Ka Nupepa Kuokoa, Volume VI, Number 41, 12 October 1867 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ke Kuokoa Honolulu Okatoba 12, 1867

 

Ka Nupepa Kuokoa.

KA HELE MALIHINI ANA IA HAWAII A ME NA MEA HOU I IKEIA.

 

            A i ke kakahiaka Poalua e haalele ia Hakalau, a me ko laila mau pono, a ua oluolu loa o Rev. T. Pohano i ke alakai ana mai a haule ilalo o Laupahoehoe me ke kokua wale ana mai hoi i kona mau ho elua, a nana i kuhikuhi ole mai naʻu i na wahi pana o ia hele ana mai, no koea lohi loa i hope -- A maanei i hou aku ai kuu mau hoa alo nahele o Akaka, me ka piha nui o ko laua naau i ke aloha iaʻu, e ake no e hoi hou i Hiloone, no ka hele pili ana mai a hiki i nei wahi, a eia ka e kaawale ana, a haliwai hou la i ka wa hea, a ke manao nei, au na ke Akua paha e malama ia makou, a hiki i ka lulu lima hou ana i Waikane.

 

KA EKALESIA O LAUPAHOEHOE

            I ka hiki ana o makou ia nei i ke ahiahi o keia la, ua hoi aku o Rev. T. Pohano i Hakaiau, a ua noho iki iho la au ilaila e nana a e hoolohe hoi i na mea hou o keia aina.  He wahi aina poopoo pono ole keia pali ma o ma o, haiki uka, hamama iki @ai e oa pono ana i ka poina-nalu. nuku ua hale, kakahiaka kanaka i kaʻu ike aku, eia nae, ua hookaawaleia he ekalesia okoa. a me kona luakini nui hou e kapili ia ana e na kamana eha, elua haole, a elua kanaka -- A o ka nui o na dala o keia hale, hookahi tausani me kanalima ($1,050) 5 kapuai ka loa, a he 24 paha ka laula.

            Kah@ka nui au i ka hiki pono ana i na kanaka uuku o nei kahawai ka hoala ana i luakini nui, nani, hiehie, aikai maoli i ka nana aku, me kona halepele hookano loa, e hooioi ana i na apana pili aku i ke alo alii, me na dala hookahi tausani me kanalima, kuhi au na hai mai la kekahi mau dala, eia ka aole, na lakou wale iho no a pau; he mea kupeianaha loa keia i kuu ike ana, aohe nui kanaka, eia nae, ua oi pauini aku ka nui o na dala, i ka lehulehu o na kanaka, oia nae hoi, e uuku wale no a o ka lana mai o ka manao, he mea ole ia hana kaumaha, a e nui wale no hoi a, o ka paa me ka mana ka hana nui, aohe e ku iki ana i Hale nui ano like me keia i Laupahoehoe nei, no ua dala tausani me kanalima.

            O ka Lonahuiolelo i hoonohoia ma keia Kihapai, oia hoi o Mr. J. Hanaloa i noho iho nei mamua i Waialua, a i Waianae, a ika hoi ana ku nei i kona one hanau, ua apo koke ia mai oia e Rev. T. Koana, a ua haawiia ka Pulapala Haiolelo i ko laila Aha mokupuni, a ua hoonoho ia aku la ma keia Kihapai o Laupahoehoe, makaala i ka hana pono, a o kaʻu hoi keia ia oukou.  e ala, mai hoihope, e lilo oukou i kumu hoohalike na makou, na apana e pili koke ana i ke alo alii, e noho ana i ka palaualelo, hana ole i ka hana anolike me ka oukou ka maikai, a ina e lilo ana ko oukou makaala i ka hana luakini i kumu paipai @ makou e hoomahui aku ai e hana like pela alaila, ua makepono kuu luhi i ke kakau ana i ka hana maikai a ko Laupahoehoe poe.

 

KA HELE KAMAAINA OLE ANA KU MAI LAUPAHOEHOE AKU.

            Haalele ia Laupahoehoe i ka hapalua o ka hora akolu, ua kokua wale mai o Keliiaukai hookahi lio, a no Rev. T. Pohano no kahi lio, maikai no ke alanui, nahelehel no ma kau wahi, a he oia maui no nae na pa@, aka, heliilii mai nae koonei, ke okipua no ka Hilo ka nunui, – a malaila mai ka hele ana a hiki i Kukaiau, lohe iho la eia ilaila ke keiki Lalawai o Ka ua Kanilehua, Hon. S. Kipu, ua lilo loa ia aina ia ia no natausani dala ehia la, a o kana hana ma ia wahi, he hanai holoholona, a iaʻu i lohe ai ua lilo loa ia ia keia aina nui o Kukaiau. haupu mai la iaʻu ka manao, o ke keiki Hawaii hookahi paha keia i lele lilo i luna loa i ka Pane poo o ka hanohano, mamua o na haole.  A o kaʻu nae keia i ke kaikuaana.– Imi ia ka waiwai me ka pono o ke Akua–nolaila piha a hu a noho wahi e ahu ai.

