Ka Nupepa Kuokoa, Volume IX, Number 29, 16 July 1870 — Page 1

Page PDF (1.65 MB)

This text was transcribed by:  Ke`ala Ka`upu
This work is dedicated to:  Charles Kauhi Ka`upu, Jr.

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

BUKE IX. HELU 29.                        HONOLULU, IULAI 16, 1870         NA HELU A PAU 450.

 

KA NUPEPA KUOKOA,

HOOPUKA MAU IA MA HONOLULU

@kela Poaono keia Poaono.

$2.00

@ na mahina he Umikumamalua!

$1.00 no na mahina eono,

@ KA HOOKAA MUA MAI.

 

@ ma keena i noho @

@ M. WINI, Luna Hoopuka.

 

“KA NUPEPA KUOKOA.”

Is published in Honolulu

EVERY SATURDAY,

$2.00 per annum, or $1.00 per six

months, in advance.

 

@ $1.00 @ month; all @ a line.  @ or may @  No names, either of @ on the subscription @ strictly adhered to, @ price @ the Post Office.  Office hours @ 4 P.M.

@ M WHITNEY, Publisher.

@ KUOKOA, for sale at the office @ of the above, can have @.

 

DILLINGHAM & CO.,

- NA –

@ NA MEA @

 

NOHO LIO!  NOHO LIO!

@ MEKIKO @ MAKEPON@ LOA I @

DALTON & BLAUVELT.

@ly                                                                                                     Ma Alanui Moi, Honolulu.

 

OLELO HOOLAHA.

K@ AKU NEI NA MEA A PAI`O PAPAAKO-@ na aina e @ma Koolauloa, Oahu.  @ maluna i na wa@ maluna, ina e komo @ I ka Lio, @, Hoki, @kahi dala, ($1) ina e hoopau I na @ o ka Poino a @ pakahi no ke poo, a ina @pakahi no ke poo, a lua he kanaka @ hiki @ ke @ ma @ wahi I hai ia ae @ ina @ kekahi, @ ke @ hewa $1.00 @ mau a mau @Kauahi@

            ANOWAI, AHUNA, NUO, Pake.

@ 1870.                                                                                                                      @26-ly

 

HALE PAI KII!

@ KO`U HALE PAI KII MA

MONIKAHAAE,

@ HALEKUAI @IPI a no ka HALEKUAI MKA @ ma ke Alanui Pap@.  He emi loa ke kumu @ no na K@.                                                                                                 @ KEIKI (CHASE)

@ly                                                                                                                             Mea Pai K@.

 

NA LAAU LAPAAU

A DR. JAYNE.

OIA NA

LAAU KUNU,

LAAU HOOPAU NAIO ME NA KOE

LAAU HOOPAA HI,

LAAU HOOMAEMAE KOKO,

LAAU @HAMO – PENIKALA,

HUALE OLA.

AIA MA KAHI O

KAKELE me KUKE.

Honolulu.                                                                                                                                @

 

NA BUKE

HOO@AHA@A E KA PAPA HAWAII.

 

@ na @ . . . . . . . . . .              @1200

@ wai gula . . . . . . . .                  700

@ . . . . . . . . . . . . . . .                @00

@ eleele . . . . . . . . . .                @00

@ na @ na @kuhi. . .               @00

@ wail gula . . . . . . . .               1@0

@ . . . . . . . . . . . . . . . .                          100

@ Haole. . . . . . . . . . .               75

@ . . . . . . . . . . . . . . . .             @5

@. . . . . . . . . . . . . . . . .             @5

@. . . . . . . . . . . . . . . . .               @

@ lahilahi . . . . . . . . . .             @0

@ K@ . . . . . . . . . . . .                  @

@ M@ana . . . . . . . . . .           @

@e A@ua an@. . . . . . .           @

@. . . . . . . . . . . . . . . . . .              @

@ P@ H@. . . . . . . . . . .          @

@ No@ H@ O@ha@a .            @

@ A@ua . . . . . . . . . . . .              @

@ . . . . . . . . . . . . . . . . . .             @

@ H@oa . . . . . . . . . . . .              @

@ . . . . . . . . . . . . . . . . . .             10

@ Ku@ . . . . . . . . . . . . . .            10

@ Kula @ . . . . . . . . . . . .            10

@ . . . . . . . . . . . . . . . . . . .           10

@ . . . . . . . . . . . . . . . . . .            10

@ . . . . . . . . . . . . . . . . . .            10

@ . . . . . . . . . . . . . . . . . .            @

@ . . . . . . . . . . . . . . . . . .            @

@ . . . . . . . . . . . . . . . . . .            10

@ . . . . . . . . . . . . . . . . . .           @0

@ . . . . . . . . . . . . . . . . . .          @00

N@ @a@ha Hou P@.

