Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 38, 18 September 1869 — Page 3

Page PDF (1.71 MB)

This text was transcribed by:  Hunsey
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

            O ka moku poino Lorenzo, ua pau ao@@@ koaa ukana i ke kiolaia i oka nei, a una hoopea ia aku oia mai ka uapo aku, e ka@@ana no ka lo@@ mai ka poe maipona ia moku, ina e loaa mai he mai he kauoha e @apa hou, a@@@ kap@@ hou ia.

            I na la mua o keia pule, ua kilihune mai pa paka ua ma@@@ o ka kulanakauhale o Honolulu nei, e @@oluolu iki i@@ ana hoi i ka pa kakonokono ana a ka la malooa iho.  Ua palekana hoi ka weia o keia mau la aku la, aka, aole no i olu @ea iho.

            Ua @@@ia kekahi poe kamalii liilii e paa hele ana i na poiawa ma na luna, a e hoi ana ma ka alanui.  Na na makua no poha i hoomaamaa ia kakou e paa i kela nahesa, a o ka hoomaamaa aku hoe e mama a inu.  Auwe! O Hawaii opio e!  He hopena awaawa kou.

            I keia manawa, ke komo nui mai nei ke kupaa me ka @@@ikeke, mai kela a mai keia @@@ mahiko mai o kakou, a me he mea la, @@ @@ holo keia a ka lakou mau hana, e awiwi ana @ ka manawa kupono.  I keia makahiki aku, @ @@ mai ana paha ke ko hiki mai.

            Ma ka @heluhelu ana i ka palapala a H.M. W., i pa@a ma ka nupepa haole o ka @@@onaiho nei, ua ike ia iho, ua ana aku nei o W.D. A@@ka@@@@@ opio i ka lua o Haleakala i koaa wa hoomaha iho nei, a ua lawa koaa makemake ana i ka lua.

            AHAHUI EUANELIO OAHU.  Ua halawai keia Ahahui o na Kahunapule hoolepope a me na Elele a ka @@kou inoa Ekalesia mai, maloko o ka halepule o Kahana i ka Poalua iho nei.  Ua wehe@@@@ lakou halawai e like me ka m@@ mau a ma keia pule ae e ikeia ai ka moolelo o ka lakou halawai ana.

            HOLO A@@ KA “Idaho.”  Ma ke ahiahi Poakahi iho nei, e like me kona Manawa holo mau, ua haahele iho la ia Ainahou me ka piha i na oka@a Hawaii o keia awa.  O ka nui o na dola o ke kumukuai no na ukaha Hawaii i laweia aku la e ia, he $44,860.49.  O ka nui hoi o kona mau ohua, he kanakolukumamahiku.

            MAU PILIKINO – Ma ke kakahiaka Poakahi iho nei I ku mai ai ke kuna Heti, mai ke awa mai o Nawiliwili, a maluna mai ona I ike iho ai makou I ka hoi ana mai o Ka Mea Hanohano P. Kanoa, ke kiaaina o ka mokupuni o lalo.  Ma ke aumoe Poalua iho nei hoi, ku mai la ke kuna Luka, mai kela mokupuni hookah mai no o lalo; a maluna mai ona I hoi mai ai ko makou makamaka aloha ka Mekia W.L. Moehonua.

            HE NUPEPA HOU.  Ua lohe pono mai makou, ma keia Poalua ae e hiki mai ana, e puka mai ai ka nupepa puka pule a C.C. Bennett o keia kulanakauhale; aia ma kona puka ana mai e ike iho ai kakou I kona kulana a me kona ano.  O ka poe naauao a pau, aole no paha lakou e hole ana I ka ai a ka naauao.

            HANA HOU I KEENA KULA.  I keia mau ka aku nei, ua hoonee hou ia mai ke Keena Kula o Kaumakapili, a pili ma kahi keena o ke Kahu o ka Ekalasia.  O ke kumu o ia hana hou ia ana, no ke komo mai o na keiki a nui loa, a ua hele I keia wa a kapilikii.  Hokai no ka hoi ua hinai pikokeia e ka i-a, ke hele la a nakulu loko o ka hinai.

            HALE HOAHU PAAKAI.  Ua ike makou makai o Kakaako, Honolulu nei, ke kukuluia nei e ka Moi, he Hale laau nui, a o ka waiwai nui e hoahuia ai maloko o ia hale, he paakai.  Oia no na paakai e ku kokoke la ma na kuauna loko paakai.  Ke kulukulu kakaikahi mai nein a kulu paka ua I na la mua iho nei, a o ka pau iloko o kahi malu ka pono.

            AIA I KA MOANA.  O ko makau makamaka o keia keena, hoa kulolia o na la welawela o keia kulanakauhale, oia o W. Kamalani, ua haalele mai la ia makou, a ua holo aku la ma ka aina gula o Kaleponi, e makaikai, a e hooluolu iho iaia malalo o kolaila mau ea oluolu.  E hahai ia kana huakai e ka oluolu a me ka pomaikai.

            HE AHAAINA.  Ma ka la 25 o keia malama, ma Waikiki kai, e malamaia ana he ahaaina e ko Waikiki poe.  Ua kauohaia ka poe puni ahaaina, e hele ae malaila I ka wa I haiia maluna, a ia oukou hoi e naue ana i ka hoohiala ai, e hoomanao hoi oukou, e hookulukulu wahi mea aloha iho no ka pomaikai o ke Kula Sabati o Kawaiahao, no kela Keena nui o ia poe e kula nei.