            A iaʻu i hiki ai i kahio Rev. S. Kamelamela, lohe iho la au i kuu kamalii, ua alualu mai ua kaikuaana nei o na malihini, a ninau i kuu keiki haiia ku owau eia nae, ua hala loa mai au mamua, a i kuu lohe ana mai i ko ia la alualu ana mai, me ka manao paha e hookipa i ka hale e paina haule iho la ka manao i ke kaumaha; a lilo iho la ia nanau loa ana mai i mea hoeha mau i kahi aau a manao iho lo au, he aie nui koʻu i ke kipa ole ana ku e ike ia ia, a me kona ohana, a e ai paha hoi i ko laua lokomaikai.  Hele nae no ka hoowahawaha, a no ke ano aua paha, ano huhu, aole loa, aka, no ka maa ole mamua, a no ka hai ia ana mai hoi, aia i uka loa ko laua wahi, nolaila, hele loa mai no ma ke alanui, a hiki i kahi i maa.

            A ia ahiahi no, ua hiki mai kahi o Rev. S. Kamelamela, ke Kahu Ekalesia o Hamakua Hikina, a ua aua kela e moe ma laila, a o kuu manao no ia, malaila e hiolani ai, a ua loaa na lio nona mai, a hiki i Kapuulena, a nana no hoi alakai mai mai a hiki i nei wahi, a halawai pu iho la me Rev. J. Bikanele i ka Halepule aku o Kawila, a me Mr. Kaaekuahiwi, he halawai ana, ka haha nui ke au i na hoahanau o nei wahi, i ka hoomalo@a nei launa pono ole, i ka hele ole mai i ka halawai a ko lakou Kahu ahonui, Rev. J. Bikanele.

            A pela no i ka lua o kana halawai ana ma Kapuulepa, aohe no he kanaka, i ahona wale no i kauaka liilii haumana Kula a Mr. Welewele, a ua haawi mai ke Kahu iaʻu ke paipai ana ia Halawai, a pau ka pule, haalele ia Kapuulena, loaa na lio nolaila mai, a hoea ia nei o Eleio, kahi a ke Kahunapule e noho nei, i ke awakea o ku Poakolu, a loaa mai na lio no ka lokomaikai o Rev. Rev. J. Bikanele, he kohu wahi makamaka kanaka keia, ka mikimiki, ka oluolu loa, a ua haalele iho la i kona lokomaikai, ia manawa, a hiki mai la i Waimea nei i ke ahiahi iho nei, a ua hookipa ia e Rev. Sir. Lyons ma kona wahi, me ke aloha nui, a he mea hou keia halawai pu ana ia maua a i elua, no ka mea, akahi no a ike kahi i kahi; ua manao au, he haole nui o Laiana, eia ka he wahi kanaka iki wale no, a na ia nei, nei olelo kaulana la:  "Wae a ka opala i ka lani, paa aku i ka lani na ke Akua, haule mai i ka Honua nei, ka Laiana," a ike maka iho nei au i ua wahi kanaka ia, nana nei mau huaolelo kaulana, i kuu wa kamalii.

            A o na mea aʻu i mahalo nui ai ma keia hele ana mai nei. –O na Luakini a pau, mai Hilo, a hiki i Waimea nei, he mau luakini halelaau wale no. a hookahi paha hale pohaku ia nei o Eleio, mea e ka nani i koʻu manao i ka nanaʻku, piha mau koʻu naau i ka olioli, me ko lakou mau Bele nunui e kakau ana ma kahi puoa i hookaawaleia no ka Bele, he nani wale no, a i iho la au iaʻu, he keu no hoi ka ikaika o na hoahanau i ka aumaka ana i nei mau mea kaumaha, kaniuhu ole, oia nae hoi, o ka helehelena  maoli ia o ko ke Akua poe kanaka ponoi, he kunukunu ole i na hana a ka Haku.

            A iloko o kekahi o keia mau Luakini; ekolu a elima paha, ua ike ao, aia iloko olaila na Kumu Kula Aupuni e kula ana i ka lakou mau kula a i aku la au i kamaaina.  Ea, auhea ka hoi na Hale kula a ke Aupuni i oukulu ai no na keiki? "Aohe halekula, o na luakini iho la no a na hoahapau i kukula ai, o koonei mau halekula iho la no ia, aohe hale a ke Aupuni ma keia apana o Hamakua nei."  A i kuu lohe ana i keia, he mea kupaianaha maoli ia i kuu manao, i ka na hoahanau lako e noke ai kamalii a neko, a heaha ka pomaikai? oia nae hoi, ua hiki, aka, ma i hele mai ke Kahukulu nui, a hookuke wale i na kumu i makemake ia e makou, a hookomo wale oia i na kumu Roma e kula iloko o ko makou mau Luakini, aohe ou kuleana, aohe ou wahi lihi iki e hana pela, oiai, no makou ka hale, aka hoi, ina paha e pau keia kumu no kona hewa paha, ua hiki ia, aka, e hoonoho no nae i ke kumu a makou i makemake ai, a i ike ai he hana pono, a he noho pono.

