Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 19, 8 May 1869 — Page 3
| This text was transcribed by: | C. Ku'uleinani Laumauna |
| This work is dedicated to: | no Pikake, ku'u kamali'iwahine |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
AOLE I PAU LOA - No ka pau ole o na hana o ka halawai malama o ka Puali Kinai Ahi Helu 4. nolaila. na kauohaia na lala a pau o ia Ahi e halawai ae maloko o ko lakou hale. ma ka hora 7 o keia khiahi Poaono. Ia wa e hoopau ponoia na hana i koe aku.
@ Ma Honolulu i ka po Poakolu iho @ iho la kekahi pake, a i kona wa i @ ai e hoolewa, ua kauohaia mai kekahi kahunapule hoolepope e hele aku e @ o ka laweia ana aku o ke @@@ kupono e kanu. Ke manao nei makou, o ka hua keia o ka Ahiona hana ma@ o na pake. He poe makemake ole @@@@ i na hana haipule, a akahi no a ikeia @ @@@ @@@ ka ana mai.
MAI A IOANE ILIKINI MAI - Ua loaa mai @ makou ka Ioane Makini palapala. mai @ o na @ @@@ piha i na ululaau o kona aina, @@@@ o kona mau hoa Ilikini. Ke @ o @ oia i ka hana a ka Haku. aka. aole no paha na mea e hoole ana, aole @@@ @@@. Ua aikena, a ua pau io, aka. he lana la no kona manao i ka Haku. Pomaikai maoli no oia e hooikaika a hiki i ka hopena Ke aloha mai nei oia i na kanaka o Hawaii a pau i launa me ia.
O NA WAHINE ANEI KEKAHI MANA? - Aia ma kekahi @@@ o keia Mokupuni, ua @ o na hoahanau kane a wahine, kekahi mau manao pili i ka hooponopono @@@. A i ka manaoia ana nae, ma ka hapai ana, oia hoi, ua hapai lima na wahine. Pela no @@ i na ekalesia e ae ma Hawaii nei, he mana ko na wahine e hooponopono @@@ pu mai? Kai no o na kane ke poo o na wahine, a o ka mea hoio ia lakou, ua holo ia i na lala malalo iho o lakou.
No ka hiki ole mai e ke kuna "Kate @@@@" i ka wa kupono, a no ka mea hoi, aole @ e aua ka Lunakanawai a me na paahao ma kela, hana mamua o ka wa i hoopane mua ia ai, nolaila, i kulike ai me ka mea mau, e hoopanee hou ia ana paha ka Aha i maa la hou aku. Ma ko lono, ua lohe mai makou, ua pau aku ko Kona poe i Hilo i ka pule mua o ka hana, a ke noho la lakou ilaila malalo o na hoonui lilo o ke aupuni. Me he mea la, mamua o ka hiki ana aku o ka Aha, ua pau e he mau ualena kala ia lakou la.
KU MAI KE KUNA "KONA PAKEKE" - Ma ke kakahiaka Poaha iho nei, ku mai keia kuna mai kona mau awa ku mau mai ma Kona a me Kau. Ua ike iho makou maluna on a, i ke kau ana mai o kekahi mau mea kaulana o Kona. Ua lawe mai no hoi keia kuna i ua bena pulu, na alani, maia a pela aku.
-Aole nu hou maluna mai on a no ka wahine o ka lua. Aole hoi he mau olai i hooanueue iho e like me ka mea i manao wale ia no na lono.
-O na hoike o Kona. no ka hihia nui o ke kaula J. Kaona a me kona mau ukali, e kali ai ma Hilo no ka hiki aku o Kaona ino.
MAU LAKO GULA NO NA UKALI.-Ma ka lokomaikai o kekahi o ko makou makamaka pilipili loa aku iloko, i loaa mai ai ia makou ka lono, ua loaa mai nei i na ukali o ka Moi a me ka Alihikaua Nui, na lako aahu gula kawelu ma na kipphiwi. He mau mea hoonani a hookelakela loa aku i ko lakou mau hiohiona i ka la o ko lakou hookahakaha. Ua hoopauia na ano papale mua, a ma keia hope iho, he mau papale mahiole ko lakou e like me ke ano o na papale o na alii o ke alo ahi o Napoliona ma Paris. Nui ka hanohano ma peia. Owai la auanei ka mea nana e henehene mai ina e lino oukou? Aole.
HE HALE PAU AHI. - Ma ka hora elua paha o ka auina la Poalua iho nei, ua lohe mua ia aku ka bele o ka Helu 4 o kani-te mai ana, e hai ana oia he ahi ua ikeia. Ua emoole a puka koke na kaa wai ma na alanui e holo ana i kahi o ke ahi, aka, mahope o ka ho@ ana, ua lohe ia mai la aia mauka loa o Kunawai ke ahi. Aohe i pii na kaa wai ilaila e kinai ai. Mahalo no makou i ka eleu o na keiki o ke ahi a me ka lakou makaala. He mea ia e hooia mai ana i ko oukou miki ma ka oukou hana.
KE KEIKI ALII A VICTORIA.-Mamuli o na lono i hiki mai ma ko kakou nei mau kapakahi, o ke Keiki Alii puni makaikai honua a ka Moiwahine o Beritania Nui, oia o ke Lii Ka Mea Kiekie Duke o Edineboro, aia ma Nu Kilani, a ke holo mai nei paha i ka wa a kakou e nune nei. Ke kaliia nei oia iloko o na la pokole a hiki mai ianei. He mea hou no ia iloko o ko kakou wa e ola nei, ko kakou ike ana i kekahi keiki alii o ka mea e noho ana ma ke kalaunu o na Mokupuni o Beritania, e hele mai ana e makaikai ma na paia uliuli o ka aina kauoha a hooilina a Kamehameha. Malia e like me ke aloha iloko o ko kakou mau alii, pela no na makaainana e hoohalike aku ai.
