Ka Nupepa Kuokoa, Volume IX, Number 44, 29 October 1870 — He Pu-kuikele mai Poka-i Waianae mai. [ARTICLE]

He Pu-kuikele mai Poka-i Waianae mai.

Wahi a ka ahahui Akimeda, « mai a J. Beniamina mai o Hilo mai ma ka !eta a i ka ahahui Akimeda naauao ole wale, me ka inanao e hoouna leta aku no ua ahahui Akimeda la i na paona (haina)." Eia nae, ua uai aenei kela i ka puka nui (ī ke Kuokoa,) i ikeia mai ai ka ike e ka lehulehu, a mahaloia mai. Aka, i ko'u ike ana a noonoo i» mau pu kuikele (oinau,) a ike iho la au ua hemahema a me na haina pu, noluila keia pane aku. No ka mea, penei ka inanao a ka naau laula.— ,k E kokua oe i kou hoa, oiai oia e haule ana iloko o ka lua nnaupo." No kuu ike ke haule nei olua me ka mea haku ninau īloko o ka lua naaupo, nolaila keia e ku nei a ialau, penei: Pu (Ninau) 1. O ka Honua nei, ina e wawahi liiliiia a hoiliia maluna o na moku. Ehia na moku e komo ke piha ka moku 1, i 30,000 paona ? Maanei e wehewehe au i ka hemahema o ka ninau, a hoopili aku ia hemahema i ka mea haku ninau. 1. Ua kuhihewa ka mea haku ninau, aia a kouio kelmhi moku, alaila, ua piha ia moku ; a piha hoi kahi moku, ua komo ia. No ka mea, ina he hao (iorn) ka ukana o ka moku, alaila, e komo e ana ka moku aole nae e piha, a ina hoi he ukana huluhulu (woollen) ko ka moku, aole e komo ka moku alaila, piha e. No ka mea, oka lawa e hiki j ai i kahi moku k« lawe ine ka piholo ole, oia j ka mea i kapaia he komo. A o ka lawa o kona mau waihona ukana, oia ka piha, Nolaila, ua homahema ka ninau ma ia mea. Hemahema 2. Aohe i maopopo na paona 0 ka Honua. No ka mea, aohe mea ona maluna o ka honua, kekahi mea i oleloia ma ka ninau, nolaila, ina ua kaupaonaia ka honua 1 ka wa kahiko o na Ao-Hoku aknmai. nolnila, mai ia manawa inai a hiki i keia ia, he 1,000,000 ona 1,000,000 na kanaka i make, a peia na holoholona, a pela kela mau mea | keia mau mea a me na laau e popopo ana, e j iilo ann iakou i mau puu lepo nui: A pehea e maopopo ai ia oe ia mau pnona, e maopopo anei ia oe na moku e hoka ai ? Eia hoi ka haina (paona) a ka ahahui Akimeda. Haina. " He 837,463,783 333,333£ pao." Eia kou hemahema ; —O ko hai ana i ka i haina o kekahi ninau hemahema. 0 ka mea hai mai i ka haina o kahi ninau hemahema, he pupule ia, e aho e hol i Kalaepohaku. Pu 2. Ua kauoha aku kahi ona waiwai i kana kakauolelo, e hoonoho pono i na pahu he 32 ma na aoao o ka hale papaa, i iike ai na aoao ine ka 9. A pehea la kana hana ana e pau ai na pahu he 12, i 4 pahu o ka lawe hookahi ana ? Ua pololei no ka olelo o ke kino o ka ninau, a aia ma ka mea i ninau ia ka hemahe* ma, penei : Ika nana aku me he mea la ekolu ana lawe pa 4 nna i pau ai na pahu he 12 ia la. Ina pela, i kona iawe mua ana i 4 pahu, koe he 28 (32-4) pahu, a i kona hoonoho hou ana a lawe hou ai oia, he 28 pahu wale no ia, a pela mau ka emi ana o na pahu a hiki i ke koe ana he 20 (32-12) pahu. Aole nae pela e pono ai i 28 pahu a 24, a 20 o kahi hoonoho ana, no ka mea, ke i mai nei ka ona waiwai, •' e hoonoho i 32 pahu." A i na me keia ka ninau, alaila, eia ka haina ; —lle aihue. Ina ua hemahema ka ninau,alaila, oki loa aku ka haina a ka ahahui Akimeda e waiho kakakii la ma ka aoao 4 o ka nupepa Kuokoa o ka la Oct. Pu 3. Eku ana kekahi laau, he 48 kap. ' ka loa, pa ia mai e ka makani a haki pu ae la, o ka loihi mai ke kumu a ka welau o ka laau he 24 kap. Ehia kap. mai ke kumu a l kahi i haki ai ? A pela no hoi ka welau ? He wahi hemahema uuku ko keia ninau, 1 ma kela oielo, u haki pu. " O kona ano ma ' ka olelo Hawaii, he haki a kaawale aku mai • ke kumu aku, alaila, ua haule ka pauku we , lau ilalo, a aole e loaa he huina-kolu-kupo-no. A ua hemahema pu me ka haina. Aka, jina kakou e lokahi, ua haki pili no kahi i > hai ai aua ku ma ka lepo ka welau, alaila, ' ua pololei ka haina.