            Kupaianaha maoli ka noho ana o na Kula Aupuni ma keia Mokupuni o Hawaii nei, ma kekahi mau wahi, ua holo pono, a ma kekahi mau wahi ua waiho wale ia, e auwana hele ana na kamalii i o a ia nei, ma ka apana mua i loaa iaʻu i keia hele malihini ana, ua nahaha wale na Hale Kula, a he lepo wale no kahi e noho ia ka lemu o kamalii, aohe weuweu, a aohe hoi he moena, e aho paha ia, he Kula ia, a ma kekahi mau apana hoi, e kahi hapa o Kau, a me Puna, e auwana wale ana no kamalii, aohe Kula ia iloko o na malama ehiku, mea e ka naaupo, a ma keia mau apana hoi, aohe halekula a ke aupuni, aka na na hoahanau ka hale, o ko lakou luakini hoomana i ke Akua, a e aho paha ia mamua o ka waiho wale ana i na keiki, he kanaono, a he kanahiku paha, e auwana hele ana i o a ia nei me ke Kula ole ia.  A ina paha e lilo ana keia hoakaka wale ana i ka noho ana o na Kula Aupuni i keia manawa, ka like ole me ka noho ana o na Kula i ke kau ia Limaikaika, i wahi kumu e ulu ai, alaila, ua makepono keia hoakaka ana a ko oukou malihini hele, i ke ano a me ka noho ana o na Kula aupuni ma keia Mokupuni o Hawaii nei.–[Na na hoahanau nae ka ae ana e hui me ke aupuni ma ke kukulu ana i keia mau hale, a komo na kulu maloko L.H.]

 

No Rev. Mr. Laiana Makua.

            He oia mau no ka onawaliwali o keia makua kahiko o ka pono i keia manawa, aole oia i lanakila malunaʻe o ka pilikia, o kona mai mau no, he eha ma ke akepaa, a i ka nanaʻku i kona helehelena, he oluolu maikai, a he kohu makamaka io no oia no ka Hawaii i ke kipa aku ilaila, he wahi haole heahea keia i na malihini kanaka hana pono, a he hoomakae loa hoi i na malihini hanohano hanaino.  O ke ola o kona ohana he oluolu maikai lakou, aia no e noho pu ana me laua kekahi kokua kumu o ke Kula Kaikamahine o Waialua, oia hoi o Miss Laiana ka laua kaikamahine–opio.

            Ke malama nei o Mrs. Laiana wahine, he Kula hanai, he mau kaikamahine elima paha iloko o ko laua hale ponoi, e ao ana, a e hanai ana hoi i na pono kino, a me na pomaikai uhane, A i kuu nana'ku, e loaa ana i keia mau kaikamahine ka pomaikai like me ko na haole, ano, oiai e namunamu ana no kekahi mau mea o lakou i ko'u lohe aka, a aia me keia mau kaikamahine ka hua o ka pomaikai, ma keia mua aku e hiki mai ana, ke loaa.–

            Haalele au ia Waimea i ke kakahiaka o keia la loaa pa lio hoolimalima noonei, ekolu dala ka uku, ($3.00) elua lio, hiki i kai o Kawaihae, aia ka o Kilauea e ku ana i ke awa, halawai pu me Rev. A. Pali, a me kana aliiwahine, oluolu ko laua kino, a me kolaua noho ana, ikaika no ma ka hana a ka Haku, a ua lohe au ia Mr. Laiana, he wahi Kahuna ikaika keia i ka hapai ana i ka hana a ka Haku ma kona Kihapai, nui ka makemake o kanaka iaia, pomaikai maoli, ina pela like makou a pau na Kahunapule Hawaii. ka makaala like i ka hapai ana i ka hana a ka Haku, e lanakila ana no, ke ae mai ke Akua i ka makou mau hana.

            A pau ka nanea ana i ko laua wahi Home, ua oluolu mai o ua o Rev. A. Pali e alakai hou iaʻu a pae aku mao o o Mahukona maluna o kona lio, a o kuu makemake nui no ia i ike aku ia wahi, a malia, he wahi huahuoa mea hou ko laila, eia ka auanei he oiaio no.

 

KA HIKI ANA I MAHUKONA.

            O kaʻu mea mua i akaka 'i. O kuu ike ana i ka Maiau hooili pipi, kuhi hoi au i ke Akua wale no e pono ai nei mea he Malau, eia ka he pono no i ka Bipinanahu, hae, oe, o ka mauna nei a mau waa kaulua a i kapaia, he "Malau".–Aohe no i hooili pono ia ka Bipi iluna o ua Malau nei, aka, o na kiwi a me ka ihu o ka Bipi kai kau iluna, a o ke kino holookoa no iloko o ke kai e kupaka mai ai, a ua hiki pono i ua malau nei ke aumaka i umi kumamaono Bipi i ka wa hookahi a oi aku, iluna o Kilauea.  A ikuu ike ana i keia hana o ka Malau hooili bipi, he mea hou maoli no ia i koʻu manao, eia ka, he mea kahiko ia ia Pali ma, Luhiau ma, oia no hoi, ua maa lakou la i ka hooili Bipi, he kamalii no Waimea, kahi nana neia huaolelo, "Kahookapeke" aohe e ole, a iaʻu nae ea, he mea hou loa, noke aku i ka aka-a a pau ke aho, a i ka hookapeke mea hoio loa e hoi a kahi hapa haole Paniolo, oia mea lea okoa aku no ia, no koʻu kuaaina loa hoi paha kahi i ka hana a ke aniolo a lilo iho la keia malau hooili bipi, a me ka hookapehe a kahi hapahaole, i mea hou, a i mea akaaka hoi naʻu ia manawa.–

            Maanei au i halawai pu ai me Rev. S. C. Luhiau, a me Rev. A. Pali, a i ke ahiahi poeleele ana iho, ua hoi mai au i ka moku, a ua u hoi aku la laua la ia po i ko laua Home.