            HALE PAU AHI.  I kekahi po o kekahi la o ka hebedoma i naue aku la, ua hoa ae kekahi wahi elemakule i kona ipu kukui mahu maloko o kona wahi pupupu hale ma ke awawa o Manoa, me ka aa pono aku o kona mau maka e nane ana.  Heaha la hoi ia apa ana ae, pa I ka ipu kukui, o ke kapeke iho la no ia, a hanini aku la ka aila I o ianei, a o ka Manawa iho la no ia, hele huhu ana ke ahi.  E akahele mai no kakou I ka malama ana I keia aila, no ka mea, he aila pono ole keia ke hemahema ka malama ana.

            MAKE NA HONOLULU NEI.  O kekahi o na haole kalepa o Honolulu I noho a kamaaina I ke one o Kakuihewa, oia o W. Nuka, (Ladd) ka mea nooa ka halekuai mea hao ma ke Alanui Papu, maloko o ka Hale Mu, ma ka aoao makai o ka halekuai o Painapa, ua make iho la I ke kanakolukumamahiku o kona mau makahiki, ma kona hale noho ma ke awawa o Nuuanu, I ka hora elua o ka wanaao Poakolu iho nei September 15.  Ua waiho iho ka I kana wahine a me na keiki ma keia kae o ka lua kapapau, I poe nana e kumakena aku I kona hele ana.  Aloha me ia haole I kamaaina ia kakou.

            He lono wale e k@k@@ala ana he Hele hoolohe nupepa hou ma ka aoao makai o ke alanui Kalepa, ma o iho o ka Hale Hana wahi o Kini.  Ke @@@@@@@@@@ kakou o ka hookoia o keia loaa, a ua oiaio loa, ua ku aenei.

            Mahope iho o ka ke Kupa “Kite Ka@@aika” hoo@@@@ a@@ aku @@ Kauai a me ke kapili hou ana ike iaia no kekahi mau malama i hala aia hoi, ma ke ahiahi Poakahi iho nei, komo mai ana ola inaloko o ke awa o Honolulu nei,, malalo o kona one hou noho kapena ana.  E liko ana oia, i wahi moku holo mau mawaena o Honolulu nei a me Moloaa ma keia hope aku.

            Eia na Kiure kanaka maoli o Honolulu nei, no ke kau hookolokolo o ka Aha Kiekie o ka hapaha makahiki Okatoba e hiki mai ana o Kauahoa, J. Kawaihoa, Mose Ulunahele, M. Kanaulu, Nakumu, Kepahone, M. Kanoelehua, W. K. Kiha, Makuahine, Kahalehihi, Uilama Oio William Auld), D. Nohi, W. B. Wright, Uilama Tele (W.H. Tell), Kima Olo (James Auld), Uilama Bakala (Buckle), Lopailani, Nakapu, J. Keohokii, J. Akina, M. Kalama, Z. Naaikauna, J. Moanauli, M. Kahinalua.

            HOI AKU I LAHAINA.  Ma ka huli hoi ana aku o ke kuna Neti Mela i Lahaina ma ke ahiahi Poakahi iho nei, ua kau aku ke Kanikela Amerika no kela awa, maluna ona.  I hoi aku la oia, e noho ma ke kulana kahi ona i hookohuia mai ai e ka Peresidena.  O kana hana in a la mamua aku nei, he pai palapala a hoolaha nupepa, a mamua iki iho nei, hoi aku la oia ma Galena, ka home o ka Peresidena Kalani.  Malaila in oho ai, a hookohuia aku ai oia i Kanikela no ke awa o Lahaina.

            I ka Poakolu iho nei, ua komo aku makou maioko o ka hale kuai buke o C.C. Bennett ma Alanui Papu, a ua ike iho makou ma kona papa kuai buke, e waiho ana na buke hiki mua o kana hana ana iho nei, e hele ana ma o a maanei, oia hoi kana buke e wehewehe pokole ana i ko Hawaii nei moolelo, na olelo hoolaha ku mau o na hui kalepa o keia kulanakauhale a me kekahi mau mea e ae e pili ana i kana mau mea i hookomo ai.  O ka nui o na buke i paiia ai, he eono haneri, a mai pono loa no hoi i na i oi aku na buke i paiia.  E loaa no ua mau buke nei ma kona hale kuai buke, ma ka ekolu dala me hapalua o ka buke hookah.

            KE G.B. UKEKE.  O ko kakou makamaka o ka Pali hauhuli o na Koolau, ka me kaulana nona kela ino maluna ae, ke waiho nei oia iloko o ka ehaeha mai, a me he mea la e nawaliwali ona oia.  Mamua iho nei, ua hoolako oia i pahu kupapau nona, no ke kumukuai he $14.00; a i ka laweia ana o ua pahu la a hiki i kona wahi, aole ku o ka pahu iaia, a nolaiia, ua kuai ia aku ua pahu la i kekahi kanaka mai e aku o ia wahi no na dala he umi.  Ke manao wale nei ua kanaka olaila, e palekana ana o Ukeke, a o ka mea i lilo aku ai ka pahu ke haule ana.  Aole ia kakou ia wahi, ka ike in a kau a me na wa.

