Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 48, 2 December 1865 — Page 3

Page PDF (1.59 MB)

Ka Nupepa Kuokoa.

Puhi ia na moku Okohola.

                    Ma ka 1a 2 o Aperila, haawi ia ko'u mou oia hoi ka Pala e hao ia e na kanaka o ka aina, a i ke ahiahi o ia la, puhi ia a pau loa. Ma ka la ekolu ae puhi ia o Edewada Kare, a me Heka. A hala kahi mau la mahope mai, hoopili ia ae la ka moku Have ma ka aoao o Senadoa, a huki ia ae la kekahi mau kaki aila, a i ka la 11 o Aperila, huki ia oia iuka a puhi ia i ke ahi. He mau la hana nui ia no na kamaaina i ka holo ana maluna o na waa, e lawe ai i na waiwai e loaa i ko lakou mau lima, a komo na waa hoi iuka, uwa mai la na kanaka aole nae he lohe pono ia i ka ka mea o ka halulu, a me ka paapaaina o na mea i a ia e ke ahi, malamalama ouka i ke ahi o na moku.

He moku Beretane no o Senadoa.

                    O ka inoa mua o keia moku, i kona holo ana mai Livapalu mai o Kelii o ke Kai (Sea King,) a hiki ma Madeira. Iaia e ku ana malaila, loaa mai la kona poka, pu, po-ka pahu, a me na mea e ae e lako ai o ka oihana kaua, a piha no hoi i ka nanahu, na ka moku Beretane Laurela mai Kona mau lako kaua. Ia wa hooliloia ka inoa o ua moku nei o Senadoa, a o Lutanela J A. Wadela ke Kapena, he kanaka kahiko no oia i noho ma ka hana o ke aupuni Amerika mamua. A hoi aku ke Kapena o ka Alabama mua, oia hoi o Kapena Semi, oia no hoi ka mea nana i lawe mai i ua moku nei, a hoolilo oia ia Wadela. I kona hiki ana i Beretane, hai ae la oia, ua poho o Ke lii o ke Kai. He moku kalepa no ia no Beretane, ka hele a hoomaku ; 225 kapuai ka loa, he oololi nae a he moku holo no hoi. 1000 tona kona nui, 8 pukuniahi, 4 pu he 32 paona, 2 pu he 24 paona, a 2 pu he 12 paona o ka poka, he 130 wale no kanaka, a o na lii 160 uuku loa na kanaka, a nolaila, kepa lakou i na kanaka o kela moku Okohola i loaa ia lakou.

Hookuuia na Kapena moku Okohola.

                    I ke kakahiaka o ka la 18 o Aperila, a olelo ia mai la makou e hoomakaukau i ko makou wahi kapa, a koe aku kahi pela, a lawe ia aku la a luna o ka waapa, a pau makou i ka hoihoi ia iuka e noho ai, me na kamaaina.
               Ia ia i hookuu ia ai makou, he la olioli loa ia no makou. Kau nui makou o ka hiki ae o ka Hoku Ao, hai mai la o Rev. A. A. Turege o Bonape, e hiki mai ana no iloko o Augate, a i ole iloko olaila, i Sepatemaba. Oiai makou e noho ana ma ka aina i na mahina eono, ike ia aku la ke keokeo o ka pea o kahi moku i waho lilo loa. I ko makou hiki ana nae iuka ua lawe koke ia na Kapena e ka Moi Metalanim, a o na luina hoi o makou me na kaukaualii lakou. O na mea ai, o ka ia, o ka ulu, o ka uhi, a pela aku.
Lokomaikai ka poe i hookupa aku ilaila, a me na kamaaina.
               Mahalo nui makou i ka pauaho ole o ka Moi i ke kukulu ana i hale maikai no makou e noho ai, a me na mea e lawa ai ko makou makemake. A pela no hoi o Mr. Robisana laua o Mr. Keahoe, he mau Pailata laua no na awa ku moku olaila.
Nolaila ke i nei au he pono i ke Aupuni Amerika ke nana mai i keia lokomaikai lua ole o keia poe ia makou, e haawi mai i kau wahi makana e kupono ana i ko lakou makemake, oiai aole kakou i ike i ka wa e kiola hou ia ai kahi poe o kakou iuka o keia aina, malia o ili ka moku mauka, a he pilikia e ae paha, ua loaa ka poe nana e malama pono.

Eia ka moku.

                    Ma ka la 12 o Sepatemaba, o ke ono ia o na malama me ka hapa mai ko makou haalele ana i ka moku. Ike aku la makou he moku e holo mai ana i o makou nei, hoopiha loa ia iho la ko makou mau puuwai e ka olioli nui, a kokoke loa mai la ka moku, a maopopo loa ia makou o Kamehameha V, i hoouna ia ae e kii ae ia makou e Fosetera ma (Messrs Foster &co.) o Honolulu
               A lohe makou i ka nuhou o Amerika mai a Kapena Kaninahama o Kamehameha V. Oia hoi ka lilo ana o Rikemona i ka Akau, a me ka make ana o ka makua o ka lehulehu oia hoi o Linekona, a ua hoeha loa ia ko makou mau puuwai no ka make ana o Linekona. Kai noa e ola loihi aku ike la hoi i ka maluhia nui, mawaena o ka poe hui pu o Europa me na kipi.

Haalele makou ia Bonape.