            A me keia wahi ke manao nei au o ka pau paha keia o kaʻu kakau ana i mea na oukou e na makamaka o ke Kuokoa, a ke hookuu nei au iaʻu iho e hoi i ka Home i aloha ia. e ko oukou hoaʻloha.  "Na Pali Hauliuli." ma kela huli aku o ke Aloahi, oiai hoi, ua puni o Hawii, a ua ike pono iho nei i ko ke Akua lokomaikai, mai kekahi kihi a kekahi kihi, ua ai, ua inu i ka lokomaikai o na kamaaina a kena, aohe mea hoohalahala, a koe aku. a i ku ia ka makemake iloko o kahi o oukou e hele malihini ia Hawaii ea, mai malama ia Maria, Petero paha, i mau wahi akua, a i kahi kea ma ka ai e kailewa 'i, o hoaa auanei a uwe waimaka paha i ka nahele o Panaewa aka, e malama ia Iehova a me kona pono, oia ke Akua aohe Akua e ae, hele no a hoi ana i ka home me ka pilikia ole mai kaukai a na makamaka o ke kino a ilaila ka pono, aole, ei aku na makamaka o ko Iehova poe kanaka, e naku a a e hahi ko lakou lokomaikai, a aohe e huhu ia mai, a i ka mea pono iho ea, he huhu wale.

            A oia iho ia kaʻu mea hoakaka wale aku, ka keia malihini Kahu o Iehova i ike pono iho nei, no ka pomaikai nui launa pono ole i haliwai pinepine me aʻu, mai ka hele ana a hiki wale i ka hoi ana ma Mahukona.  A ke aloha aku nei au i na makamaka a me na Kahu ekalesia a pau loa i hani lokomaikai mai iaʻu, o na wahi a pau aʻu i kipa ai a noho.–Aloha nui oukou, a mau aku, a i kuia ka makemake i loko o kahi o oukou e hele ia Oahu ea, kipa ae no i Waikane, i kuu wahi, aohe ka hele loa, o huhu au, a nuku ia oukou e aʻu i ka nanau.  Aloha no auanei.

Z. POLI

 

He mea pono anei ke hoikeike

Manawalea imua o ka lehulehu.

 

            I ka noho ana o keia lahui kanaka ma na kaiaulu o Hawaii nei, ua maa no lakoua, e kokua ana kekahi i kekahi ma na mea pili ia lakou.  e like la me na hoahanau ponoi i hanau ia e ka makua hookahi, ina he mau pilikia ko lakou, he hiki loa ke hoopau kokeia e kona poe iho; a pela no hoi na hoahanau i hanau ia na ka makua hanauna o na makua; a pela no hoi na hale aikane, na hale o na hoa make, na hoa pili a me na makamaka a me na punahele, o lakou wale iho no ka poe hiki ke kokua ia e lakou iho, aole na ka poe e mai ; aka hoi, ina he pilikia no ka poe e mai, aole no e hiki ke kokua ia mai e hai, aia no na kona poe iho no e kokua.  A me he mea la hoi, mai loko mai o laila i loaa mai ai ka huaolelo "Manawalea."

            Ina pela, alaila, he mea pono ke nana nui i ke ano o ka huaolelo manawalea ma ka Baibala.  Eia keia; oia no ka waiwai i haawi wale ia no ke aupuni o ke Akua, me ka manao pono o ka naau, aole no me ka minamina, aole no hoi me ka auhau ia mai, aka, me ke aloha no, no ka mea, e aloha mai ana no ke Aakua i ka mea e haawi oluolu aku, wahi a Puulo.  A me ia waiwai hoi i haawi wale ia, e hiki ai ke hoopau i ko hai mau hemahema o noho nele ana, e like me na hoouna misionari, na wahine kane make, na keiki makua ole, ka poe mai, na pupu, na kuli pee a me na poe pilikia no a pau i hiki ole ke hoopau ia e lakou iho.  A ma keia mau waiwai i haawi wale ia, ua hiki no ke hoopau ae i kekahi hemahema iki o lakou.  Ina pela ke ano o ka manawalea, alaila, he pono anei ke hoikeike imua o ka lehulehu?

            1.  Aole pono, no ka mea, aole i ao: mai ko kakou Haku pela.  E nana aku hoi i kona mau manao ma Mataio 6 : 1-4.  Penei hoi i palapalaia : 1 "E malama ia oukou, aole e hana wale aku i ko oukou manawalea imua o na kanaka, no ka ikeia mai e lakou, o loaa ole ia oukou ka uku ia mai e ko oukou Makua ma kana Lani.  2 A i kau manawalea ana aku, mai hookani i ka pu imua ou e like me ka hana ana a ka poe hookamani iloko o na hale halawai a ma na alanui, i hoomaikaiia mai ai e na kanaka : he oiaio kaʻu e olelo aku nei ia oukou, Ua loaa ia lakou ko lakou aku.  3 Aka o oe, i kou manawalea ana aku, mai hoike i kou lima hema, i ka mea a kou lima akau e hanaʻi.  4 I nalo hoi kou manawalea ana; a o kou Makua e nana mai ana i kahi nalo, oia ke uku mai ia oe ma ke akea.

            A ma keia mau manao o ko kakou Haku, ua akaka loa ka pili ana o ka loina mua o ka wehwehe ana i na kanawai o ka pono maoli.  A penei ia loina : Ina i kauoha ia mai kekahi mea pno, alaila, ua papaia mai kona hewa kue.

