Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 32, 12 August 1865 — No ke Ao Hoku. [ARTICLE]

No ke Ao Hoku.

/ Wa S. M. Kamaiuū, ; f lULAI 26, 1865. j O PUPUHULUANA. O ke kanaka makamua loa- keia i hoLo i Kahiki. Oka aina o (Amenka), o Oloimehahi ka inoa. Penei hoi ke kumu i.holo ai: , 1 lai manavya ia Wailoa Oahu, e hanai ana 0 Wailoa i kana moopuna ia Kapahueleele, 1 Halawa; e noho ana kekahi kanaka i uka 0 Kaumaoa, o Kulauka ka inoa, ua pilikia oia me kona kaikaina me Kulakai. Oa haku iho oia ike I-e, a like me he ! manu la ke ano, a ua hala na ipakahiki elima no kona hana ana ma ia mea ; a ma.waho aku, haku iho la oia i ka hulu. Ua hana . ia kaula maloko e huki ai, alaila,- upai na eheu, a hiki hoi ke leie me he manu la. f j Ua hala r qo hoi ka makahiki okoa ma kona hoao £ina i ka lele, a no kona ike aixa.no . hoi ua makaukau oia no ka lele ana raa kak° mea i hookumakaiaia, mai ai—Ua pilikia kona kaikaina, nolaila _ paau,,e lona ,ka moopuna a Haut.: m?a ia ia, nolaila, kii maikoia i Oahu, u«{ hele nqe; na moopooa ja a Haume* i uka, p Waipio—Lelepua. Loaa ua moopuna iiei a ilaila, e hao ua manu kanaka nei lilo. A ike hoi o Haumea ika lilo ana o ka moopuna, e, hao ae ana hoi ua wa* hi Haumea. nei i kana mau kauna lelea pauj aole no hoi oku mai pa mea he leie. oka lele no ia a komp o ke alapolohiwa a Kane, kokoke loa e loaa, e hookuu iho ana ua manu kanaka ne& ika pohaku. A ike o Hauinea 1 ka haule aoaihp o ka pohaku, kuhi iho oia ei ka moopuna, e huli ihō ana o uā ti Tfaumea ilalo alualu i kk pohaku, o ka ' loaa iho no hoi ia; haiulu e anā ilaio.' Oia ka pohaku Kapapaikawaluna. :A ' A ike o Haumea ua puni 6ia ma ka hoopuhlpuniiEi iirai, : holaila, hooleahi haha i ' koe ia la,' o ka ikive i na mea ā patt. E hao ae ana o Haumea i ka ai a pau loā raai Hāwaii a Kauai. ' Kuu iHo ana no kela 1 ka papāāla, oWeia ke kuāhiwi, a maloo hoi kā ain:i. Oka ohāna hoi a pau o ua Oaum!£ā nei; paa loā ika hoihoiia i Nuumehaiaiiil A hala aku la kā> ohana a pau o Haūmea i Nuumehalāhii'ā iiia īa hope iho, uu mai ana kā wi maluna o kā 'aina, o ka heli? hoi ia a hāhāna ua mea he wi; koehana r ka po mē ke ao. Ua like no hoi ka wela eka po me ke ao. Aole kjlokilo, aole kahuna, aole ka'ulā e hrki ke hana a ke. hooimaalili. Ai ka manu i kana mau hua* ai ke kānaka i kona ohana iho. "Piliwale ka i-a o Piiiwaie, ; ua hele kekaika.makamaka." ; Ha kanakp p Pupuhuluana, a me Kapala- <; kakia bo he mau koena laua na ka < wi; a he mau kanaka ikaika no laua.; . < E*nohoanama Kailua eiimakahaka, ekolu kane ā eiua wahine; ,-0 Olomana, o Ahi» ki(.a.ine <Pak«i na kane ; o Makawao hoi a; me Hauli na wahihe, O keia poe nāe, he poe kahu ponoi iakhu no ! Haumea-—Ua, Waiho