Ka Nupepa Kuokoa, Volume VI, Number 50, 14 December 1867 — Ke Kaao o Hesana. [ARTICLE]

Ke Kaao o Hesana.

ilKLl' pouii i pakolu m ka uhi oua o ua ao i ka iewa a naiowale ioa keknuwahi e puka mai ai ka malamaiama o na hoku, pela iho ia ke ano o ka pouii aaki i haiii ia maiuna o ka iruroi hoiookoa. Unuhiae ia oia i kekahi aiau lepo wnli aeae a iulu heie nku )a ma. mua o koua wahi e heie aku ai, a i kona wa i hoomaka ae ai e iuiu aku i ua m&u mea ia, aia hoi, wawnlo mai U ea ieo hea he nui wale mai ialo mai o ka lua, a mai na pia mai hoi a pau o ka rumi kupioai, aka, i ua hoomau aku no o Hesaoa i ka heie aoa a hiki i ka puka ana ma keia aoao o ka ru< mi pouii, a iaia hoi i puka *ku ai ma kela aoao, iohe aku ia oia i ka ieo*hea e pae <m»i a«a mai ka iewa mai, i ka i aua, •* Akahi po, he uuu ia mau lau oliva, eiua hoi po, I hookahi haoeri » mao hua soka, M aole i pio keia leo a hikt t koa& ike aoa aku i kekahi manu keokeo e hauie mai aaa ii'una o ka ;iepo. a heie aku la oia e hopu 1 ka maou a huhuk» ae ia i hookahi hulu, a i ka *ra i he;mo mai ai o ka bolu, o ka no ia i leie Joa aku ai o ka manu a naiowale aka ia.- - Mahope >ho o ka h»ia ana aku la o ka manu keokeo i ka iewa, hoomakaukau ae U o

Hesana e welw i kina jx»hvLaua. i i uoahi ae ai a paa j-ono ae U iniua o k,\ !, u *io> au boi. wale txui U jk> nx pA.* tnarcanoa o kekahi pnii kahakai k.ok.e, a ike ia aku U kn sa rm» o krkaki īpukuki;;. a o kooa wa no la i pn »ku «i & kakuai aku U i ka huiu iluna o k« ipukukui, a U wa i h»avri ia tnai ni koaa hoomaikai ia « hoi mai U oo hoi o Hesana. a hooaMikai hou u ae b ke aoo o ka aina. Ua haU ae nei na hoouka kaua ana a Hesana a me k6na poe kon he kamkoiuku* mamahiku. a ua o mai la na hiohiooa o ka lilo o kr aupuni ia Hcsana, oiai elua vrale no hnpahiku i koe o na mokupuoi uhane, a ho eiiina hapahiku hoi i kaa Uoko o koua mau hma, aka, o ka nui o ka iknika maiuna o na mokupuni a pau elima ke huipuia, aoie loa no e )ike oku rr.e ka hapAoiu hookahi o ka ikaika o keia mau mokupum. He nui na mea kiiukiio maiuna o keia mou mokupum. a he nui no hoi na koa ikaika maluna o ka mokupuni Kleeie a me ka mokupuni Ahi. Aole no m»kou • hoopoina i km hai aku ia oukou e ka |x>e heluheiu inainoa oe o ka manawa i hooniaikai hou i;i ai ke ano o na mea a pnu niaiuna o ka mokupuni uKiuia. ua hoouna hou ia o JSoda iiuna o ki mokupuni omaomao e hoomaikai iiou ai i kc ano o ka aina a me na iaiiuikanak i. Aole no 1 hala ae na lu elua o ke kali ana, ua hoi hou mai l;i o Sotia me ka [>oinaikai. i ke kakahiaku nui o ka Poalua o kekiihi ia mai, uu hoomakaukau ia ae la na puafi kaua a pau o DasatM ma, o na mea eheu maialo o na inen eheu, a o na inoa kmo ho. ioholonn hoi maiaio ia o ke alakni ana a sana, a o na mea kino ccp« a pau im )>» lo no ia o ke alakai ana a i3al<nda, a o na mea ;tuo kioo kamikn 'nalalo ia o ke aiakai ana n Mema, a o ko Haku Aiii Uarona no hoi ke peo maluna o Übnn puaii uhane kupua, a 0 Hesana ma iaua me Soda, aia