            Pela hoi, ua kauoha mai o Iesu ia kakou, e malama i ko kakou manawalea imua o na kanaka, o ike ia mai e lakou.  A ua papaia mai o hoi kakou, mai hoike imua o na kanakana no ka mea, ua papaia mai hoi ka lima akau, aole e hoike i ka lima hema i kana mea e hana ai.  A ina ua papaia kekahi mau lala o ke kino, he mea pili i ke kino ponoi, alaila, pehea la na mea mawaho mai e ke kino?  oki loa aku ia, aole e hoikeia lakou, aole e olele aku, aole hoi e kukala aku imua o ka lehulehu, aole no hoi e hoopuai iki aku, aole no hoi e hoike aku me kou lima, aole me ke alelo, aole loa no.  Huna no a nalo, a na kou Akua no e hoike mai ma ke akea imua o ka lehulehu.  A oia wale iho la no ka mea hiki , a nana no hoi e kukala aku i kae akea wahi a Iesu. 

            2.  Aole no hoi i ao mai na Lunaolelo pela.  I ka nana ana i ka moolelo o na hana a na Lunaolelo a Iesu, ua ike ia ko lakou hooikaika ana ma keia hana : ua hooulu dala manawalea lakou.  ua hoouna manawalea, ua hoopau pilikia me ia manawalea, a pela wale aku ; aole no hoi au i ike, ua kukala ma ke akea, ua hoolaha aku i ka nui a i ka uuku paha o ko lakou manawalea.  Aole loa no i hanaia pela.

            3.  Aole no hoi i ao mai na haipule ma ia hope mai, ke nana aku kakou i ka moolelo o ka ekalesia.  aole no i ike ia keia hana iwaena o lakou.  A ina paha ua ikeia, no'u paha ka hewa i ka ike ole.

            A ina pela ka nele ana o keia hana hoikeike manawalea imua o ka lehulehu, alaila, mahea la kahi i loaa ai ke alakai ana o na haipule i keia wa, e hooulu hoikeike manawalea imua o ka lehulehua ?  A hai mai.

J. W-AIAMAU.

            [Ua loaa mai ia makou keia kumumanao maluna, aka, aole i kulike loa ko makou manao ma na mea a pau, me ko ka mea nana i kakau, aka, ua pono no ke lilo na ka lehulehu e hoonoo.  Ua heluheluia keia kumumanao imua o ka Aha Euanelio o Kauai, i ka malama o Augate aku nei.

LUNA HOOPONOPONO.]

 

Make i Alohaia.

E ke Kuokoa e – Aloha oe :

            E oluolu kou Lunahooponopono ma ka hookomo iho ma kahi kaawale o kou kino, i ka ukana makamae a ke aloha – penei no ia: Ua hanau ia o Viritine Kahinalua ma Alewa, Honolulu, i ka malama o Nov. 1, 1864 ; a ua lawe aku ka mea mana loa ma ka malama o Sepa. 26, 1867.  Ua nui ke aloha a me ka mahalo o ka lehulehu i launa ia ia, no ka holo ma ke kamailio a me ka maikai o na huaolelo ; oia ua hoa uhai-a-holo o na la ihiihi o ke Akua kiekie loa.  Nolaila, o ka nui o kona mau la o ka noho ana ma keia ao ; –2 makahiki, 10 malama, 24 1/2 la.

            Aole paha ia'u wale nei mea he aha no ka naau a me ke kaumaha o ka manao, no ka lilo ana o ka'u pua lei aloha he keiki.  A no ka hiki ole ke hoopaumanawa ma ka moolelo, e oki au maanei, a ua hoolawa iho au malalo nei he wahi kanaenae aloha nona.

            Aloha wale ke Kamakahala,

            Hala 'ku la oe i Makahuna.

            Huna na maka nalo i ke ao uli,

            Nalo aku la i ka Hakoililani,

            I ka anapu i onohi wela,

            I ka pae opua newenewe i Tahiki,

            Hiki aku la i ka ua Kiowao,

            I hoao ia laua me ka Ahihi,

            Me ke kawelu i Lanihuli,

            Huli nana i a Malailua,

            Elua olua me Lilinoe,

            Kela wahine kiai mauna,

            Mauna ia e oe ke aloha lilo i ona,

            Loaa ka ukana a loko e hana nei,

            O ke kuko o ka lia i ko aloha,

            Aloha wale ka hau anu o Nuuanu,

            Anu maeele i ka iwihilo,

            Hui walania i ka puuwai,

            Haaloloku ana i ke Ake.

            I kona a eha ka pane poo,

            Hahana ea ole pili ka hanu,

            Owau ua pau ke aho

            Ua hele wale a nae iki,

            He iki ke aloha he wewela iloko,

            Iloko ia o'u e pauhi nei,

            E luaiele ana i na kuineki a ka manao,

            E lohi e apa nei i kuu nui kino,

            O ke kino iho ia o kahi a ka ewaiki i

                        noho ai,

            Noho no ke aloha aki-paa i ka lohi,

            I ka hihi i ka pea o ka houpu,

            Wehe i ka pili naha ka paa o ke kanaka,

            Hanini iho la ka pua o ka waimaka,

            Me he makamaka la no ka maile i Koiahi,

            Ua ahi loko paila i ko aloha,

            Aloha wale kaua halii pili o Alewa,

            Lewa ke aloha halulu i ka manawa,

            Nonohua mokumoku i ka manao,

            Manao aku au i hoa oe no ke koekoe,

            No ke kupaoa i noho i ka waokele,

            A me ke kupukupu ku i kanahele,

            Hele aku la oe, noho ka u ! me ka mihi,

            Me ka minamina, me ka pau mako ia oe,

            Aloha wale ke kula e Kahua,

            Oia kula hulili anapu wela i ka la,

            Newa aku la i ka ua Kukalahale,

            O mio, o palaminmo, o palanehe ole,

            Ka hele a kuu lei he kaikamahine, –

                        Aloha–e.

