Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 2, 12 January 1865 — Olelo Pane ia Kupanaha. [ARTICLE]

Olelo Pane ia Kupanaha.

E ke Kuokoa, ka mea kokua 1 ka pono o ka iuhui holookoa, e Imike ana i na hana a nu Lunamakaainana, i ka o ka hana a kekahi poe, a me kekahi poe oia Hale. Ua ike kakou i ka manao o ka mea nana i kukulu kela manao ma ka pepa i hala iho nei; e pili ana kana hana nui no ka Luna o Hilo. Ke mahalo nui nei au ia manuo, o ka mea nana ia kukulu manao ana. Eia ka ninau, owai ia ia mea nana ia kukulu mauao ana ? Hainn, oia no paha ka Luna o Konn Hema, ke ole nu e kuhihewa. Ua kuhi paha kela, oia wale no ku mea ike i ka hoopuka i na manao kupono, a me na mea kupono ole, pehea la hoi e hiki ole ni i ka mea ana i pane aku ai i ka Luna o Hllo.

E ike oukou aunnei i kana mau wehewehe, no ka men, nann oia i hoike aku nei i kela pepa i hal:i iho nei. Eia kana mau haina imua o ka lahui i ike oukou. Akahi. Uar olelo ka inea kukulu manao, ua hoouna aku na Makaainana o Hilo e hele i ka Ahaoleio, e niele, e hawanawana, oia kana. Eia ka'u ia oukou e ka poe heluhelu nupepa, ua olelo no au ma ka ike maka, aole rna kn lohe wale. E ninau mai paha nuanei ua mealn nana kela kukulu manao la a kakou i ike iho nei, ihea kou ike hainn mua i na po i hoomaka ai kn Ahaolelo, pehea oe i ike ai? Haina, o ka helehelena o ke kanaka, oia ke aloha lelehu o na rrtaka, o ka haule pinepine o ka Ahaoleio, ka maka alua, oia ka po ahalealea o ke Kanikela Ainerika i ka lanakiln ana o Aberahama Linekona, akolu, oia ka la Hanau o ka Moi, he po ahalealea no ke Kiaainn Oahu, malunn o ka Halepohaku o Kimo, oia na ike maka, auhea ka i haiia mamua i hawanawana ia? O ita mea i kukulu iho nei i keia manao, oia no kekahi iloko o ka poe'e" hāna nria ika ona. E nana ae kakou, auhea ka hana i pili i ka hookau hou aku i ka auhau maluna o na Makaainana, ma keia mau mea i hai oiaio ia aku In ia oukou.

I ko'u manao, o keia mea i hoike iho nei i kona manao ma ka pepa a kakou e heiuhelu nei. Oia kai hookaumaha ika poe nana makou ikōho mai. Eia ka ninau i na Mnkaainana o ka apana nana i koho mai keia mea e hoohewa nei i ka Luna o Hilo, no koiia hawanawaha i ka ona o 'mea, ā o mea. Eia ka'u ia oukou, aole no oukou e makemake ana iaia, no ka niea, ole ae nei hoi bu e makemake, pela pu no hoi paha kaliou a ppu Ipa. O ka Luna o Kona Akau ka mea nana i hoopuka keia inanao, i ole ia o Kona Hema paha, ina oia e ku auanei oia i ke aU, no kona 010-610 6lo ihope; aka hoi, ina aofe nana, aole no Hoi ia e pilikia. Aka, ua hāiia mai no nae lioi āu e kahi manu. e Eia r " nae kai leiu ika poie r liidai6. Ua kou "e hailuku r ikapohaku oia ke Kapawai i$ Mose, no ka moekolohe, oka haiiuku ika pohaku." Bia ka iea Halui, <; nh ka meahala ole e noii. Pehea lai Pau laleoii i ka hōlo, pel ma loane." • - ; ;