KA BALUNA LELE.-Aia ma Nu Ioka kekahi haole Farani e hana nei i baluna lele, me ka manao e hoolele aku mai Nu Ioka a i Europa. O ka moku kahi o ka mea paahana e ku ana, ua kapa inoa ia. O ke kiekie o ka baluna, he 95 kapuai, a o ka poai puni o ua baluna la, he 150 kapuai, a he 120,000 kapuai paulino mabu e hoopihaia ai oia. O kahi i hookaawaleia o ka moku, ua lawa no oa ohua he kanalima a keu ae, me ka ai e lawa ai no lakou i na la he umi. O ua mea imi mea lele nei, ua haawi aku ia i na palapala kono i na luna pai pepa e holo pu me ia maluna o ua baluna la. O ka malama o Mei nei, ka wa i hoomaopopoia ai e hoolele ia. Pela ka hai ana mai a ka Nupepa a Wini o ka Poaono aku nei i hala. Ke lana nei ka manao e hooholo ponoia ka huakai hele ma ka lewa.
HOIKE KULA BERITANIA O KAUMAKAPILI.- Ma ka Poalima hope o keia malama o Mei, oia ka la 28, ma ka hora 9 o ke kakahiaka, e hoike ana ke Kula Kuokoa o Kaumakapili ma ka olelo haole, malalo o ke ao ana a Enoka Kalauao, i kokua ia e W. A. Kiha kona hanau mua. Nolaila, aole no makou e koi aku i ka lehulehu, aka. na ko oukou lono no ka naauao o ia kula e kono aku e hele ae e ike maka i pau kuhihewa. O i loa aku one ka pono, o ka hele ae o ka poe hoohuahua e wanana nei me na olelo hoohenehene, e ike, a e lohe no lakou iho.
MAU MAKUA HOOULUHUA.-I ke Sabati iho nei, hoi aku la kekahi mea hele pule a hiki ma kona home ma Kapuukolo, aia nae e uwe kapalili ana he wahi kaikamahine uuku nona na makahiki eha a elima paha. I kona hooluana ana iho, aohe kupono iki no ke kano oeoe mai, nolaila, pane okoa aku la i na makua e hoo@ mai i ke kaikamahine. Eia nae ka na makua, ke pakike mai. O ke kumu ka hoi o keia uwe loa, ua paniia na puka, a e ai nui ana, hookuu aku i ke keiki i waho e uwe ai i ka la. E naoa ae i keia hana a ke@a mau makua. Kai no he nui i ka mea e noho oluolu pu ai o ke keiki me na makua.
Heaha iho la ka pala a ke kaa lio i holo mai ai a kanu i ka puolu i piha i na m@a awaawa malalo o ka pa o ka Mekia Moehonua? I make ai paha, pela ka ike na aku, pela ka ike na iho. Auhea oe e ka mea lokoino wale i kou hoa, e nana aku ma Kekahuna 10:8; a ua maopopo no ke ko ia ana a keia, ua kolekole ko no-a. Aole no anei oe i noonoo, o ka la o ka Haku e haawi mai ai ia haawina maluna o na mea a pau loa, me he aihue la ; oiai o kahi hanu he mahu wale no. Aka, aole e ole ko ola loihi aku, aole la hoi i aie ia Milu. Loaa no hoi kau o ka lima-lepo ana iho la, ola ke ahiahi.
UA OKI E KA MEA EPA.-I kekahi la o ka pule i kunewa aku, ua laweia mai imua o ka Aha hookolokolo ma ke keena, elua mau hoike no kekahi waiwai, o ko laua mau ino o Kapule a me Kualapaa he mau elemakule laua ua hina na poo. I ka hoike ana o ua mau hoike la, ua hai laua e like me ka oiaio ole, e hai hewa ana i ka makahiki o kekahi mea a me ka make ana o kekahi, a e hoolilo ana i ka oiaio maluna o kekahi kanaka e, he kaikuaana. Ma ka ninau pono ia ana aku, ua hiki ole ke hoomaopopo mai i na olelo mua i paa iloko o ka buke. Ke papa nei i na hoike a pau e ike mai ana i ka hana a keia mau lauoho hina, mai hahai mai, o kaa auanei ka luahi maluna iho o ke kino.
HALE UINIHEPA O MR. HOLO.-Ua eliia iho nei ke kahua o ka hale uinihepa o Mr. Holo a me kana keiki ma na huina o na alanui Moi a me Papu, a ua loaa ke kumu kahi e ku iho ai. Ua hoonohoia i na pohaku uinihepa a ua kiekie ae maluna o ka lepo, a ke kau nei ua kua maluna iho. Mai ka aoao ma ke alanui Papu a hiki i ka pau ana oia alanaui Moi, oia hoi a mua mai o ka hale, he 106 kapuai. O ke kiekie he 26 kapuai, a elua hale maloko, a o ke kolu ka hale ilalo o ka lepo. E like ana paha ke kiekie me ka hale pohaku o Kapena Loke. O ke pili iho o luna o keia hale, he papa pohanku. Ina e holo pono ana na hana a ka poe hahau pohaku, alaila, e paa ana i loko o na la hope paha o Okatoba, a e kuaiia na lole ma ka malama Sepatemaba. E kuaiia na lole me ka make pono loa.