P. M. KAHINALUA.

            Kuu kaikamahine i ka la o Mariakamalu,

            Aia i Mariakamalu,

            E kahe ana ka pono o ke Akua,

            Ua lana ka manao,

            Aole oe he kaikamahine,

            He hoa pupuu no ke anu, no ke koekoe,

            No ka la inea o Honolulu,

            Ua noho wale i ke kula o Leleo–la.,

            Mai wahalolo oe i ke kee o ke aloha,

            I hipuu kau loa ia ma ke kuemaka,

            O ko ke kuemaka waiwai no ia he aloha,

            Aloha oe la–aloha–e.

            MARIA KEKAULA.

Alewa, Honolulu, Oct. 7, 1867.

 

 

OLELO HOOHOLU.

E hooholoia e ka Moi a me ka Hale Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina i akoakoa iloko o ka Ahaolelo Kau Kanawai o ke Aupuni.

            O na Dala Eono tausani e hookaawale ia, a ma keia, ke hookaawale ia nei no ka aku ana i na lilo o ke Kau Ahaolelo Kuikawa o 1867.

            Aponoia i keia la 7 o Sepatemaba, M. H. 1867.                     KAMEHAMEHA R.

 

HE KANAWAI

E HOOKOLA'I KE KUIKAHI HAAWI LIKE ME AMERIKA HUIPUIA.

NO KA MEA, ma ka la iwakalua kumamakahi o Mei, i ka M. A. hookahi tausani ewalu haneri kanaono kumamahiku, ua hooholoia he Kuikahi Haawi Like, e na Kuhina kuka i hookohu ponoia ma San Francisco, Mokuaina o California ; a

NO KA MEA, eia no kela Kuikahi imua o keia Hale Ahaolelo e aponoia'i ; no laila,

E HOOHOLOIA e ka Moi a me ka Hale Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina i akoakoa iloko o ka Ahaolelo Kau Kanawai o ke Aupuni:

            E aponoia kela Kuikahi a me na mea a pau maloko o keia Ahaolelo ; a ina e hiki aku i ka manawa i hoaponoia e ke Alii ka Moi o ko Hawaii Pae Aina, a me ka Paresidena ma ka Hale Ahaolelo Kiekie o Amerika Huipuia, a i ka wa hoi i hoolahaia aku e ka Moi, ua aponoia pela, alaila, e hooliloi kela Kuikahi i Kanawai paa ma na wahi a pau iloko o ko ka Moi Aupuni, a o na waiwai kalepa o kela me keia ano i oleloia iloko o ua Kuikahi la, e hookomoia ana maloko o keia Aupuni me ke dute ole, e hookoino io no pela me ke dute ole, a o na kanawai a pau o keia Aupuni e kue ana ia Kuikahi, aole no e pili ia mea.

            Apoonoia i keia la 10 o Sepatemaba, M.H. 1867.                  KAMEHAMEHA R.

 

HE KANAWAI

E HOOKAAWALE AI I MAU HAAWINA KUIKAWA.

E HOOHOLOIA e ka Moi a me ka Hale Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina i akoakoa iloko o ka Ahaolelo Kau Kanawai o ke Aupuni:

            Pauku 1.  E hookaawaleia a ma keia ua hookaawaleia na dala mahope iho nei i hiki aku ka nui i ka Iwakalua Tausani, mailoko ae o na dala o ka lehulehu.

OIHANA O KO NA AINA E.

No na lilo hou o ka Oihana Elele o ko na Aina E       -           -           $10,000.00

No na lilo o ka Hoikeike Nui                                      -           -               3,000.00

                                                                                                            $13,000.00

           

OIHANA KANAWAI.

Na lilo no ke kau Hookolokolo Kuikawa ma Hawaii, no ka hookolokolo ana i kekahi mau hihia pepehi kanaka, a me na lilo no ka Hope Loio Kuhina no ke kau o Sepatemaba -    -           -           -           $1,000.00

 

LILO NO KELA MEA KEIA MEA.

Na lilo no ka Ahaolelo Kuikawa.                                                                                                        $6,000.00

Huina -           -           -           -                                                                                                         $20,000.00

 

PAUKU 2.  E lilo keia i Kanawai mai kona la aku e hooholoia'i.

            Aponoia i keia la 14 o Sepatemaba, M. H. 1867.                   KAMEHAMEHA R.

 

HE KANAWAI

E HOOMAKAUKAU AI NO NA LILO I MANAOIA O LOKO O NA LOAA AUPUNI.

NO KA MEA, ua manaoia e apono ia kekahi Kuikahi Haawi Like, i hana e ia e ka Elele o ka Moi, a me ka Elele o Amerika Huipuia, a no ka mea hoi, ua apono ia ua Kuikahi la, alaila, ua kupono ke hoomakaukauia i mau kumu loaa hou no ke Aupuni.  Nolaila.