                    Ma ka la 29 o Sepatemaba, haalele makou i ko makou mokupuni home, a haawi aku la makou i ko makou aloha i ko uka poe oia hoi na Bonape, Rev. A. A. Kurege, a me kona ohana, ia Robisana, ia Kehoe, a ia Kapena Kaninahama, ke 'lii o ka moku Kamehameha V, ka mea i alo ae me ke kunukunu ole o ka moana, a nana ka hoi makou i hoihoi mai. Me ke aloha.
EDWIN P. THOMPSON,
Kapena o ka Pearl.
               Ke kauleo hou aku nei no makou, aole make hoouna mai i kekahi manao ma. ka inoa kapakapa, o waiho wale ia ma ka papa. Eia ke kumu, ina i ninauia mai makou, owai o Ki ? Heaha ka makou e olelo aku ai, eia, aole makou i ike, oiai o oe wale no kai ike i kou inoa.

 

Na Palapala.

Ka hemahema o ka Oihana Kaua o ke Aupuni Hawaii nei.

                    Ua pinepine paha ko kaua kamailio ana no ke ano hemahema o ka Oihana Kaua aina ma ko kakou wahi Aupuni nei, aka, aole nae i nele ke kuhikuhi mua ana'ku e hoomakaukau i ka wa kaua ole no ka wa kaua ma ke kaua aina a me ke kaua moana.
               Ua nui ka inoa o ka Oihana i kukuluia'i, a me ke koho ana i Kakauolelo no ke Kaua Aina a me ke Kaua Moana, aka, ke kupa hou nei no ka ninau, ua hoomaopopoia anei keia mau mea ? Ke hoole mai nei na mea i hanaia no Kapena Hanamu i keia mau pule i hala'e nei. He oiaio ua hoomakaukau no ke Aupuni iloko o na hora a me ka manawa pokole loa i kekahi moku kuna nana e kii a hoihoi mai i na kanaka Hawaii i lawe ia e ua Kapena Hanamu nei, aka, eia ka ninau, ua makaukau pono anei ?
               Me he mea la i ka nana'ku aole i makaukau ke Aupuni ina lako kaua moana kupono e hookui aku ai me Kapena Hakamu, a i pili noia Oihana he kaua moana.
               1. O na pu kaupoohiwi a na koa i lawe ai, na ka Poe Hui Raipela, aole no he waiwai maoli no ke Aupuni, aka, no ua poe Hui nei nae.
               2. O na pukuniahi i kau ia maluna o ka " Neke Mela," hookahi oia mau pu, he pu kaua aina, oia no hoi kekahi o na pu kaa e waiho ana maloko o Halealii. O kekahi mau wahi pu liilii, no luna noia o ka moku " Nahienaena." Ha mau pu keia, ua waiho maloko o Hale Alii a hala he mau makahiki, me ka nana oleia ina ua kikio paha kukaehao, aole paha ? Ua laweia no keia mau pu liilii maluna o Nahienaena moku hou iho nei, aka, e like meia nana oleia ana no ke ino a me ka maikai o ua mau wahi pu nei, ua kauwo a huluhuluia maluna o ua moku Aupuni nei me ka hakalia ole. He hemahema hiki ole keia na ke Aupuni e kala'e ai iaia iho ; aka, he kumu ao keia no kakou. A i like ai me ka olelo a ke kanaka Kaulana a Gen Jomini, " E hoomakaukau i ka wa kaua ole no ka wa kaua." Pela kakou e hoohamama hou mai ai i na maka o kakou no keia kakaiapola hoohihia i loohiaia iho nei i ko kakou wahi Aupuni a me ko kakou noho Kuokoa ana.
               Ina pela wale no ko kakou wahi Aupuni e ulupaia'i, a e uhai ia'i kona mau kanawai, me ke kani o ka aka o ka mea nana i hana i ka hewa, alaila, heaha ka pono o ko kakou Aupuni ? E kii mai no ka Farani ina tausani dala e Lapalasa, o ka haawi wale aku la no ia me ka hiki ole ke hoopai aku ia kolohe. Kii mai no o Lord Keoki i ka makahiki 1843 i ka Hae o ko kakou Aupuni, aole nae he wahi poka i hookui aku ai, i mea e hoike ai aole he mea kaili wale ia ka Hae o ko kakou Aupuni i loaa ma ke kahe ana o ke koko. O ka Farani hou iho no i ka makahiki 1849 ; mai Kahiki no a wawahi ana ina pu, me ka hiki ole no ia kakou ke hoopai aku i ka lawehala komohewa iloko o ko kakou noho maluhia ana. Pehea keia hoomaewaewa mau ia o ko kakou Hae, ko kakou Kanawai, a me ko kakou Kuokoa ? Pehea ka hiki ana ia kakou ke kaena he Aupuni Kuokoa ; he mau Kanawai a he Hae Hawaii e welo haaheo ana ? O keia mau mea a pau mahope iho o keia hana ana a Kapena Hanamu, ua lilo i moeuhane ; me he mea la he wahi a-ka ko kakou Hae e welo nei, me he wahi mahu la na Kanawai e paani ia mai nei, a he wahi inoa wale no leo kakou Kuokoa a kakou e kaena a e haakei nei. He mea kupono ia kakou mahope aku o keia loohia ana i ka pilikia ke hoomakaukau i wahi moku kaua kupono ; aole i moku hai a hoolimalima