@ nani . . . . . . . . . . . . . .           @00

@ nani . . . . . . . . . . . . . .             @

@ . . . . . . . . . . . . . . . . . .            @

K@ H@ P@ me na J@.

@ nani . . . . . . . . . . . . . .            1@

@ wai gula . . . . . . . . . . .            @

@ . . . . . . . . . . . . . . . . . .            @

N@ H@ P@.

@ nani . . . . . . . . . . . . . .           @0

@ gula . . . . . . . . . . . . . .              @

@ . . . . . . . . . . . . . . . . . .             @

Eia na @ h@ @ale.

@ -

@ - Make@ anei @ I ke ola@

@ - @

@ - K@

@ 11 - K@

@ 16 - @

@ 17 – Mai @

@ 18 – No @

@

@

J. @. P@

@

 

Ka Nupepa Kuokoa.

 

Ka Moolelo o ka Ahaolelo

1870.

 

La Hana 54 – Poaha, Iulai 7, 1860.

Hoomaka ka hana e like me ka mau.

Hoike mai ke Komite o na Hana hou, e hoomoe i ka hoopii e hoonoa i na kai konohiki.  Hooholoia.

Hoike mai ke Komite o na Aha Hookolokolo, aole i aelike lakou no ka Bila Hookuu kino@ O ka Bila e pili ana i na Aha Kaapuni, ua hoololi hou ia.  Ua hoomoeia na olelo hooholo malalo iho; Ke Koi e hoopii i na Luna Nana o Molokai; e weheweheia mai na haunaele a Kaona; e huliia ke ku@u o ke oki mare; o ke noi i $350. i Hale Hookolokolo ma Waialua; o ka olelo ho@holo e pii ana i na ino ma ka apana o Wailuku, e kauoha ia ka Loio Kuhina e palapala aku me ka oioi me na ao pu aku.  Ua hoomoeia na hoopu malalo iho: No ka hookauwale ana i Aha Hookolokolo no Waialua; no ka hele o ka Luna o Koolaupoko i ka hoohei pipi; e hoo@o@ia na kumu o na hoopii; i Luna Leta Hawaii no Hilo; no ka Hale Hookolokolo a Hale P@hao @a Ulupalakua; e lilo ka hapalua o ka waiwai o na kane i na wahine; no ka hoopii ana i ka uku o na Makai; no na haku a me na kauwa; no ke Kau Aha Hookolokolo ma Wailuku a me ka pono o na hoaaina maluna o na aina konohiki.  Ae ia.

Hoike mai ke Komite o na Hana Hou, e hoomoe i ka hoopii a Waihee e koe ana, e ana hou i na aina.

Waiho mai o Mr. Laiana he olelo hooholo, aole e ae ia e kama ilio kekahi a oi mamua o umi minute no ka wa e noonoo ai no ka Bila Haawina, ke hui pu ia ka Maheleolelo.

Hoololi mai ka Loio Kuhina, oiai ua noonoo akaheleia ka Bila Haawina imua o ke Komite o ka Hale, e pono @ hoihoiia i ka Hale, i hikiwawe.  Hooholoia.

Ninauia ka olelo hooholo me ka hoololi a holoholoia.

Mamuli o ke kapaeia ana o na rula, ua ae ia o Mr. Kaai e lawe mai he Bila e haawi ana i $2,000 no no kaikamahine a R. B. Neville i make.  Kapae hou ia na rula, a heluhelu mua ia ka bila.  Aka mamuli o ke noi a Mr. Kaukaha, ua hooleia.

Heluhelu akoluia ka bila e hoopaa ana i na uku mile, a hooholo loa ia.

Heluheluia ka Bila e papa ana i na Hale inu ki a pau mai ka hookipa ana aku i na keiki a holoholoia.

Heluhelu akoluia ka Bila e pili ana i na hoopii aina a holoholoia.

Hooholoia na Bila malalo iho ma ka heluhelu akolu: E pili ana i ke Koina i na waiwai o ka poe make – e pili ana i ka papa inoa Kiure –e hookaawale ana i Aha hookolokolo no Waialua.