no hoi ol Haumea i mau wahi kamau ea no lakou, oia hoi he ki, a he popolo ma ko iakou aiiia o Maunawili. He wahi - kanaka mama o Pakui i ke kukini —Eono puni o Oahu «ika ia hookāhi. He mau kanaka mama o Pupuhuluana a me'Kapalakapakio. Ika holo ana mai hoi o laua nei a pae ma Wāianae,., aoie m»e he wahiiP olāua—o laua waie no hoi koe o Kaiiai, no ka mea,. ua pau loa ika make. la laua nei hoi ma ke one o Waianae, ,ku ana o Pakui. lkeaku la lāua lohiwle'ihe no'laua nei ia lauā iho, "He kaiiāfeā J ho fcā hoi koe 6 Oahu nei." . la Pakui nae i hiki mai ai ma ko laua nei wahi e noho ajaa, a haawi aku ia i k;oosi alo,ha ia laua, a pela mai no hoi laua ia ia nei. Ninau aku la nae laua kanaka no ka hoi koe o Oahu nei ? Hoole aku la keia me kai akuj Aohe l/anaka, owau wale iho ia no kote. O ko6ā hiāiiao nae i iiāha aku āi pelā, e hiina ana kdiā, me ka ihanao hdi o pau e auanei kahi kāmāu eā' o lakōu. ; Ninau hou aku la no ua mau kahaka nei; P&ise£ Oāhu nei ika ai 1 ?' Oiēlh aku ld no. hpi o Pākui, aohe ai o t)ahu nei, ua iawe no o Hāilmea i ka āi, i na mea ulu, i na huā: āi, a ha hīēa iio ā pāu, uā pāli īoa fka lāweia i Nuumehalāni, a ua lawe tio hoi leela i kona ohana, a owau wale no hoi koe la, ua honnoho iā iho nei aui kiai no ka ainii nei, a loaa wale mai la ia olua. NinaU hou aku la no ua mau kanaka nei, Pehea la hoi o Maui a me Hawaii, h« ai no paha ko laiia, a he kanaka no hoi paha e ola ani ? Olelo aku la o Pakui, Aohe aku la lrio he ai, loaa ae nei ka hoi ka wi i kuu alina, o ke one lauana keia, he liu malalo ae. Aole no hoi he kahaka o ka Hikina i koe, no ka mea, he hu iho ko laHā ih&luna—Ua lawe o Haumea i ka ua, a koe i ka lihilhi o llea lehua. Pane hou āku la no keia, Ma lraLno hoi ha ma. kahi p&hi oolua ? Aole mauka nel no maua, i ikeia aku hoi keia yn&hi aku. Mak<au iho la uap keia o loa a ka* hi o a iakou t iiei ; . , Hoh> aktr ttT«-o- Pakui; e-hoio aku aaa no hoi laua nei, hāelēhaele ua toea.be mama o iakpi>. nei. 7 A hiki lakou nei ma Ewa, ok R , wiiliō Ua aJka:āiaa,; o ke kuno okaiihah*, : o kā hele na* ka,. puaa a me ks>rnpā, aole nak&e l j£ijaka, ua pāu i Mana, ua ha<»htā e . - Oiieo laieme oei holo mai Ia ao ia a Leilo\F r - ■■ • T

no, holo mai ana ke aia oka popolo, a iho i ' Wa,ikofp, a Kalaepohaku. Olelo mai la ua wahi nei, Eia ke alanui la makai o Makaaho, a hiki aku ma Makapuu. Hpole aku la no laua nei me ka i aku oo Ē ahomaua o riuuanu, akahi no ka hoi ka holo mai nei o ke ala o ka hak&ipopolo. Pane aku la. po ua, wahi kanaka,nei ma keanohunahuna, Aohe ai oKoolau, aohe no hoi he kanaka, a o ke āla hakai < popolo 9 olua e honi la, he pua khmakahaia ia xio; N uuanu, ia ae la eka pohole, ka pua i ka maksni, vka