NO KANEOHE A ME NA WAHI E PILI ANA.-Mamuli o na lohe ua hiki ia makou ke hoike aku. Ua paa loa aenei o loko o ka luakini o Kaneohe i ka hana hou ia, mamuli o ke ahonui a me ka paupauaho ole o ke kahu ekalesia hou, kono komo kino ana aku e hanu.
-Ua hoomakaia he kula pake malaila, ma muli o ke alakai ana a Iosia Meemanu. Ua hookaawaleia i ekolu po kula o ka hebedoma ma ka hookahi hora kula o ka po hookahi. Ma ka la 5 o Aperila aku nei ka hoomaka ana a ke hoomauia mai nei no a hiki i keia wa. Ma na hua mua o ka olelo Hawaii lakou e aoia nei. Ke ikeia nei lakou e hele ana i na pule a me na Kula Sabati.
-Ke hoomaamaaia mai nei na makua a me na keiki o Kailua ma ke ao ana i ka himeni malalo o ka noho kumu ana o Iosepa Kaaia, ma ka ekolu la kula o ka pule, ma ka aku omilomilo o ka hebedoma, he hapawalu liilii hamani wale no. E loaa ana ka ma kuaaina o Kailua, he mau pupu kanioe, e kani honehone mai ana iloko o ka-liko o ka awapuhi.
-Ma ka apana o Kailua, he laiki ka mea kanu nuiia e kekahi pake nona ka nemo Aoi. Pehea na kanaka, kanu nui paha i ka ai a ka pake, a haalele i ke kanu kalo? Mai haalele paha i ka kakou ai.
PUHI RAMA MA MANOA.-Ma ke awawa uliuli o Manoa, ua loaa ia makou ka hewa e hai aku. I ka Poalua iho nei, ua hele aku kekahi mau kanaka ma ka hale o Hipa a me Koaehulukea e kuai rama ai i kapaia he "elemuhao." Ua maopopo paha i keia mau kanaka he puhi rama mau o Hipa, a nolaila hele aku ai laua me ke dala i loaa mai ai ka rama, a hoopii kanawai hoi i ka mea puhi rama a kuai rama. I ka hiki ana aku o ua mau kanaka nei me ka dala, ua hele o Hipa, aka, ua haawi e ia na dala ekolu i ka wahine a Hipa i mea e loaa mai ai ka rama. I ka hoi ana mai o Hipa, hoike aku la ka wahine i na dala ekolu, emoole a kua ana na omole ekolu imua o na kanaka, oiai ua hoihoi aku la kela. I ka lilo ana mai o na omole, ua loaa ke kumu e hoopii ai ia Hipa a me Koaehulukea no ke kuai rama. Ma ka Poaha iho nei, ua laweia mai laua imua o ka Aha Hoomalu, a ua hookolokoloia, a ua kau na hoopai ana a ke kanawai maluna o Hipa, he Elima haneri dala a me na koina. Auwe! aia ka he mea make iloko o ka mea puhi rama. Ua hookuu aku ka aha ia Koaeulukea, no ka hooili ana o Hipa maluna on a ihu na hewa a pau. Eia koke ae no ka ma Manoa ke puhi rama. E oki, o poohu auaei ka lae kahi ke pohue, e like me Hipa, o ke kino ka luahi. Awaawa.
HE KAHUNAPULE HOU.-Ma ke ku ana mai a ke "Comeia," ua holo mai kekahi kahunapule maluna on a, oia o Rev. S.S. Mitchell. He kahunapule oia no ka Papa Amerika i hoounaia i Suria ma Asia uuku. Malaila oia i oho ai, e ao aku i kela poe. He ewalu na malama o kona noho ana, aka no ka nawaliwali o kona oia kino, ua waiho aku i ke kihapai, a ua hele mai e imi i kona ola kino. Mai ka hikina loa mai oia a hiki i Kaleponi, holo loa mai ianei e hoao ai i na ea o Hawaii nei. Aia kana wahine ma Nu Ioka.
Maui.
Ma ka palapala mai a Z.K.P. Nani o Kaunakakai Molokai, ua ike iho makou aia ma kahi kokoke i ka huiia wai o ka Moi ua eliia he loi kalo. Ua kanuia na huli, a ke ulu mai nei, mai kona la i kanuia ai a hiki mai i keia manawa. He aina loi kalo ole keia mamua, aka no ka loaa ana o ka wai, ua hoopihaia keia loi, a eia ke ulu nei.
HOIKE KAI HUAKAI KULA SABATI.-Ma ka la 23 o Aperila, ua huiia na Kula Sabati mai Honomuni a hiki i Kawela a maloko o ka luakini o Kaluaaha. Ua hoike mai kela a me keia apana, e like me ka mea i ao ia. Ua ku no ma ke akamai ka mahuahua, a he eleu maoli no hoi. He mau pauku ninau Baibala, a he mau mele, a pela aku, na mea i ao ia, a ua ku no i ka mahaloia. Mahope he ahaaina, e hooluolu ai i na hoopo lewalewa. Holo pono na hana o keia wahi kuaaina.
Kauai.
KULA HAOLE O ANAHOLA.-E hoike ana ke kula haole kuokoa o Anahola a me Koolau malalo o ka hoonaauao ana a S.H. Haaheo, ke hiki aku i ka Poalima la 28 o Mei. E haawi ana hoi na makua mea keiki, he ahaaina ma ia la, no ka pomaikai o ka lehulehu a pau e hele mai ana. Nolaila, ke poloai holookoa ia aku nei na kupa o ka mokupuni kaili La a me na haumana kula haole e ae a pau o na mokupuni la, e hele ae e ikemaka i ke kula haole ma kahi i hai ia ae maluna. E naue ae e ka poe ike namnamu haole, e hoolaulea hoi i ke kahea a ke kumukula haole, a e nana iho a olelo, aia no he ike iloko o ka Hawaii.