            PANE I KA POE NINAU BAIBALA.  Ua puka pinepine na Ninau Baibala i ko kakou nupepa, o na wahi mokuna pauku no keia i hele a maa, e manao ana paha ko Hawaii, aole Baibala o Maui, a pela ko kela wahi keia wahi e hoopuka nei.  Ehia poe hale o keia aupuni, aole i loaa ka baibala pela ka ninau?  Uuku loa paha, he mau tausani tausani paha ka nui o na buke.  Menei e pono ai o ka ninau paakiki, e ninau in a kumu, aole pono e hoolaha, a ua maopopo no ka poe hoopuka o ka poe opiopio, aole o ka poe i oe a me na kumu a kakou.  RIWAI.

            LOLI AE KA OLELO MUA.  I ka olelo mua ana a P. Kahuku, he luna mai a C. Kanaina mai, i ka poe e makemake ana e hana paakai ma ka aina o ke alii wahine kane make H.K. Kapakuhaili, ma ka wai ka mahele, o ka wai mua a loaa ka paakai, no ka lima hana ia, o ka paakai hope, no kea lii ia, eia nae, ua loli ae ia olelo ana, a ua lilo ae ia C.H. Judd ka olelo hope, a ua mahele like ia ka paakai ina ia hana hope, ua papa leo ae ka poe hana paakai me P. Kahuku.  P.

            LELE KOWALI.  Eia ma ka hapa malao o ke kulanakauhale o Honolulu nei, ua kukuluia elua pahu kowali, a ua hoohalaia na manawa noho palaualelo o kekahi poe malaila, ma ka nana ana a ma ka noho wale aku no.  He mea weliweli nae no ka poe naauao ka ike ana aku i kekahi mea lele kowali e kaia ana e na kanaka elua, a lele loa, me he opua i ka lewa i ka ike aku i ka poepoe mai iluna o ka ea.  Ke menemene pu nei hoi makou i ka poe o ia ano, a he mea pono ia makou e kau leo aku, mai lele naaupo e like me kela.  He maikai no ka lele kowali me ka manao e hooikaika kino, aole o ka lele a puehu i luna me he opala la.  No ka poe hoopau koalaala hoi kekahi e nana wale aku ana malalo, mai hoohala Manawa malalo iho o ia mau pahu kowali.

            I KA POE KU I KA AUHAU.  I keia pule, ua hoopau ka Luna Helu o ka apana o Kona, Oahu nei, i ka helu ana in a kanaka, a e waiho kokeia aku an aka buke helu i ka Luna auhau.  Nolaila, ke paipai nei makou i ka poe a pau i kupono no ke koho balota, a i aeia hoi, e like me ke kuhikuhi a ke kanawai, e hoomakaukau mua lakou in a dala auhau kino no lakou iho, a i ka wa a ka Luna auhau e hele mai ai e ohi, alaila, o ka uku mua aku ka pono i loaa ai ko lakou kuleana e kobo balota ai i @a Lunamakaaina ua a lakou i makemake ai.  No ka mea, he ikaika loa ke kaoawai hou, ma aole e hoolaa kekahi kanaka i kona mau auhau mamua iho o ka la 30 o Novemapa, alaila, aole oia e ae ia e kobo balota, ke biki aku i @a wa o ke kau @@@@.  No@@@@, ke paipai nei makou in a kanaka a pau o kela a me keia ap@@a, e malama @@@ i keia @wa@o, a i ole, e paniia a ea nei la puka no ko oukou pono nui.

            HE MOKUAHI K@@@@@ FA@@@@.  Ma ke kakahiaka Poakolu iho nei, @u mai la ma ke awa o Honolulu nei, he mokuahi kaua Kialua Fa@@@.  Haalele ma ia Tahiti, a maiaila ae in a Pae @@@@ o Samoa, a maikaila ma ii Honolulu nei.  E ku ana paha oia ma Honolulu no kekahimau la pokole, kokoke elua pule paha.  He kanakolu na la mai Samoa mai.  O kona inoa o Magere.  O ka nui o nap u maluna he eha.  Na ala moku M.M. Aube kapena, Blanc, Bautie a me Arnout na malamamoku.  Froge a me Lenormand na Pikimana, Cambeand kauka, a o Baussay ka Puuku.

            MAKE AKU LA.  Ma ka Poakahi nei, ma Kamakela, Honolulu nei, ua make iho la o Kaholua wahine, kekahi o na wahine i lawe i ka olelo a ke Akua i ko na aina naaupo, aka, no kekahi kumu eae, ua hoihoiia mai oia maanei.  O ke kumu o kona make koke, ua hapai oia i ke keiki, a o ka wa hanau iho nei paha keia, aka, ua make e nae ke keiki iloko o kona opu, a ua hiki ole ke puka pono mai ke keiki make.  Mamuli o ka imi aka mai ana a na Kauka, ua hemo mai ke keiki me ka mainoino, aka, o ka makuahine, mahope o kona ola mauliawa ana, no kekahi mau hora, ua lawe aku la ka mea nana ka uhane, a ua waiho iho la i ke kino no ka lepo.

            PAAKAI O KALUAPUHI, MA KAILUA.  I keia mau la e newa malie nei, ua ohi ae ka poe lima hana paakai o Kapali Koolau ne ii ka ala poepoe o Pelekane, iloko o ko lakou mau malama pokole o ke poola ana maia hana, a ke ohi nei lakou i ko lakou luhi mai a James I. Domsett mai $1.00 no ka pahu hookah, o ka aina kahi i hanaia ai ka paakai, oia no ka aina o ke Alii wahine kanemake, H.K. Kapakuhaili, hookahi hapalua o ka paakai no kelii, hapalua no ka poe luna hana, mamuli o ka mahele like ana a C.H. Judd, ka Lunahooponopono waiwai o keLii.