E HOOHOLOIA e ka Moi a me ka Hale Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina i akoakoa iloko o ka Ahaolelo Kau Kanawai o ke Aupuni:

            PAUKU 1.  E heluia a e ohiia maluna o na waiwai paa a me na waiwai lewa a pau o kela ano keia ano maloko o keia Aupuni, i hoakaka oleia ka auhau ma ke Kanawai, a i hookuu oleia paha ma ke Kanawai, he ekolu hapaha keneta iloko o ke Dala hookahi, ma ke kumukuai i hoakakaia, aka, o ka waiwai paa o na kanaka kupa a pau maloko o keia Aupuni, ma aole i oi aku ka nui mamua o na dala hookahi haneri, alaila, aole e auhauia, a, o na waiwai lewa o na kanaka kupa a pau maloko o keia Aupuni, ina aole i oi aku ka nui mamua o na dala hookahi haneri, aole no e auhauia, a o ka waiwai wale no i oi aku mamua o ia mau dala ke auhauia.

            PAUKU 2.  E kauia, e ohiia, a e uku ia maluna o na Opiuma a pau i hookomia mai iloko o keia Aupuni ke dute e like me hookahi haneri ad valorem, a maluna o na Baka a pau o kela ano keia ano, i hookoino ia ai iloko o keia Aupuni, i dute he kanalima hapa haneri ad valorem.

            PAUKU 3.  Aole no keia e lilo i Kanawai, a hiki i ka wa i hoikeia mai ai ma ka olelo hoolaha Alii, ua aponoia e na aoao elua ke Kuikahi Haawi Like, i hooholoia e ka Elele Kuhina o ka Moi a me ka Elele o Amerika Huipuia ma San Francisco, ma ka la Iwakaluakumamakahi o Mei, M.H. Hookahi Tausani Ewalu Haneri Kanaonokumamahiku.

            PAUKU 4.  O na kanawai a me na hapa kanawai a pau e kue ana i keia kanawai, ke hoopauia nei.

            Aponoia i keia la 14 o Sepatemaba, M. H. 1867                    KAMEHAMEHA R.

 

            KA IOLE. – Ua hoike mai kekahi kanaka i kana mea i ike ai i ko ka iole aihue ana i ka huamoa, penei kona wehewehe ana : Hiki mai la ka iole mua a hopu iho la i ka kuamoe me kona mau wawae mua, hoopaa iho la, no hoi a paa loa, me ke kaomi pu iho i kona auwae maluna, a huli iho i kona kua ilalo, me ka hookiikii ae i kona alo iluna ; a o ka lua hoi o ka iole, holo mai la oia a paa ma ka huelo, kauo aku la iaia iloko o ka lua.

 

LAAU LAPAAU!
AIA MA KAHI O
KAKELA ME KUKE.
Ma Honolulu.
J.T. GOWER. - Makawao, Maui
J.D. HAVEKOST. - Wailuku, Maui.
C.H. WETMORE. - Hilo, Hawaii.
J.W. SMITH - Koloa, Kauai.
HE LAAU KAHIKO, A HE MAOPOPO
NO HOI.
Laau hoopau Naio me na Koe,
 A DR. JAYNE.

HE NUI NA PILIKIA O KAMALII I KA Nalo a me ke Koe, a pela hoi na kanaka makua. O ka hope oia mau mea kolo, oia ka lolo. Oia mau mea kolo hope oia ka lolo, a o ka make hoi i kekahi manawa, a nolaila mai io mai e ae kekahi, e eke me ka lepo paa, ulaula, pehu, ule ulepa me na mai e ae.

O ka Laau no keia e pau ai ua mau mea ino nei.

Eia hoi kekahi. O ka laau ku pono keia i ka oe pilikia i la wela o ka houpo i ka ono ole i ka ai; i ka nawaliwali o ke kino, i ka mai pehu, i ka nalulu hoopailua: i ka pono ole o ka moi wahine,a me na mea like.

Penei no e lau ai i ka Laau hoopau Naio me na Koe:

Ina no kamalii, e hanai aku i hookahi hapakolu o ka punaki, i ka manawa hookahi no ke keiki malalo iho o ka makahiki hookahi. Mai ka makahiki hookahi a hiki i na makahiki ekolu, elua hapakolu o ka puna ka pono. Mailaila'e a i na makahiki eono, hookahi no puna okoa ka pono, a mailaila aku a i ka wa kanaka makua, e hanai i elua, a i ekolu paha puna i ka wa hookahi. I ka wa e inu ai, e hui i ka laau me ka pa ha o ka wai maoli. Oia hoi, ina hookahi ka puna laau, alaila, e huila me na puna wai maoli eha; a pela no e inu ai ma ke kakahiaka, awakea a me ke ahiahi. Aka, i nui ka pilikia, alaila, pono no elima inu ana i ka la, penei; kakahiaka, kiekie ka la, awakea, auwi ka la ahiahi. E inu mamua o ka ai ana, aole kokoke mahope iho.

Laau hoopaa Hi a Dr. Jayne,
JAYNE'S CARMINATIVE BALSAM.

He laau maikai a oluolu hoi keia no ka Hi, ka Nahu, Nalulu, Wela o ka Houpo, Haoa, Hoopailua wai e, Luai, Luai moku,ono olo i ka ai. Nahu me ka uwe no hoi o na keiki uuku, a me na mai like he nui.

Emo ole ka oluolu o ua mau mai nei i keia laau.

Penei e inu ai, i ka inu ana hookahi. Ina he keiki akahi paha ona malama, a ehia paha, he umikumamalua paha kulu a hiki i ka iwakalua ka pono.