NA MEA HOU O KE ALO ALII.
KA MOI KAPUAIWA.-Ua oluolu loa ke ola o ko kakou Lani Alii i keia wa. Ua ike mau ia oia e holoholo ana maluna o kona kaa lio. O kona luana ana a me kona hiolani ana, aia no malalo iho o ka malu olu o kona Hale ae-kai ma Waikiki-kai. I kekahi wa, ua holo loa aku oia ma Moanalua.
NA MOIWAHINE KANEMAKE. -Eia no na Moiwahine Kanemake o kakou ke ola oluolu mai nei. Ma kekahi Mau la aku i kunewa, ua hooluolu aku ka Moiwahine Emma Kaleleonalani ma Puuloa ; a o ka Moiwahine Hakaleleponi K. Kapakuhaili ma kona home mau.
KE KEIKI ALII. - Ma Niu Ka Mea Kiekie ke Keiki Alii Hawaii a Pelekane, kahi i hooluolu ai iaia iho i kekeahi mau la o ka hebedoma i hala aku. He oluolu maikai no kona ola.
KE'LII KIAAINA WAHINE. - Eia no ia ke ola nei ma ka oluolu, o ke kaumaha makua wale no paha ke kau nei maluna ona.
NA PUA ALII. - Elua wale no Pua Alii a makou e ike nei i keia mau la. Ke kamalei Pauahi a me ka Hon. D. Kalakaua. Ua hauoli makou i ka hoike aku, ke ao papa Kula Sabati nei ke Kamalei Haku Alii Pauahi ma Kawaiahao i kela a me keia Sabati. I ahonui oukou i ka luhi o na kupuna a me na makua o oukou.
NU HOU HOPE LOA.
Ma ka Poaha iho nei ku mai ka moku "Cambridge" e holoholo nei mawaena o kakou a me Kpalakiko. Maluna mai on a i loaa hou mai ai ia makou na nu hou elua la ke kaawale mai na nu hou mua mai nei ma ke "Cometa". Ke hoike aku nie makou i na nu hou no ka pomaikai o ko makou poe heluhelu.
Ma ka la 15 o Aperila, ua waiho hou aku ka Peresidena Kalani he mau inoa hou o ka poe ana i manao ai he kupono ke noho ma na oihana, imua o ka Ahaolelo nui.
O kekahi mau inoa mua a ka Peresidena i hookomo aku ai ma na la i hala, ua hooiaioia mai, a o kekahi poe, ua hoole loa mai ka A haolelo nui.
O ka mokuahi Kaua Amerika Huipuia "Ossipee," ua kauia ka Have o ka Adimarala Craven maluna on a, a ua lilo iho la ia i moku no ka Adimarala, a hiki hou mai kekahi moku e kaliia la.
O ka moku Kaua "Pensecola" a kakou i lohe wale iho nei e holo mai ana i Honolulu nei, ua hoounaia aku la i Mazalana, Mekiko.
O ke kapena mua iho nei o ka mokuahi "Idaho," ua pakika o ia ilalo ma ka pa alanui ma Portland, a ua haki kona wawae.
O na hihia mawaena o na Ilikini, me he mea la, e hooponoponoia ana e na (Quakers) Kueka ma Piladelapia, Indiana a me Balaumoa.
He hoomakaukau nui ma ke kulanakauhale o Newark, Ierese, no ka halawai o ka Aha Elele Kula Sabati malaila ke hiki aku i ka la 28 o Aperila.
Ua haawi mai ka Peresidena o ka Ahahui Ripuhalika o Irelani, oia o Ioane Mo@@a@ai (Mo@aty) ma ka waea olelo i ka mahalo ia Luna Ahaolelo Chandier o ka Ahaolelo nui o Amerika Huipuia, no kana haiolelo paipai Kaua ia Amerika me Enelani, no na mea e pili ana i ka hihia o ka "Alabama". Ina e komo o Enelani i ke kaua me Amerika Huipuia, a laila, e ala mai auanei o Irelani a kue ia Enelani. He iwakalua tausani ka nui o na haole Irelani, i haawi mai i ko lakou mahalo i ua Luna Ahaolelo la. Auwe! Aia ka he opukekeue iloko iho o ke aupuni Hui o Enelania me Irelani.
Ma ka la 19 o Aperila, ua pa mai kekahi makaoi Kona ikaika me ka ua i awili puia me na hua liilii a ke hekili, maluna o ke kulauakauhale holookoa a Sana Lui. He mau tausani mau puka aniani hale i hooheleleiia, a mahope iho haule makawalu iho la ka ua. Aole paha, he wahi hale e ku holookoa ana me kona hoopoino ole ia, ua uku wale ia ana no a pau e ka mea hoohelelei hale. O luna keia o na kaupaku hale, ua pau i ka akaaia.
O na koa pualu o Cuba, ke holo mama nei imua me ka nehe ole. Ke hoouna maluia nei na mea Kaua i Cuba. Mamua iho nei, ua hoounaia kekahi mau pu kuniahi kaua ma ke kahua kaua, i hoolako pono pu ia me na lako kaua a me na kanaka. Ma na lono i hiki hope ae, ua loheia, ua pae pono aku lakou a pau.