            KE ANA A ME KE KAUPAONA.  Akolu iho nei pule o ka hoomaka ana o ka Luna o na mea kaupaona a me na ana, no ka mokupuni o Oahu nei ma keia kulanakauhale.  O keia hana, oia no ka hele ana ma na hale kuai o kakou, a hoohalike in a ana lole, na kaupaona, na ana galani a me na mea a pau e pili ana i ke ana i hooholoia ma ke kanawai.  Ma keia hana iho nei, ua lohe mai makou, ua like ole na ana galani a kekahi mau pake, a nolaila, ua kauohaia na mea i loaa na ana like ole, e imi hou i ana e kulike ai, me ke ana o ke aupuni.  I ka wa e hoohalikeia ai ke ana a ka mea kuai a like me ke ana o ke aupuni, alaila, kauia aku ka hoailona o ke aupuni maluna o ia mau ana i hoaponoia, me ka uku mai o kela a me keia mea i ae ia aku na ana e ka luna, i hapaha pakahi.  Ina ua kulike ole ke ana a @@ poe kalepa me ko ke aupuni, alaila, n aka luna e kauoha aku i oa mea a na like ole la, e imi hou i ana ano like me ko ke aupuni.  O ka mea kue i keia, alaila, e hoopilia ma ke kanawai.

Hawaii.

            KE ALII O KA LUA.  Ua lohe mai makou mai kekahi makamaka mai o Hawaii i hoi mai uei maluna o ke kuna Pauahi, ke a ala no kea hi o ka lua o Pele.

            Mai na lono e ae, ua hiki ke hoomaopopo iho, o ka mahiko wale no o Kohala ke wili la i keia wa.  O kekahi mau mahiko e ae, ke kali la no ka Manawa o ka lakou mau ko e wili ai.

            Ke waiho hakahaka nei no Ekalasia elua o Hakalau ma Hilo a me Kawaihae ma Kohala hema, aole mau kahu nana e noho nei, aka, aole paha e liuliu ka wa e kali ai, a hoopihaia kela mau kihapai o kakou.

            Ma na palapala i hiki mai ia makou mai Kau mai, ua ikeia iho, ke ake nui nein a hoahanau poino o Waiohinu, e kaawale lakou mai ka noho ana aie mai o ko lakou luakini, nolaila, ua noiia kela a me keia opu aloha, e makana manawalea iho no ka lakou noi.

            HE OLAI MA KAU.  Mai na lono mai mawaho ae, mai kekahi mau makamaka mai o kela wahi maluna, ua loheia, ma na la mua paha o keia malama, a ma na la hope paha o kela malama, ua hoohakui iho kekahi olai ikaika ma Kau, a ua aneane like aku kona ikaika me ko ke olai o ka la 2 o Aperila o ka makahiki 1868.

            NO HILO>  Mai ka peni a J. Upa o ka ua Kanilehua a me na lono mawaho ae, ua hiki ia makou ke hooiliili ae i na lono a nui ae, a lilo i mea nui, a eia no ia: “Ma ka la 30 o Augate, ua hele aku ka Puali Koa Raifela o Hilo me ko lakou Kapena o. W. Porter me ka manao e paikau ma kekahi Keena o ka Hale Hookolokolo, i ae ia mai e ka Luna Makai J.. H. Koni i kekahi mau la mamua ae.  I ka hele ana aku o ua Puali nei, e kipaku koke mai ana o Koni, a mahope iho o kekahi papa leo ana, lele mai la kela a hilo i ke poo o ke kapena o ka puali koa Raifela me ka noho.  Ua eha ke kapena, a no ia poino, ua hoopiha o Mr. Koni imua o ka Lunakanawai Hoomalu o Hilo, a ua hoopaiia he iwakalua dala me na koina ekolu dala me hapalua.  Mahope iho o ka hoopaiia ana, ua hoopii poho hou ke kapena koa no kona poino, ma ke kai koi ana i elima tausani dala.  Ua waihoia keia hoopii hope imua o ke kau hookolokolo kiure e hiki mai ana.  Pela auanei ka hopena o na Luna Aupuni hookiekie a hoowahawaha i ka pono.

            Mai kela peni hookah mai no maluna ii ho iho ai makou, he kupanaha loa ke kuai ana o na pookela ma ka Hale Leta ma Hilo.  Ina ka e hele aku na kanaka e kuai pookela i kahi kaikoehe pake o Koni, a haawi aku i ke dime, haawea mai lo no he elua pooleta, aka, ina he haole ke hele aku e kuai i pooleta, haawina mai he 5 pooleta no ke dime.  Pehea keia haole a kela hale leta e hana paewaewa nei @ Pela auanei ma Honolulu?  E pono e k@paku in a luna aupuni o keia ano.

            Ma ka wa@@ao o ka la 9 o Augate, ua pii nui mai ke kai hoee, a halana nui ae la ka hohonu ma Halepau, Kona Akau, elua lanai i Hoopauia no ka ikaika launaole o ka hohonu, o ka hale noho o Kealakai, ua komo ke kai hookah hapalua o ka hale, elua mea wale no maloko o Keohokea, Kealakai a me Wiliama Kaluawai, he mau wahine laua, ia laua i puoho mai ai mai ka hiolani ana o nei mea he hiamoe, aia hoi lohe aku la laua i ka halulu nui a me ke kani aoa me he pu kuniahi la o ke kaua huliamahi, a me he hekili leo nui la a me ke olai i hoonaueue i na kumu-paa o ka honua, o nei mea he kai hoee.  Pela mai ka pane a D.B.P.