hooiuiiia e ke Kiowao, kuhihewa ai ka ala f no f ka, hakai popolo. ; Qlelo aku.la no hoi laua nei, Ma Kpolau , no kakou. Ku ana lakou nei ika nuku o t Nuuanu, honi ana no nei i ke ala o ka Pofloio.. : ... .mai o Pakui, Auhea olua >; e kala ( mai olua i ko'u hewa, no ka mea, ua kauo? ■ ha ia au e kiai i; ka aina, ua haawi mai hpi o Haumea i wahi kan>au ea no makou, e maalo iko makou wahi, aka, na ; mainei hoi ola ana. A hooinaikai/aku laua nei me ka i akp, E ola ; ; hoi ha oe i ke Akua. j Ika hiki ana.o, lakpu nei ipa liaūhale; ua moa ae:ka hakai popolo, e kowi mai ana, a haawiia mai la ia laua n§i eono popo, a eha • pauku ki, e hao ap ana no kua nei pau, a haaawi hou mai la no, e hao ae ana no laua nei pau no t a haawi hou mai la no, e hao ae ana; no laua nei pau no. Olelo ma\ la hoi o Olomana, O na ikaika 0 olua a, e kii ia iai kakou i 01ojoimeXia. tii. i ka aina o Makalii, 1 , loaa ka āi n kakou, a ola Heiopa a Pupuhuluana, ke kuhrkuipia nb maopopo, a nayrai ole ka loaa. Qleio hojū mai no hoi o Olomana, E moa no ke ki na kakou i keia la ? He. moa no hoi paha, wahi aka malihini. O kahi ki hoi ha mamua, wahi a kamaaina. Oka umu paha | mamua, he mēa loihi auanei ke ki ke mappopo no hoi kahi i ulu ai. Pela aku o Pupuhuluana. He hopohopo nāe ko ka poe kamaaina, o enaena e ka imu aole hoi e loaa koke ke ki. A pau ka lakou kamailio ana. ehao aku ana o Pupuhuluana, a ka imu, e hao aku ana no hoi keia i ka uhuki i.ke ki, ku ke ahua o*ua mea he ki. Ike aku la ka poe kamaaina, hooho ae la lakou me na ieo nui, e i ana, Auwe J Auwe !! Auwe ka make e !!! Kai no paha o kalii ki mai nei o ka pono. Eia ka he hana hoohuakeeo loa no. Pane hou mai la no hoi o Olomana, e hiki auanei ia oe o Kumakalehua, he ohia nui loa i ka .nuku o Nuuanu kpihi i ku ai. E hao mai ana o Pupuhuluana, o kumu o ka lau ku i Kailua. jE kalai keia laau i kii, e hoohalike me na lawaia a Makalii—-6 leiea_ o . Poopalu, ua h'anāia' a kuapuu e like lawaia-kaka-uhu—kui ika lauoho, paa i ka ma-ka pipi, makaukau na mea a pau. Olelo a6 aku o;01omann ia : Pupuhuluana, Pakui, a me Kapalakapakio. O oukou ke holo i Oloimehani i kā af i kumu hoolaha ; 1 uwala, i kalo, ittaia, ko, ape, ki,<uhi, pia, hoi, pala, hapuu, amau, kupalā, niu, ohia", ulu, ; a me na meā ai a pau, me na mea hua a piii. ' I ko oukou holo ana a loaao leiea a Poopalu, e kamailio pu oukou ma ka'u kauoha,'a e hai aku hoi ma kuu inoa.* Holo ana i Kahiki. (No'kā Moooīelo Hawaii keia Mooolelo, e piti aha i ke akamai a me ka naauao o ko kakeu poe kupuna i ka holo moana, i ka nana hoku. Na kākou iho e hookaawale i kahi o ke akamai a me kahi o ka wahahee', no ka f mea, ua oi ko oukou ike ko'ka poe hou.) : ' r(Anietpau,)