Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 24, 12 June 1869 — He Palapala Hoike hana mawaena O NA PAKE MA KA MOKUPUNI o Oahu, na S. P. Ahiona. [ARTICLE]

He Palapala Hoike hana mawaena O NA PAKE MA KA MOKUPUNI o Oahu, na S. P. Ahiona.

No KE KAAPL"M ANA 1 KA MoKUPUNI O Oahi' a me ka kk Akua HANA. Ma keia hele kaapuni ai:a a'u, ua ike maka 110 au, he mokupuni niaikai o Oahu ma ka he!e kaapuni ana. Ua hoomannwanui no au i na hana iloko o keia mnu la i halu, oiai. mai ka la 51 a hiki i ka la :23. ua like ia me 3 la okoa, uka, he eono halawai haiolelo pake, a i»e umikumamakahi iiaiolelo liawaii a ? u i hapai ai, n»e ka manualii i na haiolelo pokole ekolu nia ka oielo hipana. Al<a nae hoi, ua aie nui loa au i kuu mau hoa aina a me na Kahu Eka!esia, a i na kumu hoi o ke Kulanui o Waialua, i na makamaka haole a me na makamaka kanaka hoi, 110 ko hkou hookipa maikai ana i ka hikou wahi maliiiini nei. ile poe heahea no me ka leo aloha, nolaila, ua kupouo ole kela inoa kahiko i kapaia ai keia mokupuni, he "Oahu maka ewaewa," eia ka pono, he "Oahu waha heahea." Mar '30.—Ma Ilonolulu au, a hele nku no lioi ma na kauhale o na pake, e launa hou ai me lakou, me ka hoala aku i ko Inkou naau noho nauea no ka hana a ka Ilaku. Mar 31.—Ma keia kakahiaka, komo aku au ma ka Halepaahao o Kawa, e launa pn ni me na pake e manaoia ana e li mn kekahi mau la koke ae. Ua kuka nui au me lakou no ka pono o ko lakou mau uhane, a no ka mea hoi, elua wale no pake i manaoia e li ia ana, eia nae, ua hui pu no na pake elima ma ko makou halawai ana. Ma ke ahiahi, mamuli o ke kauoha ia ana mai o'u e llcv. A. O. Porcbe, nolaila, ua hele aku e nialama i ko lakou halawai Poakolu, maloko o ke keena halawai o Kaumakapili. Apr I.—Komo hou aku no i Kawa, no na uhane elua e kokoke ana e haalele mai i ko laua kino, no ko laua pono e hele aku ai i kela ao. Apr :2. —Ma keia kakahiaka, hele hou no wau ma Kawa, e kukakuka me na pake e kokoke ana e halawai aku me ka la hope o ko laua ol.i kino ana. Ua nui no ko'u manaolana i ko laua ano haipule oiaio, me ka paulele ana hoi maluna o lesu. Ma ke ahiahi ana iho, launa aku no me na pake ma ke kaonn, me ke ao mau aku no hoi ia lakou i na oielo e oia ai o ka uhnne. Mn keia ahiahi no hoi, ua komo aku no au e makaikai i na haie hula haole no na pake a Mr. Dunscomb & Mr Tucker. Ua maikai no ka laua no aaa i na hanmana, me ka hooinanawanui no hoi i ka hana. Apr 3.—Ua lilo kein )a i la no'u e hele kaapuni ai ma na hale kuai, hale inu ki, kuai mea uiu & me na hale paahana, e paipai nui ai i na pake no ka haiawai pule i ke ahiahi o ka ia apopo. Ua kiii mai i keia la o Meemano, (kumu kula no na pake ma Kaneohe i manaoia) he 19 buke kumu mua no kana mau haumana pake, a peia no hoi o Rev. P. W. Kaawa, he elele kana i hoouna mai me ka lela pu no, i mau bukc kumu mua no hoi no na pake ma Kuaioa. Ua haawi aku no au i na buke e like ka nui me ka laua i makemake ai. Ke mahalo aku noi ko'u naau i ko laua makaala, e alakai ana i ko laua mau makamnka pnke malaiia, e ike i ka pono iioko o ka Haku. A ke fena nei kpu manao, e holopono nina ka laue haiKi, a na luna mai e hiawi ia laua i ka uku make pono ioa. Apr 4.—Ma ke t\oi ia ann mai e Rtv. 11. H. Pareka, ua lilo ia'u ka paipai ana no ke Kula Sabati o Kawaiahao, ma ia ia Sal>3tii. Ma ke aliiahi, komo hou uku uo wau

