Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 34, 26 August 1865 — Ka Nupepa Kuokoa. KE KAAO O ASIMEDA! [ARTICLE]

Ka Nupepa Kuokoa.

KE KAAO O ASIMEDA!

lIELU 13. (I unuhiia noloko ae o ka Buke Moolelo a G&beriana ) " Ua loaa ia'u ka palapala mai ke Kuāe o ke Alii Asimeda e pili ana ma na mea o ka Aha Kuhina i hooholo ai, nīamuli hoi o ka'u olelo i h<»ike malu oi i ka Puuku Ni|i o ka Moi: I\e kupaa nei no au mamuli oia mea, no ka mea, aole e hiki ia'u ke noho me ke kali hoomanawdnui mnloko o ka Hale Alii no na ino a kuu kane i hooili mai ai maluna o'u me na keikii Alii a maua, A no ka mea hoi, iiā uui na la i hnla mamua ae nei, me kuu ike ole i ka helehelena o kuu kane Alii, ka meai hoi nana i hookiekie ae ia'u maluna; o oukou a me ke Aupuni. Aka, he mau mea liilii wale no ia mau mea ia'u ritei mamua o ka mea a kuu lima akau'i hoopaa'i imua o ke Akua, no ka mea, ua hoopii aku kela i kona mau manao a pau malalo o Juria ka wahine i ae ole ia. A mamuli oiu ano, ua hooneleia ati i ka manao maikai e ndonoo i na pomaikai nur e pili ana i ko maua Nolio Alii a hie ka Hanohano Nui o ke Aupuni. A"t< na keiki hoi a maua, ua hooneleia e ko laua makuakane i ke aloha no na keiki. A mamuli o keia mau mea a'u e dlelo nei i ka Aha Kuhina, aole au e ae ana a e oluolu hoi, e noho no na olelo ka'ihi ma| lia Aha Kuhina ae a me ke ~lttrpTrni; a o ka mea hiki loa ia'u a me ka pono io maoli; oiā no ka hoi aku i kahi o'u'i latve ia mai ai e kuu kane, no ka «a hala ae la ka malu nui o-kahi e noho nei. Aka, mamuli o keia mau mea a ka Aha Kuhina e lohe nei mai a'u aku, ke lana nei ko'u manao i ka Haku, ka mea a'ii i mare mua ni. f ' A no keia olelo a Tamala, pili pu iho la ke akamai hohonir o ka Aha Kuhina, a hiki ole ke hopuka ae i hookahi huaolelo kaohil Nolaila, hookuu ae Ja ka Ahā Kuhima. • ' ; Kui akii 1 la ka lōno a keia mnu meo i be Kulanalkaukale Alii a puni. No ia mea, hooinakaukau ae la ke Kuhina Knua i olelo kauoha i na Alii o na Puali koa a pau nia: ka aina a me na manuwa Kiai Awa no ka la a Tamala e haalele ai i ka Alii. A lohe o Tamala i keia mea, nolnila, hoōpuka aiku 1a oia he palapala i ke Kuhina Kaua. I KE KuHINA KAUA ) Hula ; 5 Me ka Mahalo : Ke nonoi aku nei au ia oe ma ka mea pili i kau oihana. Mai haawi i ka.han.ohano o ke Aupuni no ko'u la e hoi ai i kuu one hanau, no ka mea, i keia mau la a'ii e noho nei, aole i ku ia hoomakaukau ana au ma kau oihana e hoohanohano mai ia'u no ko'u la e hele ai, no ka mea, usi ike no ke Kuhina Kaua, aole ke Alii ma kuu poli i keia mau la he nui. TamaLa. i A loaa keia leta i ke Kuhina Kaua, heaku la oia e halaiVai pu me ke Kuhina| Nui, e kuka pu no keia leta a Tamala, Nolaila, liele koke ae la ke Kuhina Nui e halawaii me Tainala, i hai aku ai oia i ka mea a ke Aupuni e hanu'ku ai no Tamala. I ke Kuhina Nui ma ka Hale Alii me Tamala., I aku la eia, " Ua ike au i kau leUima kn. iiina o J<e Kuliina Kaua, nolaila, ua hele mai nei au e halawai pu me oe ; e i aku ia oe e ke Alii Wahine, ma kou hora e haalele ai i ka Hale Alii nei, he mana ko ke Kuhina Kaua e lawelawe t; nnia kana Oihana e haawi ke Aupuni i ka hanohano a me ke aloha no kou la e hele ai." I aku la o Tamala, " He pono ia, ina aole i haalele mai ka Hale Alii nei i kona malu ia'u, no ka txiea, o ku malu olueiu a'u i noho iho ai malalo o ke Aupuni mai ko maua la i noho iho ai rsa fcs Noho Alii a hiki i na la mamua ae nei, ua kailiia' ia mai o'u aku, a ke noho neiau i ka wela o ka la me ka hoomanawanui, aole oluollu i ka po a me ke ao." # aku la ke Kubina Nui ; " Mamuli o kau mea e olelo nei, aole e hiki i ke Kuhina Kaua Ue pale i ka mana o hana Oihana malale