Ke loheia mai nei mai Canada mai, ua pii ae na wai o na muliwai a a-e maluna o na kapa wai, mamuli o ka ua nui ana, a me ka nee ana iho o na puu hau paa ma ia mau wahi.
He lono lauahea kai lohe waleia ae, ke hoomakaukau nei e kaua ikaika mawaena o na kipi a me na koa Sepania ma kahi kokoke i Remediosa, Cuba.
Ke haalele nei na kipi ia Trinidada, a ua ku ae na koa hou o Sepania, a he alualu aku koe i na kipi ma Pueto Principe.
Ma ka po o ka la 20 o Aperila, ua hookomo mai o Disraeli, he hoololi iloko o ka bila e hoopau ana i ka ukuia anao na kahunapule Irelani, mai ka waihona aku o ka lehulehu. I ka ninauia ana, ua hoka hou o Disraeli, ua haule ino loa. Okona haule elua ana keia.
Ua hoike aku ke Kuhina Waiwai o Sepania i ka Ahaolelo, ma kona koho ana, i na loaa no keia makahiki elua tausani miliona hapawalu.
Aohe i pau ke kaua o Paregua. O ka poe hoi i hookuu pio ia aku e na aupuni hui, ua komo aku lakou a hui me Lopeza, a ke kue mai la.
He wahi Moolelo pokole no ka holo
ANA AKU O KA "HOKUAO" I KA
Pae Aina o Nuuhiwa.
I ka la 4 o Maraki, ua holo aku ka "Hokuao." O Tenstroina, ke Kapena, i ka pae moku o Nuuhiwa, he 22 la ka holo ana a puka aku ; he 21 la ka holo ana iwaena o na mokupuni, a he 14 la ka hoi ana mai a i Honolulu. Ua like ia me na la he 55, a he 6241 mile ka holo ana o ka moku ma ia mau la.
He maikai ka makani, a oluolu ka holo ana. Aole he wahi pilikia, mai ka wa a makou i haalele iho ai ia Honolulu nei a hoi hou mai nei. He nani ko ke Akua loko maikai i ka moku a me kona poe a pau
UAHUNA.
O ka aina i ike mua ia e makou mahope iho o ka haalele ana ia Honolulu, o Uahuna no ia. I ke ahiahi o ka Poalima. i ka la 26 o Maraki, ka ike mua ana. He wahi mokupuni maikai keia. Aole nae he lehulehu na kanaka ; he eha haneri wale iho ka nui. Malaila no ko Laioha wahi i noho ai. A kakahiaka ae hiki ka moku i ke kahawai o Laioha, a holo mai la ia i ka moku, a launa aku a launa makou kekahi i kekahi. Loaa iaia kona mau leia, a paina pu me makou, a hoi aku ia. Manao iho la makou e hoi aku malaila, ma hope iho o ko makou halawai pu ana me Kauwealoha. A holo aku i
UAPOU.
I ka la 27 o Maraki, i ke awaka o ka la Poaono, hiki mai ka moku i Hakanahi, Uapou, kahi i noho ai o Kauwealoha in a, a holo aku la makou ma ka waapa i uka, a lele aku la i ke one o ke kahakai, hala@i pu me Kauwealoha, a uwe aloha aku a uwe alohan mai, pii ae la i ka hale. Malaila ka wahine a Kauwealoha a me ko laua ohua, a me ke Kahuna pope no Uapou, o Iosepa kona inoa. He haole oluolu ia. Aia ma Ewa, Oahu kona wahi i noho ai mamua. Liuliu iki, hio aku ke Kapena laua me Kauwealoha i ka moku, a holo aku a ku ma ke awa o Hakahekau.
He aina loihi o Uapou, ua oioi ma luna o na puu, he wanwan, he uliuli nae ke nana aku. Ua oleloia, he 1000 kanaka no Uapou mamua, a i keia wa, ua emi mai 369 kanaka wale no. He wahi Ekalesia no kakou malaila, he 14 hoahanau ; 3 hoahanau kanaka Hawaii, a he 11 kanaka Nuuhiwa. Aia ma Hakanahi, he Kulahanai no na kaikamahine, he S haumana no keia kula. He ekolu no kumu, o Kauwealoha, kana wahioe a me ka laua kaikamahine hanai, he 15 paha on a mau makahiki, a he kaikamahine Nuuhiwa no. He nui ke aloha o na haumana iaia. He kula maikai keia. Puipui a ikaika ke kino o na haumana ; aole mai, aole nawaliwali, he oluolu a noho malie, a he hoolohe i ka leo o na kumu. Noi ka olioli i ka launa ana me ia mau haumana.
Ma ke kakahiaka o ka la Sabati, i ka la 28 o Maraki, hele aku ia makou i Hakahekau no ka mea aia malaila ka lukini. He luakini maikai keia, he 21 kapuai ka loa, he 13 ka laula a 7 ke kiekie. He 48 paha ka nui o na mea a pau maloko o ka luakini ma ia la Sabati, a mawaho kekahi poe ; he poe Pope kekeahi a he poe pegana kekahi. Elua halawai, he Kula Sabati hoi. Ma ka halawai ahiahi ua malamaia ka Ahaaina a ka Haku, He 20 paha ka nui o ka poe i ai iho i ka berena, a i iau i ko ke kiaha. Olioli ka manao i ka launa aoa aku me Iesu ma kona papaina ; Oia pu me makou, he wahi ehia ia, a me he mea la he wahi kokoke ia i ka puka o ka lani. Pomaikai makou a pau ae la, hoi aku la me ka lana o ka manao i ka hale o Kauwealoha i Hakanohi.
