Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 15, 13 April 1865 — NU HOU O NA AINA E MAI. [ARTICLE]

NU HOU O NA AINA E MAI.

No ke ku ole mai o kekahi moku leta i keia mau la, nolaila, ua nele makou i na nu hou o na aina e; aka, ua lawe mai nae makou i kekahi mau nu hou ano nui o na nupepa i hala'ku nei, a ke pai nei mako* ma» loko o ka kakou nupepa, i ike ai oukou i na mea i koe aku. Ka Palapala a ka Pope. Ja kakau iho ka Pope i kekahi palapala, a ua hoounaia'ku i na Pihopa a pau o ka Ekalesia Katolika ma na wahi a pau oka honua nei. lioko o keia palapala i ulu mai ai na manao hoopaapaa, nana hoi i hoouluku ae ka manao ona kanaka o Europa. Oa hoopio aku na nupepa Enelani, o Farani, a me na Aupuni e ae o Europa i na manao o loko o ua palapala la. Ua hookapu ae o Napoleona, ka Ernepera o Parani i ke poi ana o na Bihopa Katolika i ka palapala a ka Pope, a me ka heluhelu ana ma na halepule. Ua hai ae ka Pope maloko o kana palapala i kona manao e hookuokoaia na aoao hoomana a pau mamua o ka hoopunipuni ana a me ka inaina ana o ke Kanawai; a e hoopaiia ka poe a pau e kue ana i ka Ekalesia Katolika eko lakou mau Aupuni. Ua hoopio iho ia ika hai akea ana'e ona kanaka i ko lakou mau manao, a me.ke pai ana ma na pepa ; a ua hooholo iho ia o na kula a pau e noho lakou malalo o ka malu.o ke Kahunapule Katolika, ana lakou hoi e alakai. He sakarema ka mare ana, a o na Kanawai e pili ana i na mare ana no ka Ekalesia Katolika no, aole no ke Aupuni wahi ana. Ua hai ae na nupepa Farani, ina e hookoia na manao o keia palapala, e lilo no keia honua i mea ole, n e hoi hou rio ihope iloko o ka pouli, ka wa naaupo.

No Denemaka.

He nui loa ka hoopaapaa o na mana Geremania a pau no ka lakou mea e hana'i ia Kelewiki ame Holokena (Holstein.) oia hoi na aina i laweia mai ai mai ke Aupuni o Denemaka. Ua makemake loa ke Aupuni Perusia e" lawe i keia mau Mokupuni nona iho. He mau awa ku moku maikai loa kekahi o keia mau Aupuni, a o kekahi kumu ia oke kaua ana mai nei. Ua nui na palapala hoopii i kakauia, a i kauia ka inoa o na kanaka he nui wale, e noi ana e hoohuiia ia mau Aupuni me Perusia. Aka, ua kue mai o Auseturia i keia, aole ona makemake pela e hana'i. Oka manao hoi o na Aupuni liilii o Geremania, o ka hoonoho aku ia Feredorica o Augusetenebuga (Augustenberg) ma ka Nohoalii o Keiewiki a me Holokena, no ka mea, oia ka hooilina kupono loa ma ka hanau ana. Ua haawi ae ke Alii o Denemaka i kekahi Kumukanawai hou a Kuokoa no hoi i kona mau Makaainana. Ua Kuokoa lakou ma ke koho ana, ma ka Hookolokoloia ana e ka poe jinre, ka hai akea ana'e o ke kanaka i kona manao, a me ke pai ana ma ka pepa, na kula uku ole, a me ka noa ana o na ano hoomana a pau.

Palapala a S. C. Limaikaika.