o kao olelo pale e ke Alii Wahine; noka mea, ma ke kanawāi o kana oihana, "O' ka maKe ou, a me ke kaawale o ka berita mare, oia wale no ka mea nana e pale a e hooki i ka ke Kuliina Kaua Oihana. ,?

Mahope iho o keia mau mea, hui hou ae la ka Aha Kuhina no na mea e hiki ai ke huohanohano aku i ke Alii Wahine ; a hooholo ae la. E kāuohaia ke Kapena o ka moku a Tamaia e ee aku ai, e haawiia i Hae o ka Oihana Moi ma kona lima, a riana e kau i Hae ma na awa ana e ku āku ai, i na ma ka aina, i na ma ka moana." Wae ae la ke Kuhina Nui i kekyhi manuwa nui nana e Inwe ia Tamala. Mahope iho o ka ke Kuhina Kaua hooponopono ana i kana Oihana e pili ana no ka hoohanohano aku ia Tamala : Kauoha ae la ke Kuh'ma Nui i ka Puuku Nui o ka Moi e kukulu i Ahaaina Aloha, i hui pu iho ai o Tumala me na'Lii o ka Ahakukamalu mumuu o ko Tumala haalele ana ia Beritania. Elua mau la mamua ae oko Tamaja haalele qna i ka Hale Alii, akoakoa ae la na'Lii o ka Ahaknkamalu me Tama)a, a me na keiki Afrl ōpiopio ma ka papaaina i hoomakaukau{a e ka Puuku ma ke kauoha ake Kuhina Nui. A mamua oka ai ana, ia lakou hoi ma ka papaaiha. Ku niai Ia ke Kuhina'Nui a olelo ae

"E na'Lii o ka Ahakukamalu a mena Hoa Hanohano pu o ke Aupuni, ua kauohaia'ku oukou e hele mai ma ka papaaina i hoomakaukauia e ka Puuku ma ka'u kauoha, i haawi ae ai kakou i ko kakou aloha makamae no ke A.lii Wahine nei a me na keiki Alii Opiopio ma ka inoa o ke Aupuni. Aka, he mea kaumaha nui loa ia kakou ka hooneleia o ka Hale-Alii i ka Moi Wahine ole, mnmuli o na hana popo ole a ke Alii nona ka Noho Alii. A no keia ua menemene paumako au me ka naau walania i ke aloha no na keiki Alii Opiopio nei, me he mea ua hoohooneleia na keiki Alii i ka makua ole: A me he mea la hoi. ke lawelawe nei ke Alii Wahine n,ei ma ke ano Wahine Kakane make. Aka, no ke kuokoa loa ana o ko ke Alii Wahine manao ma ke kaohi a ka Aha Kuhina. Nolaila, ua hiki ole ia kakou ke aua aku, aka, lie mea kahaha nui loa paha ia kakou ke kaawale ana'ku 0 ke Alii Wahine mai ke alo aku o ke ; Aupuni. A nolaila, ke noi nku nei au ia oukou e na'Lii o ka Ahakukanialu o kk Moi.—A mai keia ,la aku, he paTio .no kakou e kukulu i Kia Hoomanao no ke Alii Wahine nei a me na keiki Aiii Opiopio iloko o kela a me keia o kakou." A pau ae la keia mau mea, a hookuu hoi ka Ahaaina. He elua mau la mahope iho, hoouna aku la o Tamala i palapala kauolia i ke Kuhina Nui, penei: 1 ke Kuhina Nn / _ SuPALEMITE ; > Me ka Mahalo : Elua maU la i koe e hoomaka rio au e haalele i ke Aupuni nei, a . nolaila, mamua o ko'u kau ana ilunn o ka meku, ke noi aku nei au.4a oe : E wehe ia ka puka o ka Hale Hoike makahiki o ke Aupuni, (u<X ōleloiā he hale nui) malaila »u e hoike ai i ko'u aloha hope loa i ka lahuikanaka, na'Lii o Ua Ahnkukamalu a me ke Aupuni pu. ~ Tamala.