e like la me ko Neke ano la, aka, i wahi moku kupono, i hoomakaukau no ia hana, aole wale hoi i mea e nui ai ka lilo o ke Aupuni, aka, e hana ia no me ke akamai no kona mau lilo, a o kana hana, o ka malama i ka maluhia o ko kakou mau Kanawai kuloko iho. No ka mea, heaha ka pomaikai i ko kakou wahi Aupuni uuku me kona Kuokoa, Kuikahi, a me kona mau Kanawai, ina aole e hiki ia kakou ke malama i kona mau kumu hoomaluhia. He kumu no ia no na Aupuni Nui e ninau ai. Ka ! He Aupuni keia me kona Kuokoa, kona Kuikahi, a me kona mau Kanawai, aole e hiki ia ke malama i keia mau mea. Nolaila, ua ano makehewa keia mau mea a makou i haawi aku nei ia Hawaii.
               I ka wa i holo ai ke kuna Neki mai ke Awa aku o Honolulu, aole i maopopo ka mea nana i hoomakaukau. Mai ke Kakauolelo paha o na kaua moana, aole paha, aka, o ke Kuhina Kalaiaina ka mea nana e hooponopono ana. Aole ia kakou ka ninau, nawai i hoonoho iaia ma ia hana ? Aka, he mea oluolu nae no ka poe e makemake ana e ike, e lawelawe pono ia ana na Oihana o ke Aupuni a pau, na ke kanaka i hookohu ia i Kuhina Kaua, a ina ole na ke Kakauolelo kaua moana paha, ka Oihana maoli i haawi iaia e hana ae hooko. Aole na kela mea keia mea e makemake ana, a i ulu mahiehie no ka puni alii, aka, na ka mea i hookaawaleia'i he Oihana nana, a i hewa kana hana, alaila, ilipono maluna ona, aole maluna o ke komohewa.
               He nui na mea i hanaia'i iloko o keia hihia o Kapena Hanamu me ka hemahema ma ka aoao o ke Aupuni. He mokuahi o Pele i hoouna mua ia no ka hopu ana ina kino o na mea i laweia e ke Kapena Hanamu. Ina he manao hopu ko Mr. Parka Kailamuku, ina la ua loaa mai no. Heaha ke kumu i hoouna hemahemaia'i o Pele me ke kanaka ole. A me na lako kaua kupono ole oiai ua maopopo mua no i ke aupuni kona kalohe. A heaha no la hoi ka mea i hookau ole ia'i na pu maluna ona. Ua maopopo no i ke Aupuni a me kona mau luna, aole he manao maikai ko Kapena Hanamu i holo aku ai ? Nolaila, nowai keia holo hemahema ? Me he mea la no ka Oihana o ke Aupuni nana ia hana. Ua manao oia e hookuu mai ana o Kapena Hanamu ina lawehala me ka maikai, nolaila, ua hele aku oia me ka hemahema. Ina nona noia hemahema, alaila e ili no ka poino maluna ona. Aole maluna o kekahi mea e. A iloko o keia hana hemahema ana a ke kanaka i hoonohoia ai ma ia Oihana ; mai ka nana wale aku no kakou no ia hewa, aole ! E ninau kakou i mea e aka'i. A i loohia ole paha maluna ona ka pilikia, aka, maluna o ka inoa nui o ke Aupuni.
               Ina ua kaa ka moku kialua Themesa mawaho o na palena kai i ae ia ma ke Kanawai no na palena kai o ko kakou wahi. Aupuni uuku, alaila, aole he mana o ka Ilamuku e holo aku ai maluna o ka waapa, me ke kahea ole aku i ka inoa o ka moku. He Kanawai ia no ka moana. No ka pihoihoi loa paha o ua Ilamuku nei, a no ka ike ole maoli no paha ina Kanawai o ka moana no ia mea, nolaila ua poina iaia ke kahea mua ana'ku i ka moku, a pau ia, alaila, e holo aku kona waapa a koi i ka mea ana i makemake ai, aka, aole oia i hana pela. Na wai ka ole o ka hoole ana mai o Kapena Hanamu. Ua kaa kona moku mawaho o na mile he 15 mai ka aina'ku o Molokai, a nolaila he kuleana kona e hoole mai ai i ka mana o ka Mr. Parka ka Ilamuku palapala Hopu.
               O kekahi hewa nui iloko o ka nana ana no keia mea, o ke kau ana o nei waapa me ka ae oleia maluna o ka moku Pelekane, oiai e kau ana no kona Hae Pelekane, a e holo ana malalo o ka malu Pelekane mawaho o na palena Kanawai o keia Aupuni.
               O keia komo hewa ana ma na kai akea, ke ku io ia hoi e like la me ia, he mea kaumaha. He komo hewa ke ano ma na kai akea, a o ka lua, he hoino ia no ka Hae o Beritania. Ina i ku ia ka hookolokolo pono ia no keia hihia, owai la kai pono ? O Kapena Hanamu anei ? O ka Ilamuku anei ? Ua hewa o Kapena Hanamu no ka lawe ana ina kanaka Hawaii, aka, aole nae malaila ka ninau. Aia ka ninau ma ke kaha o ka mana o na palena kai. Ina ua kaa o Kapena Hanamu mawaho, alaila, ua hewa o Hanamu, a ua pono ka Ilamuku.