Maui.

            LELE I KA PALI A PAKELE KE OLA.  Ua lele o Kuhaulua (w..) i ka pali a pakele ke ola mai make, o ke kumu o ka leleana.  Ma ka la Sabati, la 5 o keia malama, loaa oia i ka uhane ulala, a aneane hoohihi; a ma ka Poakahi la 6, o ka nui loa mai la no ia a lele i ka pali.  O ke kiekie o ka pal ii lele ai, ua like me 100 kapuai paha.  Aole no ano wahi i mainoino o ke kino.  Ua puka nae ke poo 4 iniha ka hohonu, ua nawaliwali nae oia, ua manao kana kane e oluolu ana no, ma Kalawao Molokai kona wahi i lele ai.  No Kona, Hawaii mai oia, a i hele mai e kokua i kana kane ua loaa i ka mai pake.

            JOHN. D. KAMANOWAI.

Mai ma Honomanu, Maui.

I KA NUPEPA KUOKOA; Aloha oe:

            Ua komo hohonu niai ka mai ma Honomanu a ma Keanae, a he 46 ka nui o ka poe i loohia i ka mai; ua make aku he 12, a he 13 e ola nei, a he 21 e waiho nei me ka aneane e make ana, a e ola ana paha, aka, o ke Akua wale no ka mea ike ma ia mae, aka, i ka ike maoli aku no nae, e pilikia ana no kekahi poe o lakou, no ka mea, ke waiho nei kekahi poe ma kahi nihinihi o ka pilikia.

            O ka hoomaka ana mai o keia mai, he eha ma ke poo, a he nui ka wela ma ke kino a puni mawaho, a he maikai no nae maloko o ka opu.  Iloko nae o na la elua o ka loaa ana i ua mai nei, haalulu mai la ke kino a puni, a olalau ka olelo me he pupule la, paa na maka i ka ula; a mahope iki iho, paa mai la i ka lena, a o ka hiki ole iho la no ia o ka hele.  Aole no e liuliu ma ia hope iho, a o ka holo aku la no ia i ka make.  Aloha ino.

            No ka nele i ka laau ole e lapaau ai, ua kiiia ka pilikai (laau Hawaii) i mea hoonaha, a holoi mai hoi malalo.  Ua loaa no he wahi oluolu uuku, aka, aole nae pau ka pilikia.  Ua paipai nui au i na kanaka e kuai i ka aila nahe, paakai naha a huale naha no hoi.  Ua kiiia ka laau i Makawao, ua loaa ka oluolu i kekahi poe a ua ola maikai no hoi.

            Eia no ka pilikia nui, o ka laau ole o ka Papa Ola i waihoia mai ma keia Apana; aia ale no ka laau ia Kauka Rae ma Hana, aole nae i hiki keia mai malaila.  Eia no hoi, he Kauka elemakule kela, a he kupono ole no hoi ke hele ma kahi loihi.  Ua oi loa aku ka pono, ina e waihoia an aka laau ma ka lima o Mr. A. Uana, a i ole ia o kekahi me kupono e ae paha, me ka hahai no hoi mamuli o na rula i kuhikuhi@a e ka Papa Ola.  He mea hoomalamalama wale ae no keia, aka, aia no i ko ka Papa Ola manao.  Owau no me ke aloha.

S. KAM. KAHIKI.

Keanae, Sept 6, 1869.

Huliamahi ma ka aoao hoomanamaNA KAHIKO O HAWAII NEI, MA Hamakualoa i Mani.

ME KA L. H. O KE KUAKOA; ALOHA OE:

            E oluolu mai paha oe e in a puolo wailelehuna, i hoopuluia e na kehau anu o kuu aina nei.  Ke oluolu ia mai au e oe e ekemu aku i ke ana kaumalie o ka nupepa Kuokoa.