He manao noJokomai o kekahi palapala a Kenela Limaikaika, ke keiki Ha- | waii e noho mai nei i ke awahua o !<e Kaua makamaka ole. Mamua o Hikemona, lan. 22, 1865. Ke manao nei au ke kokoke mai nei ka manawa e pau ai o ka hooilo a me keia kaua weliweli. £ kaua ana no nae ke Aupuni Kipi i kekahi mau kaua ikaika loa ke hiki aku i ko lakou hopena ; aka, ua puhi aku no makou i ke kipi ana, a ke pakaawili nei iko makou hopu anā'ku. £ make ana no ia. Ua hoolioliia ka aitia ena lanakila maū ana. Ua maopopo no ua hoohauoliia na kanaka maikai e ka hele kupaianaha ana 0 ka ahahui imua iloko ona ninau e piii ana i ke kanaka, a no ka oiaio, me he mea la u ke hele nei ke Akua imua." Aole nae o'u oliolf. Ke malama nei au ia'u iho no kekahi poino e ili mai ana, me ka manao aoleau e haalele i ka puali koa ina he mea hiki ia'u. Aohe hana ioiae ke kiekie mamua o ka hana o ke Aupuni o Amerika Huipuia. 1 keia manawa eia'ia'u kekahi puali koa nona na papa koa eha, no ka hele ana o ka mea maluna ae o'u, he maikai no hoi, he pilikia nae ka hewa. 1 nehinei, i ko'u luna e paa ana i kuu lio, ninau aku la au iaia nohea mai ia. Hai mai la ia no Hawaii. Ua maopopo no ia'u he kanaka maoli no ia ma ka inoa o Kealoha, a i haalele iho hoi i ka Pae aina Hawaii Ika makahiki i hala aku nei. He kanaka okoa iho no kekahi, ma ka inoa o Kaiwi, oia ka mea i noho kokoke me Kamika Lunakanawai, a haaleie iho ia i kona one ha« nau i kela o lulai i hala'ku nei. Ua olioli loa au i kuu ike pinepine ana ia laua, a ua maikai ko makou walaau ana ma ka olelo Hawaii. He koa maoli no o Kealoha noloko o ka puali koa nika. o Amerika Huipuia, a o Kaiwi hoi he koa maoli no noioko o ka puali koa nika 28 o Amerika Huipuia, no ka puali lawe kopala, koi, a ia mea aku. He mau kanaka maikai no laua aelua, a he olioli laua ke ike mai ia'u. Ke eleu nei ko makou paikau ana, ma ke ki pokā ana, me ka hoomakaukau no kekahi hele ana i ko»,- Ika manawa malie ua hanaia e makou na nianawa a pau. Aohe Uipu ma ko makou mau laina.

0 leo'u wahi hale oakn. be wahi haie ru*i. kai no a pumehana no hoi. Ike ahiahi e « mau ai ko'u aiii i hoa ia ae lea wahw- { , Ui liilii. Oka iaau Kedera ane ka hoi* mea nana e hoonani na p.ua o bitt waiu h* le, rae na papa-kaukao, loh, a me aa koa. Oka Hae kahiko ka mea * **$„ mau ana ma ko'u aoaow £ hukli max hoi ka'u pahikaua m& kuooo* Elu* me kekahi ooho omoiemoie i kuknie» a pu. ni. He peho ma kekahi aoao, a hoi ma kekahi aoao. Ua lawa au. oiai eiua «akahiki ae u hapa o ko'u noho aea ilel» o ka me ka hoomaha ole. £ hooikaika aaa » e imi i mea no'u e he(e ai, a e ike ai ho» i o'u mau hoa'loha ma lea Akaa. Ke kaka» nei au iiuna o kekahi pakaokau. i ahua i r* buke heluhehi a na na buke Kaua, m*. k e .'mkui iheiho; aoa nui !o« kat mau e heiuheiu ai. He hakwai haipoie ka ko tt poe kanala ma kekahi hakpuie i haaw 114 mai ia makou e ka poe Hui Kenstiaao. a me na haiawai liilii *ho maialo o ko m»k<m Kahunapule oiuolu o Poh*kttwah»e (Ku. i wooei.) He hawaw* ka hakwai aka poe nika, aka, he manao haipuie maeii ko laktm. i He nui no na kanaka maikai o makoa. 1 keia la aku nei, ua hete akt» aa i foka e ike ia Kini (Jennie.) (oia kekahi o kona mau kaikuahioe.) Haiia o Sara Kaana (kaikamahine a Koana o Hik>) a me kekahi poe wahine e ae. Ua maikai no kr ola o Kiftī, aohe maimai, a u* paa ou» kekahi hana maikai. Ke manao nei aa ua pomaikai loa ko kakou ohana i ka hoik« akea ana ae i ka huikau nai oka aaiama* lama me ka pouli. Ua nui loa ko u manao e tke i ka kahiko ma ka home. M a me ka pa kapapau o Kawaiahao. Ua nunui ioa •*> la paha na. laau, ua iike paha me ka uiuiaau; a ua !il.» ae paha ko kakou pa i pa a)a mau k».