£& ka lua o fce kukuhi • m4na6 i kakon fvol Ike iho nei; oifi kfrfiapfef arja i ka uku o ka Papa-pai nupepa Aupahf,' 'oia hoi; hookiihi taus4ni elihik 1 fiafiele c 6 '($ I,sQft?) oiā ho kona kuhlhewa, e olelo ana, e ili Iku keiu kaumaha maluna o kfi ?Juna # oi|o, p rine kaoa maa keiki, he kupanaha nui no a kaHou e ike ae la no, aole pah* i& i mflnao o koOke Aupuni waiwai puka no ia, ma ia Papa»ptri no e paiia'i Tia kanawni, d kuai dftu, loaa mai ke dala V hoW Hōko <*s#a Waihonii

Oia nei 'ka hoi ke pookelā o ka hohonu o ka ike, o ka ike paha keia i kuai ka mahanahana i Kauai, oole nae ia o ka oiaio oi% hopuna olelo, ua lohe au, he pele, o ka hookapeke wale iho no nei a ka poe henehene.

Eia kahi mea kuponaha a ua meakukulu manao nei, e kauohii aku ana i kona apana, e koho hou aku iaia e hele hou i Lunainakaainan» no ia apana. Ahukupanaha i Mlna. E kauoha ana iko Hilo e hoomoe ma ka papa, ua pono 110 ia kauoha„ina aole i haiia'ku ke kee e ka Luna o ka apana ana e kauoha aku nei ē koho hou mai iaia. Ein ka'u ia oukou e ka apana nona keia Luna, nanu ka hooiaha mua'ku nei, eoleloaAa: "Kupanalm! Kupanaha!!" Aole paha he poe ike ole oukou i kana hana e iike me na hua e kau ae la inuluna, Kupanaha? Ua maopopo noia i ka nui m«nu o iiu Mokupuni a pau o keia pae aina. Nolaila, aole nu e hai nui aku malaila, ma kahi i ike ole ai o oukou, malaila au e hnhai «ku ai ia oukou. I • Ela ka poe a'u i ike ai, aoie i hana i ka hana a keia poe, oia paiia ko Kona Akau, ko Puna paha, o ko Kau ka oiaio, 0 ko Hilo mau Luna eiua, ko Wail«ku 1 Maui, kekahi o Lahaina, ko Honolulu elua, Koolaupoko, Hanalei. Ua kuhi no pyha oe, aole e kolekole kaunoa. Eia ka he inai nui kou ; kolekole ka noa la, o kou mai nui iho !a noia a pili kahili i ko pepeiao la, mai hopu hewa oe i ke ope kupapau, a hoihoi aku na ko wahine, ke akua ke kane, ka ike ole ka wahine. Eia keia ninau, o ka Luna o Hilo kai puu ka maka, a oopa, a haule i ke lepo, ulaula hoi na maka, kapakahi ka hele, e hapapa aOne he manu pelehu la ? Oia no anei ka haalele pinepine i ka Ahaolelo, a hala he mau la, a me na hebedoma, ka inea nona na makahiki kaumaha ? Kainoa iaia ka pilikia. Pehea, nana no anei na bila, e noi ana, e ae ia ke kuai o kela kanaka, keia kanaka i ka rama, a me ka bila e noi ana e kukuluia i Hale-inu-pia, oia no anei, kai ku ae iloko o ka hale, e olelo ana "e haawi aku i pono kaulike iwaena o keia lahui holookoa ? "

Ahukupanaha i Mana, ke kauoha aku i ko Hilo e hoomoe ma ka papa hoopii, i aku la kekahi manu, (< e, ua pa-au ika pohaku a ke kanaka, nawai ka hala? Na'u ka hnla, i ka pao ana i ka huewai a ke kanaka i ka pohaku."

Kai no paha, ua maa iki oe i ka hoe waa, eia ka he kane ia ahu-e, ka hoe aku no ku i ku iaoei. Ke mahalo nei oe i ko ame ko Waialua, ua pono noia mahalo aila, o ka oukou pua hookahi no hoi paha ia. E oki paha kāua rnaanei,4|ua kokoke mai na la e pau ai ka Ahaolelo, ke hoi nei ko Hilo kupaj Ua hiki mai ka Hooilo, o puni auānei i ka wai-nui. L. Kaapa. Mililani, Jan. 6,1864. ' '