Hapaiia ka Bila Haawina.

Uku Kakauolelo a ke Kiaaina o Oahu $600.

Hoololi mai o Mr. Kaukaha $800.

Noi mai ke Kuhina Kalaiaina e hoole loa.

Ninauia a holoholoia he $800.

Uku Luna Leta o Maui $1,000. holoholoia.

Noi mai o Mr. Kale Kauka, e kapae i na rula, a e hookomo i ka haawina o Kalama $8,000.

Noi mai ke Kuhina Kalaiaina e noonoo hou no na lilo o kela a me keia, e hoopii @ $7,800.

Noonoo hou ia a holoholoia he $7, 800.

Uku o na Lawe Leta $5,884.

Hoike mai ke Kuhina Kalaiaina i na haawina penei: no Hawaii $3,536; no Maui he $1,064; no Oahu $780; no Niihau $100.

Hoololi mai o Mr. Kauikaha i $6,184 i hui pu ia o Kaanapali.  Hooholoia.

            Uku o na Luna Alanui $9,000.

Hoike mai ke Kuhina Kalaiaina i keia mau lilo: no Hawaii $6,032; no Maui he $1,858.32; no Oahu $2,690; no Kauai he $1,471.68; no Molokai a me Lanai $350.

Hooholoia ka haawina e like me ko ka bila.

No na pilikia o na Alanui $2,000 hooholoia.

Noi mai ke Kuhina Kalaiaina e hookomo i ka Bila i $5,000 no ka hooloihi ana aku i ke Alanui Kula.  Hooholoia.

 

Na alanui & alahaka ma Hawaii $3,000 @.,

            “          “          Kau 3000           “

            “          “          Kohala 2000       “

            ‘           “          Puna 1000          “

            “          “          Hamakua 1500  “

Noi mai or Mr. Halemanu i $2,000 hooholoia.

Na alanui a me na alahaka mai Hilo a Waimea 10,000.

Noi mai o Mr. Hikikoki e hoemi i $5,000 a o kekahi 5,000 no ke alanui ma Kapakai o k@ @p@ o kahi e hele nuiia nei.

Kamailio mai ke Kuhina Kalaiaina no ka hoopokole ana i ke alanui mai Waimea a Kawaihae.

Hoihoi hou o Mr. Hikikoki i kana noi.

Hooholoia ka haawina he $10,000.

Na alanui a me na alahaka ma Kona $1,000.

Olelo mai o Mr. Hikikoki, ua hooholo ke Komite o na mea Huikau, i $2,000 no na alanui ma Kona.

Manao o Mr. Pilipo e pa $2,000 i na Kona, a e hookomo pela ma ka bila haawina.

Ninauia ka $4,000 a hooholoia.

No na alanui ma Hilo 2,000.

Noi mai o Mr. Wahine i 10,000.

Hooholoia e like me ka Bila 2,000.

Na alanui & alahaka ma Maui $6,000 H.,

            “          “          Oahu 10000  “

            “          “          Kauai  1000  “

Kuai ana I ko Kalama hapa ma o ka Hale Hoopaa lawehalu ma Honolulu nei 2,000.

Hoololi mai o Mr. Ailuene i 4 000.

Ninauia ka hoololi a haule.

Ninauia e @ me ko ka Bila, a hoole mai o Mr. Kale Kauka.

Hoololi mai o Mr. Bihopa, aole e oi mamua o 3,000.  Hooholoia.

Na lilo no ka Papa Ola 40,000.

Noi mai o Mr. Laiana, e hookomo i ka 25,000 no ka poe lepera.

Uku no ke Kauka Kaapuni 18,000.

Hoololi mai o Mr. Bihopa i 12,000.

Noi mai o Mr. Kale Kauka e hoole loa, no ka mea, aohe manao nui o na kanaka i na laau a me na lapanu ana a na Kauka haole. 

Kokua mai o Messrs Kaukaha a me Kahaulelio i ka haawina.

Kokua mai o Mr. Hikikoki i ka olelo a ke Komite no ka malama ola, no ka mea, ke pa e mai nei na leo mai na kanaka mai Hawaii a Niihau.

Kamailio mai ke Kuhina Hailasi no ka nui loa o na $69,000 a ke Komite Imi Ola i hoapono ai a me ka like o kona manao me ko ka luna o Koolaupoko a pela aku.

Mahope o ka hoopaapaa ana, ua noi mai o Mr. Laiana e ninau ano.