Ina he keiki mai na malama eono a hiki i na malama ewalu, he hapalua puna ki ka pono. Mai ka makahiki hookahi a hiki i elua, e inu no ia i puna ki okoa. Mai ka hiku a i ka walu o ka makahiki, elua puna ka pono, a no kanaka makua, he puna nui ka e inu ia i ka manawa hookahi.

A inu ea, e hui me ka wai maoli uuku, (a like a like ka wai me ka laau,) a pela e imua ae ai. Ekolu, eha elima paha iau ana i ka la hookahi, e like me ka nui o ka pilikia.

I akaka nae. Ina he nui ka wela, a ma ua komo kekahi ai pono ole iloko o ka opu, e aho e moni e mamua i mau Hu'ale Ola, a i ole, e inu i wahi paakai, a i wahi aila paha, i hemo e Ola, a lele, e inu i waha paakai, a i wahi aila paha, i hemo e ka mea ino oloko, alaila e inu i keia Laau hoopaa hi.

Ina e luai ka mea mai, mahope o ka inu ana i ka Laau a pau a i ka luaiia, e hanai hou aku no e like me mamua a pela no a pinepine, a oluolu hoi ko loko, a waiho malie no hoi ka laau ma ka opu.

Aole a makou mea e noi aku ai i ka lehulehu, hookahi wale no o ke kauoha aku ia lakou e HOAO PONO i na

Laau Kunu a Kauka Jayne,

hoike aku ai i ke ola o na mea a pau i hoakakaia no kana mau laau. Ua hooia, a e hiki ana no ke hoola i ka mai

KUNU, NAHU, a me ke ANU,

a me na mai e ae no hoi he nui wale: a o na mai HOKII no hoi i ola nui, na mai i oia ole i na laau e ae. E aho e hoao oukou e ka poe i mai ia.

HE KUHA KOKO ANEI KOU?
HE KUNU ANEI KOU?
HE EHA ANEI KOU KANIA-I?
HE KUNU UMII ANEI KOU me ka NAE?
AOLE ANEI HE KUNU OO OU? AOLE ANEI OU MAI KUNU?
AOLE ANEI OU MAI NAENAE? AOLE ANEI OU EHA MA KA umauma? AOLE ANEI OU KUNU KALEA? AOLE ANEI OU HU MA KA iwiaoao?
A ina ua loaa ia oe ia mau mai, alaila, e ike oe i ke ola i ka LAAU KUNU a Kauka Jayne.

NA MAI HOOPAILUA.
Mai o ke Ake!
Mai Nalulu a me ka mai Dyspepsia.
(O ka nawaliwali o ka puu hoowali ai, iloko o ko kakou mau waihona ai.)

He pono ke ai koke i ka laau a Huaale Ola a Kauka Jayne, he laau oluolu, a he ola no hoi. Aohe no he mai i nele ke makemake i na laau hoonaha; a mai nui no hoi ka poe e ola ana, me ka oluolu no hoi, ina e hoomaopopoia, a e inu ia no hoi ua mau laau la. Aole no e oluolu pono kekahi mea, oiai e inoino ana oloko o kona kino; a ua ulu nui ae no hoi ka mai, a i kekahi manawa aa make no, a ina e malama pono ia a e inu hoi i na Huaale Naha, alaila, oia no. No ka hooiaio ia ana mai o keia mau mea, nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka Huaale Ola a Dr. Jayne. Me ka hiki ke hooia'ku i ka maikai, a na ka hoao ana i hoike maopopo mai i ka oi o ke ola o keia laau mamua o na laau e ae, a me ka maikai no hoi o ka inu ana, a me ke ola maoli no hoi. A ina no e inu ana ia laau, aole no he mau mea i hookapuia, oia ka ai ana a me ka inu ana. Aole e ino ke waiho loihi, no ka mea, ua hanaia no a maikai loa. A ina e inu ia ua hikiwawe loa ka hehee iloko o ka pou waiho ai. Ma ka inu ana ma ka haawina liilii, he maikai loa no ka naha ana, a he oluolu no hoi, a me ka holoi pau i ke ino oloko o ka opu.

DISIPEPESIA.

(Oia ka mai ono ole o ka ai i kekahi manawa, a me ka hoowali pono ole ia hoi o ka ai iloko o ka puu moni ai.)

O keia Huaale Hoola a Kauka Jayne, he maikai loa no ka hooikaika ana ia mau oihana o ko kakou mau kino. Ina ua loihi loa ka mai ana, alaila, e hikiwawe ke oia ke inu puia ka

Huaale me ka Laau Hoomaemae Koko
a hoopau NAIO me na KOE,
A Kauka JAYNE,
e like me ka mea i kuhikuhiia mawaho o ka wahi o ka laau.
NO NA MAI MA KE AKE
 MAI LENA,
MAI MA KA OPU HANAWAI.
NA MAI WELA,
KA HAALULU,
KA MAI O KA ILI,
KOKO INO,
MAI NALULU,
MAI KUNA,
MAI WAHINE, ame ka MAI HOOPAILUA.

Ua maopopo loa ke OLA o keia mau HUAALE. A o ka mea wale no i koe i ka lehulehu o ka hoao pono ia mau hua. A he maikai no hoi na laau o Kauka Jayne, no ka hoola ana i na mai

PUHA.
ALAALA,
KAOKAO, PUUPUU, PEHU,
KUNAKUNA, Hanene, Lolo,
na mai wahine, a me na mai e ae, no ke KOKO a inoino mai no i kana
LAAU HOOMAEMAE KOKO.

214-1y