               I ka nana'ku, ua maopopo ia Kapena Hanamu kona kaawale mawaho o na palena kai o keia aina. Ke lilo e mai la ia ia ka hoole mai i ka Ilamuku no ua mau lawehala la. A o na kumu o kona ae ole ana i ka haawi mai ia Mr. Parka, no ke kaa mawaho o na palena kai a me ka Mana Kanawai o keia Aupuni.
               Hoi mai la o Pele a hoouna ia ka Neki. Ua pono keia hoouna ana ina i maopopo mua i ka Ilamuku ma kana mau palapala mai Honolulu nei, ua kaa ka moku Themesa mawaho o na palena kai o keia Aupuni. Aole kakou i ike maopopo i kona hoomaopopo ana ia mea, aka, ua maopopo mamuli o ka hoounaia ana o Neki, aole i hoomaopopoia e ka Aha Kuhina ke kaa ana o Kapena Hanamu mawaho o na palena kai o keia Aupuni. I hoounaia o Neki e a-ha, e hopu anei i ka Themesa mawaho o na palena kai o keia Aupuni ? Aole ! Maloko no. Ina ua noonoo ka Aha Kuhina, aole i kaa ka Themesa mawaho, aka, aia noia maloko ; pela la i maopopo ai ia lakou ua kaa paha a ua kaa ole paha ? He ninau kupono keia no ka hoomaopopo ia i keia wa, i mea e loaa ole mai ai ia kakou ka pilikia mahope aku, a kapa ia mai kakou he komo hewa iloko o na moku e holo ana maloko o ka Hae Beritania ma na moana akea.
               No ka makaukau o ka moku kialua Neki Merila ko kakou makemake e ike. Ae ! Ua makaukau no, aka, ua hele pu no me kona mau hemahema. Aole i ike ke Kapena ina Kanawai o ke kaua moana. Ina hoailona o na Hae a me na mea liilii i kupono no ko ke Kapena ike ma ke ano kaua. O ka Malamamoku, noloko no oia papa hookahi. E ole kahi haole nana pu, nana i hoomaopopo ia mau mea liilii a pau. Aka, ua ike anei ia wahi haole i ka hookele ana i ka moku no ka wa kaua ? Aole ! Ma ka pu wale no kona wahi ike, a me na mea liilii e ae i maalo i kona maka. Aohe olelo ana o ke aili koa nana e nana a kiai ina koa, aka, ua hemahema no hoi oia ma kekahi mau mea i pili pono loa i kana Oihana. O ka hahao ana a me ke ki ana i na pu ripela, he mea nui noia. Aka, aole nae i ike kau wahi koa hookahi ka mea kupono e hanaia'i no ua mau pu nei; no ka mea, he Kanawai ko ia pu.
               Ina ua paa pono ae nei ka haina no ka hemahema o keia hele ana ma ke ano o na lako kaua a me na pono o ke kaua ana, o ke aha ka mea mua a kakou e hoomaopopo ai ? Eia no, o ka hoomakaukau koke i keia wa.
               Ua hoopomaikaiia kakou no ka hui kaua ole ana o keia mau moku, aka, ina paha ua loohia maoli keia mau moku iloko o ka hookahe ana o na koko ; a e-ha kekahi o ko kakou aoao, me ka lanakila no nae o kakou ka aoao nui, auhea ke Kauka nana e lapaau keia poe i loohia i ka e-ha ? O kekahi keia o na hemahema nui loa i nana ole ia. No ka wikiwiki, hopuhopualulu loa, nolaila, ua loaa ole ke Kauka nana e hoola ka poe i hoehaia. A nele la hoi kekahi o na mea e loaa ai ka oluolu koke i ka poe i hoehaia.
               Ua lako o Kapena Hanamu i keia mau mea, aka hoi, o ka moku Aupuni nona na tausani dala e loaa nei i kela makahiki keia makahiki, aole ka he loaa o ka mea e holo e kokua i ka poe eha ke loohia la lakou e ka pilikia.
               O ke kumu paha e pono ai o keia huakai hele o ka Neki, no ka ulu maoli o na koa e hakaka, a ua loaa ko lakou mahaloia e na haole o luna o ka moku. Ina pela io na wahi kauna keiki o Hawaii i hele aku nei ? E hoomaikaiia ke koko i hoouluia ina ahi o ke kaua o ko lakou mau kupuna, a e hoike ana lakou, aole he lahui makau wale keia, aka, he koa, a he ikaika.
               Nolaila, ina me ka hemahema a pau o ke Aupuni no keia kumu hana, ua ola no ka inoa o ke Aupuni, a me ka lahui no ke koa o kana mau keiki. Nolaila, ke oki nei ko Kawa keiki i ke kamailio ana no keia wahi mea i hoohauwalaau ae nei i keia mau la. Aole nae keia he henehene, a he loiloi aku i ka hemahema o na Oihana o ke Aupuni, a me ka poe nana e lawelawe i keia mea ; aka, he makemake ko'u e ike maopopo lea ia ko kakou makaukau a me ko kakou hemahema ma na Oihana a pau malalo o ke Aupuni. A i lilo ai keia hemahema o kakou i kumuao ma nei hope aku. " E noho me ka makaukau ina wa a pau."
Me ke aloha no kou ahonui, S. K.
Kawa, Honolulu, Nov. 20, 1865.