HOIKE KULA. - Noa ka pule, a awakea he hoike Kulahanai Kaikamahine. Makaukau iki na haumana i ka Pi-a-pa, i ka heluhelu ana i ke Kauoha Hou, i ka Helukamalii, i ka Ui, i ka Pa, ko, li. Aole he makahiki okoa ka lakou noho ana ma ke kula, a ma keia hope aku, e hoonui ae i ko lakou ike a me ka naauao. Pau ae la ka pain awakea, a haipule pu makou, a hoi aku la i ka moku, a o Kauwealoha a me kona alii, o Makohi kona inoa, oia pu kekahi me makou, a holo aku la i ka mokupuni o
NUUHIWA.
O ka mokupuni nui keia o na mokupuni a pau o ka pae aina o Nuuhiwa ; he 17 mile ka loa, a he 10 mile ka laula. O ke awa ka moku kaulana
o KAIOHAE no ia.
He awa nui a maikai, he 30 haole, a he 100 kamaaina no keia wahi. Malaila ka hale o ke Kiaaina Farani a me ka Bihopa o ka Ekalesia Pope.
I ke kakahiaka o ka Poalua, i ka la 30 o Maraki, hiki ka moku i Kaiohae, a holo aku makou ma ka waapa iuka, a hiki ma ke kahakai, pii aela ma ka hale o ke Kiaaina. He Kiaaina hou keia, ua hoi aku ke Kiaaina kahiko i Farani, a pani ae keia i kona hakahaka. He Farani keia, a he haole oluolu. Hookipa mai la ia makou, a kamailio pu makou no na oihana Misionari, a no na mea e pili ana i ka Pae Aina o Nuuhiwa. Noi mai la i Misionari Hawaii e noho ma Kaiohae, a i ole malaila, i kekahi kahawai e ae ma ka mokupuni o Nuuhiwa. A pau ae la ko makou kukakuka pu ana, haawi aku la i ka mahaloia, a aloha iaia, a hoi mai. Hele aku la makou a makaikai i ka papu, i ka hale i waihoia ai na mea kaua, a i na mea e ae o ke kulanakauhale. Halawai pu a launa me na haole o kela ano keia ano. Launa hoi me ke alii wahine Elizabeta Waikahu kona inoa. He wahine haipule Katolika ia. Aia kona hale ma kahi i hanauia ai o Rev. H. H. Pareka, ke kahu o ka Ekalesia mua o Honolulu. Hele aku la hoi i ka hale o ka poe wahine Virigini ; he 3 Virgini malaila, hookipa mai la lakou ia makou, a hoike mai la i ka hale kula, hale noho, luakini a me na hale e ae. He maemae, he maikai, a he nani na hale a pau a me ka pa hale. He hale hou ka luakini, ua oleloia, he 18,000 dala ka lilo a paa ia. I na makahiki mamua aku, he 200 haumana no keia kula, a i keia wa, ua emi loa, he 20 wale no haumana. Heaha la ke kumu o keia emi ana wahi a'u, i kekahi Virgini. No ka lauwili wale o na makua, wahi ana. Pau ae la ia. Mahalo aku la makou ia lakou, a aloha aku, a hoi i ka waapa, a holo aku i ka moku. He la keia a makou i hoomanao nui ai me ka olioli. A ma ka hola 5, haalele aku i ka mokupuni o Nuuhiwa, a holo aku i Uahuna a kakahiaka o ka Poaha, i ka la 1 o Aperila, ku malaila.
(Aole i pau.)
MAKE.
Apr. 5. ma Kalauao, Ewa, make o Kupau k.
" 8, ma Aiea " " Namakoi k.
" 12, ma Kal@ " " Kanehaku w.
" 15, malaila no " " Kaumawaleo w.
DALTON & BLAUVELT,
NA MEA HANA NOHO LIO A ME NA ILI KAA, hoonani kaa a lio kona mau ano a pau. O ka noho @ Kaleponi, e nana aku no me ka make pono loa. I oi ae ke emi mamua o na kumukuai e ae ma Honolulu nei. Na kaula keehi, na laau noho a me na ili noho lio waiho mau nei ma ko maua mau lima. Aia ko maua Halekuai ma ka aoao makai o ke Alanui Moi, ma Ewa iho o ka Hale Hotele Revere. (Honolulu, Mei 8. 1869.) 388-tf
REMOVAL.
THE UNDERSIGNED RESPECTFULLY gives notice that he has removed to king street. Two doors down from Cstle and Cookes where he will continu in the buissnes of BUILDING ADN REPAIRING ALL KINDS OF WAGONS CARRIAGES, & C.
Orders solidest and attended to with promptness charges moderate.
M. BENFIELD
M. BENFIELD (BENEFILA),
MEA HANA KAA A AMARA HOI
UA MAKAUKAU AU E HANA I KA kaa nahaha, e kapili hoi i na Kaa hou, kapili kamaa lio a me na hana Amara a pau, no ka uku haahaa a emi kupono hoi. Hale Hana, Helu 76, ma Alanui Alii, Honolulu. Aoao mauka o Polelewa. Ekolu puka mai kahi aku o Kakela me Kuke.
OLELO HOOLAHA.
E IKE amanei na ano kanaka a pau loa, ke nana mai ma keia hoolaha, o na mea holoholona a pau loa, e hele ana maluna o kuu aina a@@@, o Makahuna ka inoa, e waiho ana mawaena o Wailuku a me Hamakuapoko, ua kapu no na ano holoholona a pau, aole e hele hou ma na ano holoholona a paa, aole e hele hou ma ia aina mai keia la aku, o uku oia no ka poina a poho ou, he $1.25 no ka holoholona hookahi. Aia no ia Barenabe Kekua na hooponopono ana a pau, a oia no ka hana. KANEHAILUA.