no laua ma» iuna o na kaa o ka Haku Aiii Barona o na Feare, i kauoia e na mea kino opcajH.'a he umikumamalua, a jx»ta o Hesana ma i ieio aku a> iloko o ka iewa n hiki i ka inokupu* ni oieele. Ua oleio inuu aku nei makou o keia mokupuni ke keu o na mea niana kiiokiio ī oi ioa ae inaimm o ko na mokupuni elima i haia ae mahope, a o keia tio hot kahi i oi nui nku o na iapu ino weliweh, a ina aoie o ka Haku Alii Uaroim pu me lakou, ina ua pnu kekahi hapnkolu o na koa i ka make. Na ka, Haku Alu o na Feare i kuhikuhi pono i kahi e hiki ai ia lakou ke lek a hoomoana iiuna o ka mokupuni Eleeie.— A ia iakou no hoi i hoomoana pono iho ai iiuua o ka mokupuni, aia hoi, lioea mai io kekahi no nui eleele a uhi iho ia i ku ino kupuni holookoa, a noiaila mai kona moa kapaia ai eieele, a ia wa no hoi i hoea ma ai na tausani o na iopu a hoomaka iho 1« ka hakaka nna. Unuhi ae ia o Hesana kana p\hikaua & puana ae ia no hoi i keis mau huaoleio, " Ma kn mana o keia pahi kaua ke kauoha ae ne» au e Inue aku n? makani o ka lewa i keia ao eleele ma n; \velau o ka honua." Mahope iho o kone puana ana ae i keia mau huaoielo, ai& hoi pa inai ia kekahi makani ikmka mai k; akau mai a lauwili ia ae In im ao o ku la ni, a pupuhi ioa ia aku no hoi i ka welai Hema, aohe niana e ae e hiki. ai ke hoiho hou n>ai i ua ao ia maluna o ka mokupum 1 kn iva i pohnia pono mai ai na kukum maiamainma maluna o ka aina, ain hoi, ao ie i kanamui ka weiiweii o nn tnra a pau ikeia maiuna o ka nina, ua ike in aku I? na paii eala mai ana a kiekie mai ioko ma o ke kai ma ka aoao heina o iakou, a ma na kuahiwi mai hoi ma ka aoao akau o )a kou, a me he mea la e ale m ana inkou < keia mau paii iloko o ka opu o ka honua Ua ike pono aku la no hoi e Hesana i kt ake nui mai o na enemi e ioaa ii. no k.i mea, aia na enemi ke npuepue mai ia e ko< mo lioko o ka puulu koa e hoopum ana h Hesana. Kuene pono ae h o Hesana i wah nona e kaawaie mai ai mai ka \>oe e hoo puni ana iaia, a i.i wa i ike inai ai ka Hakii Aiii Barona i ko Hesaua makenmke nui < heie aku e kaua. Hoopa mai la oi* iaia ka i ann, u E hoomaha ta oe iho, no ka mea o ka hapanui o ua hana kai koe me oe, « pono e nana ;v»le aku no oe i ke' ano o k< kaua ana. a e heiuheiu pono aku hoi me ka hoopoanaau iioko o kou naau i ke ano o nt mea i haoaia ma keia kaun weliweii." Ao le i iiuliu mahope iho o keia kamaiiio ant mai a k& Haku Ain Bjrona, aia hoi, iob( ia aku ia ka ieo o D»si ma ma» ioko mai < ka puuiu kaua o na enemi, e boobo ana, koa e na poe inu koko o ka Pono ime ki maluhia, a e ke Alii boi o Kaaimia/' i ke ia mannwa ua hooikaika loa ia mai la na li ro« o Oaaana a me Meoia a roe na poe koi maUio o iaua i ko iakou manawa i ike aki ai. aia hoi, ua hemo mai ia o Dasi mai ko na paa aoa iloko o na poke hao o ke pio, a < hooikaika nui ana oia e hoopakeie ao t kom poe kou. A iloko hoi oia makolokoia o kaua i leie aku ai o Baiada a ine ka po< kino eepa me ia a hooauhee aku ia i na ene mi nana e kiai aoa ia Dasi a#ne kona poe a hemo laelae mai U iikou a paa mai iok< mai o ka pa% pio ana, a huii mai hoi )ako< tna ke kua mai o m enemi k*hi i hakak:

ai. Hev\y« aku t>.irona : ko;-.i poe koa ka ho; c luHipuai a: , .i u Hosa»>a. O keia ka uwtunva e aiu iike aku ai W»kcva \ nx cv.ev.\\, no ka u'.oa. ui weU U>a 'hO ;\kou huhu nt> ka hemo aua m«i o a itif ka tuakf ar.\ o kekaht po« tkatk;< v> U* kou. l*r.uhta«U o Hf«n» I k*n* pahikauj, a peU no hot me Sod», »a mak«ukau aua no kn heouk» knua «n». Oniu te b Uua i k» Uua pahik«ua,« 01* ka «n* i »Wre *ku ai Uaa t ka o«ka aiu nvat ok* «iia tna (ki m pou « k» pahikau* e iek afta. l'a tke i» aku U k* pau ana mnt oka ha« panui o n.t lapu ino o ka po ma kahi a H«v >ana mn e ku nei. a i k» wa no ho» o ka mea mua i hikt ntat «i imua o Htsan«, ua hauie a make aku U oia i ka hot?ua. a pehi no hoi nnua o $oda —He hookahi la nko4 ke knua ana, nolo nai' i hooem: la ka ikaika o n*\ enemi. ao!o hoi » hookua ke kaut mai k.t po mnt a hiki ike ao una. Euitut po eitma ao o ke kaua ana, ua !i!o ma; U ka hapniua o ka mokupuni īa Hesan» m;i f a ua nnai ia hoi na nmi kilokilo a nnlmn o knlu i lilo niai i» Hesan* ma, A elmu hou ;>ka !a o ke kaua ana, ua l;\o«kiU no li o Hes.u\a nnluna o ka niokupuni ho!«v'ko.i, a mahuka malu ivku U o Anej>\o a mo n i pe he ttmikutr.am*!ua t.uJS.ini m»' :.t t l»a t:jo« kupuni nhu t'n p:ia pio tho la o M;ijo a :r.e nn poe inahlo uo.i hr ehtrt hanen tausani. Ca h«»okoloko!o ia hoi hikou e k.i Hnku Aln Harona ona l'\;tr«. :i ua m:u"pojvi ko hikou hewa j hu!t :u lakou mahope 0 Atujao a uu* na'lu l'hane o ka po. a ua h:tawi ta hoi ka uku hoopai kujH>no i.i lakou o hoopaa ia hikou ih'ko o nu huew.u lepo, a e k;ola ta ih*ko o ka loko nhi u.uke, maiat!a lakou e noho ni no na tßusani tav;s;vtti mtikahiki o ka mainwa pau ole. * * l ka \vn i pnu ai ke kaua n me ka maua kupua o ka aina i ka anai ia e UcN*na, ua hoouna koke aku la ka Haku Alii liamna o na l\nre u Htsana i kaln ī waiho iw o kn ipukukui uUilana tt<e ka i aku iaii, "E hoolohe ntai e ke aiii i ka'u mau elelo a p;\u e ha\ aku nei ia oe, no ka me.i, he {Kiakiki ke kii aua i ka ipukukui ala*iana ma keia mokupuiu. lu U* we oe i keia ipu mea ulu me oe a luki i kou komo an.i aku iloko o ke nim nm ke ku* mu o kela pali, malaila e ike iho ni oe lie punnwui aiai, alaila, e unuhi ne oe i keknhi ! pepa liilii o kein nno n kiola iho iloko o ka punawai, alaila, e pii mai no mai loko mai o : keia punawai he honu-ea. n i konn wa e pu» ka ne ni i ka i\i o U« \va\, mtv kovi mat\t\wa e lele nku ni me kou ikaikn n juiu, mni hoo» , kuu iki iaia n hiki i konn wa e lilo ne m he kino manu, alnila, puliki iho a paa i kona i hokuo, a nann no e Inwe nku ia oe i ka piko |o ka maunn, a mo(ntln e halnwai mni t\i me |oe nn pilikia he nui, nkn, e hoomannwanui oe iloko o 1« mnu pilikm n hiki i ka ninnn* ! wn e ionn ni in oe ke ki o kn ipukukui aladana, o ka pau ana ia o nn pilikin o me tia i kina maluna o keia mokupuni. Hahai aku |la kn liuku Alii Harona i na men a pnu a ! Hi'KUM e hana nku ut, aUila, hookuu uku in |oia iaia me ke aloha aku inia. | Alahope iho oke knhuli ioana ao oke kmo o ka honu a i kino. manu e liko me ka iuea a ka iiaku Alii Bi»roua i hai mni ai iaia, ia wa ua lawe koke ia «ku la oia i ka piko o ka maunn pohaku mamom eleele, a iluna hot 0 keknhi puu pohnku nui kiekie ota i hoo» kuu tho ai ia He*ana, a i kona wn i ku tho ai iluna o ka puu, wehe ao la oia i kana pa> ! hikaua a paa ma koua lima, a nnn» «ku la i hoi oia a puni ke kuahiwi, n tata e noho 1 nanea ana pla, aia hoi, nnueue ae la ktt mauna malalo ona a haaluln hoi ka mnuna holookoa a pau. Pohn mai ka pohaku ona ' pali a lele hilii no hoi na mnmala io n ia nei, a ia wa i hoomaka ne ai ka puu o nahaha liiin a hnule iho la oni ilnlo nou ka puu iho, akn, kahea koko ae ln oin i keia mau ! hu.iolelo imua o kana pahikaua, " K ka ene» mi ino auhea kou Unnk la ana," mahope o kana kainailio aua pela, ata hoi, ua hoi hou ae la no e like tnc kona mau, a o H«MOa ho» aia oia ko ku la iwnenakonu o ka puu pohoku mamom ine ka ike ole i kona wnhi e hele aku ai f no ka mea, ua aaki iho }« ka pouli eleele iloko oua wahi la. Hoomanao ae la oia i ka mea a ka Barona i oielo inai ai iaia i kona wa e paa ai iloko o ka «nana o ka pohaku eleele, om koon wa e lu ae ai i :ke one weli i na paia pohaku eleele a puni, aiaila, e ike aku no oia i ke ano o na pnia pohako o ua wahi la ana e ku ana, a e na»na ae hoi oia a puni i umikumamalu* ma* ! nawa, alaib, e ike no oia ī kekahi kui uuku 1 like ka nui me ke poo o ke kui-piue, a e komi oia ia mea.—Pela no oia i hana ai, a i kooa komi ana ako i ke poo o ke kui«pine, aia hoi, oaka mat la he puka akea, a mai ioko mai oU»la e alohi mai ana ka nani u ;ke guU a me ke daimaoa, koiuo aku U oia > iloko a ike hoi t k« oani o ua mea kinehmobi e waihoaoa maloko, hoomaoao ae ia oia ; i kii olelo a Mamiooa kana kumu, oka ninu guU keia i hooa ia oo na Uuaani makahiki 1 ekolu, a o ka waiwai hoi ia o loko o ka hia waiwai oka Hale Alii o Lodiora i ka nn | maikai ana ke apani eleele «ole aopanl ot»De no ka po. an , ' | *ku o u» u u ia i koo» *|anwi e hele^pi''

(ns!o»o o ia wahi n hiki ! kor»a ik€ ana aku i keknhi muliwai nui e kahe ana, la wa oia i unuhi ne ni i ka ipu enea nla a ka Bnrnna i hnawi mai ni iain, a kokuni ao h i ke ahi tnc Kn har>puka a/» i kekahi m.iu hwao'.eio a «Mammna i haa«*i mai ai iaia e h<K»pian#ao. n i ka \va ona e pnloai ana i ua n.nu huaoielo ik ata hoi. ike in ako ia ka maloo ana o ka wai o ka muliwai, n ike ia aku ia no boi kekahi uh n moe *na iloko o na akoakoa, o knna jajan nku la no ia ia mea, a wahi iho )n i knr<a kino, a maloko o ua uia ncj i ioaa ai kekahi iwi ioihi, a oia kana mea i unuhi ae a Jnvr rn»i rne ia, no ka rne», ua hahai ia j mai rni.t. oia ke ki oka puka keleawe na? j e moe ana malalo o na iwi o ke kumu o ka mu)iirai Nepo e kahe mai la mai ke kuahi\vi rnai o Aon a iloko o fce kai. (Aole i' pnu.) I