ma Kiiwn. e iaumi I'.ou ai wo na pake e i kokoke aua e hookuia na hooj>ai ana n ke kanawai maluna o ko taua imu kino i holaokoa. O ko iaua Sabili hope no hoi keia ma keia 20. He nui no na «;ea a'u i weheweiie aku ai imua o laua, me i kuu ninaninau 3ku no hoi ia Uua no ko, iaua ma«3o no ka inr»ke, oa hai mai no hoi laua, 4i aohe no o maua minamina * keia inau kino no ka haule ana i ka make. aka, ke makau nei nae maua, 0 iiau!e ko maua niau uhane iioko o Gehena."i L.i kuhikuhi aku 110 lioi au ia laua, e lana ko !aua mau manao ma 0 Icsj Kri<lo la. aiaila poniaikni. A pela no fiOi kuu ao ana &ku i ko lauu mau Ihki paahao. uo ka hilmai ana aku maluna o ke Akua, oiaio iioko o ka lani. A j«au ae !a kuu; kukaUuka nna me \akou, alaila, hele aku , la au e malama i ka pule no na pake; paahana u me na lapana nialaila. e haij !aku ai ia lakou i ka olelo oiaio no keolnj ' mau loa. j 1 O Paulo Akiina hoi, (pake hoaiianau oj ; ka aoao ua komo pu oia me a'u i| ; keia la maloko o K&wa. O ke kumu) nae o kuu konoann iaia e komo pu maua.| ; no kona mea ana mai ia'u i kekahi rr;auj ; la mamua aku, me ka i ana mai. nana noj ka a me kana kumu o Petero (Kahuna! Kaloiika Iloma) i hoohulihuli a huli na pake nia ko laua aoao. No ia lohe ana ! o'u, i iho !a an. lie mea kupana'ia, oiai, jowiiu wale no ka mea e komo mau nei j ma Kawa i ke!a a me keia la, e ao mau I ana i na pake i hoaheaia no ka pepehi | kanaka ; a ownu no ko lakou hoa kuka, a lioa haipule pu hoi i pono ni ko lakou mau uhane. A o I!ev. Petero, Kahuna 0 ka aoao Pope hoi, ua ike no au i kona ! inoa iloko o ka buke inoa o ka poe hele j makaikai iloko o Kawa ; a me he mea la | hoi, ua hookahi wale no paha kona ko- | mo ana maluila, a kamaiiio ai me na paa--1 hao i kela u me keia pule. Ua ninani- | nau aku no hoi au i na pake i ka lianu |ana a Petero a me Paulo Alama ; a i maij no lakou, Hc hele mni no akamailio po-i kole wale mai 110 ia makou, me ke kauI oha mai no hoi e pule in Mariu, a e ku- ! hikuhi ka i ke kea, aka, aohe nae makou 1 makemake aku i ka laua mau olelo. Ua 1 hai aku no au iu P. Alama pela. Aka,l iaia nae e knena ana na iaua i hoohuli ii na pake, nolaila, aole oia i hoolohe mai i| ka'u mau olelo aku. Lonoi aku 110 hoi| au iaia e komo pu inaua ma Kawa e ha-| na pu ai, i akaka ai, ma ka aoao hea ke-| ia mau pake. Ilnpai mua nu i ka hala-l wai pule no na pake paahao hana a me na lupana ; he himeni, he pule a me ka lniiolelo ma na olelo lehulehu. O Paulo! Alamu no kekahi i noho pu