Mai Pake.

                    E KA NUPEPA KUOKOA E ; ALOHA OE : No keia mau hua e kau ae nei maluna, a malaila au e pane aku nei ia oe, a nau hoi ia e hoikeike ae i ike mai ai ka poe e heluhelu mai ana i kou kino puipui holookoa, mai ka pane poo o Waialeale a hiki wale mai nei i ke kuahiwi o Maunakea. A nau hoi ia e hookomo iho ma kahi kaawale o kou mau keena. No ka mai pake i hoike ia ae la maluna. Eia ma ka Kawaihae uka nei kahi i kupu ai o keia mai, ua nui loa mai nei keia mai ma ko makou wahi nei.
               Iloko o na makahiki i hala ae nei 1, 2, me a'u i hoomaopopo ai, a i keia mau la, ke mahuahua loa nei, ke loaa nei i na kanaka me na keiki, a me na wahine, pela i ko'u ike aku, iloko o keia mau la iho nei ; naue aku la au a hiki i ka hale o ka mea mai pake mua, oia hoi o Mahi. A i ko'u hiki ana'ku nana'ku la au ia lakou, ua kau mai ke 'lii iluna o kana keiki, a me kana wahine, pela i ko'u makaikai aku, aole no owau wale kai ike, ke ku mai nei o Ikemaka, laua o Nanapololei ; a no keia mai ino e laha mai nei, ka mea hoi a ke aupuni e minamina nei i kona wahi Lahui uuku, i hoopiha ia i ka naauao lua ole, i hoohui ia me na aupuni nui o ka honua nei, Berekane, a me Amerika.
               Iloko o na Kau Ahaolelo o na makahiki hala iho nei, lohe wale keia wahi keiki o kuaaina i na olelo o ke alo alii. E i ana e hookaawaleia ana he wahi mokupuni okoa no na mai pake, a e hoolako ana ke aupuni i hale no ka poe i loaa i keia mai.
               A ina pela, eia ka ninau, i ka wa hea la e hookaa waleia'i ? I ka wa anei e nee papa mai ai keia mai ino, a oia anei ka wa e ko ai ke kanawai ?
               O ka nui o keia poe a'u e ekemu nei me oe, 2 kauna ma ka helu Hawaii, a ma ka helu haole 8.
               Ua lawa no ko'u manao hai aku ma keia a eia kahi mea hou a'u i lohe iho nei. Ina e kii ia mai ana kekahi o keia poe o ka lalau no ia i ka pahi a o i ka puu, a o ka make ka hope. " E wikiwiki kaua e ke Kuokoa," i lohe aku na Palikoolau, a me ke one-kani o Nohili, a me ka luna i Halaihila, i Hilo Waiakea, a no kuu maka hiamoe loa, ke hooki nei ka peni sila i ka ulele ana i ka wai hooluu uliuli o inika, ke hoi nei au e kalipi, ua pau ka hora 10. Me ke aloha.
Na KAPUKUI.

Kawaihae-uka, Hawaii, Nov. 21, 1865.

No na aina o Enelani Maneketera (Manchester.)

                    O keia ka inoa o ke kulanakauhale malalo iho o ka nui o Ladana, aia no ma Enelani keia kulanakauhale.

No ke Kalakoa.

                    Malaila kahi i hanaia'i na kalakoa maikai a na wahine a me na kamalii e aahu nei. Ma na moku e laweia mai ai na pulupulu ma Enelani, a malaila hoi e hanaia'i na pulupulu, a lilo i kalakoa pua maikai, he kalakoa pua hinahina kahi ano, a he ulalii kahi ano, a pua ano e no hoi ko kekahi kalakoa ; ma ke kulanakauhale no nona kela inoa e kau ae la maluna, oia hoi o Maneketera.
               Aia no hoi malaila he mau hale nui me na mea paahana maloko he nui wale, a me ia mau mea e hana'i na kane a me na wahine i ke kalakoa. A ua kapaia ia mau hale, kahi hana lole.
               He mau kamalii no anei kahi ma keia mau hale ? Ae ; aka ea aole nae na kamalii malalo o na makahiki ewalu, i kekahi wa, ua hana na kamalii opiopio loa ma ia wahi hana lole ; a mamuli o ka menemene o kekahi alii i kapaia o Haku Asele (Lord Ashley) ua kauia he kanawai e papa ana i na kamalii opiopio loa, aole pono ia lakou ke hana maloko o ia wahi hana lole. O na kamalii ewalu mau makahiki, ma na wili pulupulu mua lakou e hoomaka'i i ka hana eono hora hana o ka la. Loihi anei na hora hana eono ? Ua waihoia no kahi mau hora i mau hora paani, a i kahi wa, ua hookaawaleia i wa hele kula.

Aha Hoomalu.

