Ka Nupepa Kuokoa, Volume IX, Number 13, 26 March 1870 — Kumumanao a S. P. Ahiona. [ARTICLE]

Kumumanao a S. P. Ahiona.

Heaha. la Ua haiia nui e kana aku ai na Lu-' •aamakaainana no keia Lau Ahaolelo e ; hiki mai ana ? | Aole paha oukou e hoowahawaha niai ke : j hoike aku au kekahi mau ruia o Kina, e pi- j ii i ka noho ana iwaena o na keiki kane me; na kaikamahine, oiai, ua lohe no paha oukou | i ka ulu nui ana o na kanaka ma ia aina, ua j oieioia, he 412 miliona kanaka. Ua oi aku j i ka hooknhi hapakolu na kanaka ma keia . honua nei a puni, a heahn keia pii nui ana; 0 na kanaka o kela lahui ? Aole no ka hele i nui aku o na kanaka tnai na aina e aku, e ; iaha ai ko lakou mau keiki malaila, no ka ae ; ole ia e huikau na keiki kane me na knka-; mahine, mai ka wa opiopio a hiki wale i ka j wa o-o pono, aiuiia, e mare pono no he kane,; a he wahine me ka huikau hou ole aku i ka | hai kane a me ka hai wahine nolaila, ka ha-! pa nui o na ohana malaiia i ka noho ana a < elemakule na kane, iuahine na wahine me ! ka paapu o na keiki e ola pono ana. O na j kanawai a me na ru!a a na kanaka o Kina e j malama nei, oia na rula a Conpucions, ke-! kahi knnaka kaulana loa o Kina, i kakau ai. i Ua papa ia ma kona rula isvner»a o »a keiki ■ kane a me na kaikamahine, aoie lakou e la-1 una ke hiki aku i ka ewaiu makahiki, aoie 1 ma ka moe-pu, ai-pu- noho-pu, hele-pu kula : pu, kamailio-_pu, a hana-pu paha, koe nae na | mea i hanau ia na ka makua hookahi, alaiia,! e hookaawaie ai ke hiki aku i ka umi maka-' hiki. Aoie kuleana kekahi kanaka a me ke- j kai»i wahine ke hele-pu ma ke nianui paha, ;hana-pu nia na wahi hana paha, a kamailio ; pu ma ke akea a ma kahi malu paha ke ole he mea i piii i ka piiikia ioa; a haawi mai. haawi aku paha me ko laua mau iiina ponoi ke ole be mea i pili i ka pilikia loa. Aole ; pono ke komo ke kanaka iioko o ka hale e noho ana ka wahine ke ike maopopo ole he j kane kekahi oloko, a pela no hoi ka wahine. j Aole o ka hanauna o ke kane, aole ka hana-1 una o ka wahine, aole ke kaikunane, aole ke ; kaikuahine. Koe ke kane a me ka wahine • mare ponoi wale no, iwaena o na makua a ! me na keiki ponoi. Uamaiama loa aikeia; mnu ruia gula e ko Kina iahui, me ka lokahi, 1 me ka maluhia, me ka hoopono, a ine ka ike j maopopo ioa, oia ke kumu e emi ai na hewa j iwaena o na kane me na wahine, a me tm I keiki; A oia no hoi ke kumu e ulu nui ai ka ; lahui kanaka. Aole nonue hookikina jiku i a oukou, e hana i kanawai hoohalike me ko Kina, akn, 1 mea hoikeike ia oukou iko lakou nohohui- j kau oie ana, kekahi kumu nui i ulu mau ai keln lnhui. I Nolaila, pono loa ia oukou e kau koke i i kanawai e hoopau ai i ka noho huikau ana ! i»vaena o na keiki kane me na kaikamahine ; koko ponoi o Hawaii nei. 1. K hookaawale : na keiki ma na wiihi e kula'i, i huikau ole ae lakou i ka wa opiopio, iwaena o na keiki i kane me na kaikamahine. 2. E hookapu \ loa ka auau pu ana ma na wahi akea a wa- \ hi malu paha iwaena o na kaoe me na wahi-! ne, mai na kamalii a hiki i ka poe o-o loa, i \ maa ole iakou i ka ike ana ī na kioo olohe-j lohe kekahi i kekahi. S. E papn loa i oa ke- j iki kane me na kaikamahine. i na ua oi aka | na makahiki owalu, aole hele-pu, panni pu,! a nanea-pu paha, koe oae na kaikunane tne | na kaikuahiue ponoi. 4. £ hookapu loa' iwaena o na kanaka opio a me na watiine ui; ko iakou heie-pu ana ma ke alanui, kamai-il»o-po, ai-pu, a nanea-pu hoi ma na wahi a i j puu me ke kumu aut ole. koe nae na makua ; poooi me na keiki a na kaikunane ponoi hoi ;• ine na kaikuahine. j A pela aku paba k«kabt mau kumu e ae, | a oukou e noonoo aku ai, i mea e hiki ai ke jhoopau keia huikau arva. j 2, E kukulu tho ke aupuni i mau haie ku--1 la hanai no ua keiki a kakou ma na moku- . puni a pau o keia pae aina, oia kekahi kurau e ulu hou ni keia iahui. ī Oiai, ina aoie mau hale kula hanai e hoo- | naauao aku a me k* hoomaiuhia j ka uoho Jana iwaena o »» keiki kane me na kaiWama- | | hioe, alaila, he aoeane makehew* paba ke | : kau i kanawaī wak no e pnpa aku ai ko la-1 | koo noho " Huikau" ana. Nolaiia e kuku-1 1 j lu pak&hi a palua |»ha na kuta hanai no na | [ keik» iloko « kela a me keiu mokupuni. | , j ke aopuoi no e hoolako i na kumu kupono, J jno n% hale, 04 Uko hale, na hko kuU, uk* t