niai iloko 0! ko makou wa halawai. A pau ia, hapaii no au i ka halawai ana me ua pake i ho-: ahewaia no ka pepehi kanaka, maloko o ke Keena Oihana 0 ka Luna Paahao ; a: 0 ua P. Aioma nei no kekahi i launa p«r mai me makou ia manawa. la'u no hoi e paipai ana ia lakou e hooikaika i ka pu- ; le i ke Akua ma ka inoa o lesu, e mihi i ke Akua no na hewa i hana ia; me kuu ; . ao aku no hoi ia lakou i na pauku olelo ■ maikai iloko o ka buke Kauoha liou ; a| me kuu ao pu aku no hoi ia lakou, e no-j ho me ke kupaa ma ka pono, a e mauao-; io hoi, aole e puui i na hoomana e ae, e: kii hoowalewale mai ana ia iakou, o ha-i ule hou auanei iloko o ka hewa. Aka,| ua pane poloiei mai iakou me ka hooka-j mani ole, "Aole no o makou manaoi! kekahi mea e ae, o ka lokomaikai wale: no o ke Akua a me ke Kalahala o lesu, \ oia wale no ko makou manaoiaua ; a kc| !itlinti nui nei no hoi makou i na ole!u| maikai a ke Akua iloko o Kana Baibaia| llemoieie, me ka manaoio maoli; ke ku-1, paa uei no i»oi makou ma keia pono, me{ ka ae ole aku mamuli o na hoowaiewaleh e hoomaaiea mai ana, eia ka pono, a eia 11 ke oia. n j Ma keia »uau mea, ua akaka io, ua manaeio iakou i ke Akua oiaio, a na kaii Baibaia no lakou i hoohuii, aolu naka' aoao Kaloiika Roma hoomana Baibaia'i oie hoi. j Mahope o kuu kukakuka pu ana meli iakou m> ka pono o ko lakou mau uhane,! ; ua kukuii makou a pau loa, a puie aka la 1 makou i ke Akua ; a o ua P. Aiama nei no kekahi i kukuii pn me makou. : t A pau ae fa ko makou lioomaikai ana li 1 ke Akua, haaieie iho la maua ia Knwa,a hoi aku la, me ke komo paha o ka ma-: * nno hoomaopopo iioko o Alama, aoie kaj ( i huii keia poe pake ma ka aoao pope, a'j oiai uu ike maka oia i ke ano o na pake i

nme ko hkou mau uunao. Ua hoi ua P. Aluua nei me ka piha o kona- man heklwlena i ka hoka nui. in-* kona kaen-t nuiii ana, " na m:n:3 me K»;v. !Vtcro i hoohuH na pake a huli ma ko niakou au~ ao." Pelaka ī I kc ahiahi loa ana iho. hahwai pulo pskc ma kahi mau. Ile knnahiku a hc kauawalu paha ka nui o na j>.ikc i akoakoa mai maloko o >a anaina hoom.ifUi, me ka hauoli nut hoi no r.a hana n.aikai a ka Haku. Apr 3.—Ma ko kakahiaka o keu la, ua koino hou aku no ati iloko o Kawa, e haiawai |>u ai me na pake i manaoia e ti ia ana i keia Poahma. Ua niuaninau uo au ia laua no ko iaua manao i ka make, aka, ua pane mai no laua me ka )eo o!u--oln no, "Aole no o maua manuo malaila, aka, ke hilinai nui uei maua ma o lcsu la, i pakele aī ko mau uhane uu na he\va he lehulehu a mnua i hana ai ma keia ao.'' Ma keia la no. ua launa eku au me ka Aha ilala wai Hcbeth»(na no na Misi<uiari I haole ma ka hale halawai ma Poleiewa, ; uo ka hoike hana htbedoma a me ka lmi- ; pule. La nani ko m&kou malama ana i | keia halawai ma kela a me keia Poakahi, ;no ponouhane iloko oke aupum oka llaku. I kekahi mau hora kaawale no o keia la ? ua launa nui aku no au me na pako o keia kaonn, e kuka pu ai no