            Ma ka la 20 o Iune i kunew aku la, ua huliamahi na kane a me na wahine a me na kamalii, mamuli o ka hoonohonoho akua an o Kahalelau k. o ke akua iluna ona, o Kaaena, o kuaeau k. ke akua iluna ona, o Kawao, o Paahao k. ke akua iluna ona, o Kimo, o Kaili w. ke akua iluna ona, o Uila, o Kamaka w. ka inoa o kona akua o Kamakaaloha, o Pohaku k. o ke akua iluna ona, o Kane, o Hulaia k. o Hulu ka inoa o kona akua, o Makala k. ke akua iluna ona o Kana, o lakou ka poe i hoonohoia na inoa aku e keia kanaka hoopunipuni o Kahalelau.  Eia ka poe komo ma kana mau olelo, o Kaulahea k. he kumu himeni oia,, a o kana mau haumapa, eia na inoa, o Peahi w. o Lapaku w. a me Kuaole w. a me Kamaka w.  Eia ka poe hele ma ia ano hoonohonoho akua, o Kumalae k. Kaaumoana w. a me Pohaku w. aole he akua iluna o keia poe hope i haiia aku la na inoa.  Auwe! ke mau nei no k aka hoomana ana in a akua leo iki o na Kupuna!  Kai noa paha ua pau ka huli ana ma ka aoao lapuwale o Hawaii nei.  Ke hele nei keia poe i haiia ae la na inoa e lapaau ma na wahi e mai mai ana.  Eia ka mea kupanaha, Auhea la ko lakou mau palapala Hookahuua mai ka Papa Ola mai?  Eia ka hama, Aole, he mea pili keia i ke kanawai o ka aina, e pono e makaala na popoki maiu-u o-oi o ke aupuni.  A e hoopio i keia mau hipuu pelapela, pelekunu a Satana, a e huli ae ma ke Keena aala o Karisto, a e hoopau i ka hana lapuwale o ka pouli, no ka mea; he Au Hou keia a kakou e na Kuna opiopio e noho nei mai Hawaii o Keawe a Kauai o Manokalanipo.  E makaala oukou e huli ma ka pono o na uhane; ola mau ma keia ao a ma ke@ ao ku.  Nau @@ e lawe aku ma no Kaiaulu o ka moana.  Pakipika nei a balahu aka in a aupuni naauao o ka h@@@@, i ka hana @@@ ole a kekahi hapa aka lahui Hawaii.  Ke @@@@@ nei kau maka @@@.  Me ke aloha maikai.

            P. KAMAAINA.

            HANAKUALOA.  Sept. 9, 1869.

He leo lani in a Karistiano.

            Upa po-e mai ka leo lani a me ke kauoha in a Karistiano a pau, ma na wahi a pau.  E olelo ana.

            “E aaha iho oukou i ke kahiko a pau a ke Akua, i hiki ia oukou ke kupaa imua o na hana maalea a ke Diabolo.”

            “No ka mea, aole kakou (oukou) e haka ko ana me na mea io, a me na mea koko, aka, me nalii na mea ikaika, na haku o ka pouli o keia no a me na uhane ino o ka lewa.”

            “No i@ hoi, e lawe oukou i ke kahiko a pau a ke Akua, i pono ia oukou ke kupaa ke hiki mai ka la ino, a pau ae la na mea i ka hanaia, e kupaa oukou.”

            “E kupono hoi oukou, i kakoo ia ko oukou puhaka i ka oiaio, a puliki ia oukou i ka pule umauma o ka pono.”

            “I hawele ia hoi ko oukou mau wawae i ka makaukau no ka olelo maikai e maluai.”

            “E lawe hoi i ka aahuapoo o ka manaoio, me ia mau mea a pau, e hiki ia oukou ke kinai iho in a ihe wela a pau o ka mea ino.”

            “E lawe hoi i ka mahiole o ke ola a me ka pahikaua o ka Uhane, oia no ka olelo a ke Akua.”

            E pule mau ana in a pule a pau, a me ka nonoi aku ma ka Uhane, e kiai oukou me ka hooikaika mau, a me ka pule no na haipule a pau Ep. 6:           T. KAEHUANA.

            Koloa, Wailuku, Sept. 9, 1869.

MARE.

            Ma Honolulu, Sept. 1, mar @ Rev. H.H. Pareka, e @@, me Mary w.  No Hoo@@@@@@@@@@@.

            Ma Honolulu, Sept. 4. ma@@@@ Mr. Pareka e T. Wilbur, no Makawao, Maui, me Elizabeth Paneha@@.  No Honolulu nei.

            Ma Honolulu, Sept. 9, ma@@@@ e Mr. Pareka, e Ka@@@@, me Luukia w.  No Waikiki laua.

            Ma Honolulu, Sept. 11, ma@@@@ e Mr. Pareka, e Kaha@@@, me Kalua w.  No Aiea, Ewa laua.

            Ma Honolulu, Sept. 15, ma@@@@ e Mr. Pareka, o Keala k. me Nakaeelua w.  No Palolo laua.

HANAU.

            Aug 16, ma Kuiaha Maui hanau o Hapai k. na J. N@@pu me Mailekini.

            Aug 20, ma Haiku, hanau o Kalaaopa k. na W Kalaaupa me Ekekela.

            Sept 1, ma laila no hanau o Samekona k. na J. Kaea me Kahi lahila.

            Iuai 31, ma Kealia Lanai, hanau o Haili k. na S. Lono me Man@@.

MAKE

            Aug 4, ma Ewa make o Noii k. no Molokai oia mamua.

            Aug 28, ma Kawaihaeuka make o Marin, w.

            Aug 30, ma Puiwa Nuuana make o Peter, Puwahi@i@.

            Feb 20, m. Waimea Hawaii make o Mose Kulanui, k.

            Feb 22, malaila no make o 1 @@@@, k.

            Mei 10.           “          “          Merle Lindsay, w.

            Iulai 25.           “          “          Pilahi w. a me Hinawa’e, w.

            Aug 4.             “          “          Mere Keopuhipaha w.

            Aug 19,           “          “          Mere Burke, w.

            Aug 25,           “          “          Mahina, k.

            Aug 27,           “          “          Kiaha, k.

            Sept 2, “          “          J. @@@@@ Papa, k.

            Sept 4, ma Kainalo Molokai, make o Ka@@@@, k.

            Sept 2, ma @@@@@@@ Lanai make o Kah@@@hi, w.

            Aug 19, ma Ku@@@ oia ke o Kioki, w.

            Sept 8, ma @@@@@@ make o K@kahili K.

OLELO HOOLAHA.