                    Nov. 24, Ahwoo, kue i ka Pauku 7 o na rula o ka Papa Ola. Makala, ona belaia $6. Jno. Davis, holonui hoopaiia $5., koina $1. Polapola al Joe, ona hoopaiia $2., koina $1. Olanzo Ueher, ona belaia $6. Harry, ona hoopaiia $2., koina $1. Namakaeha, ona hoopaiia $2., koina $1. Palau, ona hoopaiia $2., koina $1. Wm. Mason, (keiki) aihue, hoihoiia i ke kula hoohana.
               Nov. 25, Levi Stratt, ona, holonui hoopaiia $5., koina $3. Kawaa (w.) ona hoopaiia $2., koina $1. Kaunehi, ona hoopaiia $2., koina $1. Kawawahimoku, ona hoopaiia $2., koina $1. Pauli, ona hoopaiia $2., koina $1. Kamaka, ona hoopaiia $2., koina $1. Lua, ona, aole i hele i ka hookolokolo. Nov. 27, Kegan, ona belaia $6. Thomas Clark, holonui hoopaiia $10., koina $1 62. Fred Miner, holonui hoopaiia $5., koina $1. Bill, ona belaia $6. Nawaielua, ona belaia $6. Nainoa, ona belaia $6., hoopaiia $2., koina $1 Geo. Robinson, ona a me ka hoohaunaele pelaia $6. Aalaioa, ona belaia $6. Jno. Auld, ona belaia $6. Tom. Soto, ona belaia $6. Ireland, ona belaia $6. George Roffin, ona belaia $6. Ahui Pake, holonui, waihoia apopo. Peter Woit, holonui belaia $10. Chas. Osborne, ona hoopaiia $2., koina $1. Geo. McCollough, hoeha hoopaiia $25., koina $1 12. Jas. Lemon, kue i ka Mokuna 42 ke Kanawai Kivila, belaia $100., koina $2.
               Nov. 29, Ahuiko, ka la 27 hewa, hoopaiia $10., koina $1 25. Louisa, ona belaia $6. Kauila, ona hoopaiia $2., koina $1. Kauila, holonui hoopaiia $8,, koina $1 38. Aipalena, ona, aole i hele i ka hookolokolo. Aipalena, holonui hoopaiia $10., koina $3. Ioseph Miners, ona belaia $6. Palaha, ona belaia $6. Hobert, ona belaia $6. Fedk Edwards, ona belaia $6. J. McCarty, ona belaia $6. Pelekai, ona hoopaiia $2., koina $1. Makehewahewa, ona hoopaiia $2., koina $1. Elbern Sole, ona belaia $6. Kuhaupio, ona hoopaiia $2., koina $1. Thomas Livepool, ona belaia $6. Lee Gichell, ona belaia $6. Frdk. Charge, belaia $6. Lono (w.) ona belaia $6. Lakoole, holonui belaia $10. Hooaiai, ona belaia $6. Maihina, holonui hoopaiia $5., koina $3. Kamaua, moekolohe hookuuia. Kae, moekolohe hookuuia. Kaili, ona hoopaiia $2., koina $1. Malieailama, ona hoopaiia $2., koina $1. Lokeki, ona hoopaiia $2., koina $1. Aimoo, ona belaia $6. Lapalapa, ona hoopaiia $2., koina $1. Kanahulu, ona hoopaiia $2., koina $1. Laulii, ona hoopaiia $2., koina $1. Joe. Brown, ona belaia $6. Kauina, holonui belaia $10., koina $2. Kaikiu, aihue hoopaiia $5. Alo, malama i ka waiwai aihue, waihoia apopo. Kaikiu, aihue hoopaiia $5., koina $1. Kaikiu, noia hewa like no, hoopaiia $1., koina $1.
               Nov. 30? Kaukai w, aihue koina $3. Kaai, holonui, hoopaiia $10, koina $3.75. John W. Crowell, holonui belaia he $10. O Ke hoeha hopaneeia apopo. Wm. Kelly ona, belaia $6. Mary Puhipaka, ona me ka hoeha, hopaiia $9, no ke koina $4.75. Naaluai ona, hoopaiia $2, koina $1. Alo, malama i i ka waiwai i aihueia, hoopai ka aha no ke Jure.

MARE.

                    Nov. 24, ma Honolulu, mare o Kaai k, no Punahou, me Pioe w, no Kewalo. Na H. H. Pareka i mare.
               Nov. 27, ma Honolulu, mare o Panaewa k, me Kalanikapu w Na H. H. Pareka no i mare.
               Sep. 18, ma Kuiaha Hamakua Maui, mare o Kaulahea me Kalama. Na Rev. J. S. Gerina i mare.
               Sep. 25, ma Maliko, Maui, mare o Hihiu me Kaainoa. Na Rev. Leonolo laua i mare.
               Okat. 22, ma Kalanikahua M. mareia o Wiliama me Kualoa e Rev. Mr. Gerina.
               Okat. 31, ma Kaupakulua, Maui, mareia o Kahoohua me Kaahalama, e Rev. Leonolo.

HANAU.

                    Iulai 11, ma Kalanikahua Hamakua Maui, hanau o Ioane k, na J. Nakila me Kaluahinui.
               Aug. 13, ma Maliko, Maui, hanau o Kaohele k, na Kalaauala me Noonoo.
               Sep. 19, ma Haiku Maui, hanau o Holoipelekane k, na Kimo me Lualani.
               Okat. 1, ma Pauwela, Hamakua Maui, hanau o Inoaole k, na Pilipili me Kaukau.
               Okat. 24, ma Kuiaha Maui, hanau o Alana k, na Alana Pake me Maui.
               Nov. 11, ma Kuiaha Maui, hanau o Kuaeau k, na Halao me Hohopa.
               Nov. 8, ma Kapalama hanau o Ali k, he kanehai nae.
               Nov. 2, ma Kunawaiolena, Kapalama hanau o Rahela w.
               Okat. 3, ma Kaauwai, Oahu, hanau o Bila k, na P. Kahopeole me Paaki.

MAKE.