3t a me ka ia no na haomana, aiaila. e ohi 03 keiki kupono i!oko oia mokopuni, e !ike me ka nai o na keiki kupono e obi aku ai. Oko* no na hale ku}a keīki kane. i ekoa no ko oa ktikaraatiiae. tue k& hookaawale loa i Dt wahi e kokalu ai. i hiki oie ke haikau hou aku lakou. Na keia mau hale kala hanai no e malama na keiki, a biki i ka wa eo-o koponoai aiaiU, hookuu «e, a ohi hou aku i msu opio boa e paoi ai ko iakou hakahaka. Ina peia. alaila. e maiuhia io aaa na keiki kane rae oa kaikamahine a kakou i ka wa opiopio, a i ka wa puka mai ke kola mai, ma ta wa, ua o-o iakou, aa naauao, a oa raaa oo hoi i ka noho malie, me ka huikae ole ako.a huikau ole mai. A ina mare aku lakou ike kane, a i ka wahioe paha, e iiio aoa i mau roea kioo maemae, noho malie. a hoopono hoi, a e pilipaa ioa keia kaae keia kane i kana wahine iho me ke aloha, a e hanau nui ana ko kela wahine ko keia wahine me ka ola pono ana o na keiki, oiai he maikai ko iaua roau kiao niamua ko laaa hui ana, no ka noho maiuhia mai ka wa opiopio mai, a e noho akuana laua he kaoe no ka wahine, a he wahine no hoi no ke kane hookahi, e pale aku ana ka make opiopio a me na mai ino, no ka moe kalohe ole, a moe opiopio ole hoi, e hooiaha noi aku ana na keiki me ka oia oiuoiu ana o na kiao a hiki i ka wa e/emakule a luahine hoi. £ i mai ana paha kekahi o oukou, aia mahea ka puu daia nui o ke aupuni e maia-

ma aku ai keia mau kula hanai he lehulehu wale ! Oiaio no, he hana nui keia, e nui io ana no ka lilo o ke aupuni, aka, hiki no ia oukou ke imi i wahi e loaa hou ai ke dala no ke aupuni, a me ka hoouuku iho n» hoi kau wahi haawina e ae, ke ike oukou oole he waiwai nui ma ia lilo ana i like ka lilo ma ke kukulu ina hale kula hanai no na keiki o Hawaii nei, i mea e naauao ai, a me ka ulu hou ana o keia lahui.

3. E kukulu ke aupuni i Pnpa Ola ma ke* la a me keia mokupuni. E hoolimnlima i mau kauka akamaj, e kaapuni hele iwaena 0 na apana aina e Japaau aku ai i ka poe i 100 hia i ka mai me ke ao pu aku i na kanaka 1 ke ano e maiama ponoai ko (akon kino i ka wa mai, me ka wa mai ole. No ka mea, ua make kekahi hapa nui o na kanaka ma kuoaina mamuli o ke kauka ole, laau kupono ole, a me ka hawawa ī ka malama ana i ko lakou kino. Nolaila, he mea pono na ke aupuni e hoouna nku i mau kauka naauao, e hoopakele ae i ka poe mai ma na kuaaina. Ina he kanaka waiwai a kuonoono paha ka ke knuka aupuni i lapaau ai a ola kona mai, aluila, hiki no i ke kauka ke kikoo aku i ka uku kupono o kona luhi, a me ke kumukuai o ka laau, a na kc aupuiji no ia mau dala, aka, ina he kanaka ilihune kana i lapaau ai, alaila na Ue aupuni no ka lilo o na mea a pau.

E makaala pu no hoi e kinai i na kahuna lapuwale e pepehi lahui nei iwaena o kakou, kehaawi nei Jakou i na laau hoopaa i hnpai i ka poe wahine hapai pinepine i na keiki. A e makaala pu no hoi na wahine kolohe e uumi malu nei i na keiki iloko o ko lakou opu, no ka maknu i ka hanau pono ae. E kau i kanawai hoopai koikoi loa i luna o keia poe hoomake lahui, oia no ka pani pan ana i ka puka liu uuku o ka moku nui, i piholo oleai iloko o ke kai ke waiho a liuliu aku.

Maanei no e hooki ai au i kuu knkau nna i na mea e pili ai ka mahele inuao ku» kumu manao 44 Pehea e ulu hou ai keia !ahui M me ka pau ole nae o kuu mnkemake io e ka kamailio me oukou no keia mahele mua, no ka mea he mea nui loa keia iwaena o kakou o keia wa, oiai, ua \ke maka kakou, ke emi ino nei keia lahui iloko o keia mau makahiki. Nolnila, oka wa kupono loa keia ia oukou e noonoo akohele, a imi hoi i m kumu e ulu hou ni keia lahui. Aka, malie o manaka oukou no kuu kamailio loihi ana ma keia mea hookahi» nolaila, e oki ana au maanei no keia mahele n.anao inua, me ka lana o ka manao hoi, nn oukou no e hoopakui hou aku kekahi mau kumu inaikai, e holo ai ka ulu hou ana o keia lahui.

(Aole i pan.)