Noi mai o Mr. Kaai e hoopanee a ua hoopaneeia.

 

La hana 55 – Poalima, Iulai 55, 1870.

Halawai ka Hale e like me ka mau.

Hoike mai ke Komite wae i waihoia aku ai e noonoo i ka Bila Kanawai o na Haku a me na Kauwa.  Ua noonoo lakou a ua manao e hooholo me na hoololi.

Ma ke noi a Mr. Bihopa, ua hoomoeia ma ka papa a noonoo pu me ka bila.

Hoihoi hou mai ke Komite Wae i waihoia aku ai e noonoo no ka Oihana Wai o Lahaina, me na hoololi.

Ma ke noi a ka Loio Kuhina, e laweia mai ka Bila ma ke ano hana.

Waiho mai o Mr. Hikikoki he olelo hooholo, e hoopokoleia ka manawa i 10 minute o kela a me keia e kamailio ai, ana wale no a ae ka Hale i hoopokole a hoohikiwaweia na hana, a kakau poepoe kokeia na bila i pau ka hana i keia noho ana.

Hapaiia ka hana mua o ka la, oia ka haawina no ke Kauka Kaahele me ka ninau ano, aka aole nae i ninauia.  Ala mai na hoopaapaa no ka hoopanee ana mamuli o ke noi.

Olelo mai ke Kuhina Hailasi, ina e noi hou mai ana kekahi e ninau ano, alaila pau ke kanalua.

Kahea hou mai o Mr. Laiana i kana noi e ninau ano.  Ninauia a haule.

Manao o Mr. Bihopa o ka puu dala i noi ia mai, ua nui loa.  Mai kokua no ia, ina he wahi puu dala uuku kai noi ia mai.

Manao o Mr. Ailuene, aohe e nui ana ka pomaikai ke hoolimalimaia keia mau Kauka, malia no paha e like me ke Kauka i hoolimalimaia iho nei mamua, aohe pomaikai nui i loaa mai.

Kamailio hou mai o Mr. Kaukaha ma ke kokua i ka haawina.

Kue mai o Mr. Naukana i ka haawina.

Kue mai o Mr. Matina i ka haawina no ke Kauka Kaahele, aka kokua no ke kuai ana i mau laau lapaau a waiho aku i na mokupuni a pau.

Aole i pau ka hoopaapaa hoomaha ka Hale e paina awakea, a halawai hou ma ka hora 12@.

Kamailio mai ke Kuhina Kalaiaina no ka pono o ka haawi ana i haawina kokua no na Kauka Kaahele, a wehewehe mai i kekahi mau kumu ana i ike ai he pono.

Ninauia ka hoopanee loa a haule, he 11 ae 22 hoole.

Ninauia ka haawina he $18,000 a holoholoia 17 ae he 16 hoole.  Makemake o Matina e hoihoi i kona inoa ma ka hoole, a nolaila like a like.  Haawi ka Peresidena i kona koho ana ma ka ae.  Ulu mai na hoopaapaa a nui, a ia manawa, nonoi hou mai ke Kuhina Kalaiaina e koho hou, kokuaia e Mr. Kale Kauka, a kauohaia na hoa a pau e koho.

Kahea hou ia na ae a me na hoole.  Hoole 20, ae 18.

Olelo mai o Mr. Laiana, ke kue nei au i keia koho ana, no ka mea, aole i hooholo ka Hale i keia koho ana.

Hoopaapaa hou no ke kahulihuli wale ana o kekahi mau mea i koho a me ko Mr. Ku@ahoa maopopo ole ma kona koho ana.

Kue mai ke Kuhina Hailasi ma ke ano o na rula o na Ahaolelo.

Mahope o ka hoopaapaa wale ana, ua rula mai ka noho, aole e laweia ko Kumahoa koho ana.

Ninauia no ka hoololi i $12,000 no na Kauka Kaahele a hooholia.  20 ae 15 hoole. 

No na lilo e ae o ka Papa Ola $12,000. hooholia.

Noi mai o Mr. Laiana o na lilo o ka Papa Ola $40,000 e kiola ae.  Holoholoia.

No ka Halemai Pupule                        $14000 hooh.

No ka hoopae lima hana (pake)           15000   “

No na heleuma a me na muou                2000   “

Noi mai o Mr. Matina e hookomo pu i 500 dala no na mouo ma Punaluu.

