoha'ku e haalele kona mau koa ia Roma.

 

Helene.

Ua ala mai he haunaele nui ma Helene, a ua hoopauia ka noho ana o ka Moi Otho ma kolaila Noho Alii, me ka hoole loa i kona kuleana iloko o ka Noho Alii o ia Aupuni, ua hookahuliia mai nei ka noho Moi ana o ia Aupuni.

 

Potugala.

            Ua hoouna mai ka Pope o Roma, he makana maikai loa, i ka Mea Kiekie. Princess Pia, ka Moiwahine hou o Potugala, ua hookomoia kekahi wahi apana uuku o ka uhi maka o ka Virigini Maria, iwaenakonu o ke daimana, e me kekahi wahi apana uuku o ke Kalaunu o ko kakou Kalahala. Ua haawi mai hoi na poo Aupuni o Napela, i kekahi mau makana makamae, he 30,000 francs (hapaha Farani,) ke kumukuai.

-

Ekalesia Episekopale.

-

I ka wa ia Henere VIII, he Ekalesia Pope ma Enelani, mai ka wa kahiko mai no, a ua haalele kela Alii ia ia, a kukulu i Ekalesia ma ke Kanawai Aupuni, a o ka Moi o ke Aupuni, oia hoi ke poo o ka Ekalesia.  He mea hou keia, ke kau leo nei o A. K. ma ka Hoku o ka Pakipika, Ianuari 22, 1863, i mau manao a ka poe Episekopale manao i huli iloko o ka Baibala, iloko o na moolelo, a iloko o ko lakou noonooo iho paha ka nui, i mea e maopoopo ai i na kanaka, o ka Ekalesia Episekopale oia ka Ekalesia Kakolika Kahiko.  Aole au i manao e pane pakahi aku i na olelo loihi a A.K.; aia no ia laua me Aeiou, Y.M. oia wale iho no ko'u wahi manao.

            Ua mahalo au i ka manao o ka mea nana i unuhi i kela mau pauku noloko mai o ka Baibala a me na moolelo me ka manao e hoohewa i ka Ekalesia Roma, aka, ua poina paha ia A.K., aole o kona mau manao naauao paha ke kumu alakai o ka mea nana i kukulu mua i kela Ekalesia hou.  Aole maopopo ka hewa o ka Ekalesia Roma ia Henry VIII, no ka mea, ua kakau no ia i palapala kaulana ma ke ano kokua, ua ae loa kela Alii i ka mana o ka Pope ma kona Aupuni; no ka mea, ua hoopii maoli oia i ka Pope me he luna kiekie loa ala e hookolokolo no kona mare ana, aole i ike o Henry VIII, i ka hewa iloko o ka Ekalesia Roma, aka, ua ike oia i ka hewa iloko o kona naau iho, i kona kuko nui ia Ana Bolena, a o kela kuko haumia oia ke kumu alakai ia ia e kukulu i kona Ekalesia hou, ina i ae ka Pope i ka ke Alii e oki i kana wahine, ina no la ia aole e haalele i ka Ekalesia Roma, aka, no ka mea, aole i hiki i ka Pope, ke hoole i ke Kanawai paa a Iesu Kristo, a ae aku mamuli o ke kuko hewa o ke Alii muokolohe, nolaila, kipi o Henry VIII i ka Pope, no ia mea, akaka lea no, no ke aha aole i kukulu ka Ekalesia Episekopale e Iesu Kristo, maluna o ka Kaula a me na Aposekole, aka, ua kukulu ia e Henry VIII, maluna o kona kuko hewa a me kona hookiekie.                      B.H.