Kapaa, Kailua, Aper 24, 1869. 387-tf*
OLELO HOOLAHA.
E IKE ana nei na kanaka a pau a me na haole, na Pake me na Pukiki, na mea hoi a pau a me maloko o keia aupuni, o maua o na mea ka inoa malalo nei, ka hoolaha aku mai maua i ko maua aoao kuai ma Pelehu-iki a me na kukana e wahi ana ma Pu@@@ nui, Kula, Maui, ua kapu, aole e hele wale na holoholona maluna o ua mau aina la i haiia ae la maluna, oia ka Bipi, lio, hoki, miul, hipa, kao a me na puaa. Ina o ka Bipi, lio, hoki a me ka miula, he $1.00 no ke poo hookahi a no ka hipa, kao, puaa, he hapalua no ke poo hokahi. A ina o ka mea kue i keia olelo hoolaha i haiia ae la maluna, e hopuia no e maua, a o ka @@@ paha a maua e waiho aku ai, a e laweia i ka pa Aupuni.
D. M. MAKULU KAPONO.
D.S. SOLOMONA KAPONO.
KULA, MAUI, Aper @@, 1869. @
S. B. DOLE.
LOIO.
Keena maluna ae o ke @@@@.
@
J. D. BALAI.
LOIO.
Keena oihana ma ka Hale Hookolokolo, Honolulu @
KALE N. SPENCER HANALE MCFARLANE OPIO
C.N. SPENCER MA
NA KOMISINA KALEPA.
E LOAA MAI ANA NO IA MAU A NA MEA i hoounaia mai o na Mea Ulu o keia mau Mokupuni e like me na Ili Bipi, Ili Kao, Kope, Pepeiao Laau, Pulu, Ko-paa a me na hua ai e ae, a e hooliloia no ke kumukuai pomaika oa. E kuaiia na waiwai a hoounaia aku e like me ke kauoha.
344-1yr
HALE HUMUHUMU LOLE!!
KE HOOLAHA AKU NEI KA MEA NONA KA INOA malalo iho, i ka lehulehu, ua makaukau uia e humuhumu a a okioki i na ano loloe kane a pau e like me ke an o Nu Hoa loa i khiki a e like hoi me ka makaekamek o ka mea nona ka lile ma kou Hale Humuhumu lile ma lani hoelle hononolulu. E malama mau ana ho hoi au i ua lole Apa a pau o kela a me keia ano Nu hou maikai loa..
KEONI TELA (J NO. AYLETT.)
HALEKUAI HOU!!
MA KA HALEKUAI KAMAA MA KOLOA, KAUAI, ua makaukau ka mea nona ka inoa malalo iho, e kuai aku ma ke kumukuai makepono loa ma ke @@@, i na noho lio, kauhawaha, no kamaa buti, na kamaa haahaa, na mea hana a me na ano a pau o kela a me keia he nui loa, pau ole i ka helu aku. E hele kino mai, a ike auanei.
G.S. PINKHAM
Koloa, Kauai, March 4, 1869. 340-3m
HALEKUAI MAKEPONO!
UA WEHE AE NEI AU I KA HALEKUAI O UILAMA LAIANA, ma Alanui Maunakea, aia malaila e loaa ai na lole a pau o keia ano kela ano, a e kuai manuahi aku no au, me na "@@@@, hele a o Paliuli."
Honolulu, Mar 20, 1869. (381-3m) A.SINGER
HOKI NALOWALE!
UA nalowale kuu Hoki ma Waimea, i ka malama o Sepatemaba 1868. He Hoki )@@@@ apowa, a ua kuniia i ka hao @@@ ma ka uha hope akau. He ano @@ no nae kona a @@@ i ka eleele, ke hoihi kona hele ana ma na kula uliuli. O ka mea nona e hoike pono mai ia'u i kahi e holo nei, a na'u no e kii aku, a e uku no au i ka mea hai mai i Hookahi Dala maikai, a o ka mea i @@@ pono mai a loaa au ma Holualoa, Kona Akau, e uku pono ai aku au iaia i na Dala Maikai @@, $@@@. AH@ (Pake.)
Maraki 27, 1869.
HALE HOOMOA PALAOA PAIONIA
KE KONO AKU NEI KA MEA NONA ka inoa malalo iho i na kamaaina a pau o Honolulu a me ka lehulehu a pau, ua @@@@ ae nei oia i ka "Hale Hoomoa Palaoa Paionia" o Mr. F @@@@ iho nei mamua, e ku nei ma Alanui Moi, malaila oia e lawelawe hou ai i ka hana hoomoa palaoa. E hoomaka ana oia mai ka Poaha aku, Ma@=raki 18. Ua oluolu pu hoi oia, e ike i kona mau hoaloha a me ka poe i kuai mau me ia i ka wa i hala. E loaa no na mea Ono a me na Pai hou i keia a me kela la.
G. WILHELM.
Honolulu, Mar 27, 1869
OLELO HOOLAHA
O NA MEA holoholona a pau o kela ano keia ano, e holo ana maluna o k@ aku nei, e lawe aku mamua ae o ka la 1 o Iune 186@. Ke papa pau aku nei au i na kanaka a pau, aole e hele wale maluna o ua mau aina la mai kela la aku a hiki i ka la 1 o Iune @ hiki mai ana, me ka palapala ae ole mai a'u aku.