Hoololi mai o Mr. Halemanu i $4,000 no na mouo kona apana kekahi.

 

Kue mai ke Kuhina Kalaiaina.

Ninauia ka hoololi i $4,000 a haule.

Hooholoia e like me ko ka Bila $2,000.

Kokua mokuahi holoholo pili aina $20,000.

Noi mai o Mr. Laiki e hoopii ae i 32,000 i komo pu ko Kauai mokuahi.

Noi mai o Mr. Bihopa i $25,000. no ka mea, eia no he mau poe e ae i lilo nui no ka hooholo ana i ka mokuahi, a ina e ike ana lakou e hooholo ana ke aupuni, alaila e hoopoino ana ia i ko lakou mau pono imi waiwai.

Olelo mai ke Kuhina Kalaiaina, aole ona makemake i ka mokuahi, a aole ona makemake e hop@a @aia iho no keia hana, a nolaila, ua manao oia e waiho aku i ka hooponopono ana i ke Kilauea malalo o ka Oihana Waiwai.  [Aia ka a pau ke dala hoole iho, i hea no la hoi i o la honua hoole, a ina ua koe kela mau dala $30,000 a keu.  Aloha ino ko waihona dala e ka lahui ilihune.]

Noi mai o Mr. Laiana, e hoole ae.  “No ke kokua mokuahi holoholo pili aina,” a e hookomo malaila, “No na lilo o ka mokuahi Kilauea, e like me ko Pele.”

Kue mai ke Kuhina Hailasi i kela noi.

Olelo mai o Mr. Laiana, makemake au e ike i ka hoao pono ia ana o keia mea, no ka mea, ma ko`u ano he hoa no keia Hale, a he leo hoi ko`u ma ka haawina dala o ka lahui, ua manao ia, aia ma kahi e ae kekahi wahi e lauwili nei ke dala, no ka mea, o ka huina o na dala i hookaawaleia i ka makahiki i hala a me keia, ua lawaia no na makahiki eha, aka, aole nae he moku iki i loaa ia kakou i na makahiki elua i hala.

Manao ke Kuhina Waiwai ua maopopo keia mea no ke Kilauea.  He elua mau mea i waihoia mai e kekahi poe na ke aupuni e noonoo.  O ka mua, ua ae mai kekahi poe, e hooholo i ke Kilauea me ka uku mai o ke Aupuni i $12,000 no ka makahiki, a i ka pau ana o na makahiki elima, e lilo ka moku ia lakou.  O ka lua, e kokua ke Aupuni i $12,000 no ka makahiki, a no ke Aupuni mau no ka moku.

Ninauia ka Mr. Laiana hoololi a haule.

Ninauia ka hoopaa i $25,000 a holoholoia.

No ka mokuahi o Kauai $12,000 e like me ko Mr Laiki manao na ko ka Moi mau Kuhina hoapono.

Hoololi mai o Mr. Laiana, “i mokuahi holo hebedoma,” maila no paha o lawe ae lakou la ia Kilauea a hooholo no ia hana hookahi elua haawina, a he eono pule, alaila holo ia aku o Kauai.

Olelo mai ka Loio Kuhina aole make hooko i keia noi.

Ninauia ka hoololi a haule.

Noi hou mai o Mr. Laiana e kiola a pau loa.  Haule.

Hooholoia e like me ko ka Bila.

Uku o ke Kahukula nui $4,000.

Noi mai o Mr. Laiana i $3,000.

Ninauia ka haawina he $4,000a holoholoia.

Uku Kakauolelo a ka Papa 3,000.

Noi mai o Mr. Hon. W.P. Kamakau i 4,000.

Hoololi mai o Mr. S. M. Kamakau 3,200.

Ninauia ke noi i 4,000 a hooleia.

Hooholoia e like me ka Bila 3,000.

No ka Moi Wahine Kalama 4,000.

Hoololi mai o Mr. Kale Kauka i 8,000 e like me ka bila i holoholoia o keia Hale.

Hooholoia e like me ka bila 8,000.

Lunakanawai Kaapuni o Oahu 1,6000.

Hoololi mai o Mr. Ailuene i 2,400.

Hooholoia e like me ka hoololi.

Lunakanawai Kaapuni o Maui 3,600.

Noi mai o Mr. Aholo e hoopii loa ae a mahuahua loa i $4,000.  Hooholoia.

Noi mai ka Loio Kuhina i $200, no ka hele Kaapuni ana.