ka makemake o ke Akua. I Ika po ana iho, hele nku au ame ii | pake kalepa ma Kawaialiao, no ka haln- | wai pule mahina hou malailn. Ia Rev. : 11. U.'namu ka malama ana i ka halawai 0 ia ahiahi. Ua hai mai no oia ia mokou 1 kekahi mau mea e pili ana i na hana Kuwahookoke Akua aupuni inalaila. Ua noi mai no hoi oia ia'u, e hlo ia'u ka I hai ana aku imua o ke anaina no na mea 'e pili ana ina hona Kuloko. Ua hoike- | ike iki no na mea e pili ana no kuu kaa- : puni ana aku nei i ka mokupuni o Oaliu ; nei a me na manao paipai e ae e pili ana no na hana Kuloko. A pau ka'u, he ole|lo paipai na kekahi kanaka o Maikoui|siu, ma kona olelo ponoi no, u na Uinaj mu i mahele mai ma ka olelo Hawuii, a i ua nui ka hauoli o ke anaina. ; Apr 6.— Ma keia kakahinka, kipa mai la o I!ev. E. Kekoa o Kahana,a me Hev. H. Kauaihilo, o Hauh, a me Mr. Kahelemouna hoi, he haiolelo oia no Waihee, Maui. Uu kipa mai lakou e ike ia'u a me ko'u ohana. Liuliu iki no ko makou launa ana, alaila, nonoi aku la au ia lakou e komo pu makou ma Kawa, oiai ua hiki mai ko'u hora e komo aku ai. Ua oluolu no hoi lokou e hele pu makou. A halawai pu uo hui makou me na pake e mnnao ia ana e li a me ko laua mou hoa paahao. la'u no ke kiika mua ana me lakou ma na mea pono o ka uhane. Pau hoi ka'u, lilo hoi ia Mr, Kekoa a me Mr. Kauaihilo kekahi mau ninaniuau anai a lakou ina na mea e pili ana i ka ke Akua olelo, a ua paue mai no hikou mc ka uuikaukau. No keia nua, ua lana nui ko makou manao no lakou, ua makaukuu io lakou no ke aupuni o ka Haku. I ka pau ana o ka makou kukakuka pu ana me lakou, ua kukuli makou a f>au ilalo; a lilo ia Mr. Kekoa o me Kahelemaunh na pule, a lioi aku la makou me ka maluhia. Hora 10, hele nui makou i ka halawai mahina no na Misionari Kuloko o ka tnokupuni o Oahu nei, maloko o ke Keena oka Papa Hawaii ma Kowaiahao. Ua hiki mai ua Kahu Ekalesia a me na Ilaiolelo a pau loa, aka, koe nae ke Kahu a Waianae a ene Waialua. Ua launa roai no hoi o Mr. S. Kahelemauna a me Aea 1 keia hana. Ekolu hora n oi ko makou halawai pu ana no ka haipule, me ka hoikeike hoi o kela Kahu keia Kahu, no ka holo a holo a holo ole hoi o na hana o ke aupuni o ke Akua iloko o kona kihapai iho. Hoike mai no hoi o Itev. O. H. Kulika no na mea e pili ana i ke Kuianui o Waia~ lua ; a o Rev. L. 11. Kulika hoi, no ka hoike ana i ke kihapai haole o Kaukeaiio: a ia'u hoi no ka hoikeana i ke kihapai o na pake ma ka mokupuni o Oahu nei. Ua waiwai no inakou ma ka ike ana iho i ka holoo ka hana o ko ke Akua aupuni iwaena o na ano kanaka a pau ma keia mokupuni. Ua kuka pu no hoi makou no kekahi mau mea e ae e pili ana i ka pomaik&i o ka uhane a me na olelo ake Akua. Uookuuia ka halawai !iic ka maluhia. Mu keia po, ua malama !u>u no wuu i kuu kula himeni ma kat»i mau- He elima wale no haumana i hiki mai no keia po, aka nae, elua horn okoa i hala ma kuu ao ana aku ia lakou, roe ka hooikaika no. (Aoie i pau.)