Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 7, 13 February 1869 — O na hana pono a ke kanaka, he kokua ia nona ke hele ma kahi loihi. [ARTICLE]

O na hana pono a ke kanaka, he kokua ia nona ke hele ma kahi loihi.

"O na hana pono a ke kanaka, he kokua ia nona ke hele ma kahi loihi." la'u i han« lele aku ai j ka malu hekuawa a ine ko'u hale i noho iho ai, a holo mai la ma ke ala« tiu> pali mauna. o ke alanui hoi ia e hiki ai i Luhaum. Kipa aku la ika hale ona ka* maainn a hooUipa maikai ia aku ln, noho iki iho la malaila a hui aku la me ko ke Akua poe haipuio, launa mau me lakou ma na hale halawai, a lawelawe iho la ma na hana pono me na kamaainu, ina iu mnu hana i nai ai na hoa'loha kupono. n oluolu hoi ka noho ana i keia aina makamaka ole, o ko ke kanaka hana ana i na hana pono, he hou'loha maikai ia nona ma ka aina malihini, a he mau la ko'u hooluolu ana malaila a haale!e iho ia nie kt* aloha i na kamnnina, a ho)o aku U i Molokui. Ka hiki ana i Molokai. Ma ka ihu o ka poti i lawe nku, owau a me ko'u innu knmaama, oia hoi ka mea i aiahulo C. Kalu a me kana wahine, i ka hiki ana i ko laua ho* me & hooiuoiu iho la, ia wa nae i launa nku m me na kainaaina, eia ka he poe Molemona keia, o ko'u i oku ln no in ia lakou, aole no i pau ko oukou kuhihewn mamua iho nei ikn poe i noho iho nei i Lana»? U ka pii mai la no ia o ka leo o kekahi mau wahine, n o ko'u hoopau no ia o ka'u olelo ana aku, oiai, he [n»; naaupo. Ua paa nne ko lakou wahi halepuie, n u& hoonohonoho ia na luiki 0 lakou. He Peresidena uhe maulunamalalo aku ona, a pe!a lakou e noho nei i keia wa ma Waiaiua, n»n ko Rev. W. \ueku kihapai i ke ahiaiii oia la, kani mai ana ka bele halawai Poakolu, a o ko'u hele aku la no n a hui aku la me na hoahanau, o D. Nrt}iela ka moa nana e nialnma in Apana, i k /u nana oua o na keiki ka liopa nui, aole hoi ni in.ikiPi, oia no nae ke kumukuln a koia poe ki'iki, ua mahalo au i kn hann maikai a keia kiiniukul.i, ua ao ia ma na pauku BaibaU n paantau i kela kpki kt ia keiki, mai ka hilii nke nui. la wa nae hanwi mai la kela i k.i paipai. a u ko'u paipai aku la no ia ma ka ke Akua oieio, u pau kn hala*v«i, o ka nui ki)kt* iho in no i.\, me he meu U he kaikauia a kaikuaana i haiwu pu la niai ī k* pupuu hookahi, a o kn lilo ae la no n me ho kim-iHĪna l.i. Ka niki «na i Haiawa. Mamua \ho o ko'u hiki nna i ko'u wnhi, hanwi mai la kekahi iuna o ka ekalesia o Haluwa ia u ka haiawai oia Sabati, n un ne aku no hoi nu e iike me Ka oielo n kn Haku i kann poe haum*n«. a » hoa-a ia ke kukui mui hahao oe malalo o ke poi, pela iho la »'iu i ae nku ni i ka hana i haawi ia inai in'u, ouu, ua holo ko Kahu i k.i Aiiphui iunnkahiko i Wailuku. I ke kakahiaka nui Sabati, holo nku In au mai ko'u wahi i moe ui, i ko'u holo malihini ana a hiki i Halawa, i ka nana ann he nina maikai, he inaikai no ka halepule, he lehu» lehu no nn imie e ku inai ana, i kn hiki ana 1 ko na kamaaina hale, hookipaia e Kane me ka oluolu, a hiki i ka hora pule, o ka hele aku la no ia, nui no kn poe i hele ae, a i ka'u hat ann aku i ka ke Akua olelo, a pau ka pule, o ka hookipa koke ia aku la no in e ui kamaainn, i ae aku kn hana ua mnkaukau inua ka papaaina, a o kn ai iho la no ia \ kt ke Akua pono, a oo ia ike pooo om ketm e h u akea aku nei ma keia manao i hai im maiuna. Ka ike ana ia Koolau o Alolokai. Ikn la 5 o Novemaha iho nei, holo pu maua me ReT. S. W. Nueku i Koolau o Molokai, oiai, e hele ana ia e kukulu i ka papaaina a ka Haku i l'elekunu, ia holo nna a kipa i ko KuaiU haie, hookipa oluolu īa maua eia, he mau hauinana no kana e ao ana ma ka olelo Beritania a ine na hana, ua mahalo ka maoao i kana mau hana i haawi mai ai ia maoa, a he inakamaka keia haole no k» poe e kipt ana i ona h. Mai la;ia aku a Kalaupapa, a mai laiia «ku a Kaiawao, kahi hoi e noho mai nei na makamaka o knkou i loohia e Wa nwi pake, i kt kipa ana i ko ka luna hale, oiii, he wa» hi okana no kekahi mea mai oia ka maua i la«re aku ai, he haoie makapo, i ka'u nana aku aeie i kupooo keia haole e ooho malaili e liialam* i keia poe, he nawiliwali ke kiuo. pniupalu hoi ka ike a ka uiaka, wa uo kekalii uua kupanaha, o Uona lawe ole i na ieu a uie na oupepa u ka poe nmi e noho «m i Kala«rao, a oa maua i iawe aku ua . maa )«ta la, a pela aku

| la vra i hoea mai ai oW. Uweieaiea a |hui iho la maua ma ia, i ka nana aku iaia ; uia mau no ia, he manao aloha waie no ka□a i haumni ai, a oia iho ia oo ka hope luna | ma kahi o Pelo haole i niake, he ewaiu dala ino ka maiama pela kaoa hai mai. Ua oui |no na mai e noho nei i Kaiawno. & e pau | ioa ana keia mau aioa no iakou peia ka o!eJio ia. oiai, ke haaieie nei kekahi poe ia Ka. j | iaupapa, u hele aku i kahi e, a ua lilo no ; jhoi ia mau aina i ka Papa Oia. a ke kaniuhu nei ka poe paiupalu i ka heie aku i kahi e. A haaieie iho la ia wahi, hoio aku la ma ke aianui e hiki ai i Waikoiu. a maiaiia kau j aku la maua n a ka waa. a holo aku ia i , ' Peīekunu, i ka hoio ana uku e kuku mai ; t ; aoa he mau puu, oia ka nu Apaua o Hau- j pu i ka wa i kaua ai o Kana me ua puu la, ' o ka Pepeekauiia ke'lii, peia mai ka kama- ! aina oieio, aia maiaila kekahi mau hoike o ! jka Kana mau hana kupua. ika pae ana , ii uka, ua nui no ke knkua a na kamnaina a j ! kipa aku la i ka hale, hui me na honhanau, ; ' he mau no na hana ina ia wahi, he wahi ke'ia e makem&ke ole ai ko ke kaona keiki ke , iuoho maiaila, o na mea nae o ke kino he j | nui ia mau mea, ka ai a me ka ia no hoi. 1 ka la Sapati ae, he uui no ka poe i hele mai i ka haiawai puie a i ka papaaina a ka ; Haku no hoi, maikai no na hana a po ia la, j i ke kakahiaka Poakahi, lialawai hou me na ;hoahonau, hookuu ia ka haiawai. I Hon 9, haaleie iho la ia Pelekunu, a huii \ i : j hoi aku ia ma kahi a mauu i hele mai ui, i | kau hou ma ka waa a ku no i Waikoiu, a , ; (<au aku ma na iio, a hoi uku ia tna ke aia j j o maua i hele mni ai, a hiki aku ia i ko j ; maua muu hoine ka oiuoiu no o na kino, i oiuoiu pu ka nianao, a o ka makainaka iho i ia ia ia e o'u mau hoa. na hana pono oia ; ka hoa iauna o kahi malihini ke heie." He | | mau Sabati ko'u i Kaiuaaha, ke kihapui ke- ( !ia i hooneie ia i ke kahu oie a i ka makua | i ole, ua ike no kakou i ka hanai ana o na ; : keiki makua ole, he honene, a he omino, a i 1 hokii, a pela aku, he anoai w:\ie no ka na i j wahi eiemakuie e hoopumehana nei. Ena ; I haipuie, e pule i ka Haku nona ke kihnpai e | j haawi mai i inakua a i knhu no keia pa hi- i ; pa, o komo m«i auanei nn iiio hae a hoopu- ; !ehu ia na hipa, oia kahi mea hai nku. ' ! Ika la lti o keia maiama e naue nei, haa- > ieie nku ln au ia Moiokai, a huii hoi mai la ; ;i ka Maiu Uiu, i ka hiki anu i Lahaina, e | (aia iike tnai ana na keiki na makua ika ! ■ hana a ka Haku, a ke hana nei ko ke Akua : ( Uhane i keia poe keiki a ke iaweiawe nei : i na hana, ua like paha keia ala ana me ka , 1 wa ia Hoapili ma e ola ana. Me ka mahuio. ! ; J. A. K. i