Manao o Mr. Kamakau ua lawa ka 4,000 no kona hele ana.

Na lilo no ka Hele ana o ka Lunakanawai Kaapuni o Maui $200.  Hooholeia.

No na Lunakanawai Kaapuni o Hawaii 3,600.

Noi mai o Mr. Laiana ina e hookaawaleia i hookahi Lunakanawai Kaapuni alaila i 5,000 dala.

Hoololi mai o Mr. Matina i $4,000.
Hoololi mai o Mr. Kamakau i $4,600.

Noi mai o Mr. Aholo, e hoopii loa ae, i $6,000 ina hookahi Lunakanawai Kaapuni.

Ninauia ka hoopii loa a Aholo a haule.

Ninauia ka $3,600 a holoholoia.

Lunakanawai Kaapuni o Kauai 2,000.

Hoololi mai o Mr. Kaukaha 2,400 a haule.

Hooloi mai o Mr. Kuapuu i 2,200 a haule.

Ninauia ka haawina e like me 2,000 a holoholoia.

Noi mai o Mr. Kale Kauka e hapai hou i ka noonoo ana no ka uku o ka Mahele a unuhiolelo o ka Aha Hoomalu i $2,000 Hooholoia.

Noi mai o Mr. Kahaulelio, e hapai hou i ka noonoo no ka Hoopae Pake.  Hooleia.

No na alanui ma Lanai $500.

Noi ia mai e hoole loa a ua ae ia.

No ke K@ ma Wailua, Kauai $400 hooholoia.

No ka Hale Hookolokolo o Ewa 1,400.

Noi mai kekahi e h@ole loa, aka, ua holoholoia e like me ka bila.

Noi mai o Mr. Matina e hookomo i 500 no ka mouo ma Punaluu.  Hooleia.

Noi mai o Mr. Halemanu e hookomo i 400 no ka hale hoopaa ma kona apana.  Hooleia.

Noi mai o Mr. Hailasi, e hookomo iloko o ka Bila Haawina i 50,000 no ke kokua ana i laina hooholo mokuahi o Nu Hol@.

Olelo mai o Mr. Laiana, he ninau ano nui a hana nui keia, i waiho koke ia mai nei i mua o keia Hale, a e halawai ana oia me kekahi mano ano nui e aku.  Ina e hoemiia ka haawina o na Koa i ke 50,000, alaila hiki paha ke kokua aku i keia hana.

O ke kumu i waiho kokeia mai nei keia ninau, no ka awiwi ana e hoopau i ka Bila Hawina.

Noi mai o Mr. Laiana e kapaeia na rula, e hoole ka Hale i na hana o keia kakahiaka, a e hoopau i na hana ma keia noho ana.  Kapaeia na rula a ae ia ke noi.

Hoopanee ka Hale.

 

La hana 56 – Poaono, Iulai 9, 1870.

Hoomaka na hana e like me ka mau.

Hoike mai ke Komite Kalepa no na hoopii malalo iho; e lawe mai ana i Bila no ka hoopii a na ona moku, e ae ana i 2 ohua i kela akolu a me keia akolu tona; e hoomoe i ka hoopii, e hoemi i na laikini moku; e hoomoe pu i ka hoopii e pili wale ma na uwapo; a e hooholo i ka Pauku 146 o ke Kanawai Kivila.  Hooholoia.

Hoike mai ke Komite Waiwai, e uku aku ke aupuni i $850.00 i ka Hui o C. L. Richard & Co., no ka hoihoi ana mai i na luina Hawaii.  Hoaponoia.

Heluhelu mua ia ka Bila, e hooponopono ana i ka lawe ana i na ohua ma keia mau aiana, a holoholoia.

Heluhelu mua ia ka Bila, e hoopau loa ana i na Pauku e 4 a me ka 5 o ke Kanawai Kivila.

Heluhelu mua ia ka Bila, e hooponopono ai i ke kepa ia ana o na luina, a hooholoia. 

Noi mai ka Loio Kuhuina, e kapae i na Rula, a e lawe mai i na Bila e ae 4 a hoohui i hookahi, a waiho aku i ke Komite o na Aha Hookolokolo no ko lakou hoapono.  Ae ia.

Noi mai ke Kuhina Kalaiaina e ae aku ia ia e heluhelu mua mai i ka Bila, e pili ana i na poo leta.  Ua ae ia.