                    Nov. 14, ma Amikea Waimea H. make o Malualani k.
                    Okat. 18, ma Waialae make o Napela w.
                    Okat. 30, ma Kainaliu Kona A. H. make o Kapoi k.
                    Nov. 23, ma Wailupe make o Lauki k.
                    Okat. 9, ma Lahaina Maui make o Napela k.
                    Okat. 1, ma Hamakua Maui make o Inoaole k.
                    Okat. 11, ma Kaupakulua Maui make o Kauo k.
                    Nov. 1, ma Maliko Maui make o Maihokii k.
                    Nov, 12, ma Kuiaha Maui, make o Kapahi w.
                    Nov. 9, ma Kalahiki, Kona Hema Hawaii, make o Hana he kaikamahine i aloha nuiia e kon poe.

Hale Kuai Hou !

                    UA WEHE AE NEI AU HE Hale Kuai Hou ! Ma Keopuka, Kona Hema, Hawaii, a, aia malaila e loaa'i na lole o na ano nu hou a pau, kupono no na kane, na wahine, a me na keiki, no ke kumukuai makepono loa.
               O ka poe a pau e makemake ana e kuai i ka lakou Kofe, e lawe mai me a'u e kuai ai. I loaa ke kumukuai nui makepono ma ke Dala maoli, a ma ka lole paha. E hele mai e ike maka e na makamaka.
LIKI. (R. B. NEVILLE)
Keopuka, Kona Hema, Hawaii, Nov. 23, 1865 208-3m

OLELO HOOLAHA
— I KA —
POE KOHO !
O ka Apana o Honolulu, Kona, Oahu.

               O ka poe a pau e makemake ana e loaa ia lakou ka pomaikai o ke Koho Balota, ina Lunamakaainana o ke Kau Ahaolelo e hiki mai ana, i kulike ai me ka Pauku 1 o ke Kanawai e pili ana i ka poe i aeia e koho balota, a me ka OLELO HOOLAHA a ka Mea Hanohano ke Kuhina Waiwai, i hoolahaia ma ka nupepa haole " Hawaiian Gazette," i ka la 25 o Novemaba.
               Nolaila, ke hai ia aku nei, e hookiia'na ke kakauinoa ia ana ma ka Papa Helu Inoa, i oleloia ma ka Pauku 5, ma ka la 19 o Dekemaba e hiki mai ana.
G. H. LUCE, Luna Auhau. Keena o ka Luna Auhau. Nov. 27, 1865. 209-3t

E. C. McCandless. Captain I. Paty.
Mekanelama, (McCandless &co.)
Ma ke kihi Alanui Papu me Alanui Alii.

                    UA MAKAUKAU MAUA e kuai aku i na kanaka Hawaii o Honolulu nei, a me na kanaka a pau o keia Pae Moku ma ke Kumukuai emi loa, i ke Kamano, Pia, Kopa, Kolu lole, Kopaa, Popo Barena hou, Barena Pailota, Barena liilii, Meono, Hue-ie, Bakeke, Aila kohola, Aila niu, Aila honua, Uwiki, Ahi-koe, Kulina, Barana, Ota, Raiki, Hinai, Paakai noha, Penikila.
               E hele mai no i ike pono, aia no ma kahi i oleloia'e la maluna. 209-8t McCANDLESS & Co.


$5,OO Makana !

                    UA AIHUE IA HE LIO KANE eleele, me ke kiko keokeo iki ma ka 1ae, hookahi paha malama o ka loaa ana mai la Ma Kini (McKinney) o Makawao, o ka lilo no ia. Nolaila, ina e loaa a hoihoi mai kekahi mea, i ka mea nona ka Lio, a i ole ia la, ia KILILIKA, o Wailuku, alaila, e uku la aku no ka malama i oleloia maluna, i ka mea nana e hoihoi mai. A ina e hahai pono ia mai, ua holo maoli ia e kekahi mea, alaila, e uku ia no ka mea nana e hahai pono mai, i 10.00 DALA. Ua kuniia ma ka uha akau penei ka hao, O (M 209 2t*

OLELO HOOLAHA.

                    E KUAI KUDALA IA'NA NA LIO 5 me l HOKI ma ka Pa Aupuni Ma Waiawa, Ewa, Ke hiki aku i ka Poalua, oia ka la 5 o Dek. 1865, hora 9 oia la. Ke ano ma hao malalo iho. 1 Lio kane hulupala lae keokeo, aole hao, 1 Lio kane ulaula lae keokeo, hao akau ano e. 1 Lio wahine ulaula ano losia, hao akau ano e, hema ano e. 1 Lio wahine keokeo kuapuka, hao hema ekolu I i hohinaia 1 Lio wahine hulupala lae keokeo, me ke keiki hoki, hao hema HL. 1 Hoki kane puakea hou aole hao. J. KAHAUOLONO, Luna Pa Aupuni. Waiawa, Ewa, Nov. 30, 1865. 209-1t*

 

OLELO HOOLAHA

 

                    E IKE AUANEI OUKOU A PAU E O'U mau makamaka. Owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke hai aku nei au me ka hookamani ole. Ua hooemi ia ke kuai ana o kela ano keia ano o na lole a pau ma ko'u Halekuai ma Halawa, Kohala Akau, Mokupuni o Hawaii, i emi iho malalo o ke kuai ana o na Halekuai e ae ma kela Apana o Kohala nei, nolaila, e wiki mai oukou. Ua pau. E aloha auanei,   J. WIGHT,
John Kekipi, Kakauolelo. Kohala, Hawaii, Nov. 26, 1865. 209-2t*

OLELO HOOLAHA.