            NO KA MEA, ke hele mai au i Kina, a @@@@@@aha @@@ @@@ ua kanaka a pau, ua H@@@kohu au ia HU MI (pa@@) i hope @oa, nana no e hooponopono i kuu mau hana a pau.

            CHANG CHECK (pake)

            Honolulu, Sept. 13, 1869.       407@@@

OLELO HOOLAHA.

            OWAU O J. KAUHIWAHIWA, ke pana aku nei au i na @@@ Bipi, Lio, Hoki, Miula, Hipa, Kao, Puna, Moa, Pelehu aku, aole e hookuu maluna o ka Apana Aina i @@@ ia’u i ka hooiimalaia me Hon. J.O. DOMINIS, e wai@@@@ ma Kualia.  Kapalama uka.  Ina e ka mohewa a hoopoina kekala o keia mau holoholona i @@ loia maluna, e uku ka Bipi, Lia, Puaa pa $1.00, a o ka Miula a me ka Hoki pa hapalua, a he hapaha no ka Hipa, a o ka Moa a me ka Palal@u @@ hapawalu.  E lilo keia i Kanawai paa niai kona la e puka ai ma ka Nupepa.

            J. KAUHIAHIWA

            Kealia, Kapalama-uka, Sept. 8, 1869              406@@@

OLELO HOOLAHA!

            O KA MEA non aka inoa malalo iho nei, ke hoolaha aku nei oia, o ka Aina Hoolimalima o ka poe Hui ma Paalaa Waialua, Oahu, e moe ana mai ka napo o Alamuki, a a hiki i ka aina o S.N. Emersona, makai o ke Alanui Aupuni, ua kapu in a Lio Bipi Hoki Piula ke komo @@@ a @@@ maluna o ua aina la.  I na e komo hewa k kahi o na holoholooa i olelo i maluna, e uku no i Hookahi Data.  Ua kapu no hoi na mea e lawe wale ana i kekahi mau mua maluna iho o ui aina la.  O ka mea e lawe ana ma kea no komo hewa, e uku no Elima Data.  A ke koho aku nei au ia S.W. Kanoa i paniolo nana e malama i ke kula.  @@@@ keia i Kanawai paa mai kona la e puka ai ma ka nupepa, maluna o ua aina la.     J.B. NAKEA

            Luna o ka Aina.

            Honolulu, Sept. 1 1869           405 3@

D.B. MAHOE

LOIO!

E KA POE E MAKEMAKE ANA I @@@@ HANA @@@@ e na Aha Hookolokolo a pau o keia Aupuni, e kipa mai @o ma @@@ Ke@@@ @@@@, ma Hale @@@@@@ i ka Hale @@koloka @@ ma ke K@@@a o A.M. KAHALEWAI mamua.  Ua oluolu no @@ e @@@@@@, ina @@ ni@@@ @@@ mai kekahi ia @@ i @ka mua ia ka pono @@ kona hana.  Aole no be uka.  E kokua wale no au me ka uku @@@ @@@@ @@@@@@ @@@ @@@@@. 1016@

OLELO HOOLAHA,

NA KA LUNA HOOKO.

O KA MEA I KAKAU INOAIA MALALO, ka Luna Hooko no ka Paiapala Ka@oha@.

GEOTI G. HOWE,

Ke kauoha aku ne ii na mea a pau i ale i ka waiwai o ia @@@ make, e hooka@ koke mai, a in a mea a pau ana i ala aku ai, e waiho koke ma ii ko lakou mau oila iloko o na malama @@@@ mai keia Manawa aku i a ina @@@@ e waihola mai iloko o ia Manawa, alala, e hoo@@ loa la ka h@@kaa ana.

            J.S. WALKER,

            Honolulu, Aug 27, 1869 (404-3@)     Lani@@@

OLELO HOOLAHA.

            NO KA MEA, ua @@@@ ia man aka waiwai a pau ma ka Halekuai o TIN-KAM, ma Waiohinu, Kau, Hawaii no laila, e mau ana no kela Halekuai ma ko mana inoa.  Eia nae, aole maua e hookaa i ea a @@ TIN-KAM.

            Iulai 1, 1868.   (336@1)          KIULANA & Kaikaina.

OLELO HOOLAHA.

            NO KA MEA, ke hele nei au ma Kina, nolaila, ke k@@@@@ aku nei au in a kanaka a puu i ale @@ iae, e hookaa aku i ko lakou aie ea AKANA kou ka@@@@eke, ona Waiohinu, Kau, Hawaii, oia kuu hope.     TIN KAM.

HALEKUAI HOU!

            E KUKULU ANA KA MEA NONA KA inoa mahalo nei, i Halekuai ma.

KEOPUKA, KONA HEMA, HAWAII.

E k@@@ makepono loa a ua no @@@ oia i kona @@@ waiwai o keia ano keia ano; a e ku@i mai no @@@ ia i @@ KOFE ma ke kumakuai kiekie ina ma ke dala a me ka @@e paha e aku ai.

            @@G - @@   HENELE KUPA.

KAUKA MAKALU.

ALA MA KA HALEPAI KII O KEIKI CHASE ma Aloanui Papa na ano laau lapaau a pau, a i @@@@@ me ka make@@@@.  Aia no hoi maoko o ia Hale, ke K@@@ Oihana a KAUKA MAKALU (Dr. McGrew).  O kona aku no k aka@@@@ ana, aohe ao he pii @@@@@ o @@ Kauka e ae.  (Honolulu, Iune @@, 1868).  S95-3@

HALEKUAI LOLE O NA WAHINE!