Hapaiia ka Bila Haawina, a noi mai o Mr. Bihopa, e hookomo i ka $850.00 iloko o ka Bila Haawina no ka hoihoiia ana mai o na luina Hawaii, mahope o ka Sanadoa hana ino ana.

Olelo mai ke Kuhina Hailasi, ua waiho loihi keia hoopii mai ka 1865 mai, i mua o ko ka Moi mau Kuhina, a aole lakou i ike i ka pono e uku ia aku, no ka mea, ua hoopaaia na ona moku, e hoihoi mai i na luina Hawaii a pau.

Kamailio hou mai no o Mr. Bihopa, no ka pono e uku ia, a wehewehe mai i na kumu.

Kamailio hou mai ke Kuhina Hailasi no kana mea i hoapono mua ai, a wehewehe hou mai i kekahi mau kumu ano hou.

Olelo mai o Mr. Laina, na makaukau oia, e koho ma ka nui o na dala i noiia mai.

Olelo mai ka Loio Kuhina, ke manao nei oia aole e holoholoia ke noi, mamuli komo aku kakou iloko o na pilikia he nui.  Ua nui ko ke aupuni manao nui ana i kona lahui, a nolaila, ua hoopaaia kela a me keia no kona hoihoiia mai.

Hoomaha ka Hale e paina, a halawai hou ma ka hora 12@.

Hoomaka hou ka Loio Kuhina e kamailio, a olelo mai, o kahi e noi kupono aku ai o keia hoopii, o ke Aupuni Amerika.

Ninauia ka hookomo o kela 850.00 dala, a hoole ia.

Noi ia mai e ninau no ke kokua Laina Mokuahi Nu Holani, a he hookomo i 50,000 dala!

Noi mai ke Kuhina Kalaiaina, e hoopanee ka noonoo ana a Poalua.

Hoololi mai o Mr. Hikikoki, e hoopanee a ka Poalua, i na e hooholo ka Hale, alaila, ua hookomo pu ia i ka Bila Haawina.  Hoopanee ia a Poalua.

Noi mai ke Kuhina Kalaiaina, e noonoo hou no ka Hale Hookolokolo ma Waimea.  Ae ia.

Heluehelu ia ka haawina penei: “Hale Hookolokolo ma Koloa.”

Ninauia ka hoole loa me ka holoi, a hoole ia.

Noi mai ke Kuhina Kalaiaina, e hookomo no ka hana hou ana i ka Hale Hookolokolo o Waimea e 300 dala.  Hooholo ia.

Noi ia mai e hapai hou i ka noonoo ana no ka Hale Paahao ma Kamakua.  Hooholo ia.

Noi mai o Mr. Halemanu i 500 dala.  Ae ia.

Noi mai ke Kuhina Kalaiaina, e noonoo hou no ke A@-aina aupuni, a e hoop@ loa ae i 5,000 dala.  Ae ia.

Noi hou mai ke Kuhina Kalaiaina, e hoo@ i 5,000 dala.

Noi o Mr. Kaukaha, e hoemi i 3,200 dala no ka mea, ua olelo mai ke Kihina Kalaiaina inehinei, aohe dala o @ waihona.

 

Ninau mai o Hon. Mr. Kalakaua, i ke kumu o ka hoopii ia ana ae.

Wehewehe mai ke Kuhina Kalaiaina, ua manao ia, e ana i na mokupuni a pau, i na aina kuleana a me na aina waiho wale, a waiho mai i ke Keena Kalaiaina.  Ua manao ia e haawi i kekahi mea ike maopopo, loa i ke ana @na, a i mea ana aina hou maikai.

Manao o Hon. Mr. Kalakaua, ua uuku loa ke noi ana mai.

Manao o Mr. Hikikok@ ua kupono keia hoopii ana ae, a wehewehe mai la no ka pomaikai o na hoa o ka Hale.

Kokua mai or Mr. Bihopa i ka hoomahuahua ae.

Hoihoi hou o Mr. Kaukaha i kana noi.

Ninauia ke hoopii ae i 5,000 dala, a hooholo ia.

Noi mai ke Kuhina Kalaiaina, no ka hale hoopaa hou ma Honolulu 2,000 dala.  Hooholoia.

Noi hou mai ke Kuhina Kalaiaina, e hookomo hou i 16,000 dala no ka uapo hou.  Hooholo ia.

Noi mai o Mr. J. Komo i 3,000 no ke alahaka ma Waiawa, Ewa.  Hooholo ia.

