Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 16, 16 April 1864 — Na Palapala. Heaha ia na hana kupono A NA MAKUA E HANA AKU AI I KA LAKOU MAU KEIKI? [ARTICLE]

Na Palapala.

Heaha ia na hana kupono A NA MAKUA E HANA AKU AI I KA LAKOU MAU KEIKI?

£ ka NurEPA Kuokoa b; Mahaoe •—Ke •\vaibo aku nei au i keia kukulu manao ana ma ke akea, i ike mai ai na imakua mea keiki e noho ana niai Hawaii o Keawe, a Kauai o Manokajajaipo, i kela mau huaolelo e kau kehnkeha ae la maluna, oia hoi keia, " Heaha la na hana kupono ana makua e liana aku ai i ka l&kou maAi keiki V* Ke pane aku nei au, a o lakou nei ae paha me ke kanalua ole, me ka iini pau ole o keia mea la he puuwai, e kwupau aku iwaena ona makua mea keiki: Oiai hoi, ke noho mai nei no makua Hawaii o kuu lahui Hawaii me na hana kupono a kekahi mau makua i ka lakou mau keiki puuwai aloha. Aka ea, o ka nui o na makua ua hemahema paha a lalau wale no, a hiki ole paha ia lakou ke malama pono i ka lakou mau keiki. Nolaila, ke waiho aku nei au i keUahi mau hana kupono a na makua e hana aku ai i ka lakou mau keiki.

1. O ka hoolako pono ana o na makua i ka ai kupono, ka i-a, ame ka aahu kupono no ka lakou mau keiki. Ina aole e hoolako ia keia mau keiki me kela mau mea i olelo ia ae la maluna, alaila, i ka nana'ku, he kumu no ia e seku mai ai na keiki a kakou ia kakou i na makua, a he mea no hoi ia e lilo ai na keiki a knkou i ka ae-a, oia hoi ka hoopili wale ana aku me hai. No keaha keia lalau, a ae-a wale ; a hoopili wale aku no me hai ? Eia, no ka hoolako ole o na inakua i keia mau mea i*olelo ia, he kumu no hoi ia e lilo ai na kaikamahine i ka hookamakama, a lilo ke kino i mea inoino, a pelapela no hoi, a loaa mai ka mai ino pilikia ke kino mamuli o ka uso ole a na makua o Hawaii nei. Pela no hoi na keikikane, aua holo kekahi poe i ke' Okohola, a lilo kekahi poe i ka aihue, i pono ka noho ana, wahi a! lakou. Nolaila ka noho kaawale ana o na| keiki me na makua i keia wa e noho nei; a i haalele i ka pili a ka makua me ke keiki. Nolaila ea» e pono no i na makua ke hoolako pono i na mea e pono ai ko lakou mau keiki, i ole e haalele ke keiki i kona makua. -- 2.—E malama pono na makua ina keiki j a lakou, o lilo ika auwana; a lalau,a heaha la hoi. Pela ka ike ana iho ma ke kaona o | Honolulu, ame ka malu ulu o Lele. Aia ahiahi; e kau mai ana ke ano oke ahiahi la, o ka naue hele aku la no ia o ko Honolulu poe ma kahi i kapaia oka " Nekina." I ka nana aku, he poe opiopio na kaikamahine ame na keiki kane pu no hoi, he poe kupono no hoi a na makua e malama ai, aka, aole nāe pela. " Lilo ke kino 1« i ka ulaia, wahi a na kaikamahine opiopio," Kau ka lei i ke poo, aia ko; ke pupuhi !a, he ike wale la hoi i ka moku, kau keia mea o ka hae i ka nioku he liolo no ka hope, pela no kela, oia auo hookahi no. Pela no hoi ko ke k&ona o Lahaina, kaJpoe e kapa pinepine ia nei, " He poe opiopio o ka Lahui Hawaii." I ka ike ana iho i keia poe opiopio, e hele ana lakou i ka po, me ka hele lalau wale.iho no ma na aianui, me na huaolelo ano ole i hoopaanaau ia ina ko lakou mau waha, hele a e kainailio aku pna kekahi i kekahi, o ka pane mai no ia me ka i ana, " Heaha la ia, he opala paha, he moano paha," pela wale aku no na huaolelo ano ole a pau, auhea la na makua o kuia poe kaikamahine, e hookuu wale nei i ka wa liilii opiopio o ke kino ? Auhea hoi wahi a lakoū la aku ? Ea ; ke ninau aku la a'u me ka olelo ana. He hana kupono anei keia a na makua i ka lakou mau keiki ? u hoi, pono iho, pono ke malama pono, mai hookuu wale o lilo ke kino i ka ulaia. Ina aole laka mai ke keiki, imi ina mea e oluolu ai ka manao ona keiki; a i ole e hana na makua pelo, alaila, ke hoomanao ae nei a'u i ke kukulu manao ana o kekahi o kuu mau kaikuaana, oia hoi o J. W. H. Kauwahi. Penei no ia, "E kauia i kanawai no na makua e hookuu wale ana i ka lakou mau keiki i ka po, a pela aku." 3.—E hoouna pinepine na makua ika lakou mau keiki i ke kula, na keiki kane ame na kaikamahine.