• l ' ' "■ . Aka. he-kanalua ko'u no ka hai oleia o ka hana o keia ninau, no ka mea, o keia nij nau noloko mai ia o Greenleafs Treatise on j Algebra, aoao 343 o ke 83 o na " ninau hui- | kau," aole nae he rula malaila, (pela mau na j ninau huikau,) anoai ua lawe mai ka oha-; hui Akitnedn, i ka loaa mailnila mai me ka ! loaa ole o ka hann, no ka mea. aole i hanaia ma ia buke ka hana, o ka haina waie no. Pu 4. He 40 laau ohia e kau ana, he hookahi hua i kela a me keia laau i kanuia ma na lalani 4. A pehea la e hana ai i loaa j ai na bua he 830 ? A pehea la e hana ai ke j lawe paewaia na hua o kela a me keia kumu o 1, 3, 5, a pela aku, oia he S2O. Ma keia ninau, ke koho nei au i ka mea nana ka ninau a me ka haina. he mau hoomaloka laua, penei: Ke i inai nei oe 14 he 40 laau ohia, a he hookahi hua o ka iaau." Ua iike ia me 40 hua, a ke ninau nei oe, " pehea la e hana ai i loaa ai na hua 830 ?" O ke Akua wale no ka mea hiki ke hoomahuahua i keia 40 hua a liio i 830 hua, a 0 ka hana hiki anei i ke Akua kau e manao nei e hiki ike kanaka. Auwe ke kanaka i hoowahawaha i ka Mea hiki ke hana ia mea e ! 0 kau pauku, e uhai ka olua me ka ahahui Akimeda ka mea kokua ia oe. Pu 5. Ua holo aku kekahi moku a hala na mile he 36, Nana mai la ke kapena me ka ohenana, a ike mai la i kekahi kanaka e ku ana mauka, 1£ iniha kona kiekie. He aha ka !onitu o ka moku e holo ana ? Aole e loaa ka lonitu o ka moku ma ka haiid aua o ka loa o kahi ana ī holo ai a me ke kiekie o kekahi mea kino i ikeia mauka, ke ole he mau mea e ae. Ua hemahemapu me kaahahui Akimeda. Aka, ke liki mai nei kela e huli aku i ka Baromeka (Barometa paha, aohe he Baromeka,) e kii ae i ka buke a Family Herald, a loaa, ua holo ka moku ma ka lonitu ° , e holo ana i ka Akau Komohana, e kia ana 1 Nouaiti. Eia ka'u malaila, akahi no wau a ike he imi i ka lonitu ka ka Barometa hana, o kana hana a'u i ike ai, o ka hoike mai i ka ino, a he kokua no i ka iini ana i ke kiekie o kekahi mau Mauna a mea kiekie e ne paha. 1 kuu ike ana i ka lonitu o ka moku a ka ahahui Akimeda e hai nei, hel7£°,akaaka au, a i iho la au, owai la nei hupo nui e hai nei i na degere lonitu,aohe liai mai ī ka inoa oka Lonitu Hikina paha, Komohana paha. Oia no la hoi e ua ike. Pu 6. E waihu ana keknhi poo papa ma Livapula, he 14 kap., 3 iniha. Pehea la e hana ai a loaa na papa lepo pele, he 2,604, 000 ? Aohe maopopo. He 614 kap. 3 iniha ka loa paha ia, na kapuai papa pnha. Pu 7. He 1.685.620. Auhea mai kona kumu ? Kumu hea keia, he root paha, he reason paha ? Eia ka ka ahahui lalau la 1,685,620— 320 (nohea keia 320 e emiia nei ? ) No kahi o hopu wale ma. O ka pau keia o ka'u mau mea i manao I ai e pane aku ia olua (ahahui Akimeda a me ! J. Beniamina) i keia wa, aka, ina e like ole ka wela a me ke anu o na kai eiua, alaila, e j puko ana ke kai. Me kenioha ia alua. j Samesona Paapaa. ! Kaumakupili, Oct. 24, 1870,