Noi mai o Mr. Kale Kauaka, i 20,000 dala no ke Ala Pali o Nuuanu.  Hooholo ia. 

Noi mai o Mr. Matina, e hapai hou ia ka noonoo no ka haawina o na Alanui o Kau.

Ae ia.

Noi mai o Mr. Matina, e hookomo penei: “No na Alanui ma Kau a me na Mouo ma Punaluu e 3,000 dala.”  Hooholo ia.

Noi mai ka Loio Kuhina, e kakau poepoe ia ka Pauku mua o ka Bila Haawina i holoholoia; a noi koke mai oe a ninau ano.  N@i ka n@e o ka Hale no ka awiwi o ke kakau poepoe ia o ka Pauku 1, a noi ia mai e hoopanee.  Hoopaapaa hou a nui loa, aka, ninauia ke kakau poepoe , a haule.  Hoopanee ka Hale.

 

La hana 57 – Poakahi, Iulai 11, 1870

Hoomaka na hana e like me ka mau.

Heluhelu ia na hoopii malalo iho@

Mai Kohala mai, e noi ana e hoopauia ka hana palapala hopaa ana o na wahine me na kane, no ke kumu kupono ole.

Mai Waimea Kauai mai, e noi ana e hoopauia ka Luna Leta malaila, a e hoopau pu ia ka Lunakanawai o Niihau; a e hoololiia ke kanawai o na pa kupapau; a e hoonoa ia ke kao o Waimea i na mea a apau.

Mai Kohala mai, e noi ana e hoopauia na pauku mai ka 1415 a hiki 1425 o ke Kanawai Kivila; e hana ia i Alanui Pali mai Kohala a Hamakua.

Mai Waimea mai, e noi ana, o na haole malihini e @uhauia i $500 pakui hou iho; o na auhau waiwai paa o auhauia i hapa h@neri, e hoopau ia ka lunakula o Waimea; o na auhau alanui e hookomo ia i ka waihona aupuni, aole i ka Luna Alanui.

Mai Koloa mai, e noi ana , e hoopauia na Kuhina haole o ke aupuni, a e hoo@ohoia na kanaka maoli; e hoopauia na @kini kuai bipi; e hoemiia ka auhau i ka poe ilihune; a e hoemiia ka auhau lio i 50 keneta.

Mai Koolaupoko mai, e noi ana, e papaia na h@u hana, aole e olelo ino i na kauwa, he kumuia o ka inaina; o na hora hana o ka la i eono wale no; o ka uku kula o na aina konohiki i hapawalu; aole e ukuia na loio a puka ka hihia; aole e hoonohoia kekahi kumukula e ao, i na he ona a hiamoe wale. 

Ua waihoia ka nui o na hoopii i na Komite kupono, a ua hoomoe ia ka hoopii hoopau loa i na pauku 1415 a hiki 1425 o ke Kana wai Kivila, a me ka hoopii o Koolaupoko no ka hoohei pipi o ko lakou huna.

Hoike mai ke Komite Hooiaio Bila, ua kakau inoa ka Moi i na Bila Kanawai malalo iho:

  1. HE KANAWAI e hoapono ana i ke Karaima, i hooponopono hou ia i Kanawai.
  2. HE KANAWAI e hoomahuahua ai i ka mana o na Aha Hoomalu.
  3. HE KANAWAI e hoopaa ai i ka uku o na kanaka hana i ka wa e Banakarupe ai ka haku.
  4. HE KANAWAI e hoopaa ana i na moku nui a me na moku holo pili aina, no kekahi mau koina.
  5. HE KANAWAI e holoi ai i ka mokuna 16, a me ka mokuna 17 o ke Kanawai Karaima.
  6. HE KANAWAI e hoopau ai i ke kanawai e ae ana e mare hou i hooponoia i Mei 24,1866, a e k@u hou i ka pauku 1334 o ke Kanawai Kivila me na hoololi.
  7. HE KANAWAI e pili ana i na lilo o na malama Hale D@.
  8. HE KANAWAI e hoololi ai i na pauku e 3 a me 7, a e hoopau i ka pauku 5 o ka mokuna 85 o ke Kanawai Karaima.
  9. HE KANAWAI e huikala ai i ke Kuhina Waiwai no ka uku ana he $2,000 ia G. P. Judd.
  10. HE KANAWAI e auhau ai i na aina i hoopomaikaiia ma na alanui.
  11. HE KANAWAI e holoi ai i ke Kanawai pili waiwai.