                    E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU loa. Owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke papa aku nei wau i kela mea waiwai keia mea waiwai, mai haawi hoaie mai oukou i ka mea, a mau mea paha a kuu wahine mare, oia hoi o Mary Piimauna, e lawe ai, no ka mea, ua haalele kumu ole mai oia ia'u iloko o ko'u malama pono ana iaia. Nolaila, o ka mea, a mau mea paha e kue ana i keia olelo maluna, alaila, me oukou iho no ko oukou poho. A. C. FOWLER. Honolulu, Nov. 22, 1865. 208-2t

OLELO HOOLAHA.

                    E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU loa. Owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke papa aku nei wau i kuu wahine mare Ia MAKA.. Ua haalele mai oia ia'u, a nolaila, ina e ike a lohe paha wau i kekahi poe e malama ana, Alaila, e hoopii no wau e like me ke Kanawai, aole no hoi e ae au i ka hoaie ana o kahi poe iaia, a ina e hoaie mai kahi poe, alaila, aole au e uku ana ia aie. 208-3t* WM. G. HAVENS.

Olelo Hoolaha !

                    E IKE AUANEI NA MEA A PAU KE nana mai. Owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke hookapu loa'ku nei au i kuu mau Apana aina e waiho la Ma Kohala, Mokupuni o Hawaii. Oia hoi o Puoko, Kukuiwaluhia, a me Apuakehau. Aole e hele wale na Lio, Bipi, Hoki, Miula maluna oia mau elua, a i na e loaa kekahi oia mau holoholona e hele ana maluna, e uku la no $1.00 no ke poo hookahi, a o na Hipa, Kao, Puaa, e ukuia noia mau holoholona he hapaha no ke poo hookahi ; a ua koho aku au ia KAINAPAU oia kuu Hope nana e hooko na mea a pau i hanaia maluna.
J. MOANAULI
Honolulu, Oahu, Nov. 18, 1865. 207-1t

OIHANA PULUPULU !
— O —
HAWAII NEI !

                    E LIKE ME KO'U MAU MANAO I hoopuka ia mamua ae nei, e kuai no au i ka Pulupulu maikai o ka HELU 1, A ME KA HELU 2, i lawe ia mai i o'u nei.
               Ua emi mai ke kumukuai o ka Pulupulu ma na aina e, no ka pau ana o ke kaua ma Amerika, a nolaila hoi ke kumu e emi nei maanei. I keia wa, e haawi no au i ke kumukuai no ka paona hookahi.

EONO KENETA.

                    Ina he ma-u, a he lepo, aole paha e oi mamua o 5, a me 5 1/2 keneta no ka paona. Aka, ina he loloa, a he maemae loa, mai ka 6 1/2 paha a hiki i ka 7 keneta o ka paona.
               No ka Helu 2 — He 3 keneta no ka paona, a ina he maikai, a he maemae, he 3 1/2 keneta no ka paona.
               Mai kanalua oukou e o'u mau hoa'loha, aka, e hoomau i ka mahi ana a me ke kanu ana i ka Pulupulu, oiai ua oi aku ko oukou pomaikai me ka nui ole o ka luhi, mamua o ke kanu ana i ke ko a me ka uala. Ina e kanu pono oukou i ka oukou mau Pulupulu, alaila, e loaa no i kela a me keia, no ka wa hookahi, i paa pono i ka Pulupulu Helu 1, he $50.00, a ina he umi eka, he $500.00 no ka makahiki hookahi.
Iloko ae nei o ka malama o Dekemaba, e loaa mai ana ia'u mai Kaletona mai, kekahi mau

HUA PULUPULU SI AILANA HOU.

                    Mai Karetona Hema mai, i hoouluia'i na Pulupulu, e loaa no ia lakou na hua Pulupulu iloko o keia mahina ae.
               Mai hoopoina oukou iloko o ka malama'e nei o Ianuari e hiki mai ana, no ka mea, e haawi ana au i na Makana a'u i manao ai e haawi i ka mea nui loa o ka Pulupulu, iloko o keia makahiki1865 — ewalu makana ka nui — mai ke $.50 a i ke $5 pakahi. No ka makahiki hookahi 1866 e hiki mai ana, ua manao au, e haawi aku i na makana i oi ae. Nolaila, mai kanalua, a mai hoopoina hoi oukou, o ka mea hooikaika, oia ka mea e lilo ai ka makana. Me ke aloha.
H. M. WINI.
Mea kuai Pulupulu, ma ka Hale Leta
Honolulu. Nov. 16, 1865. 206-7t

KA BUKE UNUHIOLELO A ANERU !

                    UA PAA UA BUKE NEI, E HOIKE ANA I ke ano o na hua olelo Hawaii, a ke kuai ia nei ma ka Hale Kuai Buke o Wini. Elua ano o ua Buke la ma ke kuai ana, $5 Dala ko kekahi, $6 Dala o kekahi. Elima haneri me kanalima kumamaiwa aoao iloko o keia BUKE UNUHIOLELO, a ua piha loa i ka momona o ka naauao.
H. M. WINI. Mea Hoopuka Honolulu, Mei 22, 1865.