Ke kaua mt lan.

Ke kaoa nei ka poe Hoiani ma iar» m* na kanaka maoli i kipi tnai. O iara. uu kekahi ona Mokupuni wmiwai loa ma Li honua nei. £ono hanen mt kaoakoi» ka loihi; ma kekahi wahi he3o mik ka iau< la, a ma kekahi hoi he 12 mile ka Uub. He nui na mauna ma keia Mokuama; iwaena o lakou, ehiku luapele. He aina wela loa keta. Ua nui loa na hua o keia Moknpum. Ma kahakai, ua paa pono ina ul»oiu. A mauka hoi na ululaau nui o keia ano laao keta ano laau. Oka nui or» kanaka. etwa miliona me ka hapalua. He miki ka mea at nui a na kanaka. a ua like lom ko kkoa am> me ka poe La-ka ; a he poe MahoaM Ukoa. He nui no ka poe Pake me ka po» Aiahia ma ia aina. Ua hooulu ae no iakou ike kofe, ke ko, a me na puiapalu. me aa mea ala, na ili ala, me na hoa ala, ka aioi pepa» ka baka, a me ka inigo (Kalu.) Mawaena o na mea kupaiaaaha o keia Mokupuni kekahi iuapele i make, aohe a. a i kapaia hoi ke " Awmwa o ka mak»." He kapa mile ke anapuni. Ke ku nei Sa me ka

inakauia ena kanaka. Ona mem oh ai pau e komo ana ilaila, e haule koke oo ilaio a make ; ua paapu ka lepo i ka iwi o aa kaaaka, ke dia. tiga, amena mana i nnk° iho i ke ea make e waiho mau ana. Ut»ko u k«ia awawa. Ua lilo iho keia Mokupuni i ka poe ni iloko o na makahiki 900. i> ko iakuu Kuianakauhale Kaulona, o me na kanaka he 120,000. Makiiia hot kaki i boopaaia'i o Kapena Gibwooa, ka Moremona e noho mai nei ma Laaai, tu> ka manawa loihi, e ka poe HohaL Ua kipi na kanaka i keia maaawau a k«r poai-puni ne» ia Sioitana (Sintea§) k«kah. papa iwaenakonu o ka aiaa. a k* keeikaika nei no hoi ka poe koa Holani aaoa e malaraa ua papu ia ia kkou iho. Ua hooona ku ka poe Holani i kokua oo bkou i kekah* mau Mokupuni e aku. Ua emi ih** ke hp» ana ma kekahi mau wahi o ka Mokupam. i he mea kanalua oie no paha » e iiio no kf a kipi hoiookoa ana i raea ole.

Pohaku P&akti.

Ua haiia mai, aia ma ka Mokuawa o Nevada, ma ka hikina o Kaieioaia, kekahi papaa pohaku paakai i t)k« ka «wx.it. mt Ue aniani: He 14 kapuai ka Ua maemae loa keia paakai, a o ke kauiai wale aku no ka hana me ke kuai O aa mine paakai kupanaha aa ka hooea nei, aia no ina Auseturia ma « kokoke ana ia Karakau (Craco«r.) Ua >**»»»"» iho keia mau mine itoko o aa 700 a oi ae. Ua kaukani kapuai ka hohonu o la> kou aoi ae. He i ina me na alanui pololei, ma && wahi pakhaiaha elima, e like me kekahi hale i j ua hale elima, a e heie iia feot a h£ki i kahi pohihihi ioa oke klanui ame na **** Hoo* l kahi haneri me k&naiima kapuu 1b» kiekāi 0 kekahi mau rumi. Hookahi mmi i 1 halepuie, me ke kuahn. me aa kii pohaku. me ka awai t hanaia oolo&o mai o ksa Ma na la nui, ua puhiia aa kttkui Uofa» o oa rumi a me na alanui, a he mea w»m no b*n ia ke nana'ku, no ka hooleWk mai 9 ka naiamaiama mai ka paia mai a na kaupa* ku paakai mai. Hookahi *<>nniii ka wi o na kanaka hana malaiia me na iio 400. H? wahi Kuianakauhaie no kekahi iku 0 ka mine, a ua hoohaia iho kekahi poe kaaaka i ka hapa nui o na ia o ko da aaa maiaie oka iepo. Ua ioaa iia, milioiKi na he 70 0 ka paakai.