0 kekahi hemahema nui ia o na makua o kuu Lahui Hawaii nei, ke manao nei kekahi poe makua me ka olelo iho no ka lakou mau kaikainahine, "He ike keiki kane auanei o noho kumu kula, he ike kaikamahine, he lalau ka hope." Kahaha ! ka hana uso ole a na makua o Hawaii nei; mai hoopaa ika manao kuhihewa malaila. Aole i na keiki kane wale iho no e pono ai keia mea he naauao; i na kaikamahine no kekahi. Pela ka ike ana iho ma ko kakou Kolamu, i ke kukulu manao ana 6 D. W. P. Kahananui, ame G. w. Kahiolo, no ka pili ana o ka waiwai i keia mea la he naauao i loaa i na kaikamahine puuwai palupalu. 1 ka nana aku i ko lauia manao no ka noho kumukulaana o na wahine, hoike poho o ka iim nauuao ana, pela ka ike ana iho ma ka malu o Lele, ke noho nei kekahi kumu kula, ma keia Kaona o Lahaina, oia hoi, o Mrs. Harlow. Ke kuupau nei oia i kahi talena i loaa mai ia ia no ka naauaao mai, ke huai pau nei hoi i 'kono. mau pokii opiopio iho.

Nōlailn, auhea oukou e na makua mea keiki kane, a kaikamaliino hoi; e noho ana mai ka Lae o Leleiwi, a ka olu o ka mole o Lehua la hoi, e nanā ae i keia mau wahine e noho kumu nei, oia hoi o Mrs. Harlovv, a me kekahi poe e ae. Ke olelo mai la o Solomona, " O ka naauao ka mea nui, e imi i ka

naauao a loaa, me na mea a pau e imi ai, e imi pu i ka ike a loaa." Ke ole!o mai nei o Lai, ke kalaiaina o Farani. u He mea nui na kula, kahi e ao ai i ka heluhelu ,ame ke kakau, ame ka helu. Oia ke kumu oka ike a pau. Aoie pono ke waiho wale ia na wahine me ke ao ole ia, no ka mea, o lakou no kekahi poe e pomaikai ai ka aina ke naauao lakou. O iakou no na kumu mua, a i kekahi manawa o lakou wale no na kumu na ka hanauna hou." Pela no hoi ko Kanaloaahokana manao, ka mea i kapaia o Washington (Wasinetona,) pela no ka manao o na kalaiaina naauaoa pau. Aole o lakou makemake» ona kane wale iho no ka poe kupono e ao ai i ka naauao, o na wahine no kekahi. Noiaila ea, e na makua i loaa na keiki opiopio; mai kanalua iho ka manao a kekeua, a opu inoino iho i ka houna ana i ka oukou mau keiki e imi i ka naauao, mai hookuu wale no i na keiki kane, a hookoe i nakaikamahine. He naaupo ia ame ke kuhihewa o na makua Hawaii, pela ka ikena iho. " He makua ka naauao no na keiki makua ole."

4.—E lilo na makua i kumu hoohalike no ka lakou mau keiki. E pono ika makua ke hana i ka hana maikai, i ike ke keiki i ka hana maikai a.ka makua i hana'i; alaila, lilo ia hana maikai i mea pono i ka manao o ke keiki. Ina hewa ka ka makua e hana'i, pela no ke keiki. He kumu hoohalike ino nae ia. E nana mai no e na makua i keia mau mea i wehewehe ia aku, a hoomanao iho, ke oki nei a'u maanei. Ke hoi nei ke keiki o kela kula panoa ika la. Me ke aloha ina makua. W. K. Nohoikawela. . Laiulaihalepo, Kauhaioeli, Mar. 4, v 1864.