            UA NEE AENEI O Mrs. McDOGGALL i ka H@@@@@ @@@@ @ @@@@ @@aia @@@ @@@ @ D.F. Paloka, He@@ @@, Ala@@ Papa ma keia wahi @@@ o ka ua kuai @@@ @ @@@ @@.  @@@@@@ @ @@@@ @@ @@ e hoomau ana i ka hana @@@ @@@@ a @@ @@@ @@@@@ @@ ana a pau.  O na wahine a @@@ e @@@ ana ma  kahi @@@@ aku, @ @@@@@ @@ @@ @@@@ mea @@@ a e @@@@@@@@ ma @@ @@@@ @@@ i ai e hoo@@@@ @@@@ mai ke a@@.  @ @@@@, @@@@@@@@ a @@@@ puka ia @@ @@ ana a pau.  O @@ @@@@@@ a pau @@@@ @@ mokupuni e mai, e @@@@@@@@ @@@ @@ @@@@@@ @@@ @@ @@ ka @@@ @ @@.  Ma @@ ka ana mai @@@ o na @@ke@@@ a @@@, @ @@@@ @@@ ni @@@ @@@@ @@@@@ @@@@@@ @ @@ @@@ @ @@@@, @@@ @@@ 2 @@@ @@@@@@@, @ @@@ @@@ ka@@@ k@@ @@@@ e ae.            395 @@@

 

MEA HOU!

Hookahi Tausani Dala Makana

I HOOHONO@@@@ IA AI

KA MEA HOOMAU

HANA KULOKO HAWAII NEI.

$1,000!!

Ma keia mea, he @@@@@ ia i Hookahi Tausani Dal aka mau aku kaulele e h@@@@@@ @@@ ka maikai ia ana o ka POLUPU LU SI TILANA ma k@@ Pae Aina.  Penei kea no.

            1 – I ke kanaka maoli, a @@ la piha, i oi @@ kahu ana i ka Pulupulu Si Ailana iloko o ia makahiki hou, a i @@@@ @@@ na paona Pulupulu, after i @@@ @@@ maialo o 28,000 panoa, me ka hua n), a e haawi keau i ka uki kaulele.

ELIMA HANERI KALA MA KE GULA:

($500.00!)

            2 – I ke kanaka maoli a haole paha, ka lua @@@ a oa mea honolu nu ii ka Palopulu Si Ailana @@ ko a ka makahi@@ @@@@, i @@@@ ole iho mai la o 21, @@@ pa@@@@, in aka @@@@) – L. @@@@ no au i uku kaulele.

EKOLU HANERI DALA MA KE GULA:

($300.00!)

3 – I ke kanaka maoli a haole paha, ke kolu @@@ o na mea hiwaalu @@@ i ka Palapala Si Ailana iloko o ka makahiki @@@@ @@@@ ole iho malalo o 16,000 me ka hoa @@ - E haawi oe au aku kaulele.

ELUA HANERI DALA MA KE GULA

($200.00!)

O na komo mai wai@ no i @@@ ai keia mau makana maluna a i wehe akua @@@@ @@ @@@@ a pau, no ka Pulupulu wale no i hoala ia @@@ H@@ nei – A no ka Palapala Si Ailona @ oi ka no aka@@@ e @@@@@@ @@, a e kuai hoopaki @ no a ka mea non aka inoa @@@@ nei @@ @@ Kumukoa Hiehie.  O ka maona nui o ka @@@ @@@@ e haawi nei @@ ulu kaulele, i @@@ @@@iai pono ia ai a @le ka Pala, @@@@ o ka makaliilii @@@@ -- Aole e @ lai ia kekahi hapa ana @@@ n aka @@@@ @@.

            Ina he @@@@ kanaka, e ninau @@@@ mai no i ka @@@@.

E wai@@@@ keia aku @ kana @ hiki i ka la @@@@@@@ @@@@ a ka wa e weheia a.       @@@@            H.M. WINI.

HALE MU!

HALE KUAI MEA AI:

HE OLUOLU LOA KE KUAI ANA ONA mea ai ma kou hale, i loko @@@@ e na makamaka Hawaii a pau.

RAIKI no Waimea, Kauai mai,

            PALAOA maikai loa,

                        KAMANO io ula no Keamolewa mai

BIPI uahi no Kaleponi mai.

            KOPA keokeo – KOPA ulaula,

                        AILA Honua AILA Kohola,

                                    KOPE – PAAKAI,

                                                Ai no na Lio me na Moa

Na mea ono he nui wale o kela ano keia ano.

            PIA NO HAWAII MAI,

                        PIA AI-

            A he nui loa no na mea ai maikai e ae.

            Nolaila la ea, e ea makamaka, e hele mai no me kahi dala e ike maka mo oukou i keia mau mea i halia ae la mahuna.

            Me ka mahalo,

            I HATALETA

            370-3@@

NA LAAU LAPAAU

A DR. JAYNE,

OIA NA

LAAU KUNU.

LAAU HOOPAU NAIO ME NA KOE

LAAU HOOPAA HI,

LAAU HOOMAEMAE KOKO,

LAAU HAMO-PENIKILA,

HU’ALE OLA.

AIA MA KAHI O

KAKELE me KUKE,

Honolulu,        327 to