I ka manaw(vi liiki nku ai ksia palapala ia Supalemite ke Kuhina , Nui, nolaila, hoopuka koke ae la o Lord Mille Sebano ke Kuhina Kalaiaina i olelo lioolaha ma ka Nupepa nuimuli o ke kauoha a ke Kuhina Nuii 5 A laha ka olelo hna ke akea no na mea a pati e like me ka' palapala a Tamala. A hiki i ka la i makaukaU ai o Tarnala e kau maluna o ka moku no ka hele akū : A mamua o ka hora e haalele ai i ka aina, aia hoi ua akoakoa iie la na mea a pau iioko o kekalii haie nui e like me ke ano o ke kanaka, mai ka haahaa a hiki i ke kiekie. Ia manawa, komo ae la o Tamala me na keiki Alii Opiopio, o na Kuhina a nie na Luna Aupuni, a me na koa ukali pu. īa Tamula maloko o ka hale, ku ae.la o Supalemite i mua o ke anaina me Tamala pu. A na Supalemite i heluhelu k& haiolelo a Tamala i hoomakaukau ai. E like penei: " E na'Lii a me ntf makaainana o ka Noho Alii o kuu kane. Ua makaukau au 'i keia hora e kaawale mai ko oukou

010 uku, a mai ka Noho Alii o kuu Ke hoi nei au i kahi o'u i loaa'e 'ai i ke Alii, kahi a maua i hoopaa iho ai i na lima akau o maua malalo o ka Berita paa oka mare. Owau ame na keiki Aiiī Opiopio pu, no ka mea, ua hoonele ia mai au a me na keiki a maua i ka ike ana i na maka o kuu kane Alii maluna o ko maua wahi moe iloko o ka Hale Alii, a aneane he makahiki okoa ke kaawale ana mai kuu poli aku, no ka mea, ua hoopili aku kela me Juria. A no ia mea, aole e hiki ia'u ke kakali e noomaniawanui iloko o na ino he nui a ke Alii i hana ai, e. ili koiimaha nej maluna o'u : A no ka mea hoi, niai ka hoomaka ana a ke Alii e hana i ka ino a hiki i keia hora ; oia hoi, ua noho au e lawelnwe ma ke ano Wahine kane niake. Aka, nie kuu

manaolpna no nae, e hoopau mai ana no ka Haku no na kaumaha, a me na ehaeha he nui e ili nei maluna o'u. A mamuli o na niea a'u e hoike nei imua o

oukou, ua hooneleia au i ka ike hou ana ia oukou, a me oukou ia'u iloko o keia knawnle ana, holailn, ke waiho aku nei au i ko'u oloha nui- māluna o oukou, o ka oukoU ia e paa loa nialoko o ko oukou naau a hiki i ka hui nui ana o ke ao nei, no ka mea, oia no ke kauoha nui a ke Akua i waiho mai ai i ke ao nei ho na lahuikanāka a puni ka honua." . A pau keia mau mea, hoi aku Ia na'lii i ka Hale Alii no ka makaukau o Tamala e hele aku, Ia manawa, akahi no a loheoia i na mea a pau e hana ia'ku ana nona mai ke Kuhina Kaua ae. " E hoou.naia'na me Tamala x he mau manuwa ukali," e like me ka aoao mau o ke Alii. Ia Tamala i lohe ai pela, he mea kaumaha, a he mea kahaha no hoi; nolaila, hoopuka koke aku la oia i palāpala i ke Kuhina Nui. I ke Kuhina Nui > a Supalemite ; y Me ka Mahalo : He mea kahaha nui loa ia'u i kuu lohe ana iho nei i ke Kuhina Kaua, e hoouna puia ana he mau manuwa ukali ma ko'u hoi ana. O ko'u manao hope loa ia ot rna ia hooholo ana au e ke Kuhina a me kōu mau hoa kuka ; aoleau e hoo» hanohanoia ma ke ano Aupuni, no ka mea, i na e hanaia mai au ina ia ano, aole au e ae aku pela, na'u ponoi e hoolimalima iloko o na mea i loaa ia'u e uku aku i moku naim e lawe ia'u ma kahi o'u i hele hemolele mai ai. Tamala. Mamuli o keia palapala a Tamnla, hoopuka mai la ke Kuhina Nui i palapala, a o kana olelo hope loa no ia. Tamala; Me ka Mahalo: Ua ike au m;i kāu leia, aka, aole e hiki ia'u ke hoole aku, e pono no ke hooko aku. Aka, ma ka aoao mau o na Hooilipa Moi, he pono ke lawelawe ke Aupuni e hoonani aku a e hoohanohano aku hoi ia oe e ke Alii Wahine, .no ka mea, ao]e og i kaawale aku ma ke Knnawai paa o ka mare. A ma kaii mea-i palapala mai nei, aolē ia he mea e nele ai ko makou malama anā i ka Oihana i hooiliia mai maluna o'u e hoonele ai i ka haawi ana aku i ka hanohano nou e ke Aiii Wahine. ; SuPALEMITE. I ka hiki ana aku o keia paiapala ia Tamala, manao iho la oia he mea makehewa wale no ke pane hou aku* la manawa, hoouna aku la o Tamala i kekahi alii koa e launa pu me kekahi Kapena moku e hele mai' e kamailio pu me Tamala. A nolaila, hiki aku la ka Luna koa ma kahi e akoakoa ana na Kapena 'moku, lawe mai'ln a halawai pu me Taināia.' 1 ,ta : hiki ana'ku o ua Kapena nei i ka Hale Alii a hui me Tamala, me ka 1 ak;i; <c Ua raake*iake au e hoolimalima i ka moku e iawe aku ma kahi a'u e manao nei." Ninau aku la ke Kapena moku, •"Mahea e hiki ai ia'u ke lawe ia oe 9 " lakulao Tamala, U E hoi oe i keia manāwa, a ma ka hora awnlu o ka la apopo, alaila, e hele malu mai oe a halawai kaua ma kekahi Rumi oka Hale Alii nei, iā manawa au e kuhikuhi aku ai ia oe ma ka palapala aina i kahi āu e lawe aku ai ia'u. A ike oe. alaila. e hai ;."v ; ■ mai i ka uku e like me ka nui o kou mamakemake." Ma keia olelo a Tamala, alaila, ano-e ae la ka manao o ua Kapena moku nei,

me ke kuhi he manao okoa ko ke Alii Wahine manao. A hiki i ka manawa i knuohaia'i e hele aku. Hiki aku la ua Kaptna moku nei ma ka Hale Alii e like me ke kauoha aTamala. Kuhikuhiaku la ia i kahi i manaoia ai e lawe, me ka i aku, " Ua ike oe i kau wahi e iawe ai ia:u. E hai mai i kfl uku." He umikumamalima miliona talena gula " wahi a ke Kapena moku. la manawa, hana iho la o Tamala i Olelo Aelike, a kakau inoa ae la laua malalo oia pnlapala. Mahope iho o keia mau mea, hoouna aku la o Tamala i palapala i ke Kuhina Nui. I KE KuHINA Nui > Sopalemite ; ) Aloha oe: Ua makaukau au e kau aku maluna o kekahi o na moku e ku nei ma ke awa. O ka mea hiki ia oe ke hana aku, e hena oe ma ka mea pili i kau Oihana." Tamala. la manawa, hoolale ae la ke Kuhina Kaua ma kana Oihana. A ma ka la i kau ai o Tumala iluna.o ka moku, haawi ae la ke Aupuni i ka hanohano a me ke aloha no Tamala, a ua au aku la kela i ke kai. {Aole i pau.)