385-4t GEO. M. COFFIN (Keoki Kupa)
HALE MU!
HALE KUAI MEA AI!
HE OLUOLU LOA KE KUAI ANA O NA mea ai ma keia hale, i lohe oukou e na makamaka Hawaii a pau!
RAIKI no Waimea, Kauai mai,
PALAOA maikai loa,
KAMANO io ula no Keamolewa mai
BIPI uaho no Kaleponi mai,
KOPA keokeo – KOPA ulaula,
AILA Honua! AILA Kohola,
KOPE – PAAKAI,
AI no na Lio a me na Moa
Na mea ono he nui wale o kela ano keia ano.
PIA NO HAWAII MAI,
PIA AI -
A he nui loa no na mea ai maikai e ae.
Nolaila la ea, e na makamaka, e hele mai no me kahi dal e ike maka no oukou i keia mau mea i halia ae la maluna.
Me ka mahalo,
I. BATALETA.
370-3ms
MEA HOU!
Hookahi Tausani Dala Makana
I hoohoihoi ia ai.
KA MEA HOOMAU
HANA KULOKO HAWAII NEI.
$1,000!!
Ma keia mea, ke haawi nei au i Hookahi Tausani Dala, he mea uku kaulele e hoohoihoi ai i ka mahiai ia ana o na PULUPULU SI AILANA ma keia Pae Aina. Penei ke ano
1-I ke kanaka maoli, a haole paha, i oi ke kanu ana i ka Pulupuli Si Ailana iloko o ka makahiki 1869, a i loaa hoi na paona na paona Pulupulu. aole i emi iho malalo paona me ka hua no, a e haawi no ana i ka uku kaulele
ELIMA HANERI DALA MA KE GULA!
($500.00!)
2-I ke kanaka maoli a haole paha, ka lua hoi o na mea i hooulu @ i ka Pulupulu Si Ailana i loko o ka makahiki 1869, i emi ole iho malalo o 21,000 paona, me ka hua no - e haawi no au i uku kaulele,
EKOLU HANERI DALA MA KE GULA!
($300.00!)
3-I ke kanaka maoli a haole paha, ke kohu hoi o na mea hooulu nui i ka Pulupulu Si Ailana iloko o ka makahiki 1869 i emi ole iho malalo o 16,000 me ka hua no - E haawi no au aku kaulele.
ELUA HANERI DALA MA KE GULA
($200.00)
O na kumu nui wale no i haawiia ai keia mau makana maluna, a i wehe akea ia ai @ i na mea a paa, no ka P@ wale no i @ Hawaii nei,-A no ka Pulupulu Si Ailana ana hoi ka makani e haawiia ai; a e kuai hoopaki ia no e ka mea nona ka mea malalo nei me ke Kumukuai Kiekie. O ka manao mai ka mea nana e haawi nei na uku kaulele, i mea e mahiai pono ia ai a ulu ka Pulupulu o ka makahiki 1869 - Aole e kuai ia kekahi hapa oia mea ma ka poe e ae.
Ina he ano kanalua, e ninau @@@@ mai no i ka oialo.
E waihoia keia uku makana a hiki i ka la 31 o Dek. 1869, oia ka wa e weheia ai. (350-3t) H. M. WINI.
HALE PAI KII!
AIA KOU HALE PAI KII MA
MONIKAHAAE,
Mawena o ka HALEKUAI RIPI a me ka HALEKUAI MEA Ale S. SAVIOUR ma ke Alanai papu. He emi kkoa ke kumu kuai o na KII. H.L. KEIKI (CHASE.)
310-1Y Mea Pai Kii.
OLELO HOOLAHA.
E IKE ananei na kanaka a pau o kela ano keia ano, na kanaka maoli, na haole, na pake, na pukiki a pela aku, owau o C. M. Laa, ke kane mare a
Mrs. KALUNA,
no Hauula, Koolauloa, Oahu, ke papa aku nei au ia oukou a pau, mai hoaie mai oukou iaia, aole hoi e haawi i kekahi @@@ o ko oukou waiwai nona, oiai ua hele aku ia mamuli o kona makemake, a ua haalele mai ia'u, nolaila, e hoomanao oukou i keia leo papa, a e kukau iho ia mea mea ma ka papa o ka oukou naau. A ina e hoaie mai ana oukou iaia, alaila, maluna no ona ko oukou poho, aole au e hokaa ana i kona mau aie mai keia la aku. C. M. LAU
Kahuku, Koolauloa, APER 30, 1869 387-4t
OLELO HOOLAHA!
E IKE AUANEI OUKOU A PAU LOA, ka poe e nana mai ana i keia Olelo Hoolaha, ua haalele mai o
KALEOHANO,
ka'u kane mare ka'u, a ua hele aku keia me ka wahine @@@@@@ a hiki i keia la a'u e hoolaha nei. Aole no ona malama ia'u ma na pono kino. Nolaila, ke kokua aku nei au ia oe e kuu kane mare mai ka wa pukeo wale, ka mea no hoi nana i hana ino iho i keia kino, e hoi mai oe e noho pu kaua, @ @@@ aku nana mai. a o ka make ko kaua mea e kaawale ai. A ina e hoi ole mai oe me a'u, e hoopii no au ma ke Kanawai. hookaawale i ko kaua berita mare. Ke ku nei au e hele ma na halekuai a pau e aie ai, a e ohi i ka mea a ko'u naau e iini ai, me ke kakauia ma kou inoa, a nau no ka hookaa ana.
Mrs. POHAKUKINI
Kawaihae-uka, Hawaii